ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๔. ทุติยเวทนาสุตฺตวณฺณนา
      [๕๓] จตุตฺเถ ทุกฺขโต ทฏฺฐพฺพาติ สุขเวทนา วิปริณามทุกฺขวเสน
ทุกฺขาติ ญาณจกฺขุนา ปสฺสิตพฺพา. สลฺลโต ทฏฺฐพฺพาติ ทุนฺนีหรณฏฺเฐน
อนฺโต ตุทนฏฺเฐน ปีฬนฏฺเฐน ทุกฺขทุกฺขภาเวน ทุกฺขเวทนา สลฺลนฺติ
ปสฺสิตพฺพา. อนิจฺจโตติ หุตฺวา อภาวโต อุทยพฺพยวนฺตโต ตาวกาลิกโต
นิจฺจปฏิปกฺขโต จ อทุกฺขมสุขา เวทนา อนิจฺจาติ ปสฺสิตพฺพา. กามญฺเจตฺถ
สพฺพาปิ เวทนา อนิจฺจโต ปสฺสิตพฺพา, อนิจฺจทสฺสนโต ปน สาติสยํ
วิราคนิมิตฺตํ ทุกฺขทสฺสนนฺติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต สตฺถา "สุขา ภิกฺขเว เวทนา
ทุกฺขโต ทฏฺฐพฺพา, ทุกฺขา เวทนา สลฺลโต ทฏฺฐพฺพา"ติ อาห. อถ วา ยตฺถ
ปุถุชฺชนา สุขาภินิเวสิโน, ตตฺถ นิพฺเพทชนนตฺถํ ตถา วุตฺตํ. เตนสฺสา
สงฺขารทุกฺขตาย ทุกฺขภาโว ทสฺสิโต. ยทนิจฺจํ, ตํ ทุกฺขนฺติ วิปริณามทุกฺขตาย
"สุขา ภิกฺขเว เวทนา ทุกฺขโต ทฏฺฐพฺพา"ติ วตฺวา "สุขาปิ ตาว เอทิสี,
ทุกฺขา นุ โข กีทิสี"ติ จินฺเตนฺตานํ ทุกฺขทุกฺขตาย "ทุกฺขา เวทนา สลฺลโต
ทฏฺฐพฺพา"ติ อาห, อิตรา ปน สงฺขารทุกฺขตาย เอว ทุกฺขาติ ทสฺเสนฺโต
"อทุกฺขมสุขา เวทนา อนิจฺจโต ทฏฺฐพฺพา"ติ อโวจ.
      เอตฺถ จ "สุขา เวทนา ทุกฺขโต ทฏฺฐพฺพา"ติ เอเตน ราคสฺส
สมุคฺฆาตนูปาโย ทสฺสิโต. สุขเวทนาย หิ ราคานุสโย อนุเสติ. "ทุกฺขา เวทนา
สลฺลโต ทฏฺฐพฺพา"ติ เอเตน โทสสฺส สมุคฺฆาตนูปาโย ทสฺสิโต. ทุกฺขเวทนาย
หิ ปฏิฆานุสโย อนุเสติ. "อทุกฺขมสุขา เวทนา อนิจฺจโต ทฏฺฐพฺพา"ติ เอเตน
โมหสฺส สมุคฺฆาตนูปาโย ทสฺสิโต. อทุกฺขมสุขเวทนาย หิ อวิชฺชานุสโย
อนุเสติ.
      ตถา ปฐเมน ตณฺหาสงฺกิเลสสฺส ปหานํ ทสฺสิตํ ตสฺส สุขสฺสาทเหตุกตฺตา,
ทุติเยน ทุจฺจริตสงฺกิเลสสฺส ปหานํ. ยถาภูตํ หิ ทุกฺขํ อปริชานนฺตา ตสฺส
ปริหรณตฺถํ ทุจฺจริตํ จรนฺติ. ตติเยน ทิฏฺฐิสงฺกิเลสสฺส ปหานํ อนิจฺจโต
ปสฺสนฺตสฺส ทิฏฺฐิสงฺกิเลสาภาวโต อวิชฺชานิมิตฺตตฺตา ทิฏฺฐิสงฺกิเลสสฺส,
อวิชฺชานิมิตฺตญฺจ อทุกฺขมสุขา เวทนา. ปฐเมน วา วิปริณามทุกฺขปริญฺญา, ทุติเยน
ทุกฺขทุกฺขปริญฺญา, ตติเยน สงฺขารทุกฺขปริญฺญา. ปฐเมน วา อิฏฺฐารมฺมณปริญฺญา,
ทุติเยน อนิฏฺฐารมฺมณปริญฺญา, ตติเยน มชฺฌตฺตารมฺมณปริญฺญา.
