ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๗. ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนสุตฺตวณฺณนา
      [๘๖] สตฺตเม ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนสฺสาติ เอตฺถ ธมฺโม นาม นววิโธ
โลกุตฺตรธมฺโม, ตสฺส ธมฺมสฺส อนุธมฺโม สีลวิสุทฺธิอาทิ ปุพฺพภาคปฏิปทาธมฺโม,
ตํ ธมฺมานุธมฺมํ ปฏิปนฺนสฺส อธิคนฺตุํ ปฏิปชฺชมานสฺส. อยมนุธมฺโม โหตีติ
อยํ อนุจฺฉวิกสภาโว ปติรูปสภาโว โหติ. เวยฺยากรณายาติ กถนาย.
ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโนยนฺติ ยนฺติ กรณตฺเถ ปจฺจตฺตวจนํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เยน
อนุธมฺเมน ตํ ธมฺมานุธมฺมํ ปฏิปนฺโนติ พฺยากรมาโน สมฺมเทว พฺยากโรนฺโต
นาม สิยา, น ตโตนิทานํ วิญฺญูหิ ครหิตพฺโพ สิยาติ. ยนฺติ วา กิริยาปรามสนํ,
เตเนตํ ทสฺเสติ "ยทิทํ ธมฺมสฺเสว ภาสนํ, ธมฺมวิตกฺกสฺเสว จ วิตกฺกนํ
ตทุภยาภาเว ญาณุเปกฺขาย, อยํ ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนสฺส ภิกฺขุโน ตถารูโป
อยนฺติ กถนาย อนุรูปเหตุ อนุจฺฉวิกการณํ ภาสมาโน ธมฺมํเยว ภาเสยฺยาติ
กเถนฺโต เจ ทสกถาวตฺถุธมฺมํเยว กเถยฺย, น ตปฺปฏิปกฺขมหิจฺฉตาทิอธมฺมํ.
วุตฺตเญฺหตํ:-
             "ยายํ กถา อภิสลฺเลขิกา เจโตวิวรณสปฺปายา
         เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย
         นิพฺพานาย สํวตฺตติ. เสยฺยถิทํ, อปฺปิจฺฉกถา สนฺตุฏฺฐิกถา ปวิเวกกถา
         วีริยารมฺภกถา สีลกถา สมาธิกถา ปญฺญากถา วิมุตฺติกถา
         วิมุตฺติญาณทสฺสนกถา, เอวรูปาย กถาย นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี
         อกสิรลาภี"ติ. ๑-
      อภิสลฺเลขิกาย กถาย ลาภี เอว หิ ตํ ภาเสยฺย. เอเตน กลฺยาณมิตฺตสมฺปทา
ทสฺสิตา.
@เชิงอรรถ:  องฺ.ทสก. ๒๓/๒๐๗/๓๗๐ (สฺยา), ขุ.อุ. ๒๕/๓๑/๑๔๒
     ธมฺมวิตกฺกนฺติ เนกฺขมฺมวิตกฺกาทึ ธมฺมโต อนเปตํ วิตกฺกยโต "สีลาทิปฏิปทํ
ปริปูเรสฺสามี"ติ อุปรูปริ อุสฺสาโห อภิวฑฺฒิสฺสติ. โส ปน วิตกฺโก สีลาทีนํ
อนุปการธมฺเม วชฺเชตฺวา อุปการธมฺเม อนุพฺรูหนวเสน หานภาคิยภาวํ อปเนตฺวา
ฐิติภาคิยภาเวปิ อฏฺฐตฺวา วิเสสภาคิยตํ นิพฺเพธภาคิยตญฺจ ปาปนวเสน ปวตฺติยา
อเนกปฺปเภโท เวทิตพฺโพ. โน อธมฺมวิตกฺกนฺติ กามวิตกฺกํ โน วิตกฺเกยฺยาติ
อตฺโถ. ตทุภยํ วา ปนาติ ยเทตํ ปเรสํ อนุคฺคหณตฺถํ ธมฺมภาสนํ อตฺตโน
อนุคฺคหณตฺถํ ธมฺมวิตกฺกนญฺจ วุตฺตํ. อถ วา ปน ตํ อุภยํ อภินิวชฺเชตฺวา
อปฺปฏิปชฺชิตฺวา อกตฺวา. อุเปกฺขโกติ ตถาปฏิปตฺติยํ อุปาสีโน สมถวิปสฺสสนาภาวนเมว
อนุพฺรูหนฺโต วิหเรยฺย, สมถปฏิปตฺติยํ วา อุเปกฺขโก หุตฺวา
วิปสฺสนายเมว กมฺมํ กโรนฺโต วิหเรยฺย. วิปสฺสนมฺปิ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา ตตฺถปิ
สงฺขารุเปกฺขาญาณวเสน อุเปกฺขโก ยาว วิปสฺสนาญาณํ มคฺเคน ฆฏียติ, ตาว
ยถา ตํ ติกฺขํ สูรํ ปสนฺนํ หุตฺวา วหติ, ตถา วิหเรยฺย สโต สมฺปชาโนติ.
