ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

                      ปญฺจวคฺควณฺณนา
                       --------
     {๔๘๒} กมฺมวคฺเค ฯ จตุนฺนํ กมฺมานํ นานากรณํ สมถกฺขนฺธเก
วุตฺตเมว ฯ กิญฺจาปิ วุตฺตํ อถโข อยํ กมฺมวินิจฺฉโย นาม
อาทิโต ปฏฺฐาย วุจฺจมาโน ปากโฏ โหติ ตสฺมา อาทิโต
ปฏฺฐาเยเวตฺถ วตฺตพฺพํ วทิสฺสาม ฯ จตฺตารีติ กมฺมานํ
คณนปริจฺเฉทวจนเมตํ ฯ กมฺมานีติ ปริจฺฉินฺนกมฺมนิทสฺสนํ ฯ อปโลกนกมฺมํ
นาม สีมฏฺฐกสงฺฆํ โสเธตฺวา ฉนฺทารหานํ ฉนฺทํ อาหริตฺวา
สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส อนุมติยา ติกฺขตฺตุํ สาเวตฺวา กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ
ญตฺติกมฺมํ นาม วุตฺตนเยเนว สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส อนุมติยา เอกาย
ญตฺติยา กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ ญตฺติทุติยกมฺมํ นาม วุตฺตนเยเนว สมคฺคสฺส
สงฺฆสฺส อนุมติยา เอกาย ญตฺติยา เอกาย จ อนุสฺสาวนายาติ เอวํ
ญตฺติทุติยาย อนุสฺสาวนาย กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ นาม
วุตฺตนเยเนว สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส อนุมติยา เอกาย ญตฺติยา ตีหิ จ
อนุสฺสาวนาหีติ เอวํ ญตฺติจตุตฺถาหิ ตีหิ อนุสฺสาวนาหิ กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ
     ตตฺถ อปโลกนกมฺมํ อปโลเกตฺวาว กาตพฺพํ ญตฺติกมฺมาทิวเสน
น กาตพฺพํ ฯ ญตฺติกมฺมมฺปน เอกํ ญตฺตึ ฐเปตฺวาว กาตพฺพํ
อปโลกนกมฺมาทิวเสน น กาตพฺพํ ฯ ญตฺติทุติยกมฺมํ ปน
อปโลเกตฺวา กาตพฺพํปิ อตฺถิ อกาตพฺพํปิ อตฺถิ ฯ ตตฺถ สีมาสมฺมติ
สีมาสมูหนนํ กฐินทานํ กฐินุทฺธาโร กุฏิวตฺถุเทสนา วิหารวตฺถุ-
เทสนาติ อิมานิ ฉ กมฺมานิ ครุกานิ อปโลเกตฺวา กาตุํ น
วฏฺฏนฺติ ฯ ญตฺติทุติยกมฺมวาจํ สาเวตฺวาว กาตพฺพานิ ฯ อวเสสา
เตรส สมฺมติโย เสนาสนคาหกมตกจีวรทานาทิสมฺมติโย จาติ เอตานิ
ลหุกกมฺมานิ อปโลเกตฺวาปิ กาตุํ วฏฺฏนฺติ ฯ ญตฺติกมฺมญตฺติจตุตฺถ-
กมฺมวเสน ปน น กาตพฺพเมว ฯ ญตฺติจตุตฺถกมฺมวเสน กยิรมานํ
ทฬฺหตรํ โหติ ตสฺมา กาตพฺพนฺติ เอกจฺเจ วทนฺติ ฯ เอวํ ปน
สติ กมฺมสงฺกโร โหติ ตสฺมา น กาตพฺพนฺติ ปฏิกฺขิตฺตเมว ฯ
สเจ ปน อกฺขรปริหีนํ วา ปทปริหีนํ วา ทุรุตฺตปทํ วา โหติ
ตสฺส โสธนตฺถํ ปุนปฺปุนํ วตฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อิทํ อกุปฺปกมฺมสฺส
ทฬฺหีกมฺมํ โหติ กุปฺปกมฺเม กมฺมํ หุตฺวา ติฏฺฐติ ฯ ญตฺติจตุตฺถ-
กมฺมํ ญตฺติญฺจ ติสฺโส จ กมฺมวาจาโย สาเวตฺวาว กาตพฺพํ
อปโลกนกมฺมาทิวเสน น กาตพฺพํ ฯ ปญจหากาเรหิ วิปชฺชนฺตีติ
ปญฺจหิ การเณหิ วิปชฺชนฺติ ฯ
     {๔๘๓} สมฺมุขากรณียํ กมฺมํ อสมฺมุขา กโรติ วตฺถุวิปนฺนํ
อธมฺมกมฺมนฺติ เอตฺถ อตฺถิ กมฺมํ สมฺมุขากรณียํ อตฺถิ
อสมฺมุขากรณียํ ฯ ตตฺถ อสมฺมุขากรณียํ นาม ทูเตน อุปสมฺปทา
ปตฺตนิกฺกุชฺชนํ ปตฺตุกฺกุชฺชนํ อุมฺมตฺตกสฺส ภิกฺขุโน อุมฺมตฺตกสมฺมติ
เสขานํ กุลานํ เสขสมฺมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺโฑ เทวทตฺตสฺส
ปกาสนียกมฺมํ อปาสาทิยํ ทสฺเสนฺตสฺส ภิกฺขุโน ภิกฺขุนีสงฺเฆน
กาตพฺพํ อวนฺทิยกมฺมนฺติ อฏฺฐวิธํ โหติ ฯ ตํ สพพํ ตตฺถ ตตฺถ
วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ อิทํปิ อฏฺฐวิธํ กมฺมํ อสมฺมุขา กตํ สุกตํ
โหติ อกุปฺปํ ฯ เสสานิ สพฺพกมฺมานิ สมฺมุขา เอว กาตพฺพานิ ฯ
สงฺฆสมฺมุขตา ธมฺมสมฺมุขตา วินยสมฺมุขตา ปุคฺคลสมฺมุขตาติ อิมํ
จตุพฺพิธํ สมฺมุขาวินยํ อุปเนตฺวาว กาตพฺพานิ ฯ เอวํ กตานิ หิ
สุกตานิ โหนฺติ ฯ เอวํ อกตานิ ปเนตานิ อิมํ สมฺมุขาวินยสงฺขาตํ
วตฺถุํ วินา กตตฺตา วตฺถุวิปนฺนานิ นาม โหนฺติ ฯ เตน วุตฺตํ
สมฺมุขากรณียํ กมฺมํ อสมฺมุขา กโรติ วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมนฺติ ฯ
     ปฏิปุจฺฉากรณียาทีสุปิ ปฏิปุจฺฉาทิกรณเมว วตฺถุ ฯ ตํ วตฺถุํ
วินา กตตฺตา เตสํปิ วตฺถุวิปนฺนตา เวทิตพฺพา ฯ อิทํ ปเนตฺถ
วจนตฺถมตฺตํ ฯ ปฏิปุจฺฉากรณียํ อปฺปฏิปุจฺฉา กโรตีติ ปุจฺฉิตฺวา
โจเทตฺวา สาเรตฺวา กาตพฺพํ อปุจฺฉิตฺวา อโจเทตฺวา อสาเรตฺวาว
กโรติ ฯ ปฏิญฺญาย กรณียํ อปฺปฏิญฺญาย กโรตีติ ปฏิญฺญํ
อาโรเปตฺวา ยถาทินฺนาย ปฏิญฺญาย กาตพฺพํ อปฺปฏิญฺญาย กนฺทนฺตสฺส
วิลปนฺตสฺส พลกาเรน กโรติ ฯ สติวินยารหสฺสาติ ทพฺพมลฺลปุตฺตตฺเถร-
สทิสสฺส ขีณาสวสฺส ฯ อมูฬฺหวินยารหสฺสาติ ตคฺคภิกฺขุสทิสสฺส ๑-
อุมฺมตฺตกสฺส ฯ ตสฺสปาปิยสิกากมฺมารหสฺสาติ อุปวาฬภิกฺขุสทิสสฺส
อุสฺสนฺนปาปสฺส ฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถ ฯ อนุโปสเถ อุโปสถํ
กโรตีติ อนุโปสถทิวเส อุโปสถํ กโรติ ฯ อุโปสถทิวโส นาม
ฐเปตฺวา กตฺติกมาสํ อวเสเสสุ เอกาทสสุ มาเสสุ ภินฺนสฺส สงฺฆสฺส
สามคฺคีทิวโส จ ยถาวุตฺตา จาตุทฺทสปณฺณรสา จ ฯ เอวํ ติปฺปการํปิ
@เชิงอรรถ: ๑. คคุค-อิติปิ ฯ
อุโปสถทิวสํ ฐเปตฺวา อญฺญสฺมึ ทิวเส อุโปสถํ กโรนฺโต
อนุโปสเถ อุโปสถํ กโรติ นาม ฯ ยตฺถ หิ ปตฺตจีวราทีนํ อตฺถาย
อปฺปมตฺตเกน การเณน วิวทนฺตา อุโปสถํ วา ปวารณํ วา
