ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

                    สมุจฺจยกฺขนฺธกวณฺณนา
                       ---------
     {๙๗} สมุจฺจยกฺขนฺธเก ฯ ฉารตฺตํ มานตฺตนฺติ เอตฺถ จตุพฺพิธํ
มานตฺตํ อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ ปกฺขมานตฺตํ
สโมธานมานตฺตนฺติ ฯ ตตฺถ อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ นาม ยํ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย
อาปตฺติยา ปริวาสํ อทตฺวา เกวลํ อาปตฺตึ อาปนฺนภาเวเนว
มานตฺตารหสฺส มานตฺตํ ทิยฺยติ ฯ ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ นาม ยํ
ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ปริวุฏฺฐปริวาสสฺส ทิยฺยติ ฯ ปกฺขมานตฺตํ
นาม ยํ ปฏิจฺฉนฺนาย วา อปฺปฏิจฺฉนฺนาย วา อาปตฺติยา
อฑฺฒมาสํ ภิกฺขุนีนํ ทิยฺยติ ฯ สโมธานมานตฺตํ นาม ยํ โอธาย
เอกโต กตฺวา ทิยฺยติ ฯ เตสุ อิทํ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา
ฉารตฺตํ มานตฺตนฺติ วจนโต อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ
ตํ เทนฺเตน สเจ เอกํ อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ อิธ วุตฺตนเยเนว
ทาตพฺพํ ฯ สเจ เทฺว วา ติสฺโส วา ตทุตฺตริ วา อาปนฺโน ยเถว
เอกํ อาปตฺตินฺติ วุตฺตํ เอวํ เทฺว อาปตฺติโย ติสฺโส อาปตฺติโยติ
วตฺตพฺพํ ฯ ตทุตฺตริ ปน สเจปิ สตํ วา สหสฺสํ วา โหติ ฯ
สมฺพหุลาติ วตฺตพฺพํ ฯ นานาวตฺถุกาโยปิ เอกโต กตฺวา ทาตพฺพํ
ตาสํ ทานวิธึ ปริวาสทาเน กถยิสฺสาม ฯ เอวํ อาปตฺติวเสน กมฺมวาจํ
กตฺวา ทินฺเน มานตฺเต เอวเมตํธารยามีติกมฺมวาจาปริโยสาเน
มาฬกสีมายเมว มานตฺตํ สมาทิยามิ วตฺตํ สมาทิยามีติ วุตฺตนเยเนว
วตฺตํ สมาทาตพฺพํ ฯ สมาทิยิตฺวา ตตฺเถว สงฺฆสฺส อาโรเจตพฺพํ ฯ
อาโรเจนฺเตน จ เอวํ อาโรเจตพฺพํ อหํ ภนฺเต เอกํ อาปตฺตึ
อาปชฺชึ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ อปฺปฏิจฺฉนฺนํ โสหํ สงฺฆํ
เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา อปฺปฏิจฺฉนฺนาย
ฉารตฺตํ มานตฺตํ ยาจึ ตสฺส เม สงฺโฆ เอกิสฺสา อาปตฺติยา
สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา อปฺปฏิจฺฉนฺนาย ฉารตฺตํ มานตฺตํ
อทาสิ โสหํ มานตฺตํ จรามิ เวทิยามหํ ภนฺเต เวทิยตีติ
มํ สงฺโฆ ธาเรตูติ ฯ อิมํ จ ปน อตฺถํ คเหตฺวา ยาย กายจิ
วาจาย อาโรเจตุํ วฏฺฏติเยว ฯ อาโรเจตฺวา สเจ นิกฺขิปิตุกาเมน
วุตฺตนเยเนว สงฺฆมชฺเฌ นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ มาฬกสีมโต ภิกฺขูสุ
นิกฺขนฺเตสุ เอกสฺส สนฺติเก นิกฺขิปิตุํ วฏฺฏติ ฯ มาฬกสีมโต
นิกฺขมิตฺวา สตึ ปฏิลภนฺเตน สห คจฺฉนฺตสฺส สนฺติเก
นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ สเจ โสปิ ปกฺกนฺโต อญฺญสฺส ยสฺส มาฬเก
นาโรจิตํ ตสฺส อาโรเจตฺวา นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ อาโรเจนฺเตน ปน
อวสาเน เวทิยตีติ มํ อายสฺมา ธาเรตูติ วตฺตพฺพํ ฯ ทฺวินฺนํ
อาโรเจนฺเตน อายสฺมนฺตา ธาเรนฺตูติ วตฺตพฺพํ ฯ ติณฺณํ อาโรเจนฺเตน
อายสฺมนฺโต ธาเรนฺตูติ วตฺตพฺพํ ฯ นิกฺขิตฺตกาลโต ปฏฺฐาย
ปกตตฺตฏฺฐาเน ติฏฺฐติ ฯ สเจ อปฺปภิกฺขุโก วิหาโร โหติ
สภาคา ภิกฺขู วสนฺติ ฯ วตฺตํ อนิกฺขิปิตฺวา อนฺโตวิหาเรเยว
รตฺติโย คเณตพฺพา ฯ อถ น สกฺกา โสเธตุํ วุตฺตนเยเนว วตฺตํ
นิกฺขิปิตฺวา ปจฺจูสสมเยว จตูหิ ปญฺจหิ วา ภิกฺขูหิ สทฺธึ ปริกฺขิตฺตสฺส
วิหารสฺส ปริกฺเขปโต อปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขปารหฏฺฐานโต เทฺว
เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา มหามคฺคโต โอกฺกมฺม คุมฺเพน วา
วติยา วา ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน นิสีทิตพฺพํ ฯ อนฺโตอรุเณเยว
วุตฺตนเยเนว วตฺตํ สมาทิยิตฺวา อาโรเจตพฺพํ ฯ สเจ อญฺโญ โกจิ
ภิกฺขุ เกนจิเทว กรณีเยน ตํ ฐานํ อาคจฺฉติ สเจ เอส ตํ
ปสฺสติ สทฺทํ วาสฺส สุณาติ อาโรเจตพฺพํ ฯ อนาโรเจนฺตสฺส
รตฺติจฺเฉโท เจว วตฺตเภโท จ ฯ อถ ทฺวาทสหตฺถํ อุปจารํ
โอกฺกมิตฺวา อชานนฺตสฺเสว คจฺฉติ ฯ รตฺติจฺเฉโท โหติเยว
วตฺตเภโท ปน นตฺถิ ฯ อาโรจิตกาลโต ปฏฺฐาย จ เอกํ ภิกฺขุํ
ฐเปตฺวา เสเสหิ สติ กรณีเย คนฺตุมฺปิ วฏฺฏติ ฯ อรุเณ อุฏฺฐิเต
ตสฺส ภิกฺขุสฺส สนฺติเก วตฺตํ นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ สเจ โสปิ เกนจิ
กมฺเมน ปุเรอรุเณเยว คจฺฉติ ฯ อญฺญํ วิหารโต นิกฺขนฺตํ วา
อาคนฺตุกํ วา ยํ ปฐมํ ปสฺสติ ตสฺส สนฺติเก อาโรเจตฺวา วตฺตํ
นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ อยญฺจ ยสฺมา คณสฺส อาโรเจตฺวา ภิกฺขูนญฺจ
อตฺถิภาวํ สลฺลกฺเขตฺวา วสิ ฯ เตนสฺส อูเน คเณ จรณโทโส
วา วิปฺปวาสโทโส วา น โหติ ฯ สเจ กญฺจิ น ปสฺสติ
วิหารํ คนฺตฺวา อตฺตนา สทฺธึ คตภิกฺขูสุ เอกสฺส สนฺติเก
นิกฺขิปิตพฺพนฺติ มหาสุมตฺเถโร อาห ฯ มหาปทุมตฺเถโร ปน ยํ
ปฐมํ ปสฺสติ ตสฺส อาโรเจตฺวา นิกฺขิปิตพฺพํ อยํ นิกฺขิตฺตวตฺตสฺส
ปริหาโรติ อาห ฯ เอวํ ฉารตฺตํ มานตฺตํ อขณฺฑํ จริตฺวา ยตฺถ
สิยา วีสติคโณ ภิกฺขุสงฺโฆ ตตฺถ โส ภิกฺขุ อพฺเภตพฺโพ ฯ
อพฺเภนฺเตหิ จ ปฐมํ อพฺภานารโห กาตพฺโพ ฯ อยํ หิ นิกฺขิตฺต-
วตฺตตฺตา ปกตตฺตฏฺฐาเน ฐิโต ฯ ปกตตฺตสฺส จ อพฺภานํ กาตุํ
น วฏฺฏติ ตสฺมา วตฺตํ สมาทเปตพฺพํ ฯ วตฺเต สมาทินฺเน
อพฺภานารโห โหติ ฯ เตนาปิ วตฺตํ สมาทิยิตฺวา อาโรเจตฺวา
อพฺภานํ ยาจิตพฺพํ ฯ อนิกฺขิตฺตวตฺตสฺส ปุน วตฺตสมาทานกิจฺจํ
นตฺถิ ฯ โส หิ ฉารตฺตาติกฺกเมเนว อพฺภานารโห โหติ ตสฺมา
