ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๑๓๒. ๑๒. อมฺพวนเปตวตฺถุวณฺณนา
     อยญฺจ เต โปกฺขรณี สุรมฺมาติ อิทํ สตฺถริ สาวตฺถิยํ วิหรนฺเต อมฺพเปตํ
อารพฺภ วุตฺตํ.
     สาวตฺถิยํ กิร อญฺญตโร คหปติ ปริกฺขีณโภโค อโหสิ. ตสฺส ภริยา กาลมกาสิ,
เอกา ธีตาเยว โหติ. โส ตํ อตฺตโน มิตฺตสฺส เคเห ฐเปตฺวา อิณวเสน คหิเตน
กหาปณสเตน ภณฺฑํ คเหตฺวา สตฺเถน สทฺธึ วณิชฺชาย คโต นจิเรเนว มูเลน
สห อุทยภูตานิ ปญฺจ กหาปณสตานิ ลภิตฺวา สตฺเถน สห ปฏินิวตฺติ. อนฺตรามคฺเค
โจรา ปริยุฏฺฐาย สตฺถํ ปาปุณึสุ ๑-, สตฺถิกา อิโต จิโต จ ปลายึสุ. โส ปน
คหปติ อญฺญตรสฺมึ คจฺเฉ กหาปเณ นิกฺขิปิตฺวา อวิทูเร นิลียิ. โจรา ตํ คเหตฺวา
ชีวิตา โวโรเปสุํ, โส ธนโลเภน ตตฺเถว เปโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ.
     วาณิชา สาวตฺถึ คนฺตฺวา ตสฺส ธีตุยา ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุํ, สา ปิตุ
มรเณน อาชีวิกาภเยน จ อติวิย สญฺชาตโทมนสฺสา พาฬฺหํ ปริเทวิ. อถ นํ
โส ปิตุ สหาโย กุฏุมฺพิโก "ยถา นาม กุลาลภาชนํ สพฺพํ เภทนปริยนฺตํ, เอวเมว
สตฺตานํ ชีวิตํ เภทนปริยนฺตํ. มรณํ นาม สพฺพสาธารณํ อปฺปฏิการญฺจ, ตสฺมา
มา ตฺวํ ปิตริ อติพาฬฺหํ โสจิ, มา ปริเทวิ, อหํ เต ปิตา, ตฺวํ มยฺหํ ธีตา,
อหํ ตว ปิตุกิจฺจํ กโรมิ, ตฺวํ ปิตุโน เคเห วิย อิมสฺมึ เคเห อวิมนา อภิรมสฺสู"ติ
วตฺวา สมสฺสาเสสิ. สา ตสฺส วจเนน ปฏิปฺปสฺสทฺธโสกา ปิตริ วิย ตสฺมึ
สญฺชาตคารวพหุมานา อตฺตโน กปณภาเวน ตสฺส เวยฺยาวจฺจการินี หุตฺวา วตฺตมานา
ปิตรํ อุทฺทิสฺส มตกิจฺจํ ๒- กาตุกามา ยาคุํ ปจิตฺวา มโนสิลาวณฺณานิ สุปริปกฺกานิ
มธุรานิ อมฺพผลานิ กํสปาติยํ ฐเปตฺวา ๓- ยาคุํ อมฺพผลานิ จ ทาสิยา คาหาเปตฺวา
วิหารํ คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอวมาห "ภควา มยฺหํ ทกฺขิณาย ปฏิคฺคหเณน
อนุคฺคหํ กโรถา"ติ. สตฺถา มหากรุณาย สญฺโจทิตมานโส ตสฺสา มโนรถํ ปูเรนฺโต
@เชิงอรรถ:  ม. หณึสุ        สี.,อิ. เปตกิจฺจํ        สี. วฑฺเฒตฺวา
นิสชฺชาการํ ทสฺเสสิ. สา หฏฺฐตุฏฺฐา ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน อตฺตนา อุปนีตํ
สุวิสุทฺธวตฺถํ อตฺถริตฺวา อทาสิ, นิสีทิ ภควา ปญฺญตฺเต อาสเน.
