อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                   ๑๒๐. ๑๐. ธาตุวิวณฺณเปตวตฺถุวณฺณนา
     อนฺตลิกฺขสฺมึ ติฏฺฐนฺโตติ อิทํ ธาตุวิวณฺณเปตวตฺถุ.
     ภควติ กุสินารายํ อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเน ยมกสาลานมนฺตเร ปรินิพฺพุเต
ธาตุวิภาเค จ กเต ราชา อชาตสตฺตุ อตฺตนา ลทฺธธาตุภาคํ คเหตฺวา สตฺต
วสฺสานิ สตฺต จ มาเส สตฺต จ ทิวเส พุทธคุเณ อนุสฺสรนฺโต อุฬารปูชํ
ปวตฺเตสิ. ตตฺถ อสงฺเขฺยยฺยา อปฺปเมยฺยา มนุสฺสา จิตฺตานิ ปสาเทตฺวา สคฺคูปคา
อเหสุํ, ฉฬาสีติมตฺตานิ ปน ปุริสสหสฺสานิ จิรกาลภาวิเตน อสฺสทฺธิเยน มิจฺฉา-
ทสฺสเนน จ วิปลฺลตฺถจิตฺตา ๑- ปสาทนีเยปิ ฐาเน อตฺตโน จิตฺตานิ ปโทเสตฺวา เปเตสุ
อุปฺปชฺชึสุ. ตสฺมึเยว ราชคเห อญฺญตรสฺส วิภวสมฺปนฺนสฺส กุฏุมฺพิกสฺส ภริยา
ธีตา สุณิสา จ ปสนฺนจิตฺตา "ธาตุปูชํ กริสฺสามา"ติ คนฺธปุปฺผาทีนิ คเหตฺวา
ธาตุฏฺฐานํ คนฺตุํ อารทฺธา. โส กุฏุมฺพิโก "กึ อฏฺฐิกานํ ปูชเนนา"ติ ตา
ปริภาเสตฺวา ธาตุปูชํ วิวณฺเณสิ. ตาปิ ตสฺส วจนํ อนาทิยิตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา
ธาตุปูชํ ๒- กตฺวา เคหํ อาคตา ตาทิเสน โรเคน อภิภูตา นจิรสฺเสว กาลํ กตฺวา
เทวโลเก นิพฺพตฺตึสุ, โส ปน โกเธน อภิภูโต นจิรสฺเสว กาลํ กตฺวา เตน
ปาปกมฺเมน เปเตสุ นิพฺพตฺติ.
     อเถกทิวสํ อายสฺมา มหากสฺสโป สตฺเตสุ อนุกมฺปาย ตถารูปํ อิทฺธาภิสงฺขารํ
อภิสงฺขาสิ, ยถา มนุสฺสา เต เปเต ตา จ เทวตาโย ปสฺสนฺติ. ตถา ปน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วิปลฺลาสตฺตา    ๒ สี.,อิ. ธาตูนํ ปูชํ
กตฺวา เจติยงฺคเณ ฐิโต ตํ ธาตุวิวณฺณกํ เปตํ ตีหิ คาถาหิ ปุจฺฉิ, ตสฺส
โส เปโต พฺยากาสิ
         [๕๐๗] "อนฺตลิกฺขสฺมึ ติฏฺฐนฺโต       ทุคฺคนฺโธ ปูติ วายสิ
               มุขญฺจ เต กิมโย ปูติคนฺธํ     ขาทนฺติ กึ กมฺมมกาสิ ปุพฺเพ.
         [๕๐๘] ตโต สตฺถํ คเหตฺวาน        โอกฺกนฺตนฺติ ปุนปฺปุนํ
               ขาเรน ปริปฺโผสิตฺวา        โอกฺกนฺตนฺติ ปุนปฺปุนํ.