โส อพฺเภตพฺโพ ฯ ตตฺรายํ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อพฺเภตพฺโพติ
ปาลิยเมว อพฺภานวิธิ วุตฺโต ฯ อยญฺจ เอกาปตฺติวเสน วุตฺโต ฯ
สเจ ปน เทฺว ติสฺโส สมฺพหุลา วา เอกวตฺถุกา วา นานาวตฺถุกา
วา อาปตฺติโย โหนฺติ ตาสํ วเสน กมฺมวาจา กาตพฺพา ฯ
เอวํ อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ ทาตพฺพํ ฯ ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตมฺปน ยสฺมา
ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ปริวุฏฺฐปริวาสสฺส ทาตพฺพํ โหติ ตสฺมา
ตํ ปริวาสกถํ กถยิตฺวาว กถยิสฺสาม ฯ {๑๐๒} เตนหิ ภิกฺขเว สงฺโฆ
อุทายิสฺส ภิกฺขุโน เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺก-
วิสฏฺฐิยา เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ เทตูติอาทินา นเยน
ปาลิยํ อเนเกหิ อากาเรหิ ปริวาโส จ มานตฺตญฺจ วุตฺตํ ฯ ตสฺส
ตสฺส ยสฺมา อาคตาคตฏฺฐาเน วินิจฺฉโย วุจฺจมาโน ปาลิยํ วิย
อติวิตฺถารํ อาปชฺชติ น จ สกฺกา โหติ สุเขน ปริคฺคเหตุํ
ตสฺมา ตํ สโมธาเนตฺวา อิเธว ทสฺสยิสฺสาม ฯ อยญฺหิ อิธ
อธิปฺเปโต ปริวาโส นาม ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส สุทฺธนฺตปริวาโส
สโมธานปริวาโสติ ติวิโธ โหติ ฯ ตตฺถ ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส ตาว
ยถาปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ทาตพฺโพ ฯ กสฺสจิ หิ เอกาหปฏิจฺฉนฺนา
อาปตฺติ โหติ ยถา อยํ อุทายิตฺเถรสฺส กสฺสจิ ทฺวีหาทิปฏิจฺฉนฺนา
ยถา ปรโต อาคตา อุทายิตฺเถรสฺเสว กสฺสจิ เอกา อาปตฺติ
โหติ ยถา อยํ กสฺสจิ เทฺว ติสฺโส ตทุตฺตริ วา ยถา ปรโต
อาคตา ตสฺมา ปฏิจฺฉนฺนปริวาสํ เทนฺเตน ปฐมนฺตาว ปฏิจฺฉนฺน-
ภาโว ชานิตพฺโพ ฯ อยํ หิ อาปตฺติ นาม ทสหากาเรหิ ปฏิจฺฉนฺนา
โหติ ฯ ตตฺรายํ มาติกา อาปตฺติ จ โหติ อาปตฺติสญฺญี จ
ปกตตฺโต จ โหติ ปกตตฺตสญฺญี จ อนนฺตรายิโก จ โหติ
อนนฺตรายิกสญฺญี จ ปหุ จ โหติ ปหุตฺตสญฺญี จ ฉาเหตุกาโม จ
โหติ ฉาเทติ จาติ ฯ ตตฺถ อาปตฺติ จ โหติ อาปตฺติสญฺญี
จาติ ยํ อาปนฺโน สา อาปตฺติเยว โหติ โสปิ จ ตตฺถ
อาปตฺติสญฺญีเยว ฯ อิติ ชานนฺโต ฉาเทติ ฉนฺนา โหติ ฯ อถ
ปนายํ ตตฺถ อนาปตฺติสญฺญี อจฺฉนฺนา โหติ ฯ อนาปตฺติ ปน
อาปตฺติสญฺญายปิ อนาปตฺติสญฺญายปิ ฉาเทนฺเตน อจฺฉาทิตาว โหติ ฯ
ลหุกํ วา ครุกาติ ครุกํ วา ลหุกาติ ฉาเทติ ฯ อลชฺชีปกฺเข ติฏฺฐติ
อาปตฺติ ปน อจฺฉนฺนา โหติ ฯ ครุกํ ลหุกาติ มญฺญมาโน
เทเสติ เนว เทสิตา โหติ นจฺฉนฺนา ฯ ครุกํ ครุกาติ ญตฺวา
ฉาเทติ ฉนฺนา โหติ ฯ ครุกลหุกภาวํ น ชานาติ อาปตฺตึ
ฉาเทมีติ ฉาเทติ ฉนฺนาว โหติ ฯ ปกตตฺโตติ ติวิธํ อุกฺเขปนีย-
กมฺมํ อกโต ฯ โส เจ ปกตตฺตสญฺญี หุตฺวา ฉาเทติ ฉนฺนาว
โหติ ฯ อถ มยฺหํ สงฺเฆน กมฺมํ กตนฺติ อปกตตฺตสญฺญี
หุตฺวา ฉาเทติ อจฺฉนฺนาว โหติ ฯ อปกตตฺเตน ปกตตฺต-
สญฺญินา วา อปกตฺตสญฺญินา วา ฉาทิตาปิ อจฺฉนฺนาว
โหติ ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ
        อาปชฺชติ ครุกํ สาวเสสํ         ฉาเทติ อนาทริยํ ปฏิจฺจ
        น ภิกฺขุนี โน จ ผุเสยฺย วชฺชํ   ปญฺหาเมสากุสเลหิจินฺติตาติ ฯ
     อยํ หิ ปญฺหา อุกฺขิตฺตเกน กถิตา ฯ อนนฺตรายิโกติ ยสฺส ทสสุ
อนฺตราเยสุ เอโกปิ นตฺถิ โส เจ อนนฺตรายิกสญฺญี หุตฺวา
ฉาเทติ ฉนฺนาว โหติ ฯ สเจปิ โส ภีรุกชาติกตฺตา อนฺธกาเร
อมนุสฺสจณฺฑมิคภเยน อนฺตรายิกสญฺญี หุตฺวา ฉาเทติ อจฺฉนฺนาว
โหติ ฯ ยสฺส หิ ปพฺพตวิหาเร วสนฺตสฺส กนฺทรํ วา อฏวึ วา
นทึ วา อติกฺกมิตฺวา อาโรเจตพฺพํ โหติ ฯ อนฺตรามคฺเค
จณฺฑวาฬามนุสฺสาทิ ภยํ อตฺถิ มคฺเค อชครา นิปชฺชนฺติ นที ปูรา
โหติ ฯ เอตสฺมึ ปน สติเยว อนฺตรายิกสญฺญี ฉาเทติ อจฺฉนฺนาว
โหติ ฯ อนฺตรายิกสฺส ปน อนนฺตรายิกสญฺญาย ฉาทยโต อจฺฉนฺนาว
โหติ ฯ ปหูติ โย สกฺโกติ ภิกฺขุโน สนฺติกํ คนฺตุญฺเจว อาโรจิตุญฺจ
โส เจ ปหุตฺตสญฺญี หุตฺวา ฉาเทติ ฉนฺนาว โหติ ฯ สจสฺส มุเข
อปฺปมตฺตโก คณฺโฑ วา โหติ หนุกํ วาโต วา วิชฺฌติ ทนฺโต
วา รุชฺฌติ ภิกฺขา วา มนฺทา ลทฺธา โหติ ตาวตฺตเกน ปน
เนว วตฺตุํ น สกฺโกติ น คนฺตุํ ฯ อปิจ โข น สกฺโกมีติ
สญฺญี โหติ อยํ ปหุ หุตฺวา อปฺปหุตฺตสญฺญี นาม ฯ อิมินา
ฉาทิตาปิ อจฺฉาทิตา ฯ อปฺปหุนา ปน วตฺตุํ วา คนฺตุํ วา
อสมตฺเถน ปหุตฺตสญฺญินา วา อปฺปหุตฺตสญฺญินา วา ฉาทิตา
โหติ อจฺฉาทิตาว ฯ ฉาเทตุกาโม จ โหติ ฉาเทติ จาติ
อิทํ อุตฺตานเมว ฯ สเจ ปน ฉาเทสฺสามีติ ธุรนิกฺเขปํ กตฺวา
ปุเรภตฺเต วา ปจฺฉาภตฺเต วา ปฐมยามาทีสุ วา ลชฺชิธมฺมํ
โอกฺกมิตฺวา อนฺโตอรุเณเยว อาโรเจสิ อยํ ฉาเทตุกาโม น
ฉาเทติ นาม ฯ ยสฺส ปน อภิกฺขุเก ฐาเน วสนฺตสฺส อาปตฺตึ
อาปชฺชิตฺวา สภาคสฺส ภิกฺขุโน อาคมนํ อาคเมนฺตสฺส สภาคสฺส
สนฺติกํ วา คจฺฉนฺตสฺส อฑฺฒมาโสปิ มาโสปิ อติกฺกมติ ฯ อยํ
น ฉาเทตุกาโมปิ ฉาเทติ นาม ฯ อยํปิ อจฺฉนฺนาว โหติ ฯ โย
ปน อาปนฺนมตฺโตว อคฺคิอกฺกมนปุริโส วิย สหสา อปกฺกมิตฺวา
สภาคฏฺฐานํ คนฺตฺวา อาวิกโรติ อยํ น ฉาเทตุกาโมว เนว
ฉาเทติ นาม ฯ สเจ ปน สภาคํ ทิสฺวาปิ อยํ เม อุปชฺฌาโย วา
อาจริโย วาติ ลชฺชาย นาโรเจติ ฉนฺนาว โหติ อาปตฺติ ฯ
อุปชฺฌายาทิภาโว หิ อิธ อปฺปมาณํ อเวริสภาคมตฺตเมว ปมาณํ
ตสฺมา อเวริสภาคสฺส สนฺติเก อาโรเจตพฺพา ฯ โย ปน วิสภาโค
โหติ สุตฺวา ปกาเสตุกาโม เอวรูปสฺส อุปชฺฌายสฺสาปิ สนฺติเก
น อาโรเจตพฺพา ฯ ตตฺถ ปุเรภตฺตํ วา อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ
ปจฺฉาภตฺตํ วา ทิวา วา รตฺตึ วา ยาว อรุณํ น อุคฺคจฺฉติ
