อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

                   เสทโมจนคาถาวณฺณนา
                       ---------
     {๔๗๙} เสทโมจนคาถาสุ ฯ อสํวาโสติ อุโปสถปวารณาทินา สํวาเสน
อสํวาโส ฯ สมฺโภโค เอกจฺโจ ตหึ น ลพฺภตีติ อกปฺปิยสมฺโภโค
น ลพฺภติ ฯ นหาปนโภชนาทิปฏิชคฺคนํ ปน มาตราเยว กาตุํ
ลพฺภติ ฯ อวิปฺปวาเสน อนาปตฺตีติ สหาคารเสยฺยาย อนาปตฺติ ฯ
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาติ เอสา ปญฺหา กุสเลหิ ปณฺฑิเตหิ
จินฺติตา ฯ อสฺสา วิสฺสชฺชนํ ทารกมาตุยา ภิกฺขุนิยา เวทิตพฺพํ ฯ
ตสฺสา หิ ปุตฺตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตนฺติ ฯ อวิสฺสชฺชิตคาถา ครุภณฺฑํ
สนฺธาย วุตฺตา ฯ อตฺโถ ปนสฺสา ครุภณฺฑวินิจฺฉเย วุตฺโตเยว ฯ
     ทส ปุคฺคเล น วทามีติ เสนาสนกฺขนฺธเก วุตฺเต ทส น วทามิ ฯ
เอกาทส วิวชฺชิยาติ เย มหาขนฺธเก เอกาทส วิวชฺชนียา ปุคฺคลา
วุตฺตา เตปิ น วทามิ ฯ อยํ ปญฺหา นคฺคํ ภิกฺขุํ สนฺธาย
วุตฺตา ฯ กถํ นุ สิกฺขาย อสาธารโณติ อยํ ปญฺหา นหาปิตปุพฺพกํ
ภิกฺขุํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ อยํ หิ ขุรภณฺฑํ ปริหริตุํ น ลภติ ฯ
อญฺเญ ปน ลภนฺติ ตสฺมา สิกฺขาย อสาธารโณ ฯ ตํ ปุคฺคลํ
กตมํ วทนฺติ พุทฺธาติ อยํ ปญฺหา นิมิตฺตพุทฺธํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ
     อโธนาภึ วิวชฺชิยาติ อโธนาภึ วิวชฺเชตฺวา ฯ อยํ ปญฺหา
ยนฺตํ นสีสกํ กพนฺธํ ยสฺส อุเร อกฺขีนิ เจว มุขํ จ โหติ ตํ
สนฺธาย วุตฺตา ฯ ภิกฺขุ สญฺญาจิกาย กุฏินฺติ อยํ ปญฺหา
ติณจฺฉทนํ กุฏึ สนฺธาย วุตฺตา ฯ ทุติยปญฺหา สพฺพมตฺติกามยํ
กุฏึ สนฺธาย วุตฺตา ฯ อาปชฺเชยฺย ครุกํ เฉชฺชวตฺถุนฺติ อยํ ปญฺหา
วชฺชปฏิจฺฉาทิกํ ภิกฺขุนึ สนฺธาย วุตฺตา ฯ ทุติยปญฺหา ปณฺฑกาทโย
อภพฺพปุคฺคเล สนฺธาย วุตฺตา ฯ เอกาทสาปิ หิ เต คิหิภาเวเยว
ปาราชิกํ ปตฺตา ฯ วาจาติ วาจาย อนาลปนฺโต ฯ คิรํ โน จ
ปเร ภเณยฺยาติ อิติเม โสสฺสนฺตีติ ปรปุคฺคเล สนฺธาย สทฺทํปิ
น นิจฺฉาเรยฺย ฯ อยํ ปญฺหา สนฺตึ อาปตฺตึ นาวิกเรยฺย สมฺปชาน-
มุสาวาทสฺส โหตีติ อิมํ มุสาวาทํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ ตสฺส หิ
ภิกฺขุโน อธมฺมิกาย ปฏิญฺญาย ตุณฺหีภูตสฺส นิสินฺนสฺส มโนทฺวาเร
อาปตฺติ นาม นตฺถิ ยสฺมา ปน อาวิกาตพฺพํ น อาวิกาสิ
เตนสฺส วจีทฺวาเร อกิริยโต อยํ อาปตฺติ สมุฏฺฐาตีติ เวทิตพฺพา ฯ
     สงฺฆาทิเสสา จตุโรติ อยํ ปญฺหา อรุณุคฺเค คามนฺตรปริยาปนฺนํ
นทีปารํ โอกฺกนฺตภิกฺขุนึ สนฺธาย วุตฺตา ฯ สา หิ สกคามโต
ปจฺจูสสมเย นิกฺขมิตฺวา อรุณุคฺคมนกาเล วุตฺตปฺปการํ นทีปารํ
โอกฺกนฺตมตฺตาว รตฺติวิปฺปวาสคามนฺตรนทีปารคณมฺหาโอหิยฺยนลกฺขเณ
เอกปฺปหาเรเนว จตุโร สงฺฆาทิเสเส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ฯ
     สิยา อาปตฺติโย นานาติ อยํ ปญฺหา เอกโต อุปสมฺปนฺนา เทฺว