         [๕๐๙] กึ นุ กาเยน วาจาย        มนสา ทุกฺกฏํ กตํ
               กิสฺสกมฺมวิปาเกน           อิทํ ทุกฺขํ นิคจฺฉสี"ติ.
         [๕๑๐] "อหํ ราชคเห รมฺเม        รมณีเย คิริพฺพเช
               อิสฺสโร ธนธญฺญสฺส          สุปหูตสฺส มาริส.
         [๕๑๑] ตสฺสายํ เม ภริยา จ        ธีตา จ สุณิสา จ เม
               ตา มาลํ อุปฺปลญฺจาปิ        ปจฺจคฺฆญฺจ วิเลปนํ
               ถูปํ หรนฺติโย วาเรสึ        ตํ ปาปํ ปกตํ มยา.
         [๕๑๒] ฉฬาสีติสหสฺสานิ            มยํ ปจฺจตฺตเวทนา
               ถูปปูชํ วิวณฺเณตฺวา          ปจฺจาม นิรเย ภุสํ.
         [๕๑๓] เย จ โข ถูปปูชาย         วตฺตนฺเต อรหโต มเห
               อาทีนวํ ปกาเสนฺติ          วิเวจเยถ เน ตโต.
         [๕๑๔] อิมา จ ปสฺส อายนฺติโย      มาลธารี อลงฺกตา
               มาลาวิปากํนุโภนฺติโย ๑-     สมิทฺธา จ ตา ยสสฺสินิโย. ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. อนุโภนฺติ              ๒ ก. ตา ยสสฺสิโย
         [๕๑๕] ตญฺจ ทิสฺวาน อจฺเฉรํ        อพฺภุตํ โลมหํสนํ
               นโม กโรนฺติ สปฺปญฺญา       วนฺทนฺติ ตํ มหามุนึ.
         [๕๑๖] โสหํ นูน อิโต คนฺตฺวา       โยนึ ลทฺธาน มานุสึ
               ถูปปูชํ กริสฺสามิ            อปฺปมตฺโต ปุนปฺปุนนฺ"ติ.
    #[๕๐๗-๘] ตตฺถ ทุคฺคนฺโธติ อนิฏฺฐคนฺโธ, กุณปคนฺธคนฺธีติ อตฺโถ. เตนาห
"ปูติ วายสี"ติ. ตโตติ ทุคฺคนฺธวายนโต กิมีหิ ขายิตพฺพโต จ อุปริ. สตฺถํ
คเหตฺวาน, โอกฺกนฺตนฺติ ปุนปฺปุนนฺติ กมฺมสญฺโจทิตา สตฺตา นิสิตธารํ สตฺถํ
คเหตฺวา ปุนปฺปุนํ ตํ วณมุขํ ๑- อวกนฺตนฺติ. ขาเรน ปริปฺโผสิตฺวา, โอกฺกนฺตนฺติ
ปุนปฺปุนนฺติ อวกนฺติตฏฺฐาเน ๒- ขาโรทเกน อาสิญฺจิตฺวา ๓- ปุนปฺปุนมฺปิ
อวกนฺตนฺติ.
    #[๕๑๐] อิสฺสโร ธนธญฺญสฺส, สุปหูตสฺสาติ อติวิย ปหูตสฺส ธนสฺส ธญฺญสฺส
จ อิสฺสโร สามี, อฑฺโฒ มหทฺธโนติ อตฺโถ.
    #[๕๑๑] ตสฺสายํ เม ภริยา จ, ธีตา จ สุณิสา จาติ ตสฺส มยฺหํ อยํ
ปุริมตฺตภาเว ภริยา, อยํ ธีตา, อยํ สุณิสา. ตา เทวภูตา อากาเส ฐิตาติ
ทสฺเสนฺโต วทติ. ปจฺจคฺฆนฺติ อภินวํ. ถูปํ หรนฺติโย วาเรสินฺติ ถูปํ ปูเชตุํ
อุปเนนฺติโย ธาตุํ วิวณฺเณนฺโต ปฏิกฺขิปึ. ตํ ปาปํ ปกตํ มยาติ ตํ ธาตุวิวณฺณนปาปํ
กตํ สมาจริตํ มยาติ วิปฺปฏิสารปฺปตฺโต วทติ.
