ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๐ ภาษาบาลีอักษรไทย วิมาน.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๘๐. ๖. โคปาลวิมานวณฺณนา
     ทิสฺวาน เทวํ ปฏิปุจฺฉิ ภิกฺขูติ โคปาลวิมานํ. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา
ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน. เตน สมเยน ราชคหวาสี อญฺญตโร โคปาลโก ปาตราสตฺถาย
ปิโลติกาย ปุฏพทฺธํ กุมฺมาสํ คเหตฺวา นครโต นิกฺขมิตฺวา คาวีนํ จรณฏฺฐานภูตํ
โคจรภูมึ สมฺปาปุณิ. ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน "อยํ อิทาเนว กาลํ
กริสฺสติ, มยฺหญฺจ กุมฺมาสํ ทตฺวา ตาวตึเสสุ อุปฺปชฺชิสฺสตี"ติ จ ญตฺวา
ตสฺส สมีปํ อคมาสิ. โส เวลํ โอโลเกตฺวา เถรสฺส กุมฺมาสํ ทาตุกาโม อโหสิ.
เตน จ สมเยน คาวิโย มาสกฺเขตฺตํ ปวิสนฺติ. อถ โส โคปาโล จินฺเตสิ "กึ
นุ โข เถรสฺส กุมฺมาสํ ทเทยฺยํ, อุทาหุ คาวิโย มาสกฺเขตฺตโต นีหเรยฺยนฺ"ติ.
อถสฺส เอตทโหสิ "มาสสามิกา มํ ยํ อิจฺฉนฺติ, ตํ กโรนฺตุ, เถเร ปน คเต
กุมฺมาสทานนฺตราโย เม สิยา, หนฺทาหํ ปฐมํ อยฺยสฺส กุมฺมาสํ ทสฺสามี"ติ ตํ
เถรสฺส อุปเนสิ. ปฏิคฺคเหสิ เถโร อนุกมฺปํ อุปาทาย.
     อถ นํ คาวิโย นิวตฺเตตุํ ปริสฺสยํ อโนโลเกตฺวา เวเคน อุปธาวนฺตํ ปาเทน
ผุฏฺโฐ อาสีวิโส ฑํสิ. ๑- เถโรปิ ตํ อนุกมฺปมาโน ตํ กุมฺมาสํ ปริภุญฺชิตุํ อารภิ.
โคปาลโกปิ คาวิโย นิวตฺเตตฺวา อาคโต เถรํ กุมฺมาสํ ปริภุญฺชนฺตํ ทิสฺวา
ปสนฺนจิตฺโต อุฬารปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺโต นิสีทิ, ตาวเทวสฺส สกลสรีรํ วิสํ
อชฺโฌตฺถริ, มุหุตฺตเมว เวเค ๒- มุทฺธปตฺเต กาลมกาสิ, กาลกโต จ ตาวตึเสสุ
ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติ. ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ทิสฺวา อิมาหิ
คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ:-
     [๑๑๕๙]       "ทิสฺวาน เทวํ ปฏิปุจฺฉิ ภิกฺขุ
                   อุจฺเจ วิมานมฺหิ จิรฏฺฐิติเก
                   อามุตฺตหตฺถาภรณํ ยสสฺสึ
                   ทิพฺเพ วิมานมฺหิ ยถาปิ จนฺทิมา.
     [๑๑๖๐]        อลงฺกโต มลฺยธโร สุวตฺโถ
                   สุกุณฺฑลี กปฺปิตเกสมสฺสุ
                   อามุตฺตหตฺถาภรโณ ยสสฺสี
                   ทิพฺเพ วิมานมฺหิ ยถาปิ จนฺทิมา.
     [๑๑๖๑]        ทิพฺพา จ วีณา ปวทนฺติ วคฺคุํ
                   อฏฺฐฏฺฐกา สิกฺขิตา สาธุรูปา
                   ทิพฺพา จ กญฺญา ติทสจรา อุฬารา
                   นจฺจนฺติ คายนฺติ ปโมทยนฺติ.
     [๑๑๖๒]        เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว
                   มนุสฺสภูโต กิมกาสิ ปุญฺญํ
@เชิงอรรถ:  สี. ฑสิ   ก. วิสเวเค
                   เกนาสิ เอวญฺชลิตานุภาโว
                   วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ.
