ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๓. ตติยนิพฺพานปฏิสํยุตฺตสุตฺตวณฺณนา
    [๗๓] ตติเย อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ ตทา กิร ภควตา
อเนกปริยาเยน สํสารสฺส อาทีนวํ ปกาเสตฺวา สนฺทสฺสนาทิวเสน
นิพฺพานปฏิสํยุตฺตาย ธมฺมเทสนาย กตาย เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ "อยํ สํสาโร ภควตา
@เชิงอรรถ:  วิ. มหา. ๔/๗/๗, ม.มู. ๑๒/๒๘๑/๒๔๒, ม.ม. ๑๓/๓๓๗/๓๑๙
อวิชฺชาทีหิ การเณหิ สเหตุโก ปกาสิโต, นิพฺพานสฺส ปน ตทุปสมสฺส น
กิญฺจิ การณํ วุตฺตํ, ตยิทํ อเหตุกํ, กถํ สจฺฉิกฏฺฐปรมตฺเถน อุปลพฺภตี"ติ, อถ
ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ เอตํ ยถาวุตฺตํ ปริวิตกฺกสงฺขาตํ ๑- อตฺถํ วิทิตฺวา. อิมํ
อุทานนฺติ เตสํ ภิกฺขูนํ วิมติวิธมนตฺถญฺเจว อิธ สมณพฺราหฺมณานํ "นิพฺพานํ
นิพฺพานนฺติ วาจาวตฺถุมตฺตเมว, นตฺถิ หิ ปรมตฺถโต นิพฺพานํ นาม
อนุปลพฺภมานสภาวตฺตา"ติ โลกายติกาทโย วิย วิปฺปฏิปนฺนานํ พหิทฺธา จ
ปุถุทิฏฺฐิคติกานํ มิจฺฉาวาทภญฺชนตฺถญฺจ อิมํ อมตมหานิพฺพานสฺส ปรมตฺถโต
อตฺถิภาวทีปนํ อุทานํ อุทาเนสิ.
    ตตฺถ อชาตํ อภูตํ อกตํ อสงฺขตนฺติ สพฺพานิปิ ปทานิ อญฺญมญฺญเววจนานิ.
อถ วา เวทนาทโย วิย เหตุปจฺจยสมวายสงฺขาตาย การณสามคฺคิยา
น ชาตํ น นิพฺพตฺตนฺติ อชาตํ, การเณน วินา, สยเมว วา น ภูตํ น
ปาตุภูตํ น อุปฺปนฺนนฺติ อภูตํ, เอวํ อชาตตฺตา อภูตตฺตา จ เยน เกนจิ
การเณน น กตนฺติ อกตํ, ชาตภูตกตสภาโว จ นามรูปานํ สงฺขตธมฺมานํ
โหติ, น อสงฺขตสภาวสฺส นิพฺพานสฺสาติ ทสฺสนตฺถํ อสงฺขตนฺติ วุตฺตํ. ปฏิโลมโต
วา สเมจฺจ สมฺภูย ปจฺจเยหิ กตนฺติ สงฺขตํ, ตถา น สงฺขตํ สงฺขตลกฺขณรหิตนฺติ
อสงฺขตนฺติ. เอวมเนเกหิ การเณหิ นิพฺพตฺติตภาเว ปฏิสิทฺเธ "สิยา
นุ โข เอเกเนว การเณน กตนฺ"ติ อาสงฺกาย "เยน เกนจิ น กตนฺ"ติ
ทสฺสนตฺถํ "อกตนฺ"ติ วุตฺตํ. เอวํ อปฺปจฺจยมฺปิ สมานํ "สยเมว นุ โข
อิทํ ภูตํ ปาตุภูตนฺ"ติ อาสงฺกาย ตนฺนิวตฺตนตฺถํ "อภูตนฺ"ติ วุตฺตํ. "อยญฺเจตสฺส
อสงฺขตากตาภูตภาโว สพฺเพน สพฺพํ อชาติธมฺมตฺตา"ติ ทสฺเสตุํ "อชาตนฺ"ติ
วุตฺตํ. เอวเมเตสํ จตุนฺนมฺปิ ปทานํ สาตฺถกภาวํ วิทิตฺวา "ตยิทํ นิพฺพานํ อตฺถิ
@เชิงอรรถ:  ม. วิปรีตกฺกสงฺขาตํ
ภิกฺขเว"ติ ปรมตฺถโต นิพฺพานสฺส อตฺถิภาโว ปเวทิโตติ ๑- เวทิตพฺโพ. เอตฺถ
อุทาเนนฺเตน ภควตา "ภิกฺขเว"ติ อาลปเน การณํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว
เวทิตพฺพํ.
    อิติ สตฺถา "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตํ อภูตํ อกตํ อสงฺขตนฺ"ติ วตฺวา
ตตฺถ เหตุํ ทสฺเสนฺโต "โน เจตํ ภิกฺขเว"ติอาทิมาห. ตสฺสายํ สงฺเขปตฺโถ:-
ภิกฺขเว ยทิ อชาตาทิสภาวา อสงฺขตา ธาตุ น อภวิสฺส น สิยา, อิธ โลเก
ชาตาทิสภาวสฺส รูปาทิกฺขนฺธปญฺจกสงฺขาตสฺส สงฺขตสฺส นิสฺสรณํ อนวเสสวูปสโม
น ปญฺญาเยยฺย น อุปลพฺเภยฺย น สมฺภเวยฺย. นิพฺพานํ หิ อารมฺมณํ กตฺวา
ปวตฺตมานา สมฺมาทิฏฺฐิอาทโย อริยมคฺคธมฺมา อนวเสสกิเลเส สมุจฺฉินฺทนฺติ.
