อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

หน้าที่ ๔๘๑.
                    กติปุจฺฉาวารวณฺณนา
                       ---------
     {๒๗๑} อิทานิ อาปตฺติอาทิโกฏฺาเสสุ โกสลฺลชนนตฺถํ กติ อาปตฺติโยติ-
อาทินา นเยน มาติกํ เปตฺวา นิทฺเทสปฏินิทฺเทสวเสน วิภงฺโค
วุตฺโต ฯ ตตฺถ กติ อาปตฺติโยติ มาติกาย จ วิภงฺเค จ อาคตาปตฺติ-
ปุจฺฉา ฯ เอส นโย ทุติยปเทปิ ฯ เกวลญฺเหตฺถ อาปตฺติโย เอว
ราสิวเสน ขนฺธาติ วุตฺตา ฯ วินีตวตฺถูนีติ ตาสํ อาปตฺตีนํ
วินยปุจฺฉา ฯ วินีตํ วินโย วูปสโมติ อิทญฺหิ อตฺถโต เอกํ ฯ
วินีตานิเยว วินีตวตฺถูนีติ อยเมตฺถ ปทตฺโถ ฯ อิทานิ เยสุ สติ
อาปตฺติโย โหนฺติ อสติ น โหนฺติ เต ทสฺเสตุํ กติ อคารวาติ
ปุจฺฉาทฺวยํ ฯ วินีตวตฺถูนีติ อยํ ปน เตสํ อคารวานํ วินยปุจฺฉา ฯ
ยสฺมา ปน ตา อาปตฺติโย วิปตฺติอปฺปตฺตา นาม นตฺถิ ตสฺมา
กติ วิปตฺติโยติ อยํ อาปตฺตีนํ วิปตฺติภาวปุจฺฉา ฯ กติ อาปตฺติ-
สมุฏฺานาติ ตาสํเยว อาปตฺตีนํ สมุฏฺานปุจฺฉา ฯ วิวาทมูลานิ
อนุวาทมูลานีติ อิมา วิวาทาธิกรณํ อนุวาทาธิกรณนฺติ อาคตานํ
วิวาทานุวาทานํ มูลปุจฺฉา ฯ สาราณียา ธมฺมาติ วิวาทานุวาทมูลานํ
อภาวกรณธมฺมปุจฺฉา ฯ เภทกรวตฺถูนีติ อยํ เภทสํวตฺตนิกํ วา
อธิกรณนฺติอาทีสุ วุตฺตเภทกรณปุจฺฉา ฯ อธิกรณานีติ เภทกรวตฺถูสุ
สติ อุปฺปชฺชนกธมฺมปุจฺฉา ฯ สมถาติ เตสํเยว วูปสมนธมฺมปุจฺฉา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘๒.
     ปญฺจ อาปตฺติโยติ มาติกาย อาคตวเสน วุตฺตา ฯ สตฺตาติ
วิภงฺเค อาคตวเสน ฯ
     อารกา เอเตหิ รมตีติ อารติ ฯ ภุสา วา รติ อารติ ฯ
วินา เอเตหิ รมตีติ วิรติ ฯ ปจฺเจกํ ปจฺเจกํ วิรตีติ ปฏิวิรติ ฯ
เวรํ มณติ วินาเสตีติ เวรมณี ฯ น เอตาย เอเต อาปตฺติกฺขนฺธา
กริยนฺตีติ อกิริยา ฯ ยํ เอตาย อสติ อาปตฺติกฺขนฺธกรณํ
อุปฺปชฺเชยฺย ตสฺส ปฏิปกฺขโต อกรณํ ฯ อาปตฺติกฺขนฺธอชฺฌาปตฺติยา
ปฏิปกฺขโต อนชฺฌาปตฺติ ฯ เวลนโต เวลา จลนโต วินาสนโตติ
อตฺโถ ฯ นิยฺยานํ สิโนติ พนฺธติ นิวาเรตีติ เสตุ ฯ อาปตฺติกฺ-
ขนฺธานเมตํ อธิวจนํ ฯ โส เสตุ เอตาย หญฺตีติ เสตุฆาโต ฯ
เสสวินีตวตฺถุนิทฺเทเสสุปิ เอเสว นโย ฯ
     พุทฺเธ อคารโวติอาทิสุ โย พุทฺเธ ธรมาเน อุปฏฺานํ น
