ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลีอักษรไทย สุตฺต.อ.๒ (ปรมตฺถ.๒)

                      ๘. สลฺลสุตฺตวณฺณนา
      [๕๘๐] อนิมิตฺตนฺติ สลฺลสุตฺตํ. กา อุปฺปตฺติ? ภควโต กิร อุปฏฺฐาโก
เอโก อุปาสโก, ตสฺส ปุตฺโต กาลมกาสิ. โส ปุตฺตโสกาภิภูโต สตฺตาหํ
นิราหาโร อโหสิ. ตํ อนุกมฺปนฺโต ภควา ตสฺส ฆรํ คนฺตฺวา โสกวิโนทนตฺถํ
อิทํ ๑- สุตฺตมภาสิ.
      ตตฺถ อนิมิตฺตนฺติ กิริยาการนิมิตฺตวิรหิตํ. ยถา หิ "ยทา อหํ อกฺขึ
วา นิขณิสฺสามิ, ภมุกํ วา อุกฺขิปิสฺสามิ, เตน นิมิตฺเตน ตํ ภณฺฑํ
อวหรา"ติอาทีสุ กิริยาการนิมิตฺตํ อตฺถิ, น เอวํ ชีวิเต. น หิ สกฺกา ลทฺธุํ
"ยาวาหํ อิทํ วา อิทํ วา กโรมิ, ตาว ตฺวํ ชีว, มา มิยฺยา"ติ. อนญฺญาตนฺติ
อโต เอว น สกฺกา เอกํเสน อญฺญาตุํ "เอตฺตกํ วา เอตฺตกํ วา กาลํ
อิมินา ชีวิตพฺพนฺ"ติ คติยา อายุปริยนฺตวเสน วา. ยถา หิ จาตุมหาราชิกาทีนํ
ปริมิตํ อายุ, น ตถา มจฺจานํ, เอวมฺปิ เอกํเสน อนญฺญาตํ.
      กสิรนฺติ อเนกปจฺจยปฏิพทฺธวุตฺติภาวโต กิจฺฉํ, น สุขยาปนียํ. ตถา หิ
ตํ อสฺสาสปฏิพทฺธญฺจ ปสฺสาสปฏิพทฺธญฺจ มหาภูตปฏิพทฺธญฺจ กพฬีการาหาร-
ปฏิพทฺธญฺจ อุสฺมาปฏิพทฺธญฺจ วิญฺญาณปฏิพทฺธญฺจ. อนสฺสสนฺโตปิ หิ น ชีวติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อิมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๕.

อปสฺสสนฺโตปิ. จตูสุ จ ธาตูสุ กฏฺฐมุขาทิอาสีวิสทฏฺโฐ วิย กาโย ปฐวีธาตุปฺปโกเปน ตาว ถทฺโธ โหติ กลิงฺครสทิโส ยถาห:- "ปตฺถทฺโธ ภวตี กาโย ทฏฺโฐ กฏฺฐมุเขน วา ปฐวีธาตุปฺปโกเปน โหติ กฏฺฐมุเขว โส"ติ. ๑- อาโปธาตุปฺปโกเปน ปูติภาวํ อาปชฺชิตฺวา ปคฺฆริตปุพฺพมํสโลหิโต อฏฺฐิจมฺมาวเสโสว โหติ. ยถาห:- "ปูติโก ภวตี กาโย ทฏฺโฐ ปูติมุเขน วา อาโปธาตุปฺปโกเปน โหติ ปูติมุเขว โส"ติ. ๑- เตโชธาตุปฺปโกเปน องฺคารกาสุยํ ปกฺขิตฺโต วิย สมนฺตา ปริทยฺหติ. ยถาห:- "สนฺตตฺโต ภวตี กาโย ทฏฺโฐ อคฺคิมุเขน วา เตโชธาตุปฺปโกเปน โหติ อคฺคิมุเขว โส"ติ. ๑- วาโยธาตุปฺปโกเปน สญฺฉิชฺชมานสนฺธิพนฺธโน ปาสาเณหิ โกฏฺเฏตฺวา สญฺจุณฺณิยมานฏฺฐิโก วิย จ โหติ. ยถาห:- "สญฺฉินฺโน ภวตี กาโย ทฏฺโฐ สตฺถมุเขน วา วาโยธาตุปฺปโกเปน โหติ สตฺถมุเขว โส"ติ. ๑- ธาตุปฺปโกปพฺยาปนฺนกาโยปิ จ น ชีวติ. ยทา ปน ตา ธาตุโย อญฺญมญฺญํ ปติฏฺฐานาทิกิจฺจํ สาเธนฺตาปิ สมํ วหนฺติ, ตทา ชีวิตํ ปวตฺตติ. เอวํ มหาภูตปฏิพทฺธญฺจ ชีวิตํ. ทุพฺภิกฺขาทีสุ ปน อาหารุปจฺเฉทเนน สตฺตานํ ชีวิตกฺขโย ปากโฏ เอว. เอวํ กพฬีการาหารปฏิพทฺธญฺจ ชีวิตํ. ตถา @เชิงอรรถ: อภิ.อ. ๑/๓๕๙

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๖.