      คาถาสุ สมถวิปสฺสนาธมฺโม อารมิตพฺพฏฺเฐน อาราโม เอตสฺสาติ
ธมฺมาราโม. ตสฺมึเยว ธมฺเม รโตติ ธมฺมรโต. ตสฺเสว ธมฺมสฺส ปุนปฺปุนํ
วิจินฺตนโต ธมฺมํ อนุวิจินฺตยํ ตํ ธมฺมํ อาวชฺเชนฺโต, มนสิกโรนฺโตติ อตฺโถ.
อนุสฺสรนฺติ ตเมว ธมฺมํ อุปรูปริ ภาวนาวเสน อนุสฺสรนฺโต. อถ วา
วิมุตฺตายตนสีเส ฐตฺวา ปเรสํ เทสนาวเสน สีลาทิธมฺโม อารมิตพฺพฏฺเฐน
อาราโม เอตสฺสาติ ธมฺมาราโม. ตเถว ตสฺมึ ธมฺเม รโต อภิรโตติ ธมฺมรโต.
เตสํเยว สีลาทิธมฺมานํ คติโย สมเนฺวสนฺโต กามวิตกฺกาทีนํ โอกาสํ อทตฺวา
เนกฺขมฺมสงฺกปฺปาทิธมฺมํเยว อนุวิจินฺตนโต ธมฺมํ อนุวิจินฺตยํ. ตทุภยํ วา ปน
โอฬาริกโต ทหนฺโต อชฺฌุเปกฺขิตฺวา สมถวิปสฺสนาธมฺมเมว อุปรูปริ ภาวนาวเสน
อนุสฺสรนฺโต อนุพฺรูหนวเสน ปวตฺเตนฺโต สทฺธมฺมาติ สตฺตตึสปฺปเภทา
โพธิปกฺขิยธมฺมา นววิธโลกุตฺตรธมฺมา จ น ปริหายติ, นจิรสฺเสว ตํ อธิคจฺฉตีติ
อตฺโถ.
      อิทานิ ตสฺส อนุสฺสรณวิธึ ทสฺเสนฺโต "จรํ วา"ติอาทิมาห. ตตฺถ
จรํ วาติ ภิกฺขาจารวเสน จงฺกมนวเสน จ จรนฺโต วา. ยทิ วา ติฏฺฐนฺติ
ติฏฺฐนฺโต วา นิสินฺโน วา. อุท วา สยนฺติ สยนฺโต วา. เอวํ จตูสุปิ
อิริยาปเถสุ. อชฺฌตฺตํ สมยํ จิตฺตนฺติ ยถาวุตฺเต กมฺมฏฺฐานสงฺขาเต โคจรชฺฌตฺเต
อตฺตโน จิตฺตํ ราคาทิกิเลสานํ วูปสมนวเสน ปชหนวเสน สมยํ สเมนฺโต.
สนฺติเมวาธิคจฺฉตีติ อจฺจนฺตสนฺตึ นิพฺพานเมว ปาปุณาตีติ.
                        สตฺตมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๓๐๖-๓๐๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=6754&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=6754&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=265              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6170              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6067              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6067              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]