คจฺฉติ ปรินิพฺพุเต เจติยฏฺานํ โพธิฏฺานํ น คจฺฉติ เจติยํ วา
โพธึ วา น วนฺทติ เจติยงฺคเณ สฉตฺโต สอุปาหโน จ จรติ
นตฺเถตสฺส พุทฺเธ คารโวติ เวทิตพฺโพ ฯ โย ปน สกฺโกนฺโตเยว
ธมฺมสฺสวนํ น คจฺฉติ สรภญฺ น ภณติ ธมฺมกถํ น กเถติ
ธมฺมสฺสวนคฺคํ ภินฺทิตฺวา คจฺฉติ วิกฺขิตฺโต วา อนาทโร วา นิสีทติ
นตฺเถตสฺส ธมฺเม คารโว ฯ โย เถรนวมชฺฌิเมสุ จิตฺติการํ น
ปจฺจุปฏฺเปติ อุโปสถาคารวิตกฺกมาฬกาทีสุ กายปาคพฺภิยํ ทสฺเสติ
ยถาวุฑฺฒํ น วนฺทติ นตฺเถตสฺส สงฺเฆ คารโว ฯ ติสฺโส สิกฺขา
สมาทาย อสิกฺขมาโนเยว ปน สิกฺขาย อคารโวติ เวทิตพฺโพ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘๓.
ปมาเท จ สติวิปฺปวาเส ติฏฺมาโนเยว อปฺปมาทลกฺขณํ อพฺรูหยมาโน
อปฺปมาเท อคารโวติ เวทิตพฺโพ ฯ ตถา อามิสปฏิสนฺถารํ
ธมฺมปฏิสนฺถารนฺติ อิมํ ทุวิธํ ปฏิสนฺถารํ อกโรนฺโตเยว ปฏิสนฺถาเร
อคารโวติ เวทิตพฺโพ ฯ คารวนิทฺเทเส วุตฺตวิปริยาเยน อตฺโถ
เวทิตพฺโพ ฯ
     {๒๗๒} วิวาทมูลนิทฺเทเส ฯ สตฺถริปิ อคารโวติอาทีนํ พุทฺเธ
อคารวาทีสุ วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ อปฺปฏิสฺโสติ
อนีจวุตฺติ น สตฺถารํ เชฏฺกํ กตฺวา วิหรติ ฯ อชฺฌตฺตํ วาติ
อตฺตโน สนฺตาเน วา อตฺตโน ปกฺเข วา สกาย ปริสายาติ
อตฺโถ ฯ พหิทฺธา วาติ ปรสนฺตาเน วา ปรปกฺเข วา ฯ ตตฺถ
ตุมฺเหติ ตสฺมึ อชฺฌตฺตพหิทฺธาเภเท สปรสนฺตาเน วา สปรปริสาย
วา ฯ ปหานาย วายเมยฺยาถาติ เมตฺตาภาวนาทีหิ นเยหิ ปหานตฺถํ
วายเมยฺยาถ ฯ เมตฺตาภาวนาทินเยน หิ ตํ อชฺฌตฺตํปิ พหิทฺธาปิ
ปหิยฺยติ ฯ อนวสฺสวายาติ อปฺปวตฺติภาวาย ฯ สนฺทิฏฺิปรามาสีติ
สกเมว ทิฏฺึ ปรามสติ ยํ อตฺตนา ทิฏฺ ตํ อิทเมว สจฺจนฺติ
คณฺหาติ ฯ อาธานคาหีติ ทฬฺหคาหี ฯ
     {๒๗๓} อนุวาทมูลนิทฺเทโส กิญฺจาปิ วิวาทมูลนิทฺเทเสเนว สมาโน ฯ
อถโข อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ นิสฺสาย วิวทนฺตานํ โกธูปนาหาทโย
วิวาทมูลานิ ฯ ตถา วิวทนฺตา ปน สีลวิปตฺติอาทีสุ อญฺตรํ
วิปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา อสุโก นาม ภิกฺขุ อสุกํ นาม วิปตฺตึ
อาปนฺโนติ วา ปาราชิกํ อาปนฺโนสิ สงฺฆาทิเสสํ อาปนฺโนสีติ วา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘๔.