ฐเปนฺติ ฯ ตตฺถ ตสฺมึ อธิกรเณ วินิจฺฉิเต สมคฺคา ชาตมฺหาติ
อนฺตรา สามคฺคีอุโปสถํ กาตุํ น ลภนฺติ ฯ กโรนฺเตหิ อนุโปสเถ
อุโปสโถ กโต นาม โหติ ฯ อปวารณาย ปวาเรตีติ อปวารณาทิวเส
ปวาเรติ ฯ ปวารณาทิวโส นาม เอกสฺมึ กตฺติกมาเส
ภินฺนสฺส สงฺฆสฺส สามคฺคีทิวโส จ ปจฺจุกฺกฑฺฒิตฺวา ฐปิตทิวโส จ
เทฺว จ ปุณฺณมาสิโย ฯ เอวํ จตุพฺพิธํปิ ปวารณาทิวสํ ฐเปตฺวา
อญฺญสฺมึ ทิวเส ปวาเรนฺโต อปวารณาย ปวาเรติ นาม ฯ อิธาปิ
อปฺปมตฺตกสฺส วิวาทสฺส วูปสเม สามคฺคีปวารณํ กาตุํ น ลภนฺติ ฯ
กโรนฺเตหิ อปวารณาย ปวารณา กตา โหติ ฯ อปิจ อูนวีสติวสฺสํ
วา อนฺติมวตฺถุํ อชฺฌาปนฺนปุพฺพํ วา เอกาทสสุ วา อภพฺพปุคฺคเลสุ
อญฺญตรํ อุปสมฺปาเทนฺตสฺสาปิ วตฺถุวิปนฺนํ อธมฺมกมฺมํ โหติ ฯ
เอวํ วตฺถุโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ ฯ
     {๔๘๔} ญตฺติโต วิปตฺติยํ ปน วตฺถุํ น ปรามสตีติ ยสฺส อุปสมฺปทาทิกมฺมํ
กโรติ ตํ น ปรามสติ ตสฺส นามํ น คณฺหติ สุณาตุ
เม ภนฺเต สงฺโฆ อยํ ธมฺมรกฺขิโต อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตสฺส
อุปสมฺปทาเปกฺโขติ วตฺตพฺเพ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อายสฺมโต
พุทฺธรกฺขิตสฺส อุปสมฺปทาเปกฺโขติ วทติ ฯ เอวํ วตฺถุํ น ปรามสติ ฯ
     สงฺฆํ น ปรามสตีติ สงฺฆสฺส นามํ น คณฺหติ สุณาตุ เม ภนฺเต
สงฺโฆ อยํ ธมฺมรกฺขิโตติ วตฺตพฺเพ สุณาตุ เม ภนฺเต อยํ
ธมฺมรกฺขิโตติ วทติ ฯ เอวํ สงฺฆํ น ปรามสติ ฯ ปุคฺคลํ น
ปรามสตีติ โย อุปสมฺปทาเปกฺขสฺส อุปชฺฌาโย ตํ น ปรามสติ
ตสฺส นามํ น คณฺหติ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อยํ ธมฺมรกฺขิโต
อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตสฺส อุปสมฺปทาเปกฺโขติ วตฺตพฺเพ สุณาตุ เม
ภนฺเต สงฺโฆ อยํ ธมฺมรกฺขิโต อุปสมฺปทาเปกฺโขติ วทติ ฯ เอวํ
ปุคฺคลํ น ปรามสติ ฯ ญตฺตึ น ปรามสตีติ สพฺเพน สพฺพํ ญตฺตึ
น ปรามสติ ญตฺติทุติยกมฺเม ญตฺตึ อฐเปตฺวา กมฺมวาจาย เอว
อนุสฺสาวนกมฺมํ กโรติ ฯ ญตฺติจตุตฺถกมฺเมปิ ญตฺตึ อฐเปตฺวา
จตุกฺขตฺตุํ กมฺมวาจาย เอว อนุสฺสาวนกมฺมํ กโรติ ฯ เอวํ ญตฺตึ
น ปรามสติ ฯ ปจฺฉา วา ญตฺตึ ฐเปตีติ ปฐมํ กมมวาจาย
     {๔๘๕} อนุสฺสาวนกมฺมํ กตฺวา เอสา ญตฺตีติ วตฺวา ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา
ตุณฺหี เอวเมตํ ธารยามีติ วทติ ฯ เอวํ ปจฺฉา ญตฺตึ ฐเปติ ฯ
อิติ อิเมหิ ปญฺจหากาเรหิ ญตฺติโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ ฯ
     อนุสฺสาวนโต วิปตฺติยํ ปน วตฺถุอาทีนิ ตาว วุตฺตนเยเนว
เวทิตพฺพานิ ฯ เอวํ ปน เนสํ อปรามสนํ โหติ ฯ สุณาตุ เม
ภนฺเต สงฺโฆติ ปฐมานุสฺสาวเน วา ทุติยํปิ เอตมตฺถํ วทามิ ตติยํปิ
เอตมตฺถํ วทามิ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆติ ทุติยตติยานุสฺสาวนาสุ
วา อยํ ธมฺมรกฺขิโต อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตสฺส อุปสมฺปทาเปกฺโขติ
วตฺตพฺเพ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตสฺสาติ
วทนฺโต วตฺถุํ น ปรามสติ นาม ฯ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อยํ
ธมฺมรกฺขิโตติ วตฺตพฺเพ สุณาตุ เม ภนฺเต อยํ ธมฺมรกฺขิโตติ
วทนฺโต สงฺฆํ น ปรามสติ นาม ฯ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อยํ
ธมฺมรกฺขิโต อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตสฺสาติ วตฺตพฺเพ สุณาตุ เม
ภนฺเต สงฺโฆ อยํ ธมฺมรกฺขิโต อุปสมฺปทาเปกฺโขติ วทนฺโต ปุคฺคลํ
น ปรามสติ นาม ฯ สาวนํ หาเปตีติ สพฺเพน สพฺพํ กมฺมวาจาย
อนุสฺสาวนํ น กโรติ ฯ ญตฺติทุติยกมฺเม ทฺวิกฺขตฺตุํ ญตฺติเมว ฐเปติ
ญตฺติจตุตฺถกมฺเม จตุกฺขตฺตุํ ญตฺติเมว ฐเปติ ฯ เอวํ สาวนํ
หาเปติ ฯ โยปิ ญตฺติทุติยกมฺเม เอกํ ญตฺตึ ฐเปตฺวา เอกํ
กมฺมวาจํ อนุสฺสาเวนฺโต อกฺขรํ วา ฉฑฺเฑติ ปทํ วา ทุรุตฺตํ
กโรติ อยํปิ สาวนํ หาเปติเยว ฯ ญตฺติจตุตฺถกมฺเม ปน เอกํ
ญตฺตึ ฐเปตฺวา สกิเมว วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา กมฺมวาจาย อนุสฺสาวนํ
กโรนฺโตปิ อกฺขรํ วา ปทํ วา ฉฑฺเฑนฺโตปิ ทุรุตฺตํ กโรนฺโตปิ
อนุสฺสาวนํ หาเปติเยวาติ เวทิตพฺโพ ฯ ทุรุตฺตํ กโรตีติ เอตฺถ ปน
อยํ วินิจฺฉโย โย หิ อญฺญสฺมึ อกฺขเร วตฺตพฺเพ อญฺญํ วทติ
อยํ ทุรุตฺตํ กโรติ นาม ฯ ตสฺมา กมฺมวาจํ กโรนฺเตน ภิกฺขุนา
ยฺวายํ สิถิลธนิตํ จ ทีฆรสฺสํ ครุกลหุกํ จ นิคฺคหิตํ สมฺพนฺธํ
ววตฺถิตํ วิมุตฺตํ ทสธา พฺยญฺชนพุทฺธิยา ปเภโทติ วุตฺโต อยํ
สุฏฺฐุ อุปลกฺเขตพฺโพติ ฯ เอตฺถ หิ สิถิลํ นาม ปญฺจสุ วคฺเคสุ
ปฐมตติยํ ฯ ธนิตํ นาม เตเสฺวว ทุติยจตุตฺถํ ฯ ทีฆนฺติ ทีเฆน
กาเลน วตฺตพฺพํ อาการาทิ ฯ รสฺสนฺติ ตโต อุปฑฺฒกาเลน
วตฺตพฺพํ อการาทิ ฯ ครุกนฺติ ทีฆเมว ยํ วา อายสฺมโต
พุทฺธรกฺขิตตฺเถรสฺส ยสฺส นกฺขมตีติ เอวํ สญฺโญคปรํ กตฺวา วุจฺจติ ฯ
ลหุกนฺติ รสฺสเมว ยํ วา อายสฺมโต พุทฺธรกฺขิตเถรสฺส ยสฺส น
ขมตีติ เอวํ อสญฺโญคปรํ กตฺวา วุจฺจติ ฯ นิคฺคหิตนฺติ ยํ กรณานิ
นิคฺคเหตฺวา อวิสฺสชฺเชตฺวา อวิวเฏน มุเขน สานุนาสิกํ กตฺวา
วตฺตพฺพํ ฯ สมฺพนฺธนฺติ ยํ ปรปเทน สมฺพนฺธิตฺวา ตุณฺหสฺสาติ วา
