อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

     {๓๒๓} ภณฺฑิกาธานมตฺเตนาติ ทฺวารพาหานํ อุปริ กเตน กโปต-
ภณฺฑิกโยชนมตฺเตน ฯ ปริภณฺฑกรณมตฺเตนาติ โคมยปริภณฺฑ-
กสาวปริภณฺฑกรณมตฺเตน ฯ ธูมกาลิกนฺติ อิทํ ยาวสฺส จิตกธูโม
น ปญฺญายติ ตาว อยํ วิหาโร เอตสฺเสวาติ เอวํ ธูมกาเล
อปโลเกตฺวา กตปริโยสิตํ วิหารํ เทนฺติ ฯ วิปฺปกตนฺติ เอตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑. คณฺฑิโก คณฺฑิเวฐโน อิติปิ?
วิปฺปกโต นาม ยาว โคปานสิโย น อาโรหนฺติ ฯ โคปานสีสุ ปน
อารูฬฺหาสุพหุกโตนามโหติ ตสฺมา ตโต ปฏฺฐาย น ทาตพฺโพติ ฯ
กิญฺจิเทว สมาทเปตฺวา กาเรสฺสติ ฯ ขุทฺทเก วิหาเร กมฺมํ
โอโลเกตฺวา ฉปฺปญฺจวสฺสิกนฺติ กมฺมํ โอโลเกตฺวา จตุหตฺเถ วิหาเร
จตุวสฺสิกํ ปญฺจหตฺเถ ปญฺจวสฺสิกํ ฉหตฺเถ ฉวสฺสิกํ ทาตพฺพํ ฯ
อฑฺฒโยโค ปน ยสฺมา สตฺตฏฺฐหตฺโถ โหติ ตสฺมา เอตฺถ
สตฺตฏฺฐวสฺสิกนฺติ วุตฺตํ ฯ สเจ ปน โส นวหตฺโถ โหติ
นววสฺสิกํปิ ทาตพฺพํ ฯ มหลฺลเก ปน ทสหตฺเถ เอกาทสหตฺเถ วิหาเร
วา ปาสาเท วา ทสวสฺสิกํ วา เอกาทสวสฺสิกํ วา ทาตพฺพํ ฯ
ทฺวาทสหตฺเถ ปน ตโต อธิเก วา โลหปาสาทสทิเสปิ ทฺวาทส-
วสฺสิกเมว ทาตพฺพํ น ตโต อุตฺตรึ ฯ นวกมฺมิโก ภิกฺขุ
อนฺโตวสฺเส ตํ อาวาสํ ลภติ อุตุกาเล ปฏิพาหิตุํ น ลภติ ฯ สเจ
โส อาวาโส ชิรติ อาวาสสามิกสฺส วา ตสฺส วํเส อุปฺปนฺนสฺส
วา กสฺสจิ กเถตพฺพํ อาวาโส โว นสฺสติ ชคฺคถ เอตํ
อาวาสนฺติ ฯ สเจ โส น สกฺโกติ ภิกฺขูหิ ญาตเก วา อุปฏฺฐาเก
วา สมาทเปตฺวา ชคฺคิตพฺโพ ฯ สเจ เตปิ น สกฺโกนฺติ สงฺฆิเกน
ปจฺจเยน ชคฺคิตพฺโพ ฯ ตสฺมึปิ อสติ เอกํ อาวาสํ วิสฺสชฺเชตฺวา
อวเสสา ชคฺคิตพฺพา ฯ พหู วิสฺสชฺเชตฺวา เอกํ สณฺฐาเปตุํปิ
วฏฺฏติเยว ฯ ทุพฺภิกฺเข ภิกฺขูสุ ปกฺกนฺเตสุ สพฺเพ อาวาสา นสฺสนฺติ
ตสฺมา เอกํ วา เทฺว วา ตโย วา อาวาเส วิสฺสชฺเชตฺวา ตโต
ยาคุภตฺตจีวราทีนิ ปริภุญฺชนฺเตหิ เสสา อาวาสา ชคฺคิตพฺพาเยว ฯ
กุรุนฺทิยํ ปน วุตฺตํ สงฺฆิเก ปจฺจเย อสติ เอโก ภิกฺขุ ตุยฺหํ
เอกํ มญฺจฏฺฐานํ คเหตฺวา ชคฺคาหีติ วตฺตพฺโพ ฯ สเจ พหุตรํ
อิจฺฉติ ติภาคํ วา อุปฑฺฒภาคํ วา ทตฺวาปิ ชคฺคาเปตพฺโพ ฯ อถ
ถมฺภมตฺตเมเวตฺถ อวสิฏฺฐํ พหุกมฺมํ กตฺตพฺพนฺติ น อิจฺฉติ ฯ
ตุยฺหํ ปุคฺคลิกเมว กตฺวา ชคฺค เอวํปิ หิ สงฺฆสฺส ภณฺฑกฏฺฐปนฏฺ-
ฐานญฺจ นวกานญฺจ วสนฏฺฐานํ ภวิสฺสตีติ ชคฺคาเปตพฺโพ ฯ