ตาว อาโรเจตพฺพา ฯ อุทฺธสฺเต อรุเณ ปฏิจฺฉนฺนาว โหติ
ปฏิจฺฉาทนปจฺจยา จ ทุกฺกฏํ อาปชฺชติ ฯ สภาคสงฺฆาทิเสสํ อาปนฺนสฺส
สนฺติเก อาวิกาตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ อาวิกโรติ อาปตฺติ อาวิกตา
โหติ ทุกฺกฏาปตฺติยา ปน น มุจฺจติ ตสฺมา สุทฺธสฺส สนฺติเก
อาวิกาตพฺพา ฯ อาวิกโรนฺโต จ ตุยฺหํ สนฺติเก เอกํ อาปตฺตึ
อาวิกโรมีติ วา อาจิกฺขามีติ วา อาโรเจมีติ วา มม เอกํ
อาปตฺตึ อาปนฺนภาวํ ชานาหีติ วา วทตุ เอกํ ครุกาปตฺตึ
อาวิกโรมีติอาทินา นเยน วทตุ สพฺเพหิปิ อากาเรหิ อปฺปฏิจฺ-
ฉนฺนาว โหตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ สเจ ปน ลหุกาปตฺตึอาวิกโรมีติ-
อาทินา นเยน วทติ ปฏิจฺฉนฺนาว โหติ ฯ วตฺถุํปิ อาโรเจติ
อาปตฺตึปิ อาโรเจติ อุภยํปิ อาโรเจตีติ ติวิเธนาปิ อาโรจิตาว
โหติ ฯ อิติ อิมานิ ทสการณานิ สลฺลกฺเขตฺวา ปฏิจฺฉนฺนปริวาสํ
เทนฺเตน ปฐมเมว ปฏิจฺฉนฺนภาโว ชานิตพฺโพ ฯ ตโต
ปฏิจฺฉนฺนทิวเส จ อาปตฺติโย จ สลฺลกฺเขตฺวา สเจ เอกาหปฏิจฺฉนฺนาว
โหติ อหํ ภนฺเต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ
เอกาหปฏิจฺฉนฺนนฺติ เอวํ ยาจาเปตฺวา อิธ วุตฺตนเยเนว กมฺมวาจํ
วตฺวา ปริวาโส ทาตพฺโพ ฯ อถ ทฺวีหตีหาทิปฏิจฺฉนฺนา โหติ ฯ
ทฺวีหปฏิจฺฉนฺนํ ตีหปฏิจฺฉนฺนํ จตูหปฏิจฺฉนฺนํ ปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนํ
ฉาหปฏิจฺฉนฺนํ สตฺตาหปฏิจฺฉนฺนํ อฏฺฐาหปฏิจฺฉนฺนํ นวาหปฏิจฺฉนฺนํ
ทสาหปฏิจฺฉนฺนํ เอกาทสาหปฏิจฺฉนฺนํ ทฺวาทสาหปฏิจฺฉนฺนํ
เตรสาหปฏิจฺฉนฺนํ จุทฺทสาหปฏิจฺฉนฺนํ เอวํ ยาว จุทฺทสทิวสานิ
ทิวสคณเนน โยชนา กาตพฺพา ฯ ปญฺจทสทิวสานิ ปฏิจฺฉนฺนาย
ปกฺขปฏิจฺฉนฺนนฺติ วตฺวา โยชนา กาตพฺพา ฯ ตโต ยาว
เอกูนตึสโม ทิวโส ตาว อติเรกปกฺขปฏิจฺฉนฺนนฺติ วตฺวา ตโต
มาสปฏิจฺฉนฺนํ อติเรกมาสปฏิจฺฉนฺนํ ทฺวิมาสปฏิจฺฉนฺนํ อติเรกทฺวิ-
มาสปฏิจฺฉนฺนํ เตมาสปฏิจฺฉนฺนํ อติเรกเตมาสปฏิจฺฉนฺนํ จตุมาส-
ปฏิจฺฉนฺนํ อติเรกจตุมาสปฏิจฺฉนฺนํ ปญฺจมาสปฏิจฺฉนฺนํ อติเรกปญฺจมาส-
ปฏิจฺฉนฺนํ ฉมาส... อติเรกฉมาส... สตฺตมาส... อติเรกสตฺตมาส...
อฏฺฐมาส... อติเรกอฏฺฐมาส... นวมาส... อติเรกนวมาส...
ทสมาส... อติเรกทสมาส... เอกาทสมาส... อติเรกเอกาทสมาส-
ปฏิจฺฉนฺนนฺติ เอวํ โยชนา กาตพฺพา ฯ สํวจฺฉเร ปุณฺเณ เอกสํวจฺฉร-
ปฏิจฺฉนฺนนฺติ วตฺวา ฯ ตโต ปรํ อติเรกเอกสํวจฺฉร... ทฺวิสํวจฺฉร...
อติเรกทฺวิสํวจฺฉร... ติสํวจฺฉร... อติเรกติสํวจฺฉร... จตุสํวจฺฉร...
อติเรกจตุสํวจฺฉร... ปญฺจสํวจฺฉร... อติเรกปญฺจสํวจฺฉรปฏิจฺฉนฺนนฺติ เอวํ
ยาว สฏฺฐีสํวจฺฉร... อติเรกสฏฺฐีสํวจฺฉรปฏิจฺฉนฺนนฺติ วา ตโต วา ภิยฺโยปิ
วตฺวา โยชนา กาตพฺพา ฯ สเจ ปน เทฺว ติสฺโส วา อุตฺตริ วา
อาปตฺติโย โหนฺติ ยถา อิธ เอกํ อาปตฺตินฺติ วุตฺตํ เอวํ เทฺว อาปตฺติโย
ติสฺโส อาปตฺติโยติ วตฺตพฺพํ ฯ ตโต ปรํ ปน สตํ วา โหตุ สหสฺสํ
วา สมฺพหุลาติ วตฺตุํ วฏฺฏติ ฯ นานาวตฺถุกาสุปิ อหํ ภนฺเต
สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปชฺชึ เอกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ
เอกํ กายสํสคฺคํ เอกํ ทุฏฺฐุลฺลํ วาจํ เอกํ อตฺตกามปาริจริยํ
เอกํ สญฺจริตฺตํ เอกาหปฏิจฺฉนฺนาโยติ เอวํ คณนวเสน วา
อหํ ภนฺเต สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปชฺชึ นานาวตฺถุกาโย
เอกาหปฏิจฺฉนฺนาโยติ เอวํ วตฺถุกิตฺตนวเสน วา อหํ ภนฺเต
สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปชฺชึ เอกาหปฏิจฺฉนฺนาโยติ
เอวํ นามกิตฺตนวเสน วา โยชนา กาตพฺพา ฯ ตตฺถ นามํ ทุวิธํ
สญฺชาติสาธารณญฺจ สพฺพสาธารณญฺจ ฯ ตตฺถ สงฺฆาทิเสโสติ
สญฺชาติสาธารณํ ฯ อาปตฺตีติ สพฺพสาธารณํ ฯ ตสฺมา สมฺพหุลา
อาปตฺติโย อาปชฺชึ เอกาหปฏิจฺฉนฺนาโยติ เอวํ สพฺพสาธารณ-
นามวเสนาปิ วฏฺฏติ ฯ อิทญฺหิ สพฺพมฺปิ ปริวาสาทิกํ วินยกมฺมํ
วตฺถุวเสน โคตฺตวเสน นามวเสน อาปตฺติวเสน จ กาตุํ วฏฺฏติเยว ฯ
     ตตฺถ สุกฺกวิสฏฺฐีติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ ฯ สงฺฆาทิเสโสติ
นามญฺเจว อาปตฺติ จ ฯ กายสํสคฺโคติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ ฯ
สงฺฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ ฯ ตตฺถ สุกฺกวิสฏฺฐิ-
กายสํสคฺโคติอาทิวจเนนาปิ นานาวตฺถุกาโยติ วจเนนาปิ วตฺถุ
เจว โคตฺตญฺจ คหิตํ โหติ ฯ สงฺฆาทิเสโสติ วจเนนาปิ อาปตฺติโยติ
วจเนนาปิ นามญฺเจว อาปตฺติ จ คหิตา โหนฺติ ฯ อิธ ปน
เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฏฺฐินฺติ นามํปิ
วตฺถุโคตฺตานิปิ คหิตาเนว ฯ ยถา จ อิธ ปน อยํ อุทายิ ภิกฺขูติ
วุตฺตํ เอวํ โย โย อาปนฺโน โหติ ตสฺส ตสฺส นามํ คเหตฺวา
อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขูติ กมฺมวาจา กาตพฺพา ฯ กมฺมวาจา-
ปริโยสาเน เตน ภิกฺขุนา มาฬกสีมายเมว ปริวาสํ สมาทิยามิ วตฺตํ
สมาทิยามีติ วุตฺตนเยเนว วตฺตํ สมาทาตพฺพํ สมาทิยิตฺวา ตตฺเถว
สงฺฆมชฺเฌ อาโรเจตพฺพํ อาโรเจนฺเตน จ เอวํ อาโรเจตพฺพํ
อหํ ภนฺเต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ
เอกาหปฏิจฺฉนฺนํ โสหํ สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย
สุกฺกวิสฏฺฐิยา เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ ยาจึ ตสฺส เม
สงฺโฆ เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา เอกาห-
ปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ อทาสิ ฯ โสหํ ปริวสามิ เวทิยามหํ
