ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๓. ปจฺจเวกฺขณสุตฺตวณฺณนา
    [๕๓] ตติเย อตฺตโน อเนเก ปาปเก อกุสเล ธมฺเม ปหีเนติ
โลภโทสโมหวิปรีตมนสิการอหิริกาโนตฺตปฺปโกธูปนาหมกฺขปลาสอิสฺสามจฺฉริยมายา-
สาเฐยฺยถมฺภสารมฺภมานาติมานมทปมาทตณฺหาอวิชฺชาติวิธากุสลมูลทุจฺจริตสงฺกิเลส-
มลวิสมสญฺญาวิตกฺกปปญฺจจตุพฺพิธวิปลฺลาสอาสวโอฆโยคคนฺถาคติคมนตณฺหุปาทาน-
ปญฺจวิธเจโตขิลปญฺจเจโตวินิพฺพนฺธนีวรณาภินนฺทนฉวิวาทมูลตณฺหากายสตฺตานุสยอฏฺฐ-
มิจฺฉตฺตนวตณฺหามูลกทสากุสลกมฺมปถทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิคตอฏฺฐสตตณฺหาวิจริตาทิปฺเภเท
@เชิงอรรถ:  ก. ปรนฺติ
อตฺตโน สนฺตาเน อนาทิกาลปฺปวตฺเต ทิยฑฺฒสหสฺสกิเลเส ตํสหคเต
จาปิ อเนเก ปาปเก ลามเก อโกสลฺลสมฺภูตฏฺเฐน อกุสเล ธมฺเม อนวเสสํ
สห วาสนาย โพธิมูเลเยว ปหีเน อริยมคฺเคน สมุจฺฉินฺเน ปจฺจเวกฺขมาโน
"อยมฺปิ เม กิเลโส ปหีโน, อยมฺปิ เม กิเลโส ปหีโน"ติ อนุปทปจฺจเวกฺขณาย ๑-
ปจฺจเวกฺขมาโน ภควา นิสินฺโน โหติ.
    อเนเก จ กุสเล ธมฺเมติ สีลสมาธิปญฺญาวิมุตฺติวิมุตฺติญาณทสฺสนํ จตฺตาโร
สติปฏฺฐานา, จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา, จตฺตาโร อิทฺธิปาทา, จตฺตาโร อริยมคฺคา,
จตฺตาริ ผลานิ, จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา, จตุโยนิปริจฺเฉทกญาณํ, จตฺตาโร อริยวํสา,
จตฺตาริ เวสารชฺชญาณานิ, ปญฺจ ปธานิยงฺคานิ, ปญฺจงฺคิโก สมฺมาสมาธิ,
ปญฺจญาณิโก สมฺมาสมาธิ, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, ปญฺจ นิสฺสารณียา
ธาตุโย, ปญฺจ วิมุตฺตายตนญาณานิ, ปญฺจ วิมุตฺติปริปาจนียา สญฺญา, ฉ
อนุสฺสติฏฺฐานานิ, ฉ คารวา, ฉ นิสฺสารณียา ธาตุโย, ฉ สตฺตวิหารา, ฉ
อนุตฺตริยานิ, ฉ นิพฺเพธภาคิยา ปญฺญา, ฉ อภิญฺญา, ฉ อสาธารณญาณานิ,
สตฺต อปริหานิยา ธมฺมา, สตฺต อริยธนานิ, สตฺต โพชฺฌงฺคา, สตฺตสปฺปุริสธมฺมา,
สตฺต นิชฺชรวตฺถูนิ, สตฺต สญฺญา, สตฺต ทกฺขิเณยฺยปุคฺคลเทสนา, สตฺต
ขีณาสวพลเทสนา, อฏฺฐ ปญฺญาปฏิลาภเหตุเทสนา, อฏฺฐ สมฺมตฺตานิ, อฏฺฐ
โลกธมฺมาติกฺกมา อฏฺฐ อารมฺภวตฺถูนิ, อฏฺฐ อกฺขณเทสนา, อฏฺฐ มหาปุริสวิตกฺกา,
อฏฺฐ อภิภายตนเทสนา, อฏฺฐ วิโมกขา, นว โยนิโสมนสิการมูลกา ธมฺมา,
นว ปาริสุทฺธิปธานิยงฺคานิ, นว สตฺตาวาสเทสนา, นว อาฆาตปฺปฏิวินยา, นว
สญฺญา, นว นานตฺตานิ, นว อนุปุพฺพวิหารา, ทส นาถกรณา ธมฺมา, ทส