อนุวทนฺติ ฯ เอวํ อนุวทนฺตานํ โกธูปนาหาทโย อนุวาทมูลานีติ
อยเมตฺถ วิเสโส ฯ
     {๒๗๔} สาราณียธมฺมนิทฺเทเส ฯ เมตฺตจิตฺเตน กตํ กายกมฺมํ เมตฺตํ
กายกมฺมํ นาม ฯ อาวิ เจว รโห จาติ สมฺมุขา จ ปรมฺมุขา จ ฯ
ตตฺถ นวกานํ จีวรกมฺมาทีสุ สหายภาวคมนํ สมฺมุขา เมตฺตํ
กายกมฺมํ นาม ฯ เถรานํ ปน ปาทโธวนวีชนวาตทานาทิเภทํปิ
สพฺพํ สามีจิกมฺมํ สมฺมุขา เมตฺตํ กายกมฺมํ นาม ฯ อุภเยหิปิ
ทุนฺนิกฺขิตฺตานํ ทารุภณฺฑาทีนํ เตสุ อวญฺ อกตฺวา อตฺตนา
ทุนฺนิกฺขิตฺตานํ วิย ปฏิสามนํ ปรมฺมุขา เมตฺตํ กายกมฺมํ นาม ฯ
อยํปิ ธมฺโม สาราณีโยติ อยํ เมตฺตากายกมฺมสงฺขาโต ธมฺโม
สริตพฺโพ ฯ สติขนโก โย นํ กโรติ ตํ ปุคฺคลํ เยสํ กโต โหติ
เต ปสนฺนจิตฺตา อโห สปฺปุริโสติ อนุสฺสรนฺตีติ อธิปฺปาโย ฯ
ปิยกรโณติ ตํ ปุคฺคลํ สพฺรหฺมจารีนํ ปิยํ กโรติ ฯ ครุกรโณติ
ตํ ปุคฺคลํ สพฺรหฺมจารีนํ ครุํ กโรติ ฯ สงฺคหายาติอาทีสุ
สพฺรหฺมจารีหิ สงฺคเหตพฺพภาวาย เตหิ สทฺธึ อวิวาทนาย สมคฺคภาวาย
เอกีภาวาย สํวตฺตติ ฯ เมตฺตํ วจีกมฺมนฺติอาทีสุ เทวตฺเถโร
ติสฺสตฺเถโรติ เอวํ ปคฺคยฺห วจนํ สมฺมุขา เมตฺตํ วจีกมฺมํ นาม ฯ
วิหาเร อสนฺเต ปน ตํ ปฏิปุจฺฉนฺตสฺส กุหึ อมฺหากํ เทวตฺเถโร
กุหึ อมฺหากํ ติสฺสตฺเถโร กทา นุ โข อาคมิสฺสตีติ เอวํ มมายนวจนํ
ปรมฺมุขา เมตฺตํ วจีกมฺมํ นาม ฯ เมตฺตาสิเนหสินิทฺธานิ
ปน นยนานิ อุมฺมิเลตฺวา ปสนฺเนน มุเขน โอโลกนํ สมฺมุขา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘๕.
