บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓

{๙๗} น ภิกฺขเว ทาโสติ เอตฺถ จตฺตาโร ทาสา อนฺโตชาโต ธนกฺกีโต กรมรานีโต สามํ ทาสพฺยํ อุปคโตติ ฯ ตตฺถ อนฺโต- ชาโต นาม ชาติทาโส ฆรทาสิยา ปุตฺโต ฯ ธนกฺกีโต นาม มาตาปิตูนํ สนฺติกา ปุตฺโต วา สามิกานํ สนฺติกา ทาโส วา ธนํ ทตฺวา ทาสจาริตฺตํ อาโรเปตฺวา กีโต เอเต เทฺวปิ น ปพฺพาเชตพฺพา ปพฺพาเชนฺเตน ตตฺถ ตตฺถ จาริตฺตวเสน อทาสํ กตฺวา ปพฺพาเชตพฺพา ฯ กรมรานีโต นาม ติโรรฏฺฐวิโลปํ วา กตฺวา อุปลาเปตฺวา วา ติโรรฏฺฐโต ภุชิสฺสมานุสกานิปิ อาหรนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๗.

อนฺโตรฏฺเฐเยว วา กตาปราธํ กญฺจิ คามํ ราชา วิลุมฺปถาติ อาณาเปติ ตโต มานุสกานิปิ อาหรนฺติ ตตฺถ สพฺเพ ปุริสา ทาสา สพฺพา อิตฺถิโย ทาสิโย เอวรูโป กรมรานีโต ทาโส ฯ เยหิ อานีโต เตสํ สนฺติเก วสนฺโต วา พนฺธนาคาเร พนฺโธ วา ปุริเสหิ รกฺขิยมาโน วา น ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ ปลายิตฺวา ปน คโต คตฏฺฐาเน ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ รญฺญา ตุฏฺเฐน กรมรานีตเก มุญฺจถาติ วตฺวา วา สพฺพสาธารเณน วา นเยน พนฺธโมกฺเข กเต ปพฺพาเชตพฺโพว ฯ สามํ ทาสพฺยํ อุปคโต นาม ชีวิตเหตุ วา อารกฺขเหตุ วา อหํ เต ทาโสติ สยเมว ทาสภาวํ อุปคโต ฯ ราชูนํ หตฺถิอสฺสโคมหิสโคปกาทโย วิย ตาทิโส ทาโส น ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ รญฺโญ วณฺณทาสีนํ ปุตฺตา โหนฺติ อมจฺจปุตฺตสทิสา เตปิ น ปพฺพาเชตพฺพาว ฯ ภุชิสฺสิตฺถิโย อสญฺญตา วณฺณทาสีหิ สทฺธึ วิจรนฺติ ตาสํ ปุตฺเต ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ สยเมว ปณฺณํ อาโรเปนฺติ น วฏฺฏติ ฯ ภทฺทิปุตฺตกคณาทีนํ ทาสาปิ เตหิ อทินฺนา น ปพฺพาเชตพฺพา ฯ วิหาเรสุ ราชูหิ อารามิกทาสา นาม ทินฺนา โหนฺติ เตปิ ปพฺพาเชตุํ น วฏฺฏติ ฯ ภุชิสฺเส กตฺวา ปน ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติ ฯ มหาปจฺจริยํ อนฺโตชาตธนกฺกีตเก อาเนตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส อารามิเก เทมาติ เทนฺติ ตกฺกํ สีเส อาสิตฺตกสทิสาว โหนฺติ ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏตีติ วุตฺตํ ฯ กุรุนฺทิยมฺปน อารามิกํ เทมาติ กปฺปิยโวหาเรน เทนฺติ เยนเกนจิ โวหาเรน ทินฺโน โหตุ เนว ปพฺพาเชตพฺโพติ วุตฺตํ ฯ ทุคฺคตมนุสฺสา สงฺฆํ นิสฺสาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๘.

ชีวิสฺสามาติ วิหาเร กปฺปิยการกา โหนฺติ เอเต ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติ ฯ ยสฺส มาตาปิตโร ทาสา มาตาเอว วา ทาสี ปิตา อทาโส ตํ ปพฺพาเชตุํ น วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขุสฺส ญาตกา วา อุปฏฺฐากา วา ทาสํ เทนฺติ อิมํ ปพฺพาเชถ ตุมฺหากํ เวยฺยาวจฺจํ กริสฺสตีติ อตฺตโน วาสฺส ทาโส อตฺถิ ภุชิสฺโส กโตว ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ สามิกา ทาสํ เทนฺติ อิมํ ปพฺพาเชถ สเจ สาสเน อภิรมิสฺสติ อทาโส วิพฺภมิสฺสติ เจ อมฺหากํ ทาโสว ภวิสฺสตีติ อยํ ตาวกาลิโก นาม ตํ ปพฺพาเชตุํ น วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ นิสฺสามิกทาโส โหติ โสปิ ภุชิสฺโส กโตว ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ อชานนฺโต ปพฺพาเชตฺวา วา อุปสมฺปาเทตฺวา วา ปจฺฉา ชานาติ ภุชิสฺสํ กาตุเมว วฏฺฏติ ฯ อิมสฺส จ อตฺถสฺส ปกาสนตฺถํ อิทํ วตฺถุํ วทนฺติ เอกา กิร กุลทาสี เอเกน สทฺธึ อนุราธปุรา ปลายิตฺวา โรหเณ วสมานา ปุตฺตํ ปฏิลภิ ฯ โส ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปนฺนกาเล ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ มาตรํ ปุจฺฉิ กึ อุปาสิเก ตุมฺหากํ ภาตา วา ภคินี วา นตฺถิ น กญฺจิ ญาตกํ ปสฺสามีติ ฯ ตาต อหํ อนุราธปุเร กุลทาสี ตว ปิตรา สทฺธึ ปลายิตฺวา อิธ วสามีติ ฯ สีลวา ภิกฺขุ อสุทฺธา กิร เม ปพฺพชฺชาติ สํเวคํ ลภิตฺวา มาตรํ ตสฺส กุลสฺส นามโคตฺตํ ปุจฺฉิตฺวา อนุราธปุรํ อาคมฺม ตสฺส กุลสฺส ฆรทฺวาเร อฏฺฐาสิ ฯ อติจฺฉถ ภนฺเตติ วุตฺโตปิ นาติกฺกมิ ฯ เต อาคนฺตฺวา กึ ภนฺเตติ ปุจฺฉึสุ ฯ ตุมฺหากํ อิตฺถนฺนามา ทาสี ปลาตา อตฺถีติ ฯ อตฺถิ ภนฺเตติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๙.

อหํ ตสฺสา ปุตฺโต สเจ มํ ตุมฺเห อนุชานาถ ปพฺพชฺชํ ลภามิ ตุมฺเห มยฺหํ สามิกาติ ฯ เต หฏฺฐตุฏฺฐา หุตฺวา สุทฺธา ภนฺเต ตุมฺหากํ ปพฺพชฺชาติ ตํ ภุชิสฺสํ กตฺวา มหาวิหาเร วสาเปสุํ จตูหิ ปจฺจเยหิ ปฏิชคฺคนฺตา ฯ เถโร ตํ กุลํ นิสฺสาย วสมาโนเยว อรหตฺตํ ปาปุณีติ ฯ ทาสวตฺถุกถา นิฏฺฐิตา ฯ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๖๖-๖๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=1380&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=1380&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=4&i=109 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=4&A=3032 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=4&A=3196 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=4&A=3196 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_4