กสิณายตนานิ, ทส กุสลกมฺมปถา, ทส สมฺมตฺตานิ, ทส อริยวาสา, ทส
อเสกฺขา ธมฺมา, ทส ตถาคตพลานิ, เอกาทส เมตฺตานิสํสา, ทฺวาทส
@เชิงอรรถ:  สี.,ก. อนุปทสมเวกฺขณาย
ธมฺมจกฺกาการา, เตรส ธุตงฺคคุณา, จตุทฺทส พุทฺธญาณานิ, ปณฺณรส
วิมุตฺติปริปาจนียา ธมฺมา, โสฬสวิธา อานาปานสฺสติ, โสฬส อปรนฺตปนียา
ธมฺมา, อฏฺฐารส มหาวิปสฺสนา, อฏฺฐารส พุทฺธธมฺมา, เอกูนวีสติ
ปจฺจเวกฺขณญาณานิ, จตุจตฺตาลีส ญาณวตฺถูนิ, ปญฺญาส อุทยพฺพยญาณานิ,
ปโรปญฺญาส กุสลธมฺมา, สตฺตสตฺตติ ญาณวตฺถูนิ, จตุวีสติโกฏิสตสหสฺส-
สมาปตฺติสญฺจาริมหาวชิรญาณานํ, อนนฺตนยสมนฺตปฏฺฐานปวิจยปจฺจเวกฺขณเทสนาญาณานิ,
ตถา อนนฺตาสุ โลกธาตูสุ อนนฺตานํ สตฺตานํ อาสยาทิวิภาวนญาณานิ จาติ
เอวมาทิเก อเนเก อตฺตโน กุสเล อนวชฺชธมฺเม อนนฺตกาลํ ปารมิปริภาวนาย
มคฺคภาวนาย จ ปาริปูรึ วุฑฺฒึ คเต "อิเมปิ อนวชฺชธมฺมา มยิ สํวิชฺชนฺติ,
อิเมปิ อนวชฺชธมฺมา มยิ สํวิชฺชนฺตี"ติ รุจิวเสน มนสิการาภิมุเข พุทฺธคุเณ
วคฺควคฺเค ปุญฺชปุญฺเช กตฺวา ปจฺจเวกฺขมาโน นิสินฺโน โหติ. เต จ โข
สปเทสโต เอว, น นิปฺปเทสโต. สพฺเพ พุทฺธคุเณ ภควตาปิ อนุปทํ
อนวเสสโต มนสิกาตุํ น สกฺกา อนนฺตาปริเมยฺยภาวโต.
    วุตฺตเญฺหตํ:-
                "พุทฺโธปิ พุทฺธสฺส ภเณยฺย วณฺณํ
                 กปฺปมฺปิ เจ อญฺญมภาสมาโน
                 ขีเยถ กปฺโป จิรทีฆมนฺตเร
                 วณฺโณ น ขีเยถ ตถาคตสฺสา"ติ. ๑-
อปรมฺปิ วุตฺตํ:-
               "อสงฺเขฺยยฺยานิ นามานิ           สคุเณน มเหสิโน
                คุเณน นามุทฺธเรยฺยํ             อปิ นาม สหสฺสโต"ติ.
@เชิงอรรถ:  สุ.วิ. ๓/๑๔๑/๖๓
    ตทา หิ ภควา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฺปฏิกฺกนฺโต วิหารํ ปวิสิตฺวา
คนฺธกุฏิปฺปมุเข ฐตฺวา ภิกฺขูสุ วตฺตํ ทสฺเสตฺวา คเตสุ มหาคนฺธกุฏึ ปวิสิตฺวา
ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสินฺโน อตีตชาติวิสยํ ญาณํ เปเสสิ. อถสฺส ตานิ
นิรนฺตรํ โปงฺขานุโปงฺขํ อนนฺตาปริมาณปฺปเภทา อุปฏฺฐหึสุ. โส "เอวํ มหนฺตสฺส
นาม ทุกฺขกฺขนฺธสฺส มูลภูตา อิเม กิเลสา"ติ กิเลสวิสยํ ญาณาจารํ เปเสตฺวา
เต ปหานมุเขน อนุปทํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา "อิเม วต กิเลสา อนวเสสโต มยฺหํ
สุฏฺฐุ ปหีนา"ติ ปุน เตสํ ปหานกรํ สาการํ สปริวารํ สอุทฺเทสํ ๑- อริยมคฺคํ
ปจฺจเวกฺขนฺโต อนนฺตาปริมาณเภเท อตฺตโน สีลาทิอนวชฺชธมฺเม มนสากาสิ.