ภนฺเต เวทิยตีติ มํ สงฺโฆ ธาเรตูติ ฯ อิมญฺจ ปน อตฺถํ คเหตฺวา
ยาย กายจิ ภาสาย อาโรเจตุํ วฏฺฏติเยว ฯ อาโรเจตฺวา สเจ
นิกฺขิปิตุกาเมน วุตฺตนเยเนว สงฺฆมชฺเฌ นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ มาฬกโต
ภิกฺขูสุ นิกฺขนฺเตสุ เอกสฺสปิ สนฺติเก นิกฺขิปิตุํ วฏฺฏติ ฯ
มาฬกโต นิกฺขมิตฺวา สตึ ปฏิลภนฺเตน สห คจฺฉนฺตสฺส สนฺติเก
นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ สเจ โสปิ ปกฺกนฺโต อญฺญสฺส ยสฺส มาฬเก
นาโรจิตํ ตสฺส อาโรเจตฺวา นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ อาโรเจนฺเตน จ
อวสาเน เวทิยตีติ มํ อายสฺมา ธาเรตูติ วตฺตพฺพํ ฯ ทฺวินฺนํ
อาโรเจนฺเตน อายสฺมนฺตา ธาเรนฺตูติ วตฺตพฺพํ ฯ ติณฺณํ วา
อติเรกานํ วา อาโรเจนฺเตน อายสฺมนฺโต ธาเรนฺตูติ วา สงฺโฆ
ธาเรตูติ วา วตฺตพฺพํ ฯ นิกฺขิตฺตกาลโต ปฏฺฐาย ปกตตฺตฏฺฐาเน
ติฏฺฐติ ฯ สเจ อปฺปภิกฺขุโก วิหาโร โหติ สภาคา ภิกฺขู
วสนฺติ ฯ วตฺตํ อนิกฺขิปิตฺวา วิหาเรเยว รตฺติปริคฺคโห กาตพฺโพ ฯ
อถ น สกฺกา โสเธตุํ วุตฺตนเยเนว วตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา ปจฺจูสสมเย
เอเกน ภิกฺขุนา สทฺธึ มานตฺตวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว อุปจารสีมํ
อติกฺกมิตฺวา มหามคฺคา โอกฺกมิตฺวา ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา
อนฺโตอรุเณเยว วุตฺตนเยน วตฺตํ สมาทิยิตฺวา ตสฺส ภิกฺขุโน
ปริวาโส อาโรเจตพฺโพ ฯ อาโรเจนฺเตน สเจ นวกตโร โหติ
อาวุโสติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ วุฑฺฒตโร ภนฺเตติ วตฺตพฺพํ ฯ สเจ
อญฺโญ โกจิ ภิกฺขุ เกนจิเทว กรณีเยน ตํ ฐานํ อาคจฺฉติ ฯ
สเจ เอส นํ ปสฺสติ สทฺทํ วาสฺส สุณาติ อาโรเจตพฺพํ ฯ
อนาโรเจนฺตสฺส รตฺติจฺเฉโท จ โหติ วตฺตเภโท จ ฯ อถ
ทฺวาทสหตฺถํ อุปจารํ โอกฺกมิตฺวา อชานนฺตสฺเสว คจฺฉติ รตฺติจฺเฉโท
โหติเยว วตฺตเภโท ปน นตฺถิ ฯ อุคฺคเต อรุเณ วตฺตํ
นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ สเจ โส ภิกฺขุ เกนจิเทว กรณีเยน ปกฺกนฺโต
โหติ ยํ อญฺญํ สพฺพปฐมํ ปสฺสติ ตสฺส อาโรเจตฺวาว
นิกฺขิปิตพฺพํ สเจ น กญฺจิ ปสฺสติ วิหารํ คนฺตฺวา อตฺตนา
สทฺธึ คตภิกฺขุสฺส สนฺติเก นิกฺขิปิตพฺพนฺติ มหาสุมตฺเถโร อาห ฯ
มหาปทุมตฺเถโร ปน ยํ ปฐมํ ปสฺสติ ตสฺส อาโรเจตฺวา
นิกฺขิปิตพฺพํ อยํ นิกฺขิตฺตวตฺตสฺส ปริหาโรติ อาห ฯ เอวํ
ยตฺตกานิ ทิวสานิ อาปตฺติ ปฏิจฺฉนฺนา โหติ ตตฺตกานิ ตโต
อธิกตรานิ วา กุกฺกุจฺจวิโนทนตฺถาย ปริวสิตฺวา สงฺฆมุปสงฺกมิตฺวา
วตฺตํ สมาทิยิตฺวา มานตฺตํ ยาจิตพฺพํ ฯ อยํ หิ วตฺเต
สมาทินฺเนเยว มานตฺตารโห โหติ นิกฺขิตฺตวตฺเตน ปริวุฏฺฐตฺตา ฯ
อนิกฺขิตฺตวตฺตสฺส ปน ปุน วตฺตสมาทานกิจฺจํ นตฺถิ โส หิ
ปฏิจฺฉนฺนทิวสาติกฺกเมเนว มานตฺตารโห โหติ ตสฺมา ตสฺส มานตฺตํ
ทาตพฺพเมว ฯ อิทํ ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ นาม ฯ ตํ เทนฺเตน สเจ
เอกาปตฺติ โหติ ปาลิยํ วุตฺตนเยเนว ทาตพฺพํ ฯ อถ เทฺว วา ติสฺโส
วา โสหํ ปริวุฏฺฐปริวาโส สงฺฆํ ทฺวินฺนํ ติสฺสนฺนํ อาปตฺตีนํ
เอกาหปฏิจฺฉนฺนานํ ฉารตฺตํ มานตฺตํ ยาจามีติ ปริวาเส วุตฺตนเยเนว
อาปตฺติโย จ ทิวเส จ สลฺลกฺเขตฺวา โยชนา กาตพฺพา ฯ
     อปฺปฏิจฺฉนฺนํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา สโมธาเนตฺวาปิ
ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ กถํ ฯ ปฏิจฺฉนฺนาย ปริวาสํ วสิตฺวา อหํ ภนฺเต
เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ เอกาหปฏิจฺฉนฺนํ
โสหํ สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา
เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ ยาจึ ตสฺส เม สงฺโฆ
เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย
เอกาหปริวาสํ อทาสิ โสหํ ปริวุฏฺฐปริวาโส อหํ ภนฺเต
เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ อปฺปฏิจฺฉนฺนํ
โสหํ ภนฺเต สงฺฆํ ตาสํ อาปตฺตีนํ สญฺเจตนิกานํ สุกฺกวิสฏฺฐีนํ
ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จ ฉารตฺตํ มานตฺตํ ยาจามีติ ฯ
     อถสฺส ตทนุรูปํ กมฺมวาจํ กตฺวา มานตฺตํ ทาตพฺพํ ฯ สเจ
ปฏิจฺฉนฺนา เทฺว อาปตฺติโย อปฺปฏิจฺฉนฺนา เอกา ปฏิจฺฉนฺนานญฺจ
อปฺปฏิจฺฉนฺนาย จาติ วตฺตพฺพํ ฯ อถ ปฏิจฺฉนฺนา เอกา
อปฺปฏิจฺฉนฺนา เทฺว ปฏิจฺฉนฺนาย จ อปฺปฏิจฺฉนฺนานญฺจาติ
วตฺตพฺพํ ฯ สเจ ปฏิจฺฉนฺนาปิ เทฺว อปฺปฏิจฺฉนฺนาปิ เทฺว
ปฏิจฺฉนฺนานญฺจ อปฺปฏิจฺฉนฺนานญฺจาติ วตฺตพฺพํ ฯ สพฺพตฺถ อนุรูปํ
กมฺมวาจํ กตฺวา มานตฺตํ ทาตพฺพํ ฯ จิณฺณมานตฺตสฺส จ
ตทนุรูปเมว กมฺมวาจํ กตฺวา อพฺภานํ กาตพฺพํ ฯ อิธ ปน
เอกาปตฺติวเสน วุตฺตํ ฯ อิติ ยํ ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา
ปริวาสาวสาเน มานตฺตํ ทิยฺยติ อิทํ ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ นาม ฯ
เอวเมตฺถ เอเกเนว โยชนามุเขน ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส จ ปฏิจฺฉนฺน-
มานตฺตญฺจ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ปกฺขมานตฺตํ สโมธานมานตฺตญฺจ
อวเสสปริวาสกถาวสาเน กถยิสฺสาม ฯ
    สุทฺธนฺตปริวาโส สโมธานปริวาโสติ เทฺว ปริวาสา อวเสสา ฯ
    ตตฺถ สุทฺธนฺตปริวาโส นาม ปรโต อธมฺมิกมานตฺตจาราวสาเน
เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา
อาปตฺติโย อาปนฺโน โหติ อาปตฺติปริยนฺตํ น ชานาติ
รตฺติปริยนฺตํ น ชานาตีติ อิมสฺมึ วตฺถุสฺมึ อนุญฺญาตปริวาโส ฯ โส
ทุวิโธ จูฬสุทฺธนฺโต มหาสุทฺธนฺโตติ ฯ ทุวิโธปิ เจส รตฺติปริจฺเฉทํ