เอวํ ชคฺคิโต ปน ตสฺมึ ชีวนฺเต ปุคฺคลิโก โหติ ฯ มเต สงฺฆิโกเยว ฯ
สเจ สทฺธิวิหาริกานํ ทาตุกาโม โหติ กมฺมํ โอโลเกตฺวา
ตติยภาคํ วา อุปฑฺฒภาคํ วา ปุคฺคลิกํ กตฺวา ชคฺคาเปตพฺโพ ฯ
เอตํ หิ สทฺธิวิหาริกานํ ทาตุํ ลภติ ฯ เอวํ ชคฺคนเก ปน อสติ
เอกํ อาวาสํ วิสฺสชฺเชตฺวาติอาทินา นเยน ชคฺคาเปตพฺโพติ ฯ
     อิทํปิ จ อญฺญํ ตตฺเถว วุตฺตํ ฯ เทฺว ภิกฺขู สงฺฆิกํ ภูมึ คเหตฺวา
โสเธตฺวา สงฺฆิกํ เสนาสนํ กโรนฺติ ฯ เยน สา ภูมิ ปฐมํ
คหิตา โส สามี ฯ อุโภปิ ปุคฺคลิกํ กโรนฺติ โสเยว สามี ฯ
โส สงฺฆิกํ กโรติ อิตโร ปุคฺคลิกํ กโรติ ฯ อญฺญํ เจ พหุํ
เสนาสนฏฺฐานํ อตฺถิ ปุคฺคลิกํ กโรนฺโตปิ น วาเรตพฺโพ ฯ
อญฺญสฺมึ ปน ตาทิเส ปฏิรูเป ฐาเน อสติ ตํ ปฏิพาหิตฺวา
สงฺฆิกํ กโรนฺเตเนว กาตพฺพํ ฯ ยํ ปน ตสฺส ตตฺถ วยกมฺมํ
กตํ ตํ ทาตพฺพํ ฯ สเจ ปน กตาวาเส วา อาวาสกรณฏฺฐาเน
วา ฉายูปกผลูปกา รุกฺขา โหนฺติ อปโลเกตฺวา หาเรตพฺพา ฯ
ปุคฺคลิกา เจ โหนฺติ สามิกา อาปุจฺฉิตพฺพา ฯ โน เจ เทนฺติ
ยาวตติยํ อาปุจฺฉิตฺวา รุกฺขอคฺฆนกํ มูลํ ทสฺสามาติ หาเรตพฺพา ฯ
     โย ปน สงฺฆิกํ วลฺลีมตฺตํปิ อคเหตฺวา อาหริเมน อุปกรเณน
สงฺฆิกาย ภูมิยา ปุคฺคลิกํ วิหารํ กาเรติ ฯ อุปฑฺฒํ สงฺฆิกํ
โหติ อุปฑฺฒํ ปุคฺคลิกํ ฯ ปาสาโท เจ โหติ เหฏฺฐา
ปาสาโท สงฺฆิโก อุปริ ปุคฺคลิโก ฯ สเจ โย เหฏฺฐา ปาสาทํ
อิจฺฉติ ตสฺส โหติ ฯ อถ เหฏฺฐา จ อุปริ จ อิจฺฉติ
อุภยตฺถ อุปฑฺฒํ ลภติ ฯ เทฺว เสนาสนานิ กาเรติ เอกํ สงฺฆิกํ
เอกํ ปุคฺคลิกํ สเจ วิหาเร อุฏฺฐิเตน สงฺฆิเกน ทพฺพสมฺภาเรน
กาเรติ ตติยํ ลภติ ฯ สเจ อกตฏฺฐาเน จยํ วา ปมุขํ วา
กโรติ พหิกุฑฺเฑ อุปฑฺฒํ สงฺฆสฺส อุปฑฺฒํ ตสฺส ฯ อถ
มหนฺตํ วิสมํ สมํ ปูเรตฺวา อปเท ปทํ ทสฺเสตฺวา กตํ โหติ
อนิสฺสโร ตตฺถ สงฺโฆ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๓๙๐-๓๙๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=8019&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=8019&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=294
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=7&A=2630
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=7&A=2734
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=7&A=2734
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_7