     อถ สา ภควโต ยาคุํ อุปนาเมสิ, ปฏิคฺคเหสิ ภควา ยาคุํ. อถ สํฆํ
อุทฺทิสฺส ภิกฺขูนมฺปิ ๑- ยาคุํ ทตฺวา ปุน โธตหตฺถา อมฺพผลานิ ภควโต อุปนาเมสิ,
ภควา ตานิ ปริภุญฺชิ. สา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา เอวมาห "ยา เม ภนฺเต
ปจฺจตฺถรณยาคุอมฺพผลทานวเสน ปวตฺตา ทกฺขิณา, สา เม ปิตรํ ๒- ปาปุณาตู"ติ. ภควา
"เอวํ โหตู"ติ วตฺวา อนุโมทนํ อกาสิ. สา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา
ปกฺกามิ. ตาย ทกฺขิณาย สมุทฺทิฏฺฐมตฺตาย โส เปโต อมฺพวนอุยฺยานวิมานกปฺปรุกฺข-
โปกฺขรณิโย มหตึ จ ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปฏิลภิ.
     อถ เต วาณิชา อปเรน สมเยน วณิชฺชาย คจฺฉนฺตา ตเมว มคฺคํ ปฏิปนฺนา
ปุพฺเพ วสิตฏฺฐาเน เอกรตฺตึ ๓- วาสํ กปฺเปสุํ. เต ทิสฺวา โส วิมานเปโต
อุยฺยานวิมานาทีหิ สทฺธึ เตสํ อตฺตานํ ทสฺเสสิ. เต วาณิชา ตํ ทิสฺวา เตน
ลทฺธสมฺปตฺตึ ปุจฺฉนฺตา:-
         [๗๙๖] "อยญฺจ เต โปกฺขรณี สุรมฺมา
               สมา สุติตฺถา จ ๔- มโหทกา จ
               สุปุปฺผิตา ภมรคณานุกิณฺณา
               กถํ ตยา ลทฺธา อยํ มนุญฺญา.
         [๗๙๗] อิทญฺจ เต อมฺพวนํ สุรมฺมํ
               สพฺโพตุกํ ธารยเต ผลานิ
               สุปุปฺผิตํ ภมรคณานุกิณฺณํ
               กถํ ตยา ลทฺธมิทํ วิมานนฺ"ติ
อิมา เทฺว คาถา อโวจุํ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ภิกฺขูนมฺปิ ยาคุํ อทาสิ     ม. ปิตุ      ม. วสิตฏฺฐาเน เอว
@รตฺติยํ   สี. สมา สุปติตฺถา
    #[๗๙๖] ตตฺถ สุรมฺมาติ สุฏฺฐุ รมณียา. สมาติ สมตลา. สุติตฺถาติ
รตนมยโสปานตาย สุนฺทรติตฺถา. มโหทกาติ พหุชลา.
    #[๗๙๗] สพฺโพตุกนฺติ ปุปฺผูปคผลูปครุกฺขาทีหิ สพฺเพสุ อุตูสุ สุขาวหํ.
เตนาห "ธารยเต ผลานี"ติ. สุปุปฺผิตนฺติ นิจฺจํ สุปุปฺผิตํ ๑-.
     ตํ สุตฺวา เปโต โปกฺขรณิอาทีนํ ปฏิลาภการณํ อาจิกฺขนฺโต:-
         [๗๙๘] "อมฺพปกฺกํ ทกํ ๒- ยาคุ     สีตจฺฉายา มโนรมา
               ธีตาย ทินฺนทาเนน         เตน เม อิธ ลพฺภตี"ติ
คาถมาห.