ภิกฺขุนิโย สนฺธาย วุตฺตา ฯ ตาสุ หิ ภิกฺขูนํ สนฺติเก เอกโต
อุปสมฺปนฺนาย หตฺถโต คณฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ ฯ ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก
เอกโต อุปสมฺปนฺนาย หตฺถโต คณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ จตุโร
ชนา สํวิธายาติ อาจริโย จ ตโย จ อนฺเตวาสิกา ฉมาสกํ ภณฺฑํ
อวหรึสุ ฯ อาจริยสฺส สาหตฺถิกา ตโย มาสกา อาณตฺติยาปิ
ตโยว ตสฺมา ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺชติ ฯ อิตเรสํ สาหตฺถิโก เอเกโก
อาณตฺติกา ปญฺเจติ ตสฺมา ปาราชิกํ อาปชฺชึสุ ฯ อยเมตฺถ
สงฺเขโป ฯ วิตฺถาโร ปน อทินฺนาทานปาราชิเก สํวิธาวหารวณฺณนายํ
วุตฺโต ฯ ฉิทฺทํ ตสฺมึ ฆเร นตฺถีติ อยํ ปญฺหา ทุสฺสกุฏิอาทีนิ
สนฺถตเปยฺยาลญฺจ สนฺธาย วุตฺตา ฯ เตลํ มธุํ ผาณิตนฺติ คาถา
ลิงฺคปริวตฺตํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ นิสฺสคฺคิเยนาติ คาถา ปริณามนํ
สนฺธาย วุตฺตา ฯ โย หิ สงฺฆสฺส ปริณตลาภโต เอกํ จีวรํ
อตฺตโน เอกํ อญฺญสฺสาติ เทฺว จีวรานิ เอกํ มยฺหํ เอกํ ตสฺส
เทหีติ เอกปฺปโยเคน ปริณาเมติ ฯ โส นิสฺสคฺคิยปาจิตฺติยญฺเจว
สุทฺธิกปาจิตฺติยญฺจ เอกโต อาปชฺชติ ฯ กมฺมญฺจ ตํ กุปฺเปยฺย
วคฺคปจฺจยาติ อยํ ปญฺหา ทฺวาทสโยชนปฺปมาเณสุ พาราณสีอาทีสุ
นคเรสุ คามสีมํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ ปทวีติหารมตฺเตนาติ คาถา
สญฺจริตฺตํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ อตฺโถปิ จสฺสา สญฺจริตฺตวณฺณนายเมว
วุตฺโต ฯ สพฺพานิ ตานิ นิสฺสคฺคิยานีติ อยํ ปญฺหา อญฺญาติกาย
ภิกฺขุนิยา โธวาปนํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ สเจปิ หิ ติณฺณํ จีวรานํ
กากโอหนํ วา กทฺทมมกฺขิตํ วา กณฺณํ คเหตฺวา ภิกฺขุนี อุทเกน
โธวติ ภิกฺขุสฺส กายคตาเนว นิสฺสคฺคิยานิ โหนฺติ ฯ สรณคมนมฺปิ
น จ ตสฺส อตฺถีติ สรณคมนอุปสมฺปทาปิ นตฺถิ ฯ อยํ ปญฺหา
มหาปชาปติยา อุปสมฺปทํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ หเนยฺย อนริยํ
มนฺโทติ ตํปิ อิตฺถึ วา ปุริสํ วา อนริยํ หเนยฺย ฯ อยํ ปญฺหา
ลิงฺคปริวตฺตเนน อิตฺถีภูตํ ปิตรํ ปุริสภูตํ จ มาตรํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ
     น เตนานนฺตรํ ผุเสติ อยํ ปญฺหา มิคลิงฺคตาปสสีหกุมาราทีนํ วิย
ติรจฺฉานมาตาปิตโร สนฺธาย วุตฺตา ฯ อโจทยิตฺวาติ คาถา ทูเตน
อุปสมฺปทํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ โจทยิตฺวาติ คาถา ปณฺฑกาทีนํ
อุปสมฺปทํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ กุรุนฺทิยํ ปน ปฐมคาถา อฏฺฐ
อสมฺมุขากมฺมานิ ทุติยา อนาปตฺติกสฺส กมฺมํ สนฺธาย วุตฺตาติ
อาคตํ ฯ ฉินฺทนฺตสฺส อาปตฺตีติ วนปฺปตึ ฉินฺทนฺตสฺส ปาราชิกํ
ติณลตาทึ ฉินฺทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ องฺคชาตํ ฉินฺทนฺตสฺส ถุลฺลจฺจยํ ฯ