อสิตปีตาทิปริปาเก กมฺมชเตเช ขีเณ สตฺตา ชีวิตกฺขยํ ปาปุณนฺตาปิ ปากฏา เอว. อุสฺมาปฏิพทฺธญฺจ ชีวิตํ. วิญฺญาเณ ปน นิรุทฺเธ นิรุทฺธโต ปภุติ สตฺตานํ น โหติ ชีวิตนฺติ เอวมฺปิ โลเก ปากฏเมว. เอวํ วิญฺญาณปฏิพทฺธญฺจ ชีวิตํ. เอวมเนกปฺปจฺจยปฏิพทฺธวุตฺติภาวโต กสิรํ เวทิตพฺพํ. ปริตฺตญฺจาติ อปฺปกํ, เทวานํ ชีวิตํ อุปนิธาย ติณคฺเค อุสฺสาวพินฺทุสทิสํ, จิตฺตกฺขณโต อุทฺธํ อภาเวน วา ปริตฺตํ. อติทีฆายุโกปิ หิ สตฺโต อตีเตน จิตฺเตน ชีวิตฺถ, น ชีวติ, น ชีวิสฺสติ, อนาคเตน ชีวิสฺสติ, น ชีวติ, น ชีวิตฺถ, ปจฺจุปฺปนฺเนน ชีวติ, น ชีวิตฺถ, น ชีวิสฺสติ. วุตฺตํ เจตํ:- "ชีวิตํ อตฺตภาโว จ สุขทุกฺขา จ เกวลา เอกจิตฺตสมายุตฺตา ลหุโส วตฺตตี ๑- ขโณ. จุลฺลาสีติสหสฺสานิ กปฺเป ๒- ติฏฺฐนฺติ เย มรู นเตฺวว เตปิ ชีวนฺติ ทฺวีหิ จิตฺเตหิ สมาหิตาติ. ๓- ตญฺจ ทุกฺเขน สํยุตนฺติ ตญฺจ ๔- ชีวิตํ เอวํ อนิมิตฺตมนญฺญาตํ กสิรํ ปริตฺตญฺจ สมานมฺปิ สีตุณฺหฑํสมกสาทิสมฺผสฺสขุปฺปิปาสาสงฺขารทุกฺขวิปริณามทุกฺข- ทุกฺขทุกฺเขหิ สํยุตฺตํ. กึ วุตฺตํ โหติ? ยสฺมา อีทิสํ มจฺจานํ ชีวิตํ, ตสฺมา ตฺวํ ยาว ตํ ปริกฺขยํ น คจฺฉติ, ตาว ธมฺมจริยเมว พฺรูหย, มา ปุตฺตมนุโสจาติ. [๕๘๑] อถาปิ มญฺเญยฺยาสิ "สพฺพูปกรเณหิ ปุตฺตมนุรกฺขนฺตสฺสาปิ เม โส มโต, เตน โสจามี"ติ, เอวมฺปิ มา โสจิ. น หิ โส อุปกฺกโม อตฺถิ, เยน ชาตา น มิยฺยเร, น หิ สกฺกา เกนจิ อุปกฺกเมน ชาตา สตฺตา มา @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วตฺตเต ฉ.ม. กปฺปา @ ฉ.ม.,อิ. สํยุตาติ, ขุ.มหา. ๒๙/๔๙/๔๙ (สฺยา) ก. ตํ เจตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๗.

