ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                         ๔. อทฺธาสุตฺตวณฺณนา
      [๖๓] จตุตฺเถ อทฺธาติ กาลา. อตีโต อทฺธาติอาทีสุ เทฺว ปริยายา
สุตฺตนฺตปริยาโย อภิธมฺมปริยาโย จ. ตตฺถ สุตฺตนฺตปริยาเยน ปฏิสนฺธิโต
ปุพฺเพ อตีโต อทฺธา นาม, จุติโต ปจฺฉา อนาคโต อทฺธา นาม, สห
จุติปฏิสนฺธีหิ ตทนนฺตรํ ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธา นาม. อภิธมฺมปริยาเยน อุปฺปาโท
ฐิติ ภงฺโคติ อิเม ตโย ขเณ ปตฺวา นิรุทฺธธมฺมา อตีโต อทฺธา นาม, ตโยปิ
ขเณ อสมฺปตฺตา อนาคโต อทฺธา นาม, ขณตฺตยสมงฺคิโน ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธา
นาม.
      อปโร นโย:- อยํ หิ อตีตาทิวิภาโค อทฺธาสนฺตติสมยวเสน จตุธา
เวทิตพฺโพ. เตสุ อทฺธาวิภาโค วุตฺโต, สนฺตติวเสน สภาคา เอกอุตุสมุฏฺฐานา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๐.

จ ปุพฺพาปริยวเสน วตฺตมานาปิ ปจฺจุปฺปนฺนา, ตโต ปุพฺเพ วิสภาคอุตุอาหารสมุฏฺฐานา อตีตา, ปจฺฉา อนาคตา. จิตฺตชา เอกวีถิเอกชวนเอกสมาปตฺติสมุฏฺฐานา ปจฺจุปฺปนฺนา นาม, ตโต ปุพฺเพ อตีตา, ปจฺฉา อนาคตา. กมฺมสมุฏฺฐานานํ ปาฏิเยกฺกํ สนฺตติวเสน อตีตาทิเภโท นตฺถิ, เตสํเยว ปน อุตุอาหารจิตฺตสมุฏฺฐานานํ อุปตฺถมฺภกวเสน ๑- ตสฺส อตีตาทิภาโว เวทิตพฺโพ. สมยวเสน เอกมุหุตฺตปุพฺพณฺหสายนฺหรตฺตินฺทิวาทีสุ สมเยสุ สนฺตานวเสน ปวตฺตมานา ตํตํสมเย ปจฺจุปฺปนฺนา นาม, ตโต ปุพฺเพ อตีตา, ปจฺฉา อนาคตา. อยํ ตาว รูปธมฺเมสุ นโย. อรูปธมฺเมสุ ปน ขณวเสน อุปฺปาทาทิกฺขณตฺตยปริยาปนฺนา ปจฺจุปฺปนฺนา, ตโต ปุพฺเพ อตีตา, ปจฺฉา อนาคตา อปิจ อติกฺกนฺตเหตุปจฺจยกิจฺจา อตีตา, นิฏฺฐิตเหตุกิจฺจา อนิฏฺฐิตปจฺจยกิจฺจา ปจฺจุปฺปนฺนา, อุภยกิจฺจมสมฺปตฺตา อนาคตา. อตฺตโน วา กิจฺจกฺขเณ ปจฺจุปฺปนฺนา, ตโต ปุพฺเพ อตีตา, ปจฺฉา อนาคตา เอตฺถ จ ขณาทิกถาว นิปฺปริยายา, เสสา ปริยายา. อยํ หิ อตีตาทิเภโท นาม ธมฺมานํ โหติ, น กาลสฺส. อตีตาทิเภเท ปน ธมฺเม อุปาทาย ปรมตฺถโต อวิชฺชมาโนปิ กาโล อิธ เตเนว โวหาเรน อตีโตติอาทินา วุตฺโตติ เวทิตพฺโพ. คาถาสุ อกฺเขยฺยสญฺญิโนติ เอตฺถ อกฺขายติ กถียติ ปญฺญาปียตีติ อกฺเขยฺยํ, กถาวตฺถุ, อตฺถโต รูปาทโย ปญฺจกฺขนฺธา. วุตฺตเญฺหตํ:- "อตีตํ วา อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย อนาคตํ วา ฯเปฯ ปจฺจุปฺปนฺนํ วา อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺยา"ติ. ๒- ตถา:- "ยํ ภิกฺขเว รูปํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ, `อโหสี'ติ ตสฺส สงฺขา, `อโหสี'ติ ตสฺส สมญฺญา, `อโหสี'ติ ตสฺส ปญฺญตฺติ, น ตสฺส สงฺขา อตฺถีติ, น ตสฺส สงฺขา ภวิสฺสตี"ติ. ๓- @เชิงอรรถ: ม. อุปฺปตฺติวเสน ที.ปา ๑๑/๓๐๕/๑๙๗ สํ.ข. ๑๗/๖๒/๕๙

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๑.