ตุณฺหิสฺสาติ วา วุจฺจติ ฯ ววตฺถิตนฺติ ยํ ปรปเทน อสมฺพนฺธํ
กตฺวา วิจฺฉินฺทิตฺวา ตุณฺหิ อสฺสาติ วุจฺจติ ฯ วิมุตฺตนฺติ ยํ
กรณานิ อนิคฺคเหตฺวา วิสฺสชฺเชตฺวา วิวเฏน มุเขน อนุนาสิกํ
อกตฺวา วุจฺจติ ฯ ตตฺถ สุณาตุ เม ภนฺเตติ วตฺตพฺเพ ตการสฺส
ถการํ กตฺวา สุณาถุ เมติ วจนํ สิถิลสฺส ธนิตกรณํ นาม ตถา
ปตฺตกลฺลํ เอสา ญตฺตีติ วตฺตพฺเพ ปตฺตกลฺลํ เอสา ญตฺถีติอาทิ
วจนํ จ ฯ ภนฺเต สงฺโฆติ วตฺตพฺเพ ภการฆการานํ พการคกาเร
กตฺวา พนฺเต สงฺโฆติ วจนํ ธนิตสฺส สิถิลกรณํ นาม ฯ สุณาตุ
เมติ วิวเฏน มุเขน วตฺตพฺเพ ปน สุณนฺตุ เมติ วา เอสา
ญตฺตีติ วตฺตพฺเพ เอสํ ญตฺตีติ วา อวิวเฏน มุเขน อนุนาสิกํ
กตฺวา วจนํ วิมุตฺตสฺส นิคฺคหิตวจนํ นาม ฯ ปตฺตกลฺลนฺติ
อวิวเฏน มุเขน อนุนาสิกํ กตฺวา วตฺตพฺเพ ปตฺตกลฺลาติ วิวเฏน
มุเขน อนุนาสิกํ อกตฺวา วจนํ นิคฺคหิตสฺส วิมุตฺตวจนํ นาม ฯ
     อิติ สิถิเล กตฺตพฺเพ ธนิตํ ธนิเต กตฺตพฺเพ สิถิลํ วิมุตฺเต
กตฺตพฺเพ นิคฺคหิตํ นิคฺคหิเต กตฺตพฺเพ วิมุตฺตนฺติ อิมานิ จตฺตาริ
พฺยญฺชนานิ อนฺโต กมฺมวาจาย กมฺมํ ทูเสนฺติ ฯ เอวํ วทนฺโต หิ
อญฺญสฺมึ อกฺขเร วตฺตพฺเพ อญฺญํ วทติ ทุรุตฺตํ กโรตีติ วุจฺจติ ฯ
อิตเรสุ ปน ทีฆรสฺสาทีสุ ฉสุ พฺยญฺชเนสุ ทีฆฏฺฐาเน ทีฆเมว
รสฺสฏฺฐาเน จ รสฺสเมวาติ เอวํ ยถาฏฺฐาเน ตํ ตเทว อกฺขรํ
ภาสนฺเตน อนุกฺกมาคตํ ปเวณึ อวินาเสนฺเตน กมฺมวาจา กาตพฺพา ฯ
สเจ ปน เอวํ อกตฺวา ทีเฆ วตฺตพฺเพ รสฺสํ รสฺเส วา วตฺตพฺเพ
ทีฆํ วทติ ตถา ครุเก วตฺตพฺเพ ลหุกํ ลหุเก วา วตฺตพฺเพ
ครุกํ วทติ สมฺพนฺเธ วา ปน วตฺตพฺเพ ววตฺถิตํ ววตฺถิเต วา
วตฺตพฺเพ สมฺพนฺธํ วทติ ฯ เอวํ วุตฺเตปิ กมฺมวาจา น กุปฺปติ ฯ
อิมานิ หิ ฉ พฺยญฺชนานิ กมฺมํ น โกเปนฺติ ฯ ยํ ปน สุตฺตนฺติกตฺเถรา
ทกาโร ตการมาปชฺชติ ตกาโร ทการมาปชฺชติ จกาโร
ชการมาปชฺชติ ชกาโร จการมาปชฺชติ ยกาโร กการมาปชฺชติ
กกาโร ยการมาปชฺชติ ตสฺมา ทการาทีสุ วตฺตพฺเพสุ ตการาทิวจนํ
น วิรุชฺฌตีติ วทนฺติ ฯ ตํ กมฺมวาจํ ปตฺวา น วฏฺฏติ ฯ ตสฺมา
วินยธเรน เนว ทกาโร ตกาโร กาตพฺโพ ฯเปฯ น กกาโร
ยกาโร ยถาปาลิยา นิรุตฺตึ โสเธตฺวา ทสวิธาย พฺยญฺชนนิรุตฺติยา
วุตฺตโทเส ปริหรนฺเตน กมฺมวาจา กาตพฺพา ฯ อิตรถา หิ สาวนํ
หาเปติ นาม ฯ อกาเล วา สาเวตีติ สาวนาย อกาเล อโนกาเส
ญตฺตึ ฐเปตฺวา ปฐมํเยว อนุสาวนกมฺมํ กตฺวา ปจฺฉา ญตฺตึ ฐเปติ ฯ
อิติ อิเมหิ ปญฺจหากาเรหิ อนุสฺสาวนโต กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ ฯ
     {๔๘๖} สีมโต วิปตฺติยํ ปน อติขุทฺทกสีมา นาม ยา เอกวีสติ
ภิกฺขู น คณฺหติ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน ยตฺถ เอกวีสติ ภิกฺขู นิสีทิตุํ
น สกฺโกนฺตีติ วุตฺตํ ฯ ตสฺมา ยา เอวรูปา สีมา อยํ สมฺมตาปิ
อสมฺมตา คามเขตฺตสทิสาว โหติ ฯ ตตฺถ กตํ กมฺมํ กุปฺปติ ฯ
เอส นโย เสสสีมาสุปิ ฯ เอตฺถ ปน อติมหตี นาม ยา
เกสคฺคมตฺเตนาปิ ติโยชนํ อติกฺกมิตฺวา สมฺมตา โหติ ฯ ขณฺฑนิมิตฺตา
นาม อฆฏิตนิมิตฺตา วุจฺจติ ฯ ปุรตฺถิมาย ทิสาย นิมิตฺตํ
กิตฺเตตฺวา อนุกฺกเมเนว ทกฺขิณาย ปจฺฉิมาย อุตฺตราย จ ทิสาย
กิตฺเตตฺวา ปุน ปุรตฺถิมาย ทิสาย ปุพฺพกิตฺติตํ นิมิตฺตํ ปฏิกิตฺเตตฺวา
ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ อขณฺฑนิมิตฺตา โหติ ฯ สเจ ปน
อนุกฺกเมน อาหริตฺวา อุตฺตรทิสาย นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา ตตฺเถว
ฐเปติ ขณฺฑนิมิตฺตา โหติ ฯ อปราปิ ขณฺฑนิมิตฺตา นาม ยา
อนิมิตฺตูปคตํ ตจสารรุกฺขํ วา ขาณุกํ วา ปํสุปุญฺชวาลิกปุญฺชานํ
วา อญฺญตรํ อนฺตรา เอกํ นิมิตฺตํ กตฺวา สมฺมตา โหติ ฯ
ฉายานิมิตฺตา นาม ยา ปพฺพตฉายาทีนํ ยงฺกิญฺจิ ฉายํ นิมิตฺตํ
กตฺวา สมฺมตา โหติ ฯ อนิมิตฺตา นาม ยา สพฺเพน สพฺพํ
นิมิตฺตานิ อกิตฺเตตฺวา สมฺมตา โหติ ฯ พหิสีเม ฐิโต สีมํ
สมฺมนฺนติ นาม นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา นิมิตฺตานํ พหิ ฐิโต
สมฺมนฺนติ ฯ นทิยา สมุทฺเท ชาตสฺสเร สีมํ สมฺมนฺนตีติ เอเตสุ
นทีอาทีสุ สมฺมนฺนติ ฯ สา เอวํ สมฺมตาปิ สพฺพา ภิกฺขเว นที
อสีมา สพฺโพ สมุทฺโท อสีโม สพฺโพ ชาตสฺสโร อสีโมติ
วจนโต อสมฺมตาว โหติ ฯ สีมาย สีมํ สมฺภินฺทตีติ อตฺตโน
สีมาย ปเรสํ สีมํ สมฺภินฺทติ ฯ อชฺโฌตฺถรตีติ อตฺตโน สีมาย
ปเรสํ สีมํ อชฺโฌตฺถรติ ฯ ตตฺถ ยถา สมฺเภโท จ อชฺโฌตฺถรณํ จ
โหติ ฯ ตํ สพฺพํ อุโปสถกฺขนฺธเก วุตฺตเมว ฯ อิติ อิมา เอกาทสปิ
สีมา อสีมา คามเขตฺตสทิสา เอว ฯ ตาสุ นิสีทิตฺวา กตํ กมฺมํ
กุปฺปติ ฯ เตน วุตฺตํ อิเมหิ เอกาทสหิ อากาเรหิ สีมโต
กมฺมานิ วิปชฺชนฺตีติ ฯ
     {๔๘๗-๔๘๘} ปริสโต กมฺมวิปตฺติยํ ปน กิญฺจิ อนุตฺตานํ นาม นตฺถิ ฯ
     ยมฺปิ ตตฺถ กมฺมปฺปตฺตฉนฺทารหลกฺขณํ วตฺตพฺพํ สิยา ตมฺปิ
ปรโต จตฺตาโร ภิกฺขู ปกตตฺตา กมฺมปฺปตฺตาติอาทินา นเยน
วุตฺตเมว ฯ ตตฺถ ปกตตฺตา กมฺมปฺปตฺตาติ จตุวคฺคกรเณ กมฺเม
จตฺตาโร ปกตตฺตา อนุกฺขิตฺตกา อนิสฺสาริตา ปริสุทฺธสีลา จตฺตาโร
ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตา กมฺมสฺส อรหา อนุจฺฉวิกา สามิโน ฯ น