มรนฺตูติ รกฺขิตุนฺติ วุตฺตํ โหติ. ตโต ยสฺมา โส "ชรํ ปตฺวา นาม ภนฺเต มรณํ อนุรูปํ, อติทหโร เม ปุตฺโต มโต"ติ จินฺเตสิ, ตสฺมา อาห "ชรมฺปิ ปตฺวา มรณํ, เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน"ติ, ชรํ ปตฺวาปิ อปฺปตฺวาปิ มรณํ, นตฺถิ เอตฺถ นิยโมติ วุตฺตํ โหติ. [๕๘๒] อิทานิ ตมตฺถํ นิทสฺสเนน สาเธนฺโต "ผลานมิว ปกฺกานนฺ"ติ- อาทิมาห. ตสฺสตฺโถ:- ยถา ผลานํ ปกฺกานํ ยสฺมา สูริยุคฺคมนโต ปภุติ สูริยาตเปน สนฺตปฺปมาเน รุกฺเข ปฐวิรโส จ อาโปรโส จ ปตฺตโต สาขํ สาขโต ขนฺธํ ขนฺธโต มูลนฺติ เอวํ อนุกฺกเมน มูลโต ปฐวิเมว ปวิสติ, โอคมนโต ปภุติ ปน ปฐวิโต มูลํ มูลโต ขนฺธนฺติ เอวํ อนุกฺกเมน สาขาปตฺตปลฺลวาทีนิ ปุน อาโรหติ, เอวํ อาโรหนฺโต จ ปริปากคตผลํ ๑- วณฺฏมูลํ น ปวิสติ. อถ สูริยาตเปน ตปฺปมาเน วณฺฏมูเล ปริฬาโห อุปฺปชฺชติ. เตน ตานิ ผลานิ ปาโต ปาโต นิจฺจกาลํ ปตนฺติ, เนสํ ปาโต ปตนโต ๒- ภยํ โหติ, ปตนา ภยํ โหตีติ อตฺโถ. เอวํ ชาตานํ มจฺจานํ นิจฺจํ มรณโต ภยํ. ปกฺกผลสทิสา หิ สตฺตาติ. [๕๘๓-๖] กิญฺจ ภิยฺโย:- "ยถาปิ กุมฺภการสฺส ฯเปฯ ชีวิตนฺติ. ตสฺมา "ทหรา จ ฯเปฯ ปรายนา"ติ เอวํ คณฺห, เอวญฺจ คเหตฺวา "เตสํ มจฺจุ ฯเปฯ ญาตี วา ปน ญาตเก"ติ เอวมฺปิ คณฺห. ยสฺมา จ น ปิตา ตายเต ปุตฺตํ, ญาตี วา ปน ญาตเก, ตสฺมา เปกฺขตํเยว ฯเปฯ นิยฺยติ. ตตฺถ อยํ โยชนา:- ปสฺสมานานํเยว ญาตีนํ "อมฺม ตาตา"ติอาทินา นเยน ปุถุ อเนกปฺปการกํ ลาลปตํเยว มจฺจานํ เอกเมโก มจฺโจ ยถา โค วชฺโฌ เอวํ นิยฺยติ, เอวํ ปสฺส อุปาสก ยาว อตาโณ โลโกติ. @เชิงอรรถ: สี.,อิ. ปริปากคตผเล, ฉ.ม. ปริปากคเต ผเล สี.,อิ., ม. ปตโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๘.

[๕๘๗] ตตฺถ เย พุทฺธปจฺเจกพุทฺธาทโย ธิติสมฺปนฺนา, เต "เอวมพฺภาหโต โลโก มจฺจุนา จ ชราย จ, โส น สกฺกา เกนจิ ปริตฺตาณํ กาตุนฺ"ติ ๑- ยสฺมา ชานนฺติ, ตสฺมา ธีรา น โสจนฺติ วิทิตฺวา โลกปริยายํ, อิมํ โลกสภาวํ ญตฺวา น โสจนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. [๕๘๘] ตฺวํ ปน ยสฺส มคฺคํ ฯเปฯ ปริเทวสิ. กึ วุตฺตํ โหติ? ยสฺส มาตุกุจฺฉิสฺมึ อาคตสฺส อาคตมคฺคํ วา, อิโต จวิตฺวา อญฺญตฺถ คตสฺส คตมคฺคํ วา น ชานาสิ, ตสฺส อิเม อุโภ อนฺเต อสมฺปสฺสํ นิรตฺถํ ปริเทวสิ. ธีรา ปน เต ปสฺสนฺตา วิทิตฺวา โลกปริยายํ นานุโสจนฺตีติ. [๕๘๙] อิทานิ "นิรตฺถํ ปริเทวสี"ติ เอตฺถ วุตฺตปริเทวนาย นิรตฺถกภาวํ สาเธนฺโต "ปริเทวยมาโน เจ"ติอาทิมาห. ตตฺถ อุทพฺพเหติ อุพฺพเหยฺย ธาเรยฺย, อตฺตนิ สญฺชเนยฺยาติ อตฺโถ. สมฺมูโฬฺห หึสมตฺตานนฺติ สมฺมูโฬฺห หุตฺวา อตฺตานํ หึสนฺโต. ๒- กยิรา เจนํ วิจกฺขโณติ ยทิ ตาทิโส กญฺจิ อตฺถํ อุทพฺพเห, วิจกฺขโณปิ นํ ปริเทวํ กเรยฺย. [๕๙๐] น หิ รุณฺเณนาติ เอตฺถายํ โยชนา:- น ปน โกจิ รุณฺเณน วา โสเกน วา เจตโส สนฺตึ ปปฺโปติ, อปิจ โข ปน โรทโต จ โสจโต จ ภิยฺโย อสฺส อุปฺปชฺชเต ทุกฺขํ, สรีรญฺจ ทุพฺพณฺณิยาทีหิ อุปหญฺญตีติ. [๕๙๑] น เตน เปตาติ เตน ปริเทวเนน กาลกตา น ปาเลนฺติ น ยาเปนฺติ, น ตํ เตสํ อุปการาย โหติ. ตสฺมา นิรตฺถา ปริเทวนาติ. [๕๙๒] น เกวลญฺจ นิรตฺถา, อนตฺถมฺปิ อาวหติ. กสฺมา? ยสฺมา โสกมปฺปชหํ ฯเปฯ วสมนฺวคูติ. ตตฺถ อนุตฺถุนนฺโตติ อนุโสจนฺโต. วสมนฺวคูติ วสํ คโต. @เชิงอรรถ: ก. ปริตฺตาเปตุนฺติ ฉ.ม.,อิ. พาเธนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๙.