เตเนตฺถ สพฺพสฺสปิ วฏฺฏทุกฺขสฺส อปฺปวตฺติ อปคโม นิสฺสรณํ ปญฺญายติ.
    เอวํ พฺยติเรกวเสน นิพฺพานสฺส อตฺถิภาวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ
อนุคมวเสนปิ ๒- ตํ ทสฺเสตุํ "ยสฺมา จ โข"ติอาทิ วุตฺตํ. ตํ วุตฺตตฺถเมว.
เอตฺถ จ ยสฺมา "อปฺปจฺจยา ธมฺมา อสงฺขตา ธมฺมา, ๓- อตฺถิ ภิกฺขเว
ตทายตนํ, ยตฺถ เนว ปฐวี, ๔- อิทมฺปิ โข ฐานํ ทุทฺทสํ ยทิทํ สพฺพสงฺขารสมโถ
สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺโค, ๕- อสงฺขตญฺจ โว ภิกฺขเว ธมฺมํ เทสิสฺสามิ อสงฺขตคามินิญฺจ
ปฏิปทนฺ"ติอาทีหิ ๖- อเนเกหิ สุตฺตปเทหิ, "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตนฺ"ติ อิมินาปิ
จ สุตฺเตน นิพฺพานธาตุยา ปรมตฺถโต สมฺภโว สพฺพโลกํ อนุกมฺปมาเนน
สมฺมาสมฺพุทฺเธน เทสิโต, ตสฺมา ยทิปิ ตตฺถ อปจฺจกฺขการีนมฺปิ วิญฺญูนํ
กงฺขา วา วิมติ วา นตฺถิเยว. เย ปน ปรเนยฺยพุทฺธิโน ๗- ปุคฺคลา, เตสํ
วิมติวิโนทนตฺถํ อยเมตฺถ อธิปฺปายนิทฺธารณมุเขน ยุตฺติวิจารณา:- ยถา?
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปกาสิโตติ   ฉ.ม. อนฺวยวเสนปิ
@ อภิ. สงฺ. ๓๔/๗,๘,๑๔๕๔,๑๔๕๖/๖,๓๒๐   ขุ.อุ. ๒๕/๗๑/๒๑๒
@ วิ.มหา. ๔/๗/๗, ม.มู. ๑๒/๒๘๑/๒๔๒, ม.ม. ๑๓/๓๓๗/๓๑๙
@ สํ.สฬา. ๑๘/๖๗๔ อาทิ/๔๔๑   ม. ทสฺสเนยฺยพุทฺธิโน
ปริญฺเญยฺยตาย สอุตฺตรานํ กามานํ รูปาทีนญฺจ ปฏิปกฺขภูตํ ตพฺพิธุรสภาวํ นิสฺสรณํ
ปญฺญายติ, เอวํ ตํ สภาวานํ ๑- สพฺเพสมฺปิ สงฺขตธมฺมานํ ปฏิปกฺขภูเตน
ตพฺพิธุรสภาเวน นิสฺสรเณน ภวิตพฺพํ. ยญฺเจตํ นิสฺสรณํ, สา อสงฺขตา
ธาตุ. กิญฺจิ ภิยฺโย สงฺขตธมฺมารมฺมณํ วิปสฺสนาญาณํ อปิ อนุโลมญาณํ
กิเลเส น สมุจฺเฉทวเสน ปชหิตุํ สกฺโกติ. ตถา สมฺมุติสจฺจารมฺมณํ ปฐมชฺฌานาทีสุ
ญาณํ วิกฺขมฺภนวเสเนว กิเลเส ปชหติ, น สมุจฺเฉทวเสน. อิติ
สงฺขตธมฺมารมฺมณสฺส สมฺมุติสจฺจารมฺมณสฺส จ ญาณสฺส กิเลสานํ สมุจฺเฉทปฺปหาเน
อสมตฺถภาวโต เตสํ สมุจฺเฉทปฺปหานกรสฺส อริยมคฺคญาณสฺส ตทุภยวิปรีตสภาเวน
อารมฺมเณน ภวิตพฺพํ, สา อสงฺขตา ธาตุ. ตถา "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตํ อภูตํ
อกตํ อสงฺขตนฺ"ติ อิทํ นิพฺพานปทสฺส ปรมตฺถโต อตฺถิภาวโชตกํ วจนํ
อวิปรีตตฺถํ ภควตา ภาสิตตฺตา. ยํ หิ ภควตา ภาสิตํ, ตํ อวิปรีตตฺถํ ปรมตฺถํ
ยถาตํ "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา, สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา, สพฺเพ ธมฺมา
อนตฺตา"ติ ๒- ตถา นิพฺพานสทฺโท กตฺถจิ วิสเย ยถาภูตปรมตฺถวิสโย
อุปจารมตฺตวุตฺติสพฺภาวโต เสยฺยถาปิ สีหสทฺโท. ๓- อถ วา อตฺเถว ปรมตฺถโต
อสงฺขตา ธาตุ, อิตรํ วา ตพฺพิปรีตวินิมุตฺตสภาวตฺตา เสยฺยถาปิ ปฐวีธาตุ
เวทนาติ เอวมาทีหิ นเยหิ ยุตฺติโตปิ ๔- อสงฺขตาย ธาตุยา ปรมตฺถโต อตฺถิภาโว
เวทิตพฺโพ.
                       ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๔๒๑-๔๒๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=9428&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=9428&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=160              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4007              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4271              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4271              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]