เมตฺตํ มโนกมฺมํ นาม ฯ เทวตฺเถโร ติสฺสตฺเถโร อโรโค โหตุ
อปฺปาพาโธติ สมนฺนาหรณํ ปรมฺมุขา เมตฺตํ มโนกมฺมํ นาม ฯ
     อปฺปฏิวิภตฺตโภคีติ เนว อามิสํ ปฏิวิภชิตฺวา ภุญฺชติ น ปุคฺคลํ ฯ
โย หิ เอตฺตกํ ปเรสํ ทสฺสามิ เอตฺตกํ อตฺตนา ภุญฺชิสฺสามิ
เอตฺตกํ วา อสุกสฺส จ อสุกสฺส จ ทสฺสามิ เอตฺตกํ อตฺตนา
ภุญฺชิสฺสามีติ วิภชิตฺวา ภุญฺชติ อยํ ปฏิวิภตฺตโภคี นาม ฯ อยํ
ปน เอวํ อกตฺวา อาภตํ ปิณฺฑปาตํ เถราสนโต ปฏฺาย ทตฺวา
คหิตาวเสสํ ภุญฺชติ ฯ สีลวนฺเตหีติ วจนโต ทุสฺสีลสฺส อทาตุํปิ
วฏฺฏติ ฯ สาราณียธมฺมปูรเกน ปน สพฺเพสํ ทาตพฺพเมวาติ วุตฺตํ ฯ
คิลานคิลานุปฏฺากอาคนฺตุกคมิกจีวรกมฺมาทิปสุตานํ วิเจยฺยทานํปิ
วฏฺฏติ ฯ น หิ เอเต วิจินิตฺวา เทนฺเตน ปุคฺคลวิภาโค กโต
โหติ ฯ อีทิสานํ หิ กิจฺฉลาภตฺตา วิเสโส กาตพฺโพเยวาติ อยํ
กโรติ ฯ อขณฺฑานีติอาทีสุ ยสฺส สตฺตสุ อาปตฺติกฺขนฺเธสุ
อาทิมฺหิ วา อนฺเต วา สิกฺขาปทํ ภินนํ โหติ ตสฺส สีลํ ปริยนฺเต
ฉินฺนสาฏโก วิย ขณฺฑํ นาม ฯ ยสฺส ปน เวมชฺเฌ ภินฺนํ ตสฺส
มชฺเฌ ฉิทฺทสาฏโก วิย ฉิทฺทํ นาม โหติ ฯ ยสฺส ปฏิปาฏิยา
เทฺว ตีณิ ภินฺนานิ ตสฺส ปิฏฺิยํ วา กุจฺฉิยํ วา อุฏฺิเตน
วิสภาควณฺเณน กาฬรตฺตาทีนํ อญฺตรสรีรวณฺณา คาวี วิย
สพลํ นาม โหติ ฯ ยสฺส อนฺตรนฺตรา ภินฺนานิ ตสฺส อนฺตรนฺตรา
วิสภาควณฺณพินฺทุวิจิตฺรา คาวี วิย กมฺมาสนฺนาม โหติ ฯ ยสฺส
ปน สพฺเพน สพฺพํ อภินฺนานิ สีลานิ ตสฺส ตานิ สีลานิ อขณฺฑานิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘๖.
อจฺฉิทฺทานิ อสพลานิ อกมฺมาสานิ นาม โหนฺติ ฯ ตานิ ปเนตานิ
ภุชิสฺสภาวกรณโต ภุชิสฺสานิ วิญฺูหิ ปสตฺถตฺตา วิญฺูปสตฺถานิ
ตณฺหาทิฏฺีหิ อปรามฏฺตฺตา อปรามฏฺานิ อุปจารสมาธึ วา
อปฺปนาสมาธึ วา สํวตฺตยนฺตีติ สมาธิสํวตฺตนิกานีติ วุจฺจนฺติ ฯ
สีลสามญฺคโต วิหรตีติ เตสุ เตสุ ทิสาภาเคสุ วิหรนฺเตหิ
กลฺยาณสีเลหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ สมานภาวูปคตสีโล วิหรติ ฯ ยายํ
ทิฏฺีติ มคฺคสมฺปยุตฺตา สมฺมาทิฏฺิ ฯ อริยาติ นิทฺโทสา ฯ
นิยฺยาตีติ นิยฺยานิกา ฯ ตกฺกรสฺสาติ โย ตถาการี โหติ ฯ
ทุกฺขกฺขยายาติ สพฺพทุกฺขสฺส ขยตฺถํ ฯ เสสํ ยาว สมถเภทปริโยสานา
อุตฺตานตฺถเมว ฯ
                กติปุจฺฉาวารวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๔๘๑-๔๘๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=9803&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=9803&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=841
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=6131
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=4721
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=4721
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_8