[๕๙๓] เอวมฺปิ นิรตฺถกตฺตํ อนตฺถาวหตฺตญฺจ โสกสฺส ทสฺเสตฺวา อิทานิ โสกวินยตฺถํ โอวทนฺโต "อญฺเญปิ ปสฺสา"ติอาทิมาห. ตตฺถ คมิเนติ คมิเก, ปรโลกคมนสชฺเช ฐิเตติ วุตฺตํ โหติ. ผนฺทนฺเตวิธ ปาณิเนติ ๑- มรณภเยน ผนฺทมาเนเยว อิธ สตฺเต. [๕๙๔] เยน เยนาติ เยนากาเรน มญฺญนฺติ "ทีฆายุโก ภวิสฺสติ, อโรโค ภวิสฺสตี"ติ. ตโต ตํ อญฺญถาเยว โหติ, โส เอวํ มญฺญิโต มรติปิ, โรคีปิ โหติ. เอตาทิโส อยํ วินาภาโว มญฺญิตปฺปจฺจนีเกน โหติ, ปสฺส อุปาสก โลกสภาวนฺติ เอวเมตฺถ อธิปฺปายโยชนา เวทิตพฺพา. [๕๙๖] อรหโต สุตฺวาติ อิมํ เอวรูปํ อรหโต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา. เนโส ลพฺภา มยา อิตีติ โส เปโต "อิทานิ มยา ปุน ชีวตู"ติ น ลพฺภา อิติ ปริชานนฺโต, วิเนยฺย ปริเทวิตนฺติ วุตฺตํ โหติ. [๕๙๗] กิญฺจ ภิยฺโย:- "ยถา สรณมาทิตฺตํ ฯเปฯ ธํสเย"ติ. ตตฺ ธีโร ธิติสมฺปทาย, สปฺปญฺโญ สสมฺภาริกปญฺญาย, ๒- ปณฺฑิโต พาหุสจฺจปญฺญาย, กุสโล จินฺตกชาติกตาย เวทิตพฺโพ. จินฺตามยสุตมยภาวนามยปญฺญาหิ วา โยเชตพฺพํ. [๕๙๘-๙] น เกวลญฺจ โสกเมว, ปริเทวํ ฯเปฯ สลฺลมตฺตโน. ตตฺถ ปชปฺปนฺติ ตณฺหํ. โทมนสฺสนฺติ เจตสิกํ ทุกฺขํ. อพฺพเหติ อุทฺธเร. สลฺลนฺติ เอตเมว ติปฺปการํ ทุนฺนีหรณฏฺเฐน อนฺโตวิชฺฌนฏฺเฐน จ สลฺลํ, ปุพฺเพ วุตฺตํ สตฺตวิธํ วา ราคาทิสลฺลํ. เอตสฺมึ หิ อพฺพุเฬฺห สลฺเล อพฺพุฬฺหสลฺโล ฯเปฯ นิพฺพุโตติ อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ. ตตฺถ อสิโตติ ตณฺหาทิฏฺฐีหิ @เชิงอรรถ: ฉ.ม.....โนติ ฉ.ม.,อิ. สาภาวิกปญฺญาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๐.

อนิสฺสิโต. ปปฺปุยฺยาติ ปาปุณิตฺวา. เสสํ อิธ อิโต ปุพฺเพ วุตฺตตฺตา อุตฺตานตฺถเมว, ตสฺมา น วณฺณิตนฺติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย สลฺลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๒๘๔-๒๙๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=6411&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=6411&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=380              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=9205              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=9284              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=9284              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]