สกลํ วา เอกจฺจํ วา อชานนฺตสฺส จ อสรนฺตสฺส จ ตตฺถ
เวมติกสฺส จ ทาตพฺโพ ฯ อาปตฺติปริยนฺตมฺปน เอตฺตกา อหํ
อาปตฺติโย อาปนฺโน โหมีติ ชานาตุ วา มา วา อการณเมตํ
อปฺปมาณํ ฯ ตตฺถ โย อุปสมฺปทโต ปฏฺฐาย อนุโลมกฺกเมน วา
อาโรจิตทิวสโต ปฏฺฐาย ปฏิโลมกฺกเมน วา อสุกญฺจ อสุกญฺจ
ทิวสํ วา ปกฺขํ วา มาสํ วา สํวจฺฉรํ วา ตว สุทฺธภาวํ
ชานาสีติ ปุจฺฉิยมาโนปิ อาม ภนฺเต ชานามิ เอตฺตกํ นาม กาลํ
อหํ สุทฺโธติ วทติ ฯ ตสฺส ทินฺโน สุทฺธนฺตปริวาโส
จูฬสุทฺธนฺโตติ วุจฺจติ ฯ ตํ คเหตฺวา ปริวสนฺเตน ยตฺตกํ กาลํ
อตฺตโน สุทฺธภาวํ ชานาติ ตตฺตกํ อปเนตฺวา อวเสสํ มาสํ วา
เทฺวมาสํ วา ปริวสิตพฺพํ ฯ สเจ มาสมตฺตํ อสุทฺโธมฺหีติ
สลฺลกฺเขตฺวา ปริวาสํ อคฺคเหสิ ปริวสนฺโตว ปุน อญฺญํ มาสํ
สรติ ฯ ตมฺปิ มาสํ ปริวสิตพฺพเมว ฯ ปุน ปริวาสทานกิจฺจํ
นตฺถิ ฯ อถ เทฺวมาสํ อสุทฺโธมฺหีติ สลฺลกฺเขตฺวา ปริวาสํ อคฺคเหสิ
ปริวสนฺโต จ มาสมตฺตเมว อสุทฺโธมฺหีติ สนฺนิฏฺฐานํ กโรติ ฯ
มาสเมว ปริวสิตพฺพํ ฯ ปุน ปริวาสทานกิจฺจํ นตฺถิ ฯ อยํ หิ
สุทฺธนฺตปริวาโส นาม อุทฺธํปิ อาโรหติ เหฏฺฐาปิ โอโรหติ ฯ
อิทมสฺส ลกฺขณํ ฯ อญฺญสฺมึ ปน อาปตฺติวุฏฺฐาเน อิทํ ลกฺขณํ ฯ โย
อปฺปฏิจฺฉนฺนํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉนฺนาติ วินยกมฺมํ กโรติ ตสฺสาปตฺติ
วุฏฺฐาติ ฯ โย ปน ปฏิจฺฉนฺนํ อาปตฺตึ อปฺปฏิฉนฺนาติ วินยกมฺมํ
กโรติ ตสฺสาปตฺติ น วุฏฺฐาติ ฯ อจิรปฏิจฺฉนฺนํ จิรปฏิจฺฉนฺนาติ
กโรติ ตสฺสาปิ วุฏฺฐาติ ฯ จิรปฏิจฺฉนฺนํ อจิรปฏิจฺฉนฺนาติ กโรติ
ตสฺสาปิ น วุฏฺฐาติ ฯ เอกมาปชฺชิตฺวา สมฺพหุลาติ กโรติ ตสฺสาปิ
วุฏฺฐาติ เอกํ วินา สมฺพหุลานํ อภาวโต ฯ สมฺพหุลา ปน
อาปชฺชิตฺวา เอกํ อาปชฺชินฺติ กโรติ ตสฺสาปิ น วุฏฺฐาติ ฯ
     โย ปน ยถาวุตฺเตน อนุโลมปฏิโลมนเยน ปุจฺฉิยมาโนปิ
รตฺติปริยนฺตํ น ชานาติ น สรติ เวมติโก วา โหติ ตสฺส ทินฺโน
สุทฺธนฺตปริวาโส มหาสุทฺธนฺโตติ วุจฺจติ ฯ ตํ ปริวาสํ คเหตฺวา
คหิตทิวสโต ปฏฺฐาย  ยาว อุปสมฺปททิวโส ตาว รตฺติโย
คเณตฺวา ปริวสิตพฺพํ ฯ อยํ อุทฺธํ นาโรหติ เหฏฺฐา ปน
โอโรหติ ฯ ตสฺมา สเจ ปริวสนฺโต รตฺติปริจฺเฉเท สนฺนิฏฺฐานํ
กโรติ มาโส วา สํวจฺฉโร วา มยฺหํ อาปนฺนสฺสาติ มาสํ
วา สํวจฺฉรํ วา ปริวสิตพฺพํ ฯ ปริวาสยาจนทานลกฺขณํ ปเนตฺถ
ปรโต ปาลิยํ อาคตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ กมฺมวาจาปริโยสาเน
วตฺตสมาทานมานตฺตอพฺภานานิ วุตฺตนยาเนว ฯ อยํ สุทฺธนฺตปริวาโส
นาม ฯ
     สโมธานปริวาโส นาม ติวิโธ โหติ โอธานสโมธาโน
อคฺฆสโมธาโน มิสฺสกสโมธาโนติ ฯ
     ตตฺถ โอธานสโมธาโน นาม อนฺตรา อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา
ปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส ปริวุฏฺฐทิวเส โอธุนิตฺวา มกฺเขตฺวา ปุริมาย
อาปตฺติยา มูลทิวสปริจฺเฉเท ปจฺฉา อาปนฺนาปตฺตึ สโมทหิตฺวา
ทาตพฺพปริวาโส วุจฺจติ ฯ โส ปรโต เตนหิ ภิกฺขเว สงฺโฆ อุทายึ
ภิกฺขุํ อนฺตรา เอกิสฺสา อาปตฺติยา สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา
ปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนาย มูลาย ปฏิกสฺสิตฺวา ปุริมาย อาปตฺติยา
สโมธานปริวาสํ เทตูติ อิโต ปฏฺฐาย วิตฺถารโต ปาลิยเมว อาคโต ฯ
     อยํ ปเนตฺถ วินิจฺฉโย โย ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ปริวาสํ
คเหตฺวา ปริวสนฺโต วา มานตฺตารโห วา มานตฺตํ จรนฺโต วา
อพฺภานารโห วา อญฺญํ อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา ปุริมาย อาปตฺติยา
สมา วา อูนกตรา วา รตฺติโย ปฏิจฺฉาเทติ ฯ ตสฺส มูลาย
ปฏิกสฺสเนน เต ปริวุฏฺฐทิวเส จ มานตฺตจิณฺณทิวเส จ สพฺเพ
โอธุนิตฺวา อทิวเส กตฺวา ปจฺฉา อาปนฺนาปตฺตึ มูลาปตฺติยํ สโมธาย
ปริวาโส ทาตพฺโพ ฯ เตน สเจ มูลาปตฺติ ปกฺขปฏิจฺฉนฺนา
อนฺตราปตฺติ อูนปกฺขปฏิจฺฉนฺนา ปุน ปกฺขเมว ปริวาโส
ปริวสิตพฺโพ ฯ อถาปิ อนฺตราปตฺติ ปกฺขปฏิจฺฉนฺนา ปกฺขเมว
ปริวสิตพฺพํ ฯ เอเตนุปาเยน ยาว สฏฺฐีวสฺสปฏิจฺฉนฺนา มูลาปตฺติ
ตาว วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ ฯ สฏฺฐีวสฺสานิ ปริวสิตฺวา มานตฺตารโห
หุตฺวาปิ หิ เอกทิวสํ อนฺตราปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทตฺวา ปุน สฏฺฐีวสฺสานิ
ปริวาสารโห โหติ ฯ สเจ ปน อนฺตราปตฺติ มูลาปตฺติโต
อติเรกปฏิจฺฉนฺนา โหติ ตตฺถ กึ กาตพฺพนฺติ วุตฺเต มหาสุมตฺเถโร
อาห อเตกิจฺโฉ อยํ ปุคฺคโล อเตกิจฺโฉ นาม อาวิการาเปตฺวา
วิสฺสชฺเชตพฺโพติ ฯ มหาปทุมตฺเถโร ปนาห กสฺมา อเตกิจฺโฉ
นาม นนุ อยํ สมุจฺจยกฺขนฺธโก นาม พุทฺธานํ ฐิตกาลสทิโส
อาปตฺติ นาม ปฏิจฺฉนฺนา วา โหตุ อปฺปฏิจฺฉนฺนา วา สมา วา
อูนกตรา วา อติเรกปฏิจฺฉนฺนา วาปิ วินยธรสฺส กมฺมวาจํ
โยชิตุํ สมตฺถภาโวเยเวตฺถ ปมาณํ ตสฺมา ยา อนฺตราปตฺติ
อติเรกปฏิจฺฉนฺนา โหติ ตํ มูลาปตฺตึ กตฺวา ตตฺถ อิตรํ สโมธาย
ปริวาโส ทาตพฺโพติ ฯ อยํ โอธานสโมธาโน นาม ฯ
     อคฺฆสโมธาโน นาม สมฺพหุลาสุ อาปตฺตีสุ ยา เอกา วา
เทฺว วา ติสฺโส วา สมฺพหุลา วา อาปตฺติโย สพฺพจิรปฏิจฺฉนฺนาโย
ตาสํ อคฺเฆน สโมธาย ตาสํ รตฺติปริจฺเฉทวเสน อวเสสานํ
อูนกตรปฏิจฺฉนฺนานํ อาปตฺตีนํ ปริวาโส ทิยฺยติ ฯ อยํ วุจฺจติ
อคฺฆสโมธาโน นาม ฯ โส ปรโต เตน โข ปน สมเยน
อญฺญตโร ภิกฺขุ สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปนฺโน โหติ
เอกา อาปตฺติ เอกาหปฏิจฺฉนฺนา เอกา อาปตฺติ ทฺวีหปฏิจฺฉนฺนาติ-