เตหิ วินา ตํ กมฺมํ กริยติ ฯ น เตสํ ฉนฺโท วา ปาริสุทฺธิ
วา เอติ ฯ อวเสสา ปน สเจปิ สหสฺสมตฺตา โหนฺติ สเจ
สมานสํวาสกา สพฺเพ ฉนฺทารหาว โหนฺติ ฯ ฉนฺทปาริสุทฺธึ
ทตฺวา อาคจฺฉนฺตุ วา มา วา ฯ กมฺมํ ปน ติฏฺฐติ ฯ ยสฺส
ปน สงฺโฆ ปริวาสาทิกมฺมํ กโรติ โส เนว กมฺมปฺปตฺโต นปิ
ฉนฺทารโห ฯ อปิจ ยสฺมา ตํ ปุคฺคลํ วตฺถุํ กตฺวา สงฺโฆ กมฺมํ
กโรติ ตสฺมา กมฺมารโหติ วุจฺจติ ฯ เสสกมฺเมสุปิ เอเสว นโย ฯ
     {๔๘๙} ปุน จตฺตาริ กมฺมานีติอาทิโก นโย ปณฺฑกาทีนํ
อวตฺถุภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺโต ฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว ฯ
     {๔๙๕-๔๙๖} อิทานิ เตสํ กมฺมานํ ปเภททสฺสนตฺถํ อปโลกนกมฺมํ กติ
ฐานานิ คจฺฉตีติอาทิมาห ฯ
     ตตฺถ อปโลกนกมฺมํ กตมานิ ปญฺจ ฐานานิ คจฺฉติ โอสารณํ
นิสฺสารณํ ภณฺฑุกมฺมํ พฺรหฺมทณฺฑํ กมฺมลกฺขณญฺเญว ปญฺจมนฺติ
เอตฺถ โอสารณํ นิสฺสารณนฺติ ปทสิลิฏฺฐตาเยตํ วุตฺตํ ฯ ปฐมํ
ปน นิสฺสารณา โหติ ปจฺฉา โอสารณา ฯ ตตฺถ ยา สา
กณฺฏกสามเณรสฺส ทณฺฑกมฺมนาสนา สา นิสฺสารณาติ เวทิตพฺพา ฯ
ตสฺมา เอตรหิ สเจปิ สามเณโร พุทฺธสฺส วา ธมฺมสฺส วา สงฺฆสฺส
วา อวณฺณํ ภาสติ อกปฺปิยํ กปฺปิยนฺติ ทีเปติ มิจฺฉาทิฏฺฐิโก
โหติ อนฺตคาหิกาย ทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโต โส ยาวตติยํ นิวาเรตฺวา
ตํ ลทฺธึ วิสฺสชฺชาเปตพฺโพ โน เจ วิสฺสชฺเชติ สงฺฆํ สนฺนิปาเตตฺวา
วิสฺสชฺเชหีติ วตฺตพฺโพ โน เจ วิสฺสชฺเชติ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา
อปโลกนกมฺมํ กตฺวา นิสฺสาเรตพฺโพ ฯ เอวํ จ ปน กมฺมํ
กาตพฺพํ สงฺฆํ ภนฺเต ปุจฺฉามิ อยํ อิตฺถนฺนาโม สามเณโร
พุทฺธสฺส ธมฺมสฺส สงฺฆสฺส อวณฺณวาที มิจฺฉาทิฏฺฐิโก ยํ อญฺเญ
สามเณรา ลภนฺติ ทิรตฺตติรตฺตํ ภิกฺขูหิ สทฺธึ สหเสยฺยํ ตสฺสา
อลาภาย นิสฺสารณา รุจฺจติ สงฺฆสฺสาติ ฯ ทุติยมปิ... ตติยมฺปิ
ภนฺเต สงฺฆํ ปุจฺฉามิ อยํ อิตฺถนฺนาโม สามเณโร ฯเปฯ
รุจฺจติ สงฺฆสฺสาติ (รุจฺจติ สงฺฆสฺส) จร ปิเร วินสฺสาติ ฯ โส
อปเรน สมเยน อหํ ภนฺเต พาลตาย อญฺญาณตาย อลกฺขิกตาย
เอวํ อกาสึ สฺวาหํ สงฺฆํ ขมาเปมีติ ขมาเปตฺวา ยาวตติยํ
ยาจาเปตฺวา อปโลกนกมฺเมเนว โอสาเรตพฺโพ ฯ เอวญฺจ ปน
โอสาเรตพฺโพ ฯ สงฺฆมชฺเฌ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา สงฺฆสฺส อนุมติยา
สาเวตพฺพํ สงฺฆมฺภนฺเต ปุจฺฉามิ อยํ อิตฺถนฺนาโม สามเณโร
พุทฺธสฺส ธมฺมสฺส สงฺฆสฺส อวณฺณวาที มิจฺฉาทิฏฺฐิโก ยํ อญฺเญ
สามเณรา ลภนฺติ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ ตสฺสา
อลาภาย นิสฺสาริโต สฺวายํ อิทานิ โสรโต วิรโต นิวาตวุตฺติ
ลชฺชิธมฺมํ โอกฺกนฺโต หิโรตฺตปฺเป ปติฏฺฐิโต กตทณฺฑกมฺโม
อจฺจยํ เทเสติ อิมสฺส สามเณรสฺส ยถาปุเร กายสมฺโภคสามคฺคีทานํ
รุจฺจติ สงฺฆสฺสาติ ฯ เอวํ ติกฺขตฺตุํ วตฺตพฺพํ ฯ เอวํ
อปโลกนกมฺมํ โอสารณํ จ นิสฺสารณํ จ คจฺฉติ ฯ ภณฺฑุกมฺมํ
มหาขนฺธกวณฺณนายํ วุตฺตเมว ฯ พฺรหฺมทณฺโฑ ปญฺจสติกกฺขนฺธเก
วุตฺโตเยว ฯ น เกวลํ ปเนส ฉนฺนสฺเสว ปญฺญตฺโต ฯ โย
อญฺโญปิ ภิกฺขุ มุขโร โหติ ภิกฺขู ทุรุตฺตวจเนหิ ฆเฏนฺโต ขุํเสนฺโต
วมฺเภนฺโต วิหรติ ตสฺสาปิ ทาตพฺโพ ฯ เอวํ จ ปน ทาตพฺโพ ฯ
สงฺฆมชฺเฌ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา สงฺฆสฺส อนุมติยา สาเวตพฺพํ ภนฺเต
อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ มุขโร ภิกฺขู ทุรุตฺตวจเนหิ ฆเฏนฺโต วิหรติ โส
ภิกฺขุ ยํ อิจฺเฉยฺย ตํ วเทยฺย ภิกฺขูหิ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ เนว
วตฺตพฺโพ น โอวทิตพฺโพ น อนุสาสิตพฺโพ สงฺฆํ ภนฺเต ปุจฺฉามิ
อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺฑสฺส ทานํ รุจฺจติ สงฺฆสฺสาติ
ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ... ตติยมปิ ปุจฺฉามิ อิตฺถนฺนามสฺส ภนฺเต ภิกฺขุโน
พฺรหฺมทณฺฑสฺส ทานํ รุจฺจติ สงฺฆสฺสาติ ฯ ตสฺส อปเรน สมเยน
สมฺมาวตฺติตฺวา ขมาเปนฺตสฺส พฺรหฺมทณฺโฑ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺโพ ฯ
เอวํ จ ปน ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺโพ ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา สงฺฆมชฺเฌ
สาเวตพฺพํ ภนฺเต ภิกฺขุสงฺโฆ อสุกสฺส ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺฑํ อทาสิ
โส ภิกฺขุ โสรโต นิวาตวุตฺติ ลชฺชิธมฺมํ โอกฺกนฺโต หิโรตฺตปฺเป
ปติฏฺฐิโต ปฏิสงฺขา อายตึ สํวเร ติฏฺฐติ สงฺฆํ ภนฺเต ปุจฺฉามิ
ตสฺส ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺฑสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิ รุจฺจติ สงฆสฺสาติ
เอวํ ยาวตติยํ วตฺวา อปโลกนกมฺเมเนว พฺรหฺมทณฺโฑ
ปฏิปฺปสฺสมฺเภตพฺโพ ฯ กมฺมลกฺขณญฺเญว ปญฺจมนฺติ ยํ ตํ ภควตา
ภิกฺขุนิกฺขนฺธเก เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย
กทฺทโมทเกน โอสิญฺจนฺติ อปฺเปว นาม อมฺเหสุ สารชฺเชยฺยุนฺติ
กายํ วิวริตฺวา ภิกฺขุนีนํ ทสฺเสนฺติ อูรุํ วิวริตฺวา ภิกฺขุนีนํ ทสฺเสนฺติ