โสปิ ตสฺส พฺยากาสิ:-
     [๑๑๖๓]  โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน    ฯเปฯ ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ.
     [๑๑๖๔]       "อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูโต
                   สงฺคมฺม รกฺขิสฺสํ ปเรสํ เธนุโย
                   ตโต จ อาคา สมโณ มมนฺติเก
                   คาโว จ มาเส อคมํสุ ขาทิตุํ.
     [๑๑๖๕]        ทฺวย'ชฺช กิจฺจํ อุภยญฺจ การิยํ
                   อิจฺเจวหํ ภนฺเต ตทา วิจินฺตยึ
                   ตโต จ สญฺญํ ปฏิลทฺธ โยนิโส
                   `ททามิ ภนฺเต'ติ ขิปึ อนนฺตกํ.
     [๑๑๖๖]        โส มาสเขตฺตํ ตุริโต อวาสรึ
                   ปุรา อยํ ภญฺชติ ยสฺสิทํ ธนํ
                   ตโต จ กณฺโห อุรโค มหาวิโส
                   อฑํสิ ปาเท ตุริตสฺส เม สโต.
     [๑๑๖๗]        สฺวาหํ อฏฺโฏมฺหิ ทุกฺเขน ปีฬิโต
                   ภิกฺขุ จ ตํ สามํ มุญฺจิตฺวานนฺตกํ
                   อหาสิ กุมฺมาสํ มมานุกมฺปยา
                   ตโต จุโต กาลกโตมฺหิ เทวตา.
     [๑๑๖๘]        ตเทว กมฺมํ กุสลํ กตํ มยา
                   สุขญฺจ กมฺมํ อนุโภมิ อตฺตนา
                   ตยา หิ ภนฺเต อนุกมฺปิโต ภุสํ
                   กตญฺญุตาย อภิวาทยามิ ตํ.
     [๑๑๖๙]        สเทวเก โลเก สมารเก จ
                   อญฺโญ มุนี นตฺถิ ตยานุกมฺปโก
                   ตยา หิ ภนฺเต อนุกมฺปิโต ภุสํ
                   กตญฺญุตาย อภิวาทยามิ ตํ.
     [๑๑๗๐]        อิมสฺมึ โลเก ปรสฺมึ วา ปน
                   อญฺโญ มุนี นตฺถิ ตยานุกมฺปโก
                   ตยา หิ ภนฺเต อนุกมฺปิโต ภุสํ
                   กตญฺญุตาย อภิวาทยามิ ตนฺ"ติ.
     อถายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อตฺตนา ๑- จ เทวตาย จ กถิตนิยาเมเนว
ตํ ภควโต อาโรเจสิ. สตฺถา ตมตฺถํ ปจฺจนุภาสิตฺวา ตํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา สมฺปตฺต-
ปริสาย ธมฺมํ เทเสตุํ "ทิสฺวาน เทวํ ปฏิปุจฺฉิ ภิกฺขู"ติอาทิมาห.
    #[๑๑๕๙]  ตตฺถ เทวนฺติ โคปาลเทวปุตฺตํ. ภิกฺขูติ อายสฺมนฺตํ มหาโมคฺคลฺลานํ
สนฺธาย สตฺถา วทติ. โส หิ สพฺพโส ภินฺนกิเลสตาย ภิกฺขุ. วิมานสฺส
พหุกาลาวฏฺฐายิตาย กปฺปฏฺฐิติกตาย เอว วา "จิรฏฺฐิติเก"ติ วุตฺตํ,
"จิรฏฺฐิติกนฺ"ติปิ เกจิ ปฐนฺติ. ตญฺหิ "เทวนฺ"ติ อิมินา สมฺพนฺธิตพฺพํ. โสปิ หิ
สฏฺฐิสตสหสฺสาธิกา ติสฺโส วสฺสโกฏิโย ตตฺถ อวฏฺฐานโต "จิรฏฺฐิติเก"ติ วตฺตพฺพตํ
ลภติ. ยถาปิ จนฺทิมาติ
@เชิงอรรถ:  สี. อตฺตโน
ยถา ๑- จนฺทิมา เทวปุตฺโต กนฺตสีตลมโนหรกิรณชาลสมุชฺชเล อตฺตโน ทิพฺเพ
วิมานมฺหิ วิโรจติ, เอวํ วิโรจมานนฺติ วจนเสโส.