อาทินา นเยน ปาลิยํ อาคโตเยว ฯ ยสฺส ปน สตํ อาปตฺติโย
ทสาหปฏิจฺฉนฺนา อปราปิ สตํ อาปตฺติโย ทสาหปฏิจฺฉนฺนาติ เอวํ
ทสกฺขตฺตุํ กตฺวา อาปตฺติสหสฺสํ ทิวสสตํ ปฏิจฺฉนฺนํ โหติ เตน
กึ กาตพฺพนฺติ ฯ สพฺพา สโมทหิตฺวา ทสทิวเส ปริวสิตพฺพํ ฯ เอวํ
เอเกเนว ทสาเหน ทิวสสตํปิ ปริวสิตพฺพเมว โหติ ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ
     ทสสตํ รตฺติสตํ อาปตฺติโย ฉาทยิตฺวาน ทสรตฺติโย
วสิตฺวาน มุญฺเจยฺย ปาริวาสิโก ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาติ
     อยํ อคฺฆสโมธาโน นาม ฯ
     มิสฺสกสโมธาโน นาม โย นานาวตฺถุกาโย อาปตฺติโย
เอกโต กตฺวา ทิยฺยติ ฯ ตตฺรายํ นโย อหํ ภนฺเต สมฺพหุลา
สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปชฺชึ เอกํ สุกฺกวิสฏฺฐึ เอกํ กายสํสคฺคํ
เอกํ ทุฏฺฐุลฺลวาจํ เอกํ อตฺตกามํ เอกํ สญฺจริตฺตํ เอกํ กุฏิการํ
เอกํ วิหารการํ เอกํ ทุฏฺฐโทสํ เอกํ อญฺญภาคิยํ เอกํ สงฺฆเภทกํ
เอกํ เภทานุวตฺตกํ เอกํ ทุพฺพจํ เอกํ กุลทูสกํ โสหํ ภนฺเต สงฺฆํ
ตาสํ อาปตฺตีนํ สโมธานปริวาสํ ยาจามีติ ติกฺขตฺตุํ ยาจาเปตฺวา
ตทนุรูปาย กมฺมวาจาย ปริวาโส ทาตพฺโพ ฯ เอตฺถ จ สงฺฆาทิเสสา
อาปตฺติโย อาปชฺชึ นานาวตฺถุกาโยติปิ สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย
อาปชฺชึ อิติปิ เอวํ ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว วตฺถุวเสนปิ โคตฺตวเสนปิ
นามวเสนปิ อาปตฺติวเสนปิ โยเชตฺวา กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติเยว ฯ
อยํ มิสฺสกสโมธาโน นาม ฯ สพฺพปริวาสกมฺมวาจาวสาเน ปน
นิกฺขิตฺตานิกฺขิตฺตวตฺตาทิกถา ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพา ฯ
                   ปริวาสกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     อิทานิ ยํ วุตฺตํ ปกฺขมานตฺตญฺจ สโมธานมานตฺตญฺจ อวเสส-
ปริวาสกถาวสาเน กถยิสฺสามาติ ตสฺโสกาโส สมฺปตฺโต ตสฺมา
วุจฺจติ ฯ
     ปกฺขมานตฺตนฺติ ภิกฺขุนิยา ทาตพฺพมานตฺตํ ฯ ตมฺปน ปฏิจฺฉนฺนายปิ
อปฺปฏิจฺฉนฺนายปิ อาปตฺติยา อฑฺฒมาสเมว ทาตพฺพํ ฯ วุตฺตํ
เหตํ ภควตา ครุธมฺมํ อชฺฌาปนฺนาย ภิกฺขุนิยา อุภโตสงฺเฆ
ปกฺขมานตฺตํ จริตพฺพนฺติ ฯ ตํ ปน ภิกฺขุนีหิ อตฺตโน สีมํ โสเธตฺวา
วิหารสีมาย วา วิหารสีมํ โสเธตุํ อสกฺโกนฺตีหิ ขณฺฑสีมาย วา
สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน จตุวคฺคํ คณํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ทาตพฺพํ ฯ
สเจ เอกา อาปตฺติ โหติ เอกิสฺสา วเสน สเจ เทฺว วา
ติสฺโส วา สมฺพหุลา วา เอกวตฺถุกา วา นานาวตฺถุกา วา
ตาสํ ตาสํ วเสน วตฺถุโคตฺตนามอาปตฺตีสุ ยํ ยํ อิจฺฉติ
ตํ ตํ อาทาย โยชนา กาตพฺพา ฯ ตตฺริทํ เอกาปตฺติวเสน
มุขมตฺตทสฺสนํ ฯ ตาย อาปนฺนาย ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุนีสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา
เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา
อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนียา อหํ
อยฺเย เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ คามนฺตรํ สาหํ อยฺเย สงฺฆํ
เอกิสฺสา อาปตฺติยา คามนฺตราย ปกฺขมานตฺตํ ยาจามีติ ฯ เอวํ
ติกฺขตฺตุํ ยาจาเปตฺวา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ
ญาเปตพฺโพ สุณาตุ เม อยฺเย สงฺโฆ อยํ อิตฺถนฺนามา
ภิกฺขุนี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชิ คามนฺตรํ สา สงฺฆํ เอกิสฺสา
อาปตฺติยา คามนฺตราย ปกฺขมานตฺตํ ยาจติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
สงฺโฆ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา เอกิสฺสา อาปตฺติยา คามนฺตราย
ปกฺขมานตฺตํ ทเทยฺย เอสา ญตฺติ สุณาตุ เม อยฺเย สงฺโฆ
อยํ ฯเปฯ ทุติยมฺปิ... ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ สุณาตุ เม
อยฺเย สงฺโฆ ฯเปฯ เทติ... ทินฺนํ สงฺเฆน อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา
เอกิสฺสา อาปตฺติยา คามนฺตราย ปกฺขมานตฺตํ ขมติ สงฺฆสฺส
ตสฺมา ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามีติ ฯ กมฺมวาจาย ปริโยสาเน วตฺตํ
สมาทิยิตฺวา ภิกฺขุมานตฺตกถาย วุตฺตนเยเนว สงฺฆสฺส อาโรเจตฺวา
นิกฺขิตฺตวตฺตํ วสิตุกามาย ตตฺเถว สงฺฆมชฺเฌ วา ปกฺกนฺตาสุ
ภิกฺขุนีสุ เอกาย ภิกฺขุนิยา วา ทุติยิกาย วา สนฺติเก วุตฺตนเยเนว
นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ อญฺญิสฺสา ปน อาคนฺตุกาย สนฺติเก อาโรเจตฺวา
นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ นิกฺขิตฺตกาลโต ปฏฺฐาย ปกตตฺตฏฺฐาเน ติฏฺฐติ ฯ
ปุน สมาทิยิตฺวา อรุณํ อุฏฺฐาเปนฺติยา ปน ภิกฺขุนีนํเยว สนฺติเก
วสิตุํ น ลพฺภติ ฯ อุภโตสงฺเฆ ปกฺขมานตฺตํ จริตพฺพนฺติ หิ
วุตฺตํ ฯ ตสฺมา อสฺสา อาจริยุปชฺฌายาหิ วิหารํ คนฺตฺวา
สงฺคาหกปกฺเข ฐิโต เอโก มหาเถโร วา ธมฺมกถิโก วา ภิกฺขุ
วตฺตพฺโพ เอกิสฺสา ภิกฺขุนิยา วินยกมฺมํ กาตพฺพํ อตฺถิ ตตฺร
โน อยฺย จตฺตาโร ภิกฺขู เปเสถาติ ฯ สงฺคหํ อกาตุํ น ลพฺภติ
เปเสสฺสามาติ วตฺตพฺพํ ฯ จตูหิ ปกตตฺตภิกฺขุนีหิ มานตฺตจารินึ
ภิกฺขุนึ คเหตฺวา อนฺโตอรุเณเยว นิกฺขมิตฺวา คามูปจารโต เทฺว
เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา มหามคฺคา โอกฺกมฺม คุมฺพวติอาทีหิ
ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน นิสีทิตพฺพํ ฯ วิหารูปจารโตปิ เทฺว เลฑฺฑุปาตา
อติกฺกมิตพฺพา จตูหิ ปกตตฺตภิกฺขูหิปิ ตตฺถ คนฺตพฺพํ ฯ คนฺตฺวา จ