วิรตฺเตสุ หิ ตทารมฺมณธมฺเมสุ อารมฺมณานิปิ วิรตฺตาเนว โหนฺตีติ. ปฐเมน
วา ราคปฺปหานปริกิตฺตเนน ทุกฺขานุปสฺสนาย อปฺปณิหิตวิโมกฺโข ทีปิโต โหติ,
ทุติเยน โทสปฺปหานปริกิตฺตเนน อนิจฺจานุปสฺสนาย อนิมิตฺตวิโมกฺโข, ตติเยน
โมหปฺปหานปริกิตฺตเนน อนตฺตานุปสฺสนาย สุญฺญตวิโมกฺโข ทีปิโต โหตีติ เวทิตพฺพํ.
      ยโตติ ยทา, ยสฺมา วา. อริโยติ กิเลเสหิ อารกา ฐิโต ปริสุทฺโธ.
สมฺมทฺทโสติ สพฺพาสํ เวทนานํ จตุนฺนมฺปิ วา สจฺจานํ อวิปรีตทสฺสาวี.
อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหนฺติ เวทนามูลกํ ตณฺหํ อคฺคมคฺเคน ฉินฺทิ, อนวเสสโต
สมุจฺฉินฺทิ. วิวตฺตยิ สํโยชนนฺติ ทสวิธํ สํโยชนํ ปริวตฺตยิ, นิมฺมูลมกาสิ.
สมฺมาติ เหตุนา การเณน. มานาภิสมยาติ มานสฺส ทสฺสนาภิสมยา, ปหานาภิสมยา
วา. อรหตฺตมคฺโค หิ กิจฺจวเสน มานํ ปสฺสติ, อยมสฺส ทสฺสนาภิสมโย.
เตน ทิฏฺโฐ ปน โส ตาวเทว ปหียติ ทิฏฺฐวิเสน ทิฏฺฐสตฺตานํ ชีวิตํ วิย,
อยมสฺส ปหานาภิสมโย. อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสาติ เอวํ อรหตฺตมคฺเคน มานสฺส
ทิฏฺฐตฺตา ปหีนตฺตา จ สพฺพสฺเสว วฏฺฏทุกฺขสฺส โกฏิสงฺขาตํ อนฺตํ ปริจฺเฉทํ
ปริวฏุมํ อกาสิ, อนฺติมสมุสฺสยมตฺตาวเสสํ ทุกฺขมกาสีติ วุตฺตํ โหติ.
      คาถาสุ โยติ โย อริยสาวโก. อทฺทาติ อทฺทส, สุขเวทนํ ทุกฺขโต
ปสฺสีติ อตฺโถ. สุขเวทนา หิ วิสมิสฺสํ วิย โภชนํ ปริโภคกาเล อสฺสาทํ
ททมานา วิปริณามกาเล ทุกฺขาเยวาติ. ทุกฺขมทฺทกฺขิ สลฺลโตติ ยถา สลฺลํ
สรีรํ อนุปวิสนฺตมฺปิ ปวิฏฺฐมฺปิ อุทฺธริยมานมฺปิ ปีฬเมว ชเนติ, เอวํ
ทุกฺขเวทนา อุปฺปชฺชมานาปิ ฐิติปฺปตฺตาปิ ภิชฺชมานาปิ วิพาธติเยวาติ ตํ
สลฺลโต วิปสฺสีติ วุตฺตํ. อทฺทกฺขิ นํ อนิจฺจโตติ สุขทุกฺขโต สนฺตสภาวตาย
อนิจฺจโต ปสฺสิ.
      สเว สมฺมทฺทโสติ โส เอวํ ติสฺสนฺนํ เวทนานํ สมฺมเทว ทุกฺขาทิโต
ทสฺสาวี. ยโตติ ยสฺมา. ตตฺถาติ เวทนายํ. วิมุจฺจตีติ สมุจฺเฉทวิมุตฺติวเสน
วิมุจฺจติ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยสฺมา สุขาทีนิ ทุกฺขาทิโต อทฺทส, ตสฺมา
ตตฺถ เวทนาย ตปฺปฏิพทฺธจฺฉนฺทราคปฺปหาเนน สมุจฺเฉทวเสน วิมุจฺจติ ยํสทฺเท
หิ วุตฺเต ตํสทฺโท อาหริตฺวา วตฺตพฺโพ. อถ วา ยโตติ กายวาจาจิตฺเตหิ
สํยโต ยตตฺโต, ยตติ ปทหตีติ วา ยโต, อายตตีติ อตฺโถ. อภิญฺญาโวสิโตติ
เวทนามุเขน จตุสจฺจกมฺมฏฺฐานํ ภาเวตฺวา ฉฏฺฐาภิญฺญาย ปริโยสิโต กตกิจฺโจ.
สนฺโตติ ราคาทิกิเลสวูปสเมน สนฺโต. โยคาติโคติ กามโยคาทึ จตุพฺพิธมฺปิ
โยคํ อติกฺกนฺโต. อุภยหิตมุนนโต มุนีติ.
                       จตุตฺถสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๒๒๐-๒๒๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=4861&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=4861&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=231              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5448              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5489              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5489              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]