    #[๑๑๖๐]  อลงฺกโตติอาทิ ตสฺส เทวปุตฺตสฺส เถเรน ปุจฺฉิตาการทสฺสนํ, ตํ
เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมว ๒-
    #[๑๑๖๔]  สงฺคมฺมาติ สงฺคเมตฺวา, สงฺคมฺมาติ วา สงฺคเหตฺวา. เหตฺวตฺโถปิ
หิ อิธ อนฺโตนีโต, พหู เอกโต หุตฺวาติ ๓- อตฺโถ. อาคาติ อาคญฺฉิ. มาเสติ
มาสสสฺสานิ.
    #[๑๑๖๕] ทฺวย'ชฺชาติ ทฺวยํ อชฺช เอตรหิ กิจฺจํ กาตพฺพํ. อุภยญฺจ
การิยนฺติ วุตฺตสฺเสวตฺถสฺส ปริยายวจนํ. สญฺญนฺติ ธมฺมสญฺญํ. เตนาห
"โยนิโส"ติ. ปฏิลทฺธาติ ปฏิลภิตฺวา. ขิปินฺติ ปฏิคฺคาหาปนวเสน หตฺเถ ขิปึ.
อนนฺตกนฺติ นนฺตกํ ๔- กุมฺมาสํ ปกฺขิปิตฺวา พนฺธิตฺวา ๕- ฐปิตํ ปิโลติกํ. อกาโร
เจตฺถ นิปาตมตฺตํ.
    #[๑๑๖๖]  โสติ โส อหํ. ตุริโตติ ตุริโต สมฺภมนฺโต. อวาสรินฺติ อุปคจฺฉึ,
ปาวิสึ วา. ปุรา อยํ ภญฺชติ ยสฺสิทํ ธนนฺติ ยสฺส เขตฺตสามิกสฺส อิทํ มาสสสฺสํ
ธนํ, ตํ อยํ โคคโณ ภญฺชติ ปุรา ตสฺส ภญฺชนโต, อามทฺทนโต ปุเรตรเมวาติ
อตฺโถ. ตโตติ ตตฺถ. ตุริตสฺส เม สโตติ สมฺภมนฺตสฺส เม สมานสฺส, สหสา
คมเนน มคฺเค กณฺหสปฺปํ อโนโลเกตฺวา คตสฺสาติ อธิปฺปาโย.
    #[๑๑๖๗]  อฏฺโฏมฺหิ ทุกฺเขน ปีฬิโตติ เตน อาสีวิสฑํสเนน อฏฺโฏ อฏฺฏิโต
อุปทฺทุโต มรณทุกฺเขน พาธิโต ภวามิ. อหาสีติ อชฺโฌหริ, ปริภุญฺชีติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  ก. ยถาปิ   ก. เหฏฺฐาปิ วุตฺตนยเมว
@ สี. กตฺวาติ   อิ. น อนฺตกํ   ม. ขณฺฑิตฺวา
ตโต จุโต กาลกโตมฺหิ เทวตาติ ตโต มนุสฺสตฺตภาวโต จุโต มรณกาลปฺปตฺติยา,
ตตฺถ วา อายุสงฺขารสฺส เขปนสงฺขาตสฺส กาลสฺส กตตฺตา กาลกโต, ตทนนฺตรเมว
จ อมฺหิ เทวตา เทวตฺตภาวปฺปตฺติยา เทวตา โหมีติ อตฺโถ.
    #[๑๑๖๙]  ตยาติ ตยา สทิโส อญฺโญ มุนิ โมเนยฺยคุณยุตฺโต อิสิ นตฺถิ.
ตยาติ วา นิสฺสกฺเก อิทํ กรณวจนํ. เสสํ วุตฺตนยเมว.
                     โคปาลวิมานวณฺณนา  นิฏฺฐิตา.
                       -------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๓๖๒-๓๖๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=7628&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=7628&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=80              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=2589              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=2673              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=2673              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]