องฺคชาตํ วิวริตฺวา ภิกฺขุนีนํ ทสเสนฺติ ภิกฺขุนิโย โอภาเสนฺติ
ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สมฺปโยเชนฺติ อปฺเปว นาม อมฺเหสุ สารชฺเชยฺยุนฺติ
อิเมสุ วตฺถูสุ เตสํ ภิกฺขูนํ ทุกฺกฏํ ปญฺญาเปตฺวา อนุชานามิ
ภิกฺขเว ตสฺส ภิกฺขุโน ทณฺฑกมฺมํ กาตุนฺติ อถโข ภิกฺขูนํ
เอตทโหสิ กินฺนุ โข ทณฺฑกมฺมํ กาตพฺพนฺติ ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสุํ อวนฺทิโย โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ ภิกฺขุนีสงฺเฆน กาตพฺโพติ
เอวํ อวนฺทิยกมฺมํ อนุญฺญาตํ ฯ ตํ กมฺมลกฺขณญฺเญว ปญฺจมํ
อิมสฺส อปโลกนกมฺมสฺส ฐานํ โหติ ฯ ตสฺส หิ กมฺมญฺเญว
ลกฺขณํ น โอสารณาทีนิ ฯ ตสฺมา กมฺมลกฺขณนฺติ วุจฺจติ ฯ
ตสฺส กรณํ ตตฺเถว วุตฺตํ ฯ อปิ จ นํ ปฏิปฺปสฺสทฺธิยา สทฺธึ
วิตฺถารโต ทสฺเสตุํ อิธาปิ วทาม ภิกฺขุนีอุปสฺสเย สนฺนิปติตสฺส
ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส อนุมติยา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา สาเวตพฺพํ อยฺเย
อสุโก นาม อยฺโย ภิกฺขุนีนํ อปาสาทิยํ ๑- ทสฺเสติ เอตสฺส อยฺยสฺส
อวนฺทิยกรณํ รุจฺจตีติ ภิกฺขุนีสงฺฆํ ปุจฺฉามิ อยฺเย อสุโก นาม
อยฺโย ภิกฺขุนีนํ อปาสาทิยํ ทสฺเสติ เอตสฺส อยฺยสฺส อวนฺทิยกรณํ
รุจฺจตีติ ทุติยมฺปิ... ตติยมฺปิ ภิกฺขุนีสงฺฆํ ปุจฺฉามีติ ฯ เอวํ ติกฺขตฺตุํ
สาเวตฺวา อปโลกนกมฺเมน อวนฺทิยกมฺมํ กาตพฺพํ ฯ ตโต ปฏฺฐาย
โส ภิกฺขุ น ภิกฺขุนีหิ วนฺทิตพฺโพ ฯ สเจ อวนฺทิยมาโน หิโรตฺตปฺปํ
ปจฺจุปฏฺฐาเปตฺวา สมฺมาวตฺตติ เตน ภิกฺขุนิโย ขมาเปตพฺพา ฯ
ขมาเปนฺเตน ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ อคนฺตฺวา วิหาเรเยว สงฺฆํ วา คณํ
วา เอกํ ภิกฺขุํ วา อุปสงฺกมิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลึ
ปคฺคเหตฺวา อหํ ภนฺเต ปฏิสงฺขา อายตึ สํวเร ติฏฺฐามิ น ปุน
อปาสาทิยํ ทสฺเสสฺสามิ ภิกฺขุนีสงฺโฆ มยฺหํ ขมตูติ ขมาเปตพฺพํ ฯ
เตน สงฺเฆน วา คเณน วา เอกํ ภิกฺขุํ เปเสตฺวา เอกภิกฺขุนา
วา สยเมว คนฺตฺวา ภิกฺขุนิโย วตฺตพฺพา อยํ ภิกฺขุ ปฏิสงฺขา
อายตึ สํวเร ฐิโต อิมินา อจฺจยํ ทสฺเสตฺวา ภิกฺขุนีสงฺโฆ ขมาปิโต
ภิกฺขุนีสงฺโฆ อิมํ วนฺทิยํ กโรตูติ ฯ โส วนฺทิโย กาตพฺโพ ฯ
เอวญฺจ ปน กาตพฺโพ ฯ ภิกฺขุนีอุปสฺสเย สนฺนิปติตสฺส ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส
อนุมติยา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา สาเวตพฺพํ อยฺเย อสุโก
นาม อยฺโย ภิกฺขุนีนํ อปาสาทิยํ ทสฺเสติ ภิกฺขุนีสงฺเฆน อวนทิโย
กโต โส ลชฺชิธมฺมํ โอกฺกมิตฺวา ปฏิสงฺขา อายตึ สํวเร ฐิโต
@เชิงอรรถ: ๑. อปสาทิกนฺติปิ ฯ
อจฺจยํ เทเสตฺวา ภิกฺขุนีสงฺฆํ ขมาเปติ ตสฺส อยฺยสฺส วนฺทิยกรณํ
รุจฺจตีติ ภิกฺขุนีสงฺฆํ ปุจฺฉามีติ ติกฺขตฺตุํ วตฺตพฺพํ ฯ เอวํ อปโลกน-
กมฺเมเนว วนฺทิโย กาตพฺโพ ฯ อยํ ปเนตฺถ ปาลิมุตฺตโกปิ
กมฺมลกฺขณวินิจฺฉโย ฯ อิทํ หิ กมฺมลกฺขณํ นาม ภิกฺขุนีสงฺฆมูลกํ
ปญฺญตฺตํ ภิกฺขุนีสงฺฆสฺสาปิ ปน ลพฺภติเยว ฯ ยญฺหิ ภิกฺขุสงฺโฆ
สลากคฺคยาคุคฺคภตฺตคฺคอุโปสถคฺเคสุ อปโลกนกมฺมํ กโรติ เอตมฺปิ
กมฺมลกฺขณเมว ฯ อจฺฉินฺนจีวรชิณฺณจีวรนฏฺฐจีวรานํ หิ สงฺฆํ
สนฺนิปาตาเปตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ยาวตติยํ สาเวตฺวา อปโลกนกมฺมํ
กตฺวา จีวรํ ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ อปฺปมตฺตกวิสฺสชฺชเกน ปน จีวรํ
กโรนฺตสฺส เสนาสนกฺขนฺธกวณฺณนายํ วุตฺตปฺปเภทานิ สูจิอาทีนิ
อนปโลเกตฺวาปิ ทาตพฺพานิ ฯ เตสํ ทาเน โสเยว อิสฺสโร ฯ
ตโต อติเรกํ เทนฺเตน อปโลเกตฺวา ทาตพฺพํ ฯ ตโต หิ
อติเรกทาเน สงฺโฆ สามี ฯ คิลานเภสชฺชํปิ ตตฺถ วุตฺตปฺปการํ
สยเมว ทาตพฺพํ ฯ อติเรกํ อิจฺฉนฺตสฺส อปโลเกตฺวา ทาตพฺพํ ฯ
โยปิจ ทุพฺพโล วา ฉินฺนิริยาปโถ วา ปจฺฉินฺนภิกฺขาจารปโถ
มหาคิลาโน ตสฺส มหาวาเสสุ ตตฺรุปฺปาทโต เทวสิกํ นาฬึ วา
อุปฑฺฒนาฬึ วา เอกทิวสํเยว ปญฺจ วา ทส วา ตณฺฑุลนาฬิโย
เทนฺเตน อปโลกนกมฺมํ กตฺวาว ทาตพฺพํ ฯ เปสลสฺส ภิกฺขุโน
ตตฺรุปฺปาทโต อิณปลิโพธํปิ พหุสฺสุตสฺส สงฺฆภารนิตฺถรณกสฺส
ภิกฺขุโน อนุฏฺฐาปนียเสนาสนํปิ สงฺฆกิจฺจํ กโรนฺตานํ กปฺปิยการกาทีนํ
ภตฺตเวตฺตนมฺปิ อปโลกนกมฺเมเนว ทาตุํ วฏฺฏติ ฯ จตุปจฺจยวเสน
ทินฺนตตฺรุปฺปาทโต สงฺฆิกํ อาวาสํ ชคฺคาเปตุํ วฏฺฏติ ฯ อยํ ภิกฺขุ
อิสฺสรวตาย วิจาเรตีติ กถาปจฺฉินฺทนตฺถํ ปน สลากคฺคาทีสุ วา
อนฺตรสนฺนิปาเต วา สงฺฆํ ปุจฺฉิตฺวาว ชคฺคาเปตพฺโพ
จีวรปิณฺฑปาตตฺถาย อุทฺทิสฺส ทินฺนตตฺรุปฺปาทโตปิ อปโลเกตฺวา อาวาโส
ชคฺคาเปตพฺโพ ฯ อนปโลเกตฺวาปิ วฏฺฏติ ฯ สูโร วตายํ ภิกฺขุ
จีวรปิณฺฑปาตตฺถาย ทินฺนโต อาวาสํ ชคฺคาเปตีติ เอวํ
อุปฺปนฺนกถาปจฺเฉทนตฺถํ ปน อปโลกนกมฺมเมว กตฺวา ชคฺคาเปตพฺโพ ฯ
     เจติเย ฉตฺตํ วา เวทิกํ วา โพธิฆรํ วา อาสนฆรํ วา อกตํ วา
กโรนฺเตน ชิณฺณํ วา ปฏิสงฺขโรนฺเตน สุธากมฺมํ วา กโรนฺเตน
มนุสฺเส สมาทเปตฺวา กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ การกา นตฺถิ ฯ
เจติยสฺส อุปนิกฺเขปโต กาเรตพฺพํ ฯ อุปนิกฺเขเปปิ อสติ อปโลกนกมฺมํ