    #[๕๑๒] ฉฬาสีติสหสฺสานีติ ฉสหสฺสาธิกา อสีติสหสฺสมตฺตา. มยนฺติ เต เปเต
อตฺตนา สทฺธึ สงฺคเหตฺวา วทติ. ปจฺจตฺตเวทนาติ วิสุํ วิสุํ อนุภุยฺยมานทุกฺขเวทนา
๔-. นิรเยติ พลวทุกฺขตาย เปตฺติวิสยํ นิรยสทิสํ กตฺวา อาห.
    #[๕๑๓] เย จ โข ถูปปูชาย, วตฺตนฺเต อรหโต มเหติ อรหโต
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ถูปํ อุทฺทิสฺส ปูชามเห ปวตฺตมาเน อหํ วิย เย ถูปปูชาย อาทีนวํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ปุนปฺปุนํ ตว มุขํ   ๒ สี. อวกนฺติตอวกนฺติตกฺขเณ
@๓ สี. ปริปฺโผสิตฺวา อาสิญฺจิตฺวา ๔ สี.,อิ. ปจฺจตฺตํ วิสุํ วิสุํ อตฺตนา
@อนุภุยฺยมานมหาทุกฺขเวทนาติ ทสฺเสติ
โทสํ ปกาเสนฺติ, เต ปุคฺคเล ตโต ปุญฺญโต วิเวจเยถ วิเวจาปเยถ, ปริพาหิเร
ชนเยถาติ ๑- อญฺญาปเทเสน อตฺตโน มหาชานิยตํ วิภาเวติ.
    #[๕๑๔] อายนฺติโยติ อากาเสน อาคจฺฉนฺติโย. มาลาวิปากนฺติ ถูเป
กตมาลาปูชาย วิปากํ ผลํ. สมิทฺธาติ ทิพฺพสมฺปตฺติยา สมิทฺธา. ตา ยสสฺสินิโยติ
ตา ปริวารวนฺติโย.
    #[๕๑๕] ตญฺจ ทิสฺวานาติ ตสฺส อติปริตฺตสฺส ปูชาปุญฺญสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตํ
โลมหํสนํ อติอุฬารํ วิปากวิเสสํ ทิสฺวา. นโม กโรนฺติ สปฺปญฺญา, วนฺทนฺติ
ตํ มหามุนินฺติ ภนฺเต กสฺสป อิมา อิตฺถิโย ตํ อุตฺตมปุญฺญกฺเขตฺตภูตํ วนฺทนฺติ
อภิวาเทนฺติ, นโม กโรนฺติ นมกฺการญฺจ กโรนฺตีติ อตฺโถ.
    #[๕๑๖] อถ โส เปโต สํวิคฺคมานโส สํเวคานุรูปํ อายตึ อตฺตนา กาตพฺพํ
ทสฺเสนฺโต "โสหํ นูนา"ติ คาถมาห. ตํ อุตฺตานตฺถเมว.
     เอวํ เปเตน วุตฺโต ๒- มหากสฺสโป ตํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย
ธมฺมํ เทเสสิ.
                    ธาตุวิวณฺณเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                     อิติ ขุทฺทกฏฺฐกถาย เปตวตฺถุสฺมึ
                          ทสวตฺถุปฏิมณฺฑิตสฺส
                 ตติยสฺส จูฬวคฺคสฺส อตฺถสํวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       -------------------
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วิเวเจยฺยาถ ปริพาหิเร ชาเนยฺยาถาติ      ๒ สี.,อิ. วุตฺตํ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๒๒๕-๒๒๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=4991&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=4991&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=120
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4290
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=4500
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=4500
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26