เตน วุตฺตํ:-
           "เตน โข ปน สมเยน ภควา อตฺตโน อเนเก ปาปเก
        อกุสเล ธมฺเม ปหีเน ปจฺจเวกฺขมาโน นิสินฺโน โหติ, อเนเก จ
        กุสเล ธมฺเม ภาวนาปาริปูรึ คเต"ติ.
เอวํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อุปฺปนฺนปีติโสมนสฺสุทฺเทสภูตํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ.
    ตตฺถ อหุ ปุพฺเพติ อรหตฺตมคฺคญาณุปฺปตฺติโต ปุพฺเพ สพฺโพปิ จายํ
ราคาทิโก กิเลสคโณ มยฺหํ สนฺตาเน อหุ อาสิ, น อิมสฺมึ กิเลสคเณ โกจิปิ
กิเลโส นาโหสิ. ตทา นาหูติ ตทา ตสฺมึ กาเล อริยมคฺคกฺขเณ โส กิเลสคโณ
น อหุ น อาสิ, ตตฺถ อณุมตฺโตปิ กิเลโส อคฺคมคฺคกฺขเณ อปฺปหีโน นาม
นตฺถิ, "ตโต นาหู"ติปิ ปฐนฺติ, ตโต อรหตฺตมคฺคกฺขณโต ปรํ นาสีติ อตฺโถ.
นาหุ ปุพฺเพติ โย จายํ มม อปริมาโณ อนวชฺชธมฺโม เอตรหิ ภาวนาปาริปูรึ
คโต อุปลพฺภติ, โสปิ อริยมคฺคกฺขณโต ปุพฺเพ น อหุ น อาสิ. ตทา อหูติ
ยทา ปน เม อคฺคมคฺคญาณํ อุปฺปนฺนํ, ตทา สพฺโพปิ เม อนวชฺชธมฺโม
อาสิ. อคฺคมคฺคาธิคเมน หิ สทฺธึ สพฺเพปิ สพฺพญฺญุคุณา พุทฺธานํ หตฺถคตา
เอว โหนฺติ.
@เชิงอรรถ:  ม. สอุทยํ
    น จาหุ น จ ภวิสฺสติ. น เจตรหิ วิชฺชตีติ โย ปน โส อนวชฺชธมฺโม
อริยมคฺโค มยฺหํ โพธิมณฺเฑ อุปฺปนฺโน, เยน สพฺโพ กิเลสคโณ อนวเสสํ
ปหีโน, โส ยถา มยฺหํ มคฺคกฺขณโต ปุพฺเพ น จาหุ น จ อโหสิ, เอวํ
อตฺตนา ปหาตพฺพกิเลสาภาวโต เต กิเลสา วิย อยมฺปิ น จ ภวิสฺสติ
อนาคเต น อุปฺปชฺชิสฺสติ, เอตรหิ ปจฺจุปฺปนฺนกาเลปิ น วิชฺชติ น อุปลพฺภติ
อตฺตนา กตฺตพฺพกิจฺจาภาวโต. น หิ อริยมคฺโค อเนกวารํ ปวตฺตติ. เตเนวาห
"น ปารํ ทิคุณํ ยนฺตี"ติ.
    อิติ ภควา อริยมคฺเคน อตฺตโน สนฺตาเน อนวเสสํ ปหีเน อกุสเล
ธมฺเม ภาวนาปาริปูรึ คเต อปริมาเณ อนวชฺชธมฺเม จ ปจฺจเวกฺขมาโน
อตฺตุปนายิกปีติเวควิสฺสฏฺฐํ อุทานํ อุทาเนสิ. ปุริมาย คาถาย ๑-
ปุริมเวสารชฺชทฺวยเมว กถิตํ, ปจฺฉิมทฺวยํ สมฺมาสมฺโพธิยา ปกาสิตตฺตา ปกาสิตเมว
โหตีติ.
                       ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๕๘-๓๖๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=8028&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8028&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=135              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3480              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3678              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3678              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]