     ตตฺถ เตน เม อิธ ลพฺภตีติ ยํ ตํ ภควโต ภิกฺขูนญฺจ อมฺพปกฺกํ อุทกํ
ยาคุํ จ มมํ อุทฺทิสฺส เทนฺติยา มยฺหํ ธีตาย ทินฺนํ ทานํ, เตน เม ธีตาย
ทินฺนทาเนน ๓- อิธ อิมสฺมึ ทิพฺเพ อมฺพวเน สพฺโพตุกํ อมฺพปกฺกํ, อิมิสฺสา ทิพฺพาย
มนุญฺญาย โปกฺขรณิยา ทิพฺพํ อุทกํ, ยาคุยา อตฺถรณสฺส จ ทาเนน
อุยฺยานวิมานกปฺปรุกฺขาทีสุ สีตจฺฉายา มโนรมา อิธ ลพฺภติ, สมิชฺฌตีติ ๔- อตฺโถ.
     เอวญฺจ ปน วตฺวา โส เปโต เต วาณิเช เนตฺวา ตานิ ปญฺจ กหาปณสตานิ
ทสฺเสตฺวา "อิโต อุปฑฺฒํ ตุเมฺห คณฺหถ, อุปฑฺฒํ มยา คหิตํ อิณํ โสเธตฺวา
สุเขน ชีวตูติ มยฺหํ ธีตาย เทถา"ติ อาห. วาณิชา อนุกฺกเมน สาวตฺถึ ปตฺวา
ตสฺส ธีตาย กเถตฺวา เตน อตฺตโน ทินฺนภาคมฺปิ ตสฺสา เอว อทํสุ. สา กหาปณสตํ
ธนิกานํ ๕- ทตฺวา อิตรํ อตฺตโน ปิตุ สหายสฺส ตสฺส กุฏุมฺพิกสฺส ทตฺวา
สยํ เวยฺยาวจฺจํ กโรนฺตี นิวสติ. โส "อิทํ สพฺพํ ตุยฺหํเยว โหตู"ติ ตสฺสาเยว
ปฏิทตฺวา ตํ อตฺตโน เชฏฺฐปุตฺตสฺส ฆรสามินึ อกาสิ.
@เชิงอรรถ:  ม. นิจฺจปุปฺผิตํ               สี.,อิ. อมฺพปกฺโกทกํ, ม. อมฺพปกฺกูทกํ
@ ม. มยฺหํ ธีตาย ทินฺนาย ทาเนน   สี.,อิ. สิชฺฌตีติ   สี. อิณการานํ
     สา คจฺฉนฺเต กาเล เอกํ ปุตฺตํ ลภิตฺวา ตํ อุปลาเลนฺตี ๑-:-
         [๗๙๙] "สนฺทิฏฺฐิกํ กมฺมํ ๒- เอวํ ปสฺสถ
               ทานสฺส ทมสฺส สํยมสฺส วิปากํ
               ทาสี อหํ อยฺยกุเลสุ หุตฺวา
               สุณิสา โหมิ อคารสฺส อิสฺสรา"ติ
อิมํ คาถํ วทติ.
     อเถกทิวสํ สตฺถา ตสฺสา ญาณปริปากํ โอโลเกตฺวา โอภาสํ ผริตฺวา สมฺมุเข
ฐิโต วิย อตฺตานํ ทสฺเสตฺวา:-
               "อสาตํ สาตรูเปน       ปิยรูเปน อปฺปิยํ
               ทุกฺขํ สุขสฺส รูเปน       ปมตฺตํ อติวตฺตตี"ติ ๓-
อิมํ คาถมาห.
     สา คาถาปริโยสาเน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิตา. สา ทุติยทิวเส พุทฺธปฺปมุขสฺส
ภิกฺขุสํฆสฺส ทานํ ทตฺวา ตํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจสิ. ภควา ตมตฺถํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ
กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย ธมฺมํ เทเสสิ, สา เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติ.
                     อมฺพวนเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๒๙๔-๒๙๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=6515&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=6515&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=132              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4867              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5212              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5212              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]