ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๕. โสณตฺเถรวคฺค ๑-
                         ๑. ปิยตรสุตฺตวณฺณนา
    [๔๑] มหาวคฺคสฺส ปฐเม มลฺลิกาย เทวิยา สทฺธินฺติ มลฺลิกาย นาม
อตฺตโน มเหสิยา สห. อุปริปาสาทวรคโตติ ปาสาทวรสฺส อุปริ คโต.
โกจญฺโญ อตฺตนา ปิยตโรติ โกจิ อญฺโญ อตฺตนา ปิยายิตพฺพตโร. อตฺถิ
นุ โข เตติ "กินฺเต อตฺถี"ติ เทวึ ปุจฺฉติ.
    กสฺมา ปุจฺฉติ? อยญฺหิ สาวตฺถิยํ ทุคฺคตมาลาการสฺส ธีตา. เอกทิวสํ
อาปณโต ปูวํ คเหตฺวา มาลารามํ คนฺตฺวา "ขาทิสฺสามี"ติ คจฺฉนฺตี ปฏิปเถ
ภิกฺขุสํฆปริวุตํ ภควนฺตํ ภิกฺขาจารํ ปวิสนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺตา ตํ ภควโต
อทาสิ. สตฺถา ตถารูเป ฐาเน นิสีทนาการํ ทสฺเสสิ. อานนฺทตฺเถโร จีวรํ
ปญฺญาเปตฺวา อทาสิ. ภควา ตตฺถ นิสีทิตฺวา ตํ ปูวํ ปริภุญฺชิตฺวา มุขํ
วิกฺขาเลตฺวา สิตํ ปาตฺวากาสิ. เถโร "โก อิมิสฺสา ภนฺเต ทานสฺส วิปาโก
ภวิสฺสตี"ติ ปุจฺฉิ. อชฺเชสา อานนฺท ตถาคตสฺส ปฐมํ โภชนํ อทาสิ, อชฺเชว
โกสลรญฺโญ อคฺคมเหสี ภวิสฺสติ ปิยา มนาปาติ. ตํ ทิวสเมว จ ราชา
กาลิคาเม ภาคิเนยฺเยน สทฺธึ ยุชฺฌิตฺวา ปราชิโต ปลายิตฺวา อาคโต นครํ
ปวิสนฺโต "พลกายสฺส อาคมนํ อาคเมสฺสามี"ติ ตํ มาลารามํ ปาวิสิ. สา
ราชานํ อาคตํ ปสฺสิตฺวา ตสฺส วตฺตมกาสิ. ราชา ตสฺสา วตฺเต ปสีทิตฺวา
ปิตรํ ปกฺโกสาเปตฺวา มหนฺตํ อิสฺสริยํ ทตฺวา ตํ อนฺเตปุรํ อติหราเปตฺวา ๒-
อคฺคมเหสิฏฺฐาเน ฐเปสิ. อเถกทิวสํ ราชา จินฺเตสิ "มยา อิมิสฺสา มหนฺตํ
อิสฺสริยํ ทินฺนํ, ยนฺนูนาหํ อิมํ ปุจฺเฉยฺยํ `โก เต ปิโย'ติ, สา `ตฺวํ เม
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. โสณวคฺค   ฉ.ม. ปฏิหราเปตฺวา
มหาราช ปิโย'ติ วตฺวา ปุน มํ ปุจฺฉิสฺสติ, อถสฺสาหํ `มยฺหมฺปิ ตฺวํเยว ปิยา'ติ
วกฺขามี"ติ. อิติ โส อญฺญมญฺญํ วิสฺสาสชนนตฺถํ สมฺโมทนียํ กโรนฺโต ปุจฺฉิ.
    เทวี ปน ปณฺฑิตา พุทฺธุปฏฺฐายิกา สํฆุปฏฺฐายิกา "นายํ ปโญฺห รญฺโญ
มุขํ โอโลเกตฺวา ๑- กเถตพฺโพ"ติ จินฺเตตฺวา ยถาภูตเมว วทนฺตี "นตฺถิ โข เม
มหาราช โกจญฺโญ อตฺตนา ปิยตโร"ติ อาห. วตฺวาปิ อตฺตนา พฺยากตมตฺถํ
อุปาเยน รญฺโญ ปจฺจกฺขํ กาตุกามา "ตุยฺหํ ปน มหาราช อตฺถญฺโญ โกจิ
อตฺตนา ปิยตโร"ติ ตเถว ราชานํ ปุจฺฉิ ยถา รญฺญา สยํ ปุฏฺฐา. ราชาปิ
ตาย สรสลกฺขเณน กถิตตฺตา นิวตฺติตุํ อสกฺโกนฺโต สยมฺปิ สรสลกฺขเณเนว
กเถนฺโต ตเถว พฺยากาสิ ยถา เทวิยา พฺยากตํ.