ฉินฺทนฺตสฺส อนาปตฺตีติ เกเส จ นเข จ ฉินฺทนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ
ฉาเทนฺตสฺสาติ อาปตฺตึ ฉาเทนฺตสฺส ฯ อนาปตฺตีติ เคหาทีนิ
ฉาเทนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ สจฺจํ ภณนฺโตติ คาถาย ฯ (สิขิรณี ๑-
อุภโตพฺยญฺชนํ จ) สิขิรณีสิ ๑- อุภโตพฺยญฺชนาสีติ สจฺจํ ภณนฺโต
ครุกํ อาปชฺชติ ฯ สมฺปชานมุสาวาเท ปน มุสา ภาสโต ลหุกาปตฺติ
โหติ ฯ อภูตาโรจเน มุสา ภณนฺโต ครุกํ อาปชฺชติ ฯ ภูตาโรจเน
สจฺจํ ภาสโต ลหุกาปตฺติ โหติ ฯ อธิฏฺฐิตนฺติ คาถา นิสฺสคฺคิยํ
จีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชนฺตํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ อตฺถงฺคเต
สุริเยติ คาถา โรมตฺถกํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ น รตฺตจิตฺโตติ คาถาย
อยมตฺโถ รตฺตจิตฺโต เมถุนธมฺมปาราชิกํ อาปชฺชติ เถยฺยจิตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑. ลิขร...อิติปิ ฯ อมฺหากํ ปน ขนฺติ สิขริณีติ ฯ อิทญฺหิ สิขร อิติ มูลสทฺทโต
@นิกฺขนฺตํ โหติ สิขรสทฺโท วิย ฯ
อทินฺนาทานปาราชิกํ ปรมฺมรณายเจเตนฺโตมนุสฺสวิคฺคหปาราชิกํ ฯ
สงฺฆเภทโก ปน น รตฺตจิตฺโต น จ ปน เถยฺยจิตฺโต น จาปิ
โส ปรมฺมรณาย เจตยิ ฯ สลากํ ปนสฺส เทนฺตสฺส โหติ เฉชฺชํ
ปาราชิกํ โหติ ฯ สลากํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส เภทกานุวตฺตกสฺส
ถุลฺลจฺจยนฺติ ฯ คจฺเฉยฺย อฑฺฒโยชนนฺติ อยํ ปญฺหา สุปฺปติฏฺฐิต-
นิโคฺรธสทิสํ เอกกุลสฺส รุกขมูลํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ กายิกานีติ
คาถา สมฺพหุลานํ อิตฺถีนํ เกเส วา องฺคุลิโย วา เอกโต
คณฺหนฺตํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ วาจสิกานีติ อยํ คาถา สพฺพา ตุมฺเห
สิขิรณิโยติอาทินา นเยน ทุฏฺฐุลฺลภาณึ สนฺธาย วุตฺตา ฯ
     ติสฺสิตฺถิโย เมถุนํ ตํ น เสเวติ ยา ติสฺโส อิตฺถิโย วุตฺตา
ตาสุปิ ยนฺตํ เมถุนํ นาม ตํ น เสวติ ฯ ตโย ปุริเสติ ตโย
ปุริเสปิ อุปคนฺตวา เมถุนํ น เสวติ ฯ ตโย จ อนริยปณฺฑเกติ
อุภโตพฺยญฺชนสงฺขาเต ตโย อนริเย ตโย จ ปณฺฑเกติ อิเมปิ ฉ
ชเน อุปคนฺตฺวา เมถุนํ น เสวติ ฯ น จาจเร เมถุนํ พฺยญฺชนสฺมินฺติ
อนุโลมปาราชิกวเสนาปิ เมถุนํ นาจรติ ฯ เฉชฺชํ สิยา
เมถุนธมฺมปจฺจยาติ สิยา เมถุนธมฺมปจฺจยา ปาราชิกนฺติ อยํ ปญฺหา
อฏฺฐวตฺถุกํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ ตสฺสา หิ เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาคํ
กายสํสคฺคํ อาปชฺชิตุํ วายมนฺติยา เมถุนธมฺมปจฺจยา เฉชฺชํ โหติ ฯ
     มาตรํ จีวรนฺติ อยํ คาถา ปิฏฺฐิสมเย วสฺสิกสาฏิกตฺถํ
สตุปฺปาทกรณํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ วินิจฺฉโย ปนสฺสา วสฺสิกสาฏิก-
สิกฺขาปทวณฺณนายเมว วุตฺตํ ฯ กุทฺโธ อาราธโก โหตีติ คาถา
ติตฺถิยวตฺตํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ ติตฺถิโย หิ วตฺตํ ปูรยมาโน
ติตฺถิยานํ วณฺเณ ภญฺญมาเน กุทฺโธ อาราธโก โหติ ฯ วตฺถุตฺตยสฺส
วณฺเณ ภญฺญมาเน กุทฺโธ คารยฺโห โหตีติ ตตฺเถวสฺส วิตฺถาโร
วุตฺโต ฯ ทุติยคาถาปิ ตเมว สนฺธาย วุตฺตา ฯ สงฺฆาทิเสสนฺติ
อาทิคาถา ยา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสสฺส หตฺถโต
ปิณฺฑปาตํ คเหตฺวา มนุสฺสมํสลสุณปณีตโภชนเสสอกปฺปิยมํเสหิ
สทฺธึ โอมทฺทิตฺวา อชฺโฌหรติ ตํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ เอโก
อุปสมฺปนฺโน เอโก อนุปสมฺปนฺโนติ คาถา อากาสคตํ สนฺธาย
วุตฺตา ฯ สเจ หิ ทฺวีสุ สามเณเรสุ เอโก อิทฺธิยา เกสคฺคมตฺตมฺปิ
ปฐวึ มุญฺจิตฺวา นิสินฺโน โหติ ฯ โส อนุปสมฺปนฺโน นาม โหติ ฯ
สงฺเฆนาปิ อากาเส นิสีทิตฺวา ภูมิคตสฺส กมฺมํ น กาตพฺพํ ฯ
สเจ กโรติ กุปฺปติ ฯ อกปฺปกตนฺติ คาถา อจฺฉินฺนจีวรกํ ภิกฺขุํ
สนฺธาย วุตฺตา ฯ ตสฺมึเยว จสฺสา สิกฺขาปเท วิตฺถาเรน วินิจฺฉโยปิ
วุตฺโต ฯ น เทติ นปฺปฏิคฺคณฺหาตีติ นาปิ อุยฺโยชิกา เทติ น
อุยฺโยชิตา ตสฺสา หตฺถโต คณฺหติ ฯ ปฏิคฺคโห เตน น วิชฺชตีติ
เตเนว การเณน อุยฺโยชิตาย หตฺถโต อุยฺโยชิกาย ปฏิคฺคโห น
วิชฺชติ ฯ อาปชฺชติ ครุกนฺติ เอวํ สนฺเตปิ อวสฺสุตสฺส หตฺถโต
ปิณฺฑปาตคหเณ อุยฺโยเชนฺตี สงฺฆาทิเสสาปตฺตึ อาปชฺชติ ฯ ตญฺจ
ปริโภคปจฺจยาติ ตญฺจ ปน อาปตฺตึ อาปชฺชมานา ตสฺสา อุยฺโยชิตาย
ปริโภคปจฺจยา อาปชฺชติ ฯ ตสฺสา หิ โภชนปริโยสาเน อุยฺโยชิกาย
สงฺฆาทิเสโส โหติ ฯ ทุติยคาถา ตสฺสาเยว อุทกทนฺตโปณคหเณ
อุยฺโยชนํ สนฺธาย วุตฺตา ฯ น ภิกฺขุนี โน จ ผุเสยฺย วชฺชนฺติ
สตฺตรสเกสุ หิ อญฺญตรํ อาปชฺชิตฺวา อนาทริเยน ฉาทยมานาปิ
ภิกฺขุนี ฉาทนปจฺจยา วชฺชํ น ผุสติ อญฺญํ นวํ อาปตฺตึ
นาปชฺชติ ฯ ปฏิจฺฉนฺนาย วา อปฺปฏิจฺฉนฺนาย วา อาปตฺติยา
ปกฺขมานตฺตเมว ลภติ ฯ อยํ ปน ภิกฺขุนีปิ น โหติ สาวเสสญฺจ
ครุกํ อาปชฺชิตฺวา ฉาเทตฺวา วชฺชํ น ผุสติ ฯ ปญฺหา เมสา
กุสเลหิ จินฺติตาติ อยํ กิร ปญฺหา อุกฺขิตฺตกํ ภิกฺขุํ สนฺธาย
วุตฺตา ฯ เตน หิ สทฺธึ วินยกมฺมํ นตฺถิ ตสฺมา โส สงฺฆาทิเสสํ
อาปชฺชิตฺวา ฉาเทนฺโตปิ วชฺชํ น ผุสตีติ ฯ
               เสทโมจนคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
                       --------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๖๐๐-๖๐๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=12170&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=12170&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=1296
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=12883
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=10702
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=10702
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_8