ปน ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ น เอกฏฺฐาเน นิสีทิตพฺพํ ปฏิกฺกมิตฺวา อวิทูเร
ฐาเน นิสีทิตพฺพนฺติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ มหาปจฺจรีอาทีสุ ปน
ภิกฺขุนีหิปิ พฺยตฺตํ เอกํ วา เทฺว วา อุปาสิกาโย ภิกฺขูหิปิ เอกํ
วา เทฺว วา อุปาสเก อตฺตรกฺขนตฺถาย คเหตฺวา คนฺตพฺพนฺติ
วุตฺตํ ฯ กุรุนฺทิยํเยว ภิกฺขุนีอุปสฺสยสฺส จ ภิกฺขุวิหารสฺส จ
อุปจารํ มุญฺจิตุํ วฏฺฏตีติ วุตฺตํ ฯ คามสฺสาติ น วุตฺตํ ฯ เอวํ
นิสินฺเนสุ ภิกฺขูสุ จ ภิกฺขุนีสุ จ ตาย ภิกฺขุนิยา มานตฺตํ สมาทิยามิ
วตฺตํ สมาทิยามีติ วตฺตํ สมาทิยิตฺวา ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส ตาว เอวํ
อาโรเจตพฺพํ อหํ อยฺเย เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ คามนฺตรํ
สาหํ สงฺฆํ เอกิสฺสา อาปตฺติยา คามนฺตราย ปกฺขมานตฺตํ ยาจึ
ตสฺสา เม สงฺโฆ เอกิสฺสา อาปตฺติยา คามนฺตราย ปกฺขมานตฺตํ
อทาสิ สาหํ ปกฺขมานตฺตํ จรามิ เวทิยามหํ อยฺเย เวทิยตีติ
มํ สงฺโฆ ธาเรตูติ ฯ ตโต ภิกฺขุสงฺฆสฺส สนฺติเก คนฺตฺวา เอวํ
อาโรเจตพฺพํ อหํ อยฺยา เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชึ คามนฺตรํ ฯเปฯ
เวทิยามหํ อยฺยา เวทิยตีติ มํ สงฺโฆ ธาเรตูติ ฯ อิธาปิ ยาย
กายจิ ภาสาย อาโรเจตุํ วฏฺฏติ ฯ อาโรเจตฺวา ภิกฺขุนีสงฺฆสฺเสว
สนฺติเก นิสีทิตพฺพํ ฯ อาโรจิตกาลโต ปฏฺฐาย ภิกฺขูนํ คนฺตุํ
วฏฺฏติ ฯ สเจ สาสงฺกํ โหติ ภิกฺขุนิโย ตตฺเถว ฐานํ ปจฺจาสึสนฺติ
ฐาตพฺพํ ฯ สเจ อญฺโญ ภิกฺขุ วา ภิกฺขุนี วา ตํ ฐานํ เอติ
ปสฺสนฺติยา อาโรเจตพฺพํ ฯ โน เจ อาโรเจติ รตฺติจฺเฉโท จ
วตฺตเภเท ทุกฺกฏญฺจ ฯ สเจ อชานนฺติยา เอวํ อุปจารํ โอกฺกมิตฺวา
คจฺฉติ รตฺติจฺเฉโทว โหติ น วตฺตเภเท ทุกฺกฏํ ฯ สเจ
ภิกฺขุนิโย อุปชฺฌายาทีนํ วตฺตกรณตฺถํ ปเคว วา คนฺตุกามา
โหนฺติ รตฺติวิปฺปวาสคณโอหายนคามนฺตราปตฺติรกฺขนตฺถํ เอกํ
ภิกฺขุนึ ฐเปตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ ตาย อรุเณ อุฏฺฐิเต ตสฺสา
สนฺติเก วตฺตํ นิกฺขิปิตพฺพํ ฯ เอเตนุปาเยน อขณฺฑา ปญฺจทส
รตฺติโย มานตฺตํ จริตพฺพํ ฯ อนิกฺขิตฺตวตฺตาย ปน ปริวาสกฺขนฺธเก
วุตฺตนเยเนว สมฺมา วตฺติตพฺพํ ฯ อยํ ปน วิเสโส ฯ อาคนฺตุกสฺส
อาโรเจตพฺพนฺติ เอตฺถ ยตฺตกา ปุเรภตฺตํ วา ปจฺฉาภตฺตํ วา ตํ
คามํ ภิกฺขู วา ภิกฺขุนิโย วา อาคจฺฉนฺติ สพฺเพสํ อาโรเจตพฺพํ ฯ
อนาโรเจนฺติยา รตฺติจฺเฉโท เจว วตฺตเภเท ทุกฺกฏญฺจ ฯ สเจปิ
รตฺตึ โกจิ ภิกฺขุ ตํ คามูปจารํ โอกฺกมิตฺวา คจฺฉติ รตฺติจฺเฉโท
โหติเยว ฯ อชานนปจฺจยา ปน วตฺตเภทโต มุจฺจติ ฯ กุรุนฺทีอาทีสุ
ปน อนิกฺขิตฺตวตฺตํ ภิกฺขูนํ วุตฺตนเยเนว กเถตพฺพนฺติ วุตฺตํ ฯ ตํ
ปริวาสวตฺตาทีนํ อุปจารสีมาย ปริจฺฉินฺนตฺตา ยุตฺตตรํ ทิสฺสติ ฯ
อุโปสเถ อาโรเจตพฺพํ ฯ ปวารณาย อาโรเจตพฺพํ ฯ จตุนฺนํ
ภิกฺขูนญฺจ ภิกฺขุนีนญฺจ เทวสิกํ อาโรเจตพฺพํ ฯ สเจ ภิกฺขูนํ
ตสฺมึ คาเม ภิกฺขาจาโร สมฺปชฺชติ เตหิ จตูหิ ภิกฺขูหิ ตตฺเถว
คนฺตพฺพํ ฯ โน เจ สมฺปชฺชติ อญฺญตฺร จริตฺวาปิ ตตฺร อาคนฺตฺวา
อตฺตานํ ทสฺเสตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ พหิคาเม วา สงฺเกตฏฺฐานํ กาตพฺพํ
อสุกสฺมึ นามฏฺฐาเน อมฺเห ปสฺสสีติ ฯ ตาย สงฺเกตฏฺฐานํ
คนฺตฺวา อาโรเจตพฺพํ ฯ สงฺเกตฏฺฐาเน อทิสฺวา วิหารํ คนฺตฺวา
อาโรเจตพฺพํ ฯ วิหาเร สพฺพภิกฺขูนํ อาโรเจตพฺพํ ฯ สเจ สพฺเพสํ
น สกฺกา โหติ อาโรเจตุํ พหิอุปจารสีมาย ฐตฺวา ภิกฺขุนิโย
เปเสตพฺพา ฯ ตาหิ อานีตานํ จตุนฺนํ ภิกฺขูนํ อาโรเจตพฺพํ ฯ
สเจ วิหาโร ทูโร โหติ สาสงฺโก จ อุปาสเก จ อุปาสิกาโย จ
คเหตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ สเจ ปนายํ เอกา วสติ รตฺติวิปฺปวาสํ
อาปชฺชติ ตสฺมา ตสฺสา เอกา ปกตตฺตา ภิกฺขุนี สมฺมนฺนิตฺวา
ทาตพฺพา เอกจฺฉนฺเน วสนตฺถาย ฯ เอวํ อขณฺฑํ มานตฺตํ
จริตฺวา วีสติคเณ ภิกฺขุสงฺเฆ วุตฺตนเยเนว อพฺภานํ กาตพฺพํ ฯ
สเจ มานตฺตํ จรมานา อนฺตราปตฺตึ อาปชฺชติ มูลาย ปฏิกสฺสิตฺวา
ตสฺสา อาปตฺติยา มานตฺตํ ทาตพฺพนฺติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ อิทํ
ปกฺขมานตฺตํ นาม ฯ
     สโมธานมานตฺตํ ปน ติวิธํ โหติ โอธานสโมธานํ อคฺฆ-
สโมธานํ มิสฺสกสโมธานนฺติ ฯ ตตฺถ ยเทตํ ปรโต อุทายิตฺเถรสฺส
ปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ปริวาสํ ปริวสนฺตสฺส ปริวาเส จ
มานตฺตารหฏฺฐาเน จ อนฺตราปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา มูลาย ปฏิกสฺสิตสฺส
เตนหิ ภิกฺขเว สงฺโฆ อุทายิสฺส ภิกฺขุโน ติสฺสนฺนํ อาปตฺตีนํ
ฉารตฺตํ มานตฺตํ เทตูติ มานตฺตํ อนุญฺญาตํ อิทํ โอธานสโมธานํ
นาม ฯ อิทญฺหิ ปุนปฺปุนํ มูลาย ปฏิกสฺสเนน ปริวุฏฺฐทิวเส
โอธุนิตฺวา ปุริมาปตฺตีหิ สทฺธึ สโมธาย ทินฺนํ ตสฺมา โอธาน-
สโมธานนฺติ วุจฺจติ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน สโมธานปริวาสํ วุฏฺฐสฺส
ทาตพฺพมานตฺตํ สโมธานมานตฺตนฺติ วุตฺตํ ฯ ตํปิ เตน ปริยาเยน
ยุชฺชติ ฯ อคฺฆสโมธานมฺปน มิสฺสกสโมธานญฺจ อคฺฆสโมธาน-
มิสฺสกสโมธานปริวาสาวสาเน ทาตพฺพมานตฺตเมว วุจฺจติ ฯ ตํ
ปริวาสกมฺมวาจานุสาเรน โยเชตฺวา ทาตพฺพํ ฯ เอตฺตาวตา ยํ วุตฺตํ
เตนหิ ภิกฺขเว สงฺโฆ อุทายิสฺส ภิกฺขุโน เอกิสฺสา อาปตฺติยา
สญฺเจตนิกาย สุกฺกวิสฏฺฐิยา เอกาหปฏิจฺฉนฺนาย เอกาหปริวาสํ
เทตูติอาทินา นเยน ปาลิยํ อเนเกหิ อากาเรหิ ปริวาโส จ มานตฺตญฺจ
วุตฺตํ ตสฺส ยสฺมา อาคตาคตฏฺฐาเน เอวํ วินิจฺฉโย วุจฺจมาโน