กตฺวา ตตฺรุปฺปาทโต กาเรตพฺพํ สงฺฆิเกนปิ อปโลเกตฺวา
เจติยกิจฺจํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ เจติยสฺส สนฺตเกน อปโลเกตฺวาปิ
สงฺฆกิจฺจํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ ตาวกาลิกํ ปน คเหตฺวา ปฏิปากติกํ
กาตุํ วฏฺฏติ ฯ เจติเย สุธากมฺมาทีนิ กโรนฺเตหิ ปน ภิกฺขาจารโต
วา สงฺฆโต วา ยาปนมตฺตํ อลภนฺเตหิ เจติยสนฺตกโต ยาปนมตฺตํ
คเหตฺวา ปริภุญฺชนฺเตหิ วตฺตํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ วตฺตํ กโรมาติ
มจฺฉมํสาทีหิ สงฺฆภตฺตํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ เย วิหาเร โรปิตาปิ
ผลรุกฺขา สงฺเฆน ปริคฺคหิตา โหนฺติ ชคฺคนกมฺมํ ลภนฺติ ฯ เยสํ
ผลานิ คณฺฑึ ปหริตฺวา ภาเชตฺวา ปริภุญฺชนฺติ ฯ เตสุ อปโลกนกมฺมํ
น กาตพฺพํ ฯ เย ปน อปริคฺคหิตา เตสุ ปน อปโลกนกมฺมํ
กาตพฺพํ ฯ ตํ ปน สลากคฺคยาคุคฺคภตฺตคฺคอนฺตรสนฺนิปาเตสุปิ
กาตุํ วฏฺฏติ ฯ อุโปสถคฺเค ปน วฏฺฏติเยว ฯ ตตฺถ หิ
อนาคตานํปิ ฉนฺทปาริสุทฺธิ อาหริยติ ฯ ตสฺมา ตํ สุวิโสธิตํ
โหติ ฯ เอวํ จ ปน กาตพฺพํ ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ภิกฺขุสงฺฆสฺส
อนุมติยา สาเวตพฺพํ ภนฺเต ยํ อิมสฺมึ วิหาเร อนฺโตสีมาย
สงฺฆสนฺตกํ มูลตจปตฺตองฺกุรปุปฺผผลขาทนียาทิ อตฺถิ ตํ สพฺพํ
อาคตาคตานํ ภิกฺขูนํ ยถาสุขํ ปริภุญฺชิตุํ สงฺฆสฺส รุจฺจตีติ สงฺฆํ
ปุจฺฉามีติ ติกฺขตฺตุํ ปุจฺฉิตพพํ ฯ จตูหิ ปญฺจหิ ภิกฺขูหิ กตํ
สุกตเมว ฯ ยสฺมึปิ วิหาเร เทฺว ตโย ชนา วสนฺติ เตหิ
นิสีทิตฺวา กตํปิ สงฺเฆน กตสทิสเมว ฯ ยสฺมึ ปน วิหาเร เอโก
ภิกฺขุ โหติ เตน ภิกฺขุนา อุโปสถทิวเส ปุพฺพกรณปุพฺพกิจฺจํ กตฺวา
นิสินฺเนน กตํปิ กติกวตฺตํ สงฺเฆน กตสทิสเมว โหติ ฯ กโรนฺเตน
ปน ผลวาเรน กาตุํปิ จตฺตาโร มาเส ฉ มาเส เอกํ สํวจฺฉรนฺติ
เอวํ ปริจฺฉินฺทิตฺวาปิ อปริฉินฺทิตฺวาปิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริจฺฉินฺเน
ยถาปริจฺฉินฺนํ ปริภุญฺชิตฺวา ปุน กาตพฺพํ ฯ อปริจฺฉินฺเน ยาว
รุกฺขา ธรนฺติ ตาว วฏฺฏติ ฯ เยปิ เตสํ รุกฺขานํ พีเชหิ อญฺเญ
รุกฺขา โรปิตา โหนฺติ เตสํปิ สาเอว กติกา ฯ สเจ ปน
อญฺญสฺมึ วิหาเร โรปิตา โหนฺติ เตสํ ยตฺถ โรปิตา ตสฺมึเยว
วิหาเร สงฺโฆ สามี ฯ เยปิ อญฺญโต พีชานิ อาหริตฺวา
ปุริมวิหาเร ปจฺฉา โรปิตา เตสํ อญฺญา กติกา กาตพฺพา ฯ กติกาย
กตาย ปุคฺคลิกฏฺฐาเน ติฏฺฐนฺติ ฯ ยถาสุขํ ผลาทีนิ ปริภุญฺชิตุํ
วฏฺฏติ ฯ สเจ ปเนตฺถ ตํ ตํ โอกาสํ ปริกฺขิปิตฺวา ปริเวณานิ
กตฺวา ชคฺคนฺติ ฯ เย ชคฺคนฺติ เตสํ ภิกฺขูนํ ปุคฺคลิกฏฺฐาเน
ติฏฺฐนฺติ ฯ อญฺเญ ปริภุญฺชิตุํ น ลภนฺติ ฯ เตหิ ปน สงฺฆสฺส
ทสภาคํ ทตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพานิ ฯ โยปิ มชฺเฌ วิหาเร รุกฺขสาขาหิ
ปริวาเรตฺวา รกฺขติ ตสฺสาปิ เอเสว นโย ฯ โปราณกวิหารํ
คตสฺส สมฺภาวนียสฺส ภิกฺขุโน เถโร อาคโตติ ผลาผลํ อาหรนฺติ ฯ
สเจ ตตฺถ มูเล สพฺพปริยตฺติธโร พหุสฺสุตภิกฺขุ วิหาสิ ฯ อทฺธา
เอตฺถ ทีฆา กติกา กตา ภวิสฺสตีติ นิกุกฺกุจฺเจน ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ
วิหาเร ผลาผลํ ปิณฺฑปาติกานํปิ วฏฺฏติ ธุตงฺคํ น โกเปติ ฯ
สามเณรา อตฺตโน อาจริยุปชฺฌายานํ พหูนิ ผลาผลานิ เทนฺติ
อญฺเญ ภิกฺขู อลภนฺตา ขิยฺยนฺติ ขิยฺยิตมตฺตเมว ตํ โหติ ฯ สเจ
ปน ทุพฺภิกฺขํ โหติ เอกํ ปนสรุกฺขํ นิสฺสาย สฏฺฐีปิ ชนา
ชีวนฺติ ฯ ตาทิเส กาเล สพฺเพสํ สงฺคหกรณตฺถาย ภาเชตฺวา
ขาทิตพฺพํ ฯ อยํ สามีจิ ฯ ยาว ปน กติกวตฺตํ น ปฏิปฺปสฺสมฺภติ
ตาว เตหิ ขาทิตํ สุขาทิตเมว ฯ กทา ปน กติกวตฺตํ ปฏิปฺปสฺสมฺภติ ฯ
ยทา สมคฺโค สงฺโฆ สนฺนิปติตฺวา อิโต ปฏฺฐาย ภาเชตฺวา ขาทนฺตูติ
สาเวติ ฯ เอกภิกฺขุเก ปน วิหาเร เอเกน สาวิเตปิ ปุริมกติกา
ปฏิปฺปสฺสมฺภติเยว ฯ สเจ ปฏิปฺปสฺสทฺธาย กติกาย สามเณรา เนว
รุกฺขโต ปาเตนฺติ น ภูมิโต คเหตฺวา ภิกฺขูนํ เทนฺติ ปติตผลานิ
ปาเทหิ ปหรนฺตา วิจรนฺติ ฯ เตสํ ทสภาคโต ปฏฺฐาย ยาว
อุปฑฺฒผลภาเคน ผาติกมฺมํ กาตพฺพํ ฯ อทธา ผาติกมฺมลาเภน
อาหริตฺวา ทสฺสนฺติ ฯ ปุน สุภิกฺเข ชาเต กปฺปิยการเกสุ อาคนฺตฺวา
สาขาปริวาราทีนิ กตฺวา รุกฺเข รกฺขนฺเตสุ สามเณรานํ ผาติกมฺมํ
น กาตพฺพํ ภาเชตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ วิหาเร ผลาผลํ อตฺถีติ
สามนฺตคาเมหิ มนุสฺสา คิลานานํ วา คพฺภินีนํ วา อตฺถาย อาคนฺตฺวา
เอกํ นาฬิเกรํ เทถ อมฺพํ เทถ ลพุชํ เทถาติ ยาจนฺติ ทาตพฺพํ
น ทาตพฺพนฺติ ฯ ทาตพฺพํ ฯ อทียมาเน หิ เต โทมนสฺสิตา โหนฺติ ฯ
เทนฺเตน ปน สงฺฆํ สนฺนิปาเตตฺวา ยาวตติยํ สาเวตฺวา อปโลกนกมฺมํ
กตฺวาว ทาตพฺพํ กติกวตฺตํ วา กตฺวา ฐเปตพฺพํ ฯ เอวํ จ
ปน กาตพฺพํ ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา สงฺฆสฺส อนุมติยา สาเวตพฺพํ
สามนฺตคาเมหิ มนุสฺสา อาคนฺตฺวา คิลานาทีนํ อตฺถาย ผลาผลํ
ยาจนฺติ เทฺว นาฬิเกรานิ เทฺว ตาลผลานิ เทฺว ปนสานิ ปญฺจ
อมฺพานิ ปญฺจ กทลีผลานิ คณฺหนฺตานํ อนิวารณํ อสุกรุกฺขโต จ
ผลํ คณฺหนฺตานํ อนิวารณํ รุจฺจติ ภิกฺขุสงฺฆสฺสาติ ติกฺขตฺตุํ วตฺตพฺพํ ฯ