เอวํ วุตฺเตน นิรุตฺติปถสุตฺเตนปิ เอตฺถ อตฺโถ ทีเปตพฺโพ. เอวํ กถาวตฺถุภาเวน อกฺเขยฺยสงฺขาเต ขนฺธปญฺจเก อหนฺติ จ มมนฺติ จ เทโวติ จ มนุสฺโสติ จ อิตฺถีติ จ ปุริโสติ จาทินา ปวตฺตสญฺญาวเสน อกฺเขยฺยสญฺญิโน, ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ สตฺตปุคฺคลาทิสญฺญิโนติ อตฺโถ. อกฺเขยฺยสฺมึ ตณฺหาทิฏฺฐิคฺคาหวเสน ปติฏฺฐิตา, ราคาทิวเสน วา อฏฺฐหากาเรหิ ปติฏฺฐิตา. รตฺโต หิ ราควเสน ปติฏฺฐิโต โหติ, ทุฏฺโฐ โทสวเสน, มุโฬฺห โมหวเสน, ปรามฏฺโฐ ทิฏฺฐิวเสน, ถามคโต อนุสยวเสน, วินิพฺพนฺโธ มานวเสน, อนิฏฺฐงฺคโต วิจิกิจฺฉาวเสน, วิกฺเขปคโต อุทฺธจฺจวเสน ปติฏฺฐิโต โหตีติ. อกฺเขยฺยํ อปริญฺญายาติ ตํ อกฺเขยฺยํ เตภูมกธมฺเม ตีหิ ปริญฺญาหิ อปริชานิตฺวา ตสฺส อปริชานนเหตุ. โยคมายนฺติ มจฺจุโนติ มรณสฺส โยคํ เตน สํโยคํ อุปคจฺฉนฺติ, น วิสํโยคนฺติ อตฺโถ. อถ วา โยคนฺติ อุปายํ, เตน โยชิตํ ปสาริตํ มารเสนฏฺฐนิยํ อนตฺถชาลํ กิเลสชาลญฺจ อุปคจฺฉนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. ตถา หิ วุตฺตํ:- "น หิ โน สงฺครนฺเตน มหาเสเนน มจฺจุนา"ติ. ๑- เอตฺตาวตา วฏฺฏํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ วิวฏฺฏํ ทสฺเสตุํ "อกฺเขยฺยญฺจ ปริญฺญายาติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ จ สทฺโท พฺยติเรเก, เตน อกฺเขยฺยปริชานเนน ลทฺธพฺพํ วกฺขมานเมว วิเสสํ โชเตติ. ปริญฺญายาติ วิปสฺสนาสหิตาย มคฺคปญฺญาย ทุกฺขนฺติ ปริจฺฉิชฺช ชานิตฺวา, ตปฺปฏิพทฺธกิเลสปฺปหาเนน วา ตํ สมติกฺกมิตฺวา ติสฺสนฺนมฺปิ ปริญฺญานํ กิจฺจํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา. อกฺขาตารํ น มญฺญตีติ สพฺพโส มญฺญนานํ ปหีนตฺตา ขีณาสโว อกฺขาตารํ น มญฺญติ, การกาทิสภาวํ กิญฺจิ อตฺตานํ น ปจฺเจตีติ อตฺโถ. ผุฏฺโฐ วิโมกฺโข มนสา, สนฺติปทมนุตฺตรนฺติ @เชิงอรรถ: ม.อุ. ๑๔/๒๗๒/๒๔๑, ขุ.ชา. ๒๘/๑๒๑/๑๓๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๒.

ยสฺมา สพฺพสงฺขตวิมุตฺตตฺตา "วิโมกฺโข"ติ สพฺพกิเลสสนฺตาปวูปสมนฏฺฐานตาย "สนฺติปทนฺ"ติ ลทฺธนาโม นิพฺพานธมฺโม ผุฏฺโฐ ผุสิโต ปตฺโต, ตสฺมา อกฺขาตารํ น มญฺญตีติ. อถ วา "ปริญฺญายา"ติ ปเทน ทุกฺขสจฺจสฺส ปริญฺญาภิสมยํ สมุทยสจฺจสฺส ปหานาภิสมยญฺจ วตฺวา อิทานิ "ผุฏฺโฐ วิโมกฺโข มนสา, สนฺติปทมนุตฺตรนฺ"ติ อิมินา มคฺคนิโรธานํ ภาวนาสจฺฉิกิริยาภิสมยํ วทติ. ตสฺสตฺโถ:- สมุจฺเฉทวเสน สพฺพกิเลเสหิ วิมุจฺจตีติ วิโมกฺโข, อริยมคฺโค. โส ปนสฺส มคฺคจิตฺเตน ผุฏฺโฐ ผุสิโต ภาวิโต, เตเนว อนุตฺตรํ สนฺติปทํ นิพฺพานํ ผุฏฺฐํ ผุสิตํ สจฺฉิกตนฺติ. อกฺเขยฺยสมฺปนฺโนติ อกฺเขยฺยนิมิตฺตํ วิวิธาหิ วิปตฺตีหิ อุปทฺทุเต โลเก ปหีนวิปลฺลาสตาย ตโต สุปริมุตฺโต อกฺเขยฺยปริญฺญาหิ นิพฺพตฺตาหิ สมฺปตฺตีหิ สมฺปนฺโน สมนฺนาคโต. สงฺขาย เสวีติ ปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺติยา จีวราทิปจฺจเย สงฺขาย ปริตุเลตฺวาว เสวนสีโล, สงฺขาตธมฺมตฺตา จ ๑- อาปาถคตํ สพฺพมฺปิ วิสยํ ฉฬงฺคุเปกฺขาวเสน สงฺขาย เสวนสีโล. ธมฺมฏฺโฐติ อเสกฺขธมฺเมสุ นิพฺพานธมฺเม เอว วา ฐิโต. เวทคูติ เวทิตพฺพสฺส จตุสจฺจสฺส ปารํ คตตฺตา เวทคู. เอวํคุโณ อรหา ภวาทีสุ กตฺถจิ อายตึ ๒- ปุนพฺภวาภาวโต มนุสฺสเทวาติ สงฺขฺยํ น อุเปติ, อปญฺญตฺติกภาวเมว คจฺฉตีติ อนุปาทาปรินิพฺพาเนน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ. จตุตฺถสุตฺตวณฺณนา นิฏฐิตา. --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๒๓๙-๒๔๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=5275&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=5275&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=241              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5628              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5605              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5605              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]