ปาลิยํ วิย อติวิตฺถารํ อาปชฺชติ น จ สกฺกา โหติ สุเขน
ปริคฺคเหตุํ ตสฺมา ตํ สโมธาเนตฺวา อิเธว ทสฺเสสฺสามาติ ตทิทํ
อตฺถโต สมฺปาทิตํ โหติ ฯ {๑๐๒} อิทานิ ยา ตาว อยํ อปฺปฏิจฺฉนฺนาย
เอกิสฺสา อาปตฺติยา วเสน ปาลิ วุตฺตา สา อุตฺตานตฺถาว ฯ
     {๑๐๘} ตโต ปรํ ทฺวีหตีหจตูหปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนานํ วเสเนว ปาลิยํ วตฺวา
ปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนาย ปริวาสโต ปฏฺฐาย อนฺตราปตฺติ ทสฺสิตา ฯ
ยสฺมา ปน ตํ อาปตฺตึ อาปนฺโน มูลายปฏิกสฺสนารโห นาม
โหติ ตสฺมาสฺส ตตฺถ มูลาย ปฏิกสฺสนํ อนุญฺญาตํ ฯ สเจ
ปน นิกฺขิตฺตวตฺโต อาปชฺชติ มูลายปฏิกสฺสนารโห น โหติ ฯ
กสฺมา ฯ ยสฺมา น โส ปริวสนฺโต อาปนฺโน ปกตตฺตฏฺฐาเน
ฐิโต อาปนฺโน ตสฺมา ตสฺสา อาปตฺติยา วิสุํ มานตฺตํ จริตพฺพํ ฯ
สเจ ปฏิจฺฉนฺนา โหติ ปริวาโสปิ วสิตพฺโพ ยญฺเจตํ มูลาย
ปฏิกสฺสนํ วุตฺตํ ตสฺมึ กเต ปริวุฏฺฐทิวสา มกฺขิตาว โหนฺติ ฯ
อิติ ปริวาเส อนฺตราปตฺตึ ทสฺเสตฺวา ปุน มานตฺตารหสฺส อนฺตราปตฺตึ
ทสฺเสตฺวา มูลาย ปฏิกสฺสนํ วุตฺตํ ฯ ตสฺมึ หิ กเต ปริวุฏฺฐทิวสา
มกฺขิตาว โหนฺติ ฯ ตโต ปริวุฏฺฐปริวาสสฺส ตาสํ ติสฺสนฺนํปิ
อาปตฺตีนํ สโมธานมานตฺตํ ทสฺสิตํ ฯ ตโต มานตฺตจาริกสฺส
อนฺตราปตฺตึ ทสฺเสตฺวา มูลาย ปฏิกสฺสนํ วุตฺตํ ฯ ตสฺมึ ปน
ปฏิกสฺสเน กเต มานตฺตจิณฺณทิวสาปิ ปริวุฏฺฐทิวสาปิ มกฺขิตาว
โหนฺติ ฯ ตโต อพฺภานารหสฺส อนฺตราปตฺตึ ทสฺเสตฺวา มูลาย
ปฏิกสฺสนํ วุตฺตํ ฯ ตสฺมึปิ กเต สพฺเพ เต ปริวาสมานตฺต-
จิณฺณทิวสา มกฺขิตาว โหนฺติ ฯ ตโต ปรํ สพฺพา อนฺตราปตฺติโย
โยเชตฺวา อพฺภานกมฺมํ ทสฺสิตํ ฯ เอวํ ปฏิจฺฉนฺนวาเร
เอกาหปฏิจฺฉนฺนาทิวเสน ปญฺจ อนฺตราปตฺตีนํ วเสน จตสฺโสติ นว
กมฺมวาจา ทสฺสิตา โหนฺติ ฯ {๑๒๕} ตโต ปรํ ปกฺขปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา
อนฺโต ปริวาสโต ปฏฺฐาย ปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนาย อนฺตราปตฺติยา
วเสน สโมธานปริวาโส จ สโมธานมานตฺตญฺจ ทสฺสิตํ ฯ เอตฺถ
จ มานตฺตจาริกมานตฺตารหกาเลปิ อาปนฺนาย อาปตฺติยา มูลาย
ปฏิกสฺสเน กเต มานตฺตจิณฺณทิวสาปิ ปริวาสปริวุฏฺฐทิวสาปิ สพฺเพ
มกฺขิตาว โหนฺติ ฯ กสฺมา ฯ ยสฺมา ปฏิจฺฉนฺนา อนฺตราปตฺติ ฯ
เตเนว วุตฺตํ มูลาย ปฏิกสฺสิตฺวา ปุริมาย อาปตฺติยา สโมธาน-
ปริวาสํ ทตฺวา ฉารตฺตํ มานตฺตํ เทตูติ ฯ ตโต ปรํ สพฺพา
อนฺตราปตฺติโย โยเชตฺวา อพฺภานกมฺมํ ทสฺเสตฺวา สญฺเจตนิกาย
สุกฺกวิสฏฺฐิยา วตฺถุํ นิฏฺฐาปิตํ ฯ {๑๓๔} ตโต เอกาปตฺติมูลกญฺจ อาปตฺติ-
วฑฺฒนกญฺจาติ เทฺว นเย ทสฺเสตฺวา อคฺฆสโมธานปริวาโส ทสฺสิโต ฯ
     ตโต สญฺจิจฺจ อนาโรจิตาปตฺติวตฺถุํ ทสฺเสตฺวา อสญฺจิจฺจ อชานน-
อสรณเวมติกภาเวหิ อนาโรจิตาย อาปตฺติยา ปจฺฉา ลชฺชิธมฺเม
วา ชานนสรณนิพฺเพมติกภาเวสุ วา อุปฺปนฺเนสุปิ ยํ กาตพฺพํ ตํ
ทสฺเสตุํ อิธ ปน ภิกฺขเวติอาทินา นเยน ปาลิ ฐปิตา ฯ ตโต
อชานนอสรณเวมติกปฏิจฺฉนฺนานํ อปฺปฏิจฺฉนฺนภาวํ ทสฺเสตุํ ตเถว
ปาลิ ฐปิตา ฯ {๑๓๘} ตโต ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ เทฺวมาสปฏิจฺฉนฺนานํ
เอกมาสปริวาสยาจนวตฺถุํ ทสฺเสตฺวา อสญฺจิจฺจ อชานนอสรณ-
เวมติกภาเวหิ อนาโรจิเต อิตรสฺมึ มาเส ปจฺฉา ลชฺชิธมฺมาทีสุ
อุปฺปนฺเนสุ ยํ กาตพฺพํ ตํ ทสฺเสตุํ อชานนอสรณเวมติกปฏิจฺ-
ฉนฺนสฺส จ อปฺปฏิจฺฉนฺนภาวํ ทสฺเสตุํ ปุริมนเยเนว ปาลิ ฐปิตา ฯ
     {๑๕๖} ตโต อาปตฺติปริยนฺตํ น ชานาติ รตฺติปริยนฺตํ น ชานาตีติอาทินา
นเยน สุทฺธนฺตปริวาโส ทสฺสิโต ฯ {๑๖๐} ตโต ปรํ ปาริวาสิกํ อาทึ
กตฺวา วิพฺภมิตฺวา ปุน อุปสมฺปนฺนาติอาทีสุ ปฏิปตฺติทสฺสนตฺถํ
ปาลิ ฐปิตา ฯ {๑๖๕} ตตฺถ อนฺตรา สมฺพหุลา สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย
อาปชฺชติ ปริมาณาโย อปฺปฏิจฺฉนฺนาโยติอาทีสุ อาปตฺติปริจฺเฉทวเสน
ปริมาณาโย เจว อปฺปฏิจฺฉนฺนาโย จาติ อตฺโถ ฯ {๑๖๖} ปจฺฉิมสฺมึ
อาปตฺติกฺขนฺเธติ เอโกว โส อาปตฺติกฺขนฺโธ ฯ ปจฺฉา ฉาทิตตฺตา
ปน ปจฺฉิมสฺมึ อาปตฺติกฺขนฺเธติ วุตฺตํ ฯ ปุริมสฺมินฺติ เอตฺถาปิ
เอเสว นโย ฯ {๑๘๐} ววตฺถิตา สมฺภินฺนาติ สภาควิสภาคานเมเวตํ
ปริยายวจนํ ฯ {๑๘๑} ตโต ปรํ โย ปฏิจฺฉาเทติ ตสฺมึ ปฏิปตฺติทสฺสนตฺถํ
เทฺว ภิกฺขูติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ มิสฺสกนฺติ ถุลฺลจฺจยาทีหิ มิสฺสกํ ฯ
สุทฺธกนฺติ สงฺฆาทิเสสํ วินา ลหุกาปตฺติกฺขนฺธเมว ฯ {๑๘๔} ตโต ปรํ
อวิสุทฺธวิสุทฺธภาวทสฺสนตฺถํ อิธ ปน ภิกฺขเว ภิกฺขุ สมฺพหุลา
สงฺฆาทิเสสาติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ พฺยญฺชนโต วา อธิปฺปายโต
วา อนุตฺตานนฺนาม กิญฺจิ นตฺถิ ฯ ตสฺมา ตญฺจ อิโต ปุพฺเพ
อวุตฺตญฺจ สพฺพํ ปาลิยานุสาเรเนว เวทิตพฺพนฺติ ฯ
                สมุจฺจยกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๒๙๕-๓๒๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=6047&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=6047&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=6&i=377              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=6&A=4497              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=6&A=3244              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=6&A=3244              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_6

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]