     ตโต ปฏฺฐาย คิลานาทีนํ นามํ คเหตฺวา ยาจนฺตา คณฺหถาติ น
วตฺตพฺพา ฯ วตฺตํ ปน อาจิกฺขิตพฺพํ นาฬิเกราทีนิ อิมินา นาม
ปริจฺเฉเทน คณฺหนฺตานํ อสุกรุกฺขโต จ ผลํ คณฺหนฺตานํ อนิวารณํ
กตนฺติ ฯ อนุวิจริตฺวา ปน อยํ มธุรผโล อมฺโพ อิโต คณฺหถาติปิ
น วตฺตพฺพา ฯ ผลภาชนกาเล ปน อาคตานํ สมฺมเตน อุปฑฺฒภาโค
ทาตพฺโพ ฯ อสมฺมเตน อปโลเกตฺวา ทาตพฺพํ ฯ ขีณปริพฺพโย
วา มคฺคคมิยสตฺถวาโห วา อญฺโญ วา อิสฺสโร อาคนฺตฺวา
ยาจติ อปโลเกตฺวา ทาตพฺพํ ฯ พลกาเรน คเหตฺวา ขาทนฺโต
น วาเรตพฺโพ ฯ กุทฺโธ หิ โส รุกฺเขปิ ฉินฺเทยฺย อญฺญํปิ อนตฺถํ
กเรยฺย ฯ ปุคฺคลิกปริเวณํ อาคนฺตฺวา คิลานสฺส นาเมน ยาจนฺโต
อมฺเหหิ ฉายาทีนมตฺถาย โรปิตํ สเจ อตฺถิ ตุมฺเห ชานาถาติ
วตฺตพฺโพ ฯ ยทิ ปน ผลภริตา จ รุกฺขา โหนฺติ ฯ กณฺฏเก
พนฺธิตฺวา ผลํ วาเรน ขาทนฺติ อปจฺจาสึสนฺเตน หุตฺวา ทาตพฺพํ ฯ
พลกาเรน คณฺหนฺโต น วาเรตพฺโพ ฯ ปุพฺเพ วุตฺตเมเวตฺถ การณํ ฯ
     สงฺฆสฺส ผลาราโม โหติ ปฏิชคฺคนํ น ลภติ ฯ สเจ ตํ โกจิ
วตฺตสีเสน ชคฺคติ สงฺฆสฺเสว โหติ ฯ อถาปิ กสฺสจิ ปฏิพลสฺส
ภิกฺขุโน อิมํ สปฺปุริส ชคฺคิตฺวา เทหีติ สงฺโฆ ภารํ กโรติ ฯ
โส จ วตฺตสีเสน ชคฺคติ เอวํปิ สงฺฆสฺเสว โหติ ฯ ผาติกมฺมํ
ปจฺจาสึสนฺตสฺส ปน ตติยภาเคน วา อุปฑฺฒภาเคน วา ผาติกมฺมํ
กาตพฺพํ ฯ ภาริยํ กมฺมนฺติ วตฺวา เอตฺตเกน อนิจฺฉนฺโต ปน สพฺพํ
ตเวว สนฺตกํ กตฺวา มูลภาคํ ทสมภาคมตฺตํ ทตฺวา ชคฺคาหีติปิ
วตฺตพฺโพ ฯ ครุภณฺฑตฺตา ปน มูลจฺเฉชฺชวเสน น ทาตพฺพํ ฯ โส
มูลภาคํ ทตฺวา ขาทนฺโต อกตาวาสํ วา กตฺวา กตาวาสํ ชคฺคิตฺวา
นิสฺสิตกานํ อารามํ นิยฺยาเทติ ฯ เตหิปิ มูลภาโค ทาตพฺโพ ฯ ยทา
ปน ภิกฺขู สยํ ชคฺคิตุํ ปโหนฺติ อถ เตสํ ชคฺคิตุํ น ทาตพฺพํ ฯ
ชคฺคิตกาเล น วาเรตพฺพา ฯ ชคฺคนกาเลเยว วาเรตพฺพา ฯ พหุํ
ตุมฺเหหิ ขายิตํ อิทานิ มา ชคฺคิตฺถ ภิกฺขุสงฺโฆเยว ชคฺคิสฺสตีติ
วตฺตพฺพํ ฯ สเจ ปน เนว วตฺตสีเสน ชคฺคนฺโต อตฺถิ น
ผาติกมฺเมน น สงฺโฆ ชคฺคิตุํ ปโหติ ฯ เอโก อนาปุจฺฉิตฺวาว
ชคฺคิตฺวา ผาติกมฺมํ วฑฺเฒตฺวา ปจฺจาสึสติ ฯ อปโลกนกมฺเมน
ผาติกมฺมํ วฑฺเฒตฺวา ทาตพฺพํ ฯ อิติ อิมํ สพฺพํปิ กมฺมลกฺขณเมว
โหติ ฯ อปโลกนกมฺมํ อิมานิ ปญฺจ ฐานานิ คจฺฉติ ฯ
     ญตฺติกมฺมฏฺฐานเภเท ปน สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ
อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข อนุสิฏฺโฐ
โส มยา ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อิตฺถนฺนาโม อาคจฺเฉยฺยาติ
อาคจฺฉาหีติ วตฺตพฺโพติ เอวํ อุปสมฺปทาเปกฺขสฺส โอสารณา
โอสารณา นาม ฯ สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตา อยํ อิตฺถนฺนาโม
ภิกฺขุ ธมฺมกถิโก อิมสฺส เนว สุตฺตํ อาคจฺฉติ โน สุตฺตวิภงฺโค
โส อตฺถํ อสลฺลกฺเขตฺวา พฺยญฺชนฉายาย อตฺถํ ปฏิพาหติ
ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ วุฏฺฐาเปตฺวา อวเสสา
อิมํ อธิกรณํ วูปสเมยฺยามาติ เอวํ อุพฺพาหิกวินิจฺฉเย ธมฺมกถิกสฺส
ภิกฺขุโน นิสฺสารณา นิสฺสารณา นาม ฯ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ
อชฺชุโปสโถ ปณฺณรโส ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อุโปสถํ
กเรยฺยาติ เอวํ อุโปสถกมฺมวเสน ฐปิตา ญตฺติ อุโปสโถ นาม ฯ
     สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อชฺช ปวารณา ปณฺณรสี ยทิ
สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ ปวาเรยฺยาติ เอวํ ปวารณากมฺมวเสน
ฐปิตา ญตฺติ ปวารณา นาม ฯ สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อิตฺถนฺนาโม
อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
อหํ อิตฺถนฺนามํ อนุสาเสยฺยนฺติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อิตฺถนฺนาโม
อิตฺถนฺนามํ อนุสาเสยฺยาติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อิตฺถนฺนามํ
อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺเฉยฺยนฺติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อิตฺถนฺนาโม
อิตฺถนฺนามํ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺเฉยฺยาติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
อหํ อิตฺถนฺนามํ วินยํ ปุจฺเฉยฺยนฺติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามํ วินยํ ปุจฺเฉยฺยาติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
อหํ อิตฺถนฺนาเมน วินยํ ปุฏฺโฐ วิสฺสชฺเชยฺยนฺติ ยทิ สงฺฆสฺส
ปตฺตกลฺลํ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนาเมน วินยํ ปุฏฺโฐ วิสฺสชฺเชยฺยาติ
เอวํ อตฺตานํ วา ปรํ วา สมฺมนฺนิตุํ ฐปิตา ญตฺติ สมฺมติ นาม ฯ
     สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อิทํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน
นิสฺสคฺคิยํ สงฺฆสฺส นิสฺสฏฺฐํ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ
อิมํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทเทยฺยาติ ยทายสฺมนฺตานํ
ปตฺตกลฺลํ อายสฺมนฺตา อิมํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทเทยฺยุนฺติ
เอวํ นิสฺสฏฺฐจีวรปตฺตาทีนํ ทานํ ทานํ นาม ฯ สุณาตุ เม ภนฺเต
สงฺโฆ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ อาปตฺตึ สรติ วิวรติ อุตฺตานึ
กโรติ เทเสติ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน
อาปตฺตึ ปฏิคฺคณฺเหยฺยนฺติ ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ อหํ
อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน อาปตฺตึ ปฏิคฺคณฺเหยฺยนฺติ เตน วตฺตพฺโพ
ปสฺสสีติ อาม ปสฺสามีติ อายตึ สํวเรยฺยาสีติ เอวํ อาปตฺติปฏิคฺคโห
ปฏิคฺคโห นาม ฯ สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตา อาวาสิกา
ยทายสมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ อิทานิ มยํ อุโปสถํ กเรยฺยาม ปาฏิโมกฺขํ
อุทฺทิเสยฺยาม อาคเม กาเล ๑- ปวาเรยฺยามาติ เต เจ ภิกฺขเว ภิกฺขู
@เชิงอรรถ: ๑. กาเฬ อิติปิ ฯ
ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา
ตํ กาลํ อนุวเสยฺยุํ อาวาสิเกน ภิกฺขุนา พฺยตฺเตน ปฏิพเลน
อาวาสิกา ภิกฺขู ญาเปตพฺพา สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตา อาวาสิกา
ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ อิทานิ อุโปสถํ กเรยฺยาม ปาฏิโมกฺขํ
อุทฺทิเสยฺยาม อาคเม ชุณฺเห ปวาเรยฺยามาติ เอวํ กตา ปวารณา ๑-
ปจฺจุกฺกฑฺฒนา นาม ฯ สพฺเพเหว เอกชฺฌํ สนฺนิปติตพฺพํ ฯ
สนฺนิปติตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ ฯ
สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อมฺหากํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ
วิวาทาปนฺนานํ วิหรตํ พหุํ อสฺสามณกํ อชฺฌาจิณฺณํ ภาสิตปริกนฺตํ
สเจ มยํ อิมาหิ อาปตฺตีหิ อญฺญมญฺญํ กเรยฺยาม สิยาปิ ตํ
อธิกรณํ กกฺขฬตาย พาลตาย ๒- เภทาย สํวตฺเตยฺย ยทิ สงฺฆสฺส
ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อิมํ อธิกรณํ ติณวตฺถารเกน วูปสเมยฺย ฐเปตฺวา
ถูลวชฺชํ ฐเปตฺวา คิหิปฏิสํยุตฺตนฺติ เอวํ ติณวตฺถารกสมเถน กตา
สพฺพปฐมา สพฺพสงฺคาหิกญตฺติ กมฺมลกฺขณํ นาม ฯ ตถา ตโต
ปรา เอเกกสฺมึ ปกฺเข เอเกกํ กตฺวา เทฺว ญตฺติโย ฯ อิติ
ยถาวุตฺตปฺปเภทํ โอสารณํ นิสฺสารณํ ฯเปฯ กมฺมลกฺขณญฺเจว
นวมนฺติ ญตฺติกมฺมํ อิมานิ นว ฐานานิ คจฺฉติ ฯ
     ญตฺติทุติยกมฺมฏฺฐานเภเท ปน วฑฺฒสฺส ลิจฺฉวิโน
ปตฺตนิกฺกุชฺชนวเสน ขนฺธเก วุตฺตนิสฺสารณา ตสฺเสว ปตฺตอุกฺกุชฺชนวเสน
วุตฺตา โอสารณา จ เวทิตพฺพา ฯ สีมาสมฺมติ ติจีวเรน
@เชิงอรรถ: ๑. ปวารณาปจฺจุกฺกฑฺฒนา อิติปิ ฯ  ๒. (?) พาฬตาย ฯ
อวิปฺปวาสสมฺมติ สนฺถตสมฺมติ ภตฺตุทฺเทสกเสนาสนคาหาปกภณฺฑาคาริย-
จีวรปฏิคฺคาหกจีวรภาชกยาคุภาชกขชฺชภาชกผลภาชกอปฺปมตฺตกวิสฺสชฺชก
สาฏิยคาหก ปตฺตคาหาปก อารามิยเปสก สามเณรเปสกสมฺมตีติ
เอตาสํ สมฺมตีนํ วเสน สมฺมติ เวทิตพฺพา ฯ กฐินจีวรทาน มตกจีวร-
ทานวเสน ทานํ เวทิตพฺพํ ฯ กฐินุทฺธารวเสน อุทฺธาโร เวทิตพฺโพ ฯ
กุฏิวตฺถุวิหารวตฺถุเทสนาวเสน เทสนา เวทิตพฺพา ฯ ยา ปน
ติณวตฺถารกสมเถ สพฺพสงฺคาหิกญตฺติญฺจ เอเกกสฺมึ ปกฺเข เอเกกํ
ญตฺติญฺจาติ ติสฺโส ญตฺติโย ฐเปตฺวา ปุน เอกสฺมึ ปกฺเข เอกา
เอกสฺมึ ปกฺเข เอกาติ เทฺว ญตฺติทุติยกมฺมวาจา วุตฺตา ตาสํ
วเสน กมฺมลกฺขณํ เวทิตพฺพํ ฯ อิติ ญตฺติทุติยกมฺมํ อิมานิ สตฺต
ฐานานิ คจฺฉติ ฯ
     ญตฺติจตุตฺถกมฺมฏฺฐานเภเท ปน ตชฺชนียกมฺมาทีนํ สตฺตนฺนํ
กมฺมานํ วเสน นิสฺสารณา เตสํเยว กมฺมานํ ปฏิปฺปสฺสมฺภนวเสน
โอสารณา เวทิตพฺพา ฯ ภิกฺขุโนวาทกสมฺมติวเสน สมฺมติ เวทิตพฺพา ฯ
ปริวาสทานมานตฺตทานวเสน ทานํ เวทิตพฺพํ ฯ มูลายปฏิกสฺสน-
กมฺมวเสน นิคฺคโห เวทิตพฺโพ ฯ อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา อฏฺฐ ยาวตติยกา
อริฏฺโฐ จณฺฑาลี จ อิเม เต ยาวตติยกาติ อิมาสํ เอกาทสนฺนํ
สมนุภาสนานํ วเสน สมนุภาสนา เวทิตพฺพา ฯ อุปสมฺปทกมฺม-
อพฺภานกมฺมวเสน ปน กมฺมลกฺขณํ เวทิตพฺพํ ฯ อิติ ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ
อิมานิ สตฺต ฐานานิ คจฺฉติ ฯ
     {๔๙๗} อิติ กมฺมานิ จ กมฺมวิปตฺตึ จ วิปตฺติวิรหิตานํ กมฺมานํ
ฐานปฺปเภทคมนญฺจ ทสฺเสตฺวา อิทานิ เตสํ กมฺมานํ การกสฺส
สงฺฆสฺส ปริจฺเฉทํ ทสฺเสนฺโต ปุน จตุวคฺคกรเณ กมฺเมติอาทิมาห ฯ
ตสฺสตฺโถ ปริสโต กมฺมวิปตฺติวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพติ ฯ
                  กมฺมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๖๐๗-๖๓๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=12305&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=12305&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=1340              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=12991              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=10902              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=10902              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_8

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]