    พฺยากริตฺวา จ มนฺทธาตุกตาย เอวํ จินฺเตสิ "อหํ ราชา ปฐวิสฺสโร
มหนฺตํ ปฐวีมณฺฑลํ อภิวิชิย อชฺฌาวสามิ, มยฺหํ ตาว ยุตฺตํ `อตฺตนา ปิยตรํ
อญฺญํ น ปสฺสามี'ติ, อยมฺปน วสลี หีนชจฺจา สมานา มยา อุจฺเจ ฐาเน
ฐปิตา สามิภูตํ มํ น ตถา ปิยายติ, `อตฺตาว ปิยตโร"ติ มม สมฺมุขา วทติ,
กกฺขฬา ๒- วตายนฺ"ติ อนตฺตมโน หุตฺวา "นนุ เต ตีณิ รตนานิ ปิยตรานี"ติ
โจเทสิ. เทวี "รตนตฺตยํ อหํ ๓- เทว อตฺตโน สคฺคสุขํ โมกฺขสุขญฺจ ปตฺถยนฺตี
สมฺปิยายามิ, ตสฺมา อตฺตาว เม ปิยตโร"ติ อาห. สพฺโพ จายํ โลโก
อตฺตทตฺถเมว ปรํ ปิยายติ, ปตฺตํ ปตฺเถนฺโตปิ "อยํ มํ ชิณฺณกาเล โปเสสฺสตี"ติ
ปตฺเถติ, ธีตรํ "มม กุลํ วฑฺฒิสฺสตี"ติ, ภริยํ "มยฺหํ ปาเท ปริจริสฺสตี"ติ,
อญฺเญปิ ญาติมิตฺตพนฺธเว ตํตํกิจฺจวเสน, อิติ อตฺตทตฺถเมว สมฺปสฺสนฺโต โลโก
ปรํ ปิยายตีติ. อยํ หิ เทวิยา อธิปฺปาโย.
    อถ ราชา จินฺเตสิ "อยํ มลฺลิกา กุสลา ปณฺฑิตา นิปุณา `อตฺตาว
เม ปิยตโร'ติ วทติ. มยฺหมฺปิ อตฺตาว ปิยตโร หุตฺวา อุปฏฺฐาติ, หนฺทาหํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุลฺโลเกตฺวา   ฉ.ม. ยาว กกฺขฬา   ฉ.ม. รตนตฺตยํปาหํ
อิมมตฺถํ สตฺถุ อาโรเจสฺสามิ, ยถา จ เม สตฺถา พฺยากริสฺสติ, ตถา นํ
ธาเรสฺสามี"ติ. เอวมฺปน จินฺเตตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตมตฺถํ ๑-
อาโรเจสิ. เตน วุตฺตํ "อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ฯเปฯ ปิยตโร"ติ.
    เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ "โลเก สพฺพสตฺตานํ อตฺตาว อตฺตโน
ปิยตโร"ติ รญฺญา วุตฺตมตฺถํ สพฺพโส ชานิตฺวา ตทตฺถปริทีปนํ อิมํ อุทานํ
อุทาเนสิ.
    ตตฺถ สพฺพา ทิสา อนุปริคมฺม เจตสาติ สพฺพา อนวเสสา ทสปิ ทิสา
ปริเยสนวเสน จิตฺเตน อนุคนฺตฺวา. เนวชฺฌคา ปิยตรมตฺตนา กฺวจีติ อตฺตนา
อติสเยน ปิยํ อญฺญํ โกจิ ปุริโส สพฺพุสฺสาเหน ปริเยสนฺโต กฺวจิ กตฺถจิ
สพฺพทิสาสุ เนว อธิคจฺเฉยฺย น ปสฺเสยฺย. เอวํ ปิโย ปุถุ อตฺตา ปเรสนฺติ
เอวํ กสฺสจิ อตฺตนา ปิยตรสฺส อนุปลพฺภนวเสน ปุถุ วิสุํ วิสุํ เตสํ เตสํ
สตฺตานํ อตฺตาว ปิโย. ตสฺมา น หึเส ปรมตฺตกาโมติ ยสฺมา เอวํ สพฺโพปิ
สตฺโต อตฺตานํ ปิยายติ อตฺตโน สุขกาโม ทุกฺขปฏิกูโล, ตสฺมา อตฺตกาโม
อตฺตโน หิตสุขํ อิจฺฉนฺโต ปรํ สตฺตํ อนฺตมโส กุนฺถกิปิลฺลิกํ อุปาทาย น
หึเส น หเนยฺย น ปาณิเลฑฺฑุทณฺฑาทีหิปิ วิเหเฐยฺย. ปรสฺส หิ อตฺตนา
กเต ทุกฺเข ตํ ตโต สงฺกมนฺตํ วิย กาลนฺตเร อตฺตนิ สนฺทิสฺสติ. อยํ หิ
กมฺมานํ ธมฺมตาติ.
                       ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๒๙๒-๒๙๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=6523&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=6523&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=110              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2856              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2941              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2941              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]