ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๘. สงฺคามชิสุตฺตวณฺณนา
      [๘] อฏฺฐเม สงฺคามชีติ เอวํนาโม. อยํ หิ อายสฺมา สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส
มหาวิภวสฺส เสฏฺฐิโน ปุตฺโต, วยปฺปตฺตกาเล มาตาปิตูหิ ปติรูเปน ทาเรน
นิโยเชตฺวา สาปเตยฺยํ นิยฺยาเตตฺวา ฆรพนฺธเนน พทฺโธ โหติ. โส เอกทิวสํ
สาวตฺถิวาสิโน อุปาสเก ปุพฺพณฺหสมยํ ทานํ ทตฺวา สีลํ สมาทิยิตฺวา
สายนฺหสมเย สุทฺธวตฺเถ สุทฺธุตฺตราสงฺเค คนฺธมาลาทิหตฺถํ ธมฺมสฺสวนตฺถํ
เชตวนาภิมุเข คจฺฉนฺเต ทิสฺวา "กตฺถ ตุเมฺห คจฺฉถา"ติ ปุจฺฉิตฺวา
"ธมฺมสฺสวนตฺถํ เชตวเน สตฺถุ สนฺติกนฺ"ติ วุตฺเต "เตนหิ อหมฺปิ คมิสฺสามี"ติ
เตหิ สทฺธึ เชตวนํ อคมาสิ. เตน จ สมเยน ภควา กาญฺจนคุหายํ สีหนาทํ
@เชิงอรรถ:  สี. ปรมตฺถาย ปรมตฺถพฺราหฺมโณ   สี. ตาสนตฺถมาคตํ, ม. วิภึสาปนตฺถมาคตํ
@ ฉ.ม. อกมฺปนียสฺส ภควโต
นทนฺโต เกสรสีโห วิย สทฺธมฺมมณฺฑเป ปญฺญตฺตปวรพุทฺธาสเน นิสีทิตฺวา
จตุปริสมชฺเฌ ธมฺมํ เทเสติ.
      อถโข เต อุปาสกา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ, สงฺคามชิปิ
กุลปุตฺโต ตสฺสา ปริสาย ปริยนฺเต ธมฺมํ สุณนฺโต นิสีทิ. ภควา อนุปุพฺพิกถํ
กเถตฺวา จตฺตาริ สจฺจานิ ปกาเสสิ, สจฺจปริโยสาเน อเนเกสํ ปาณสหสฺสานํ
ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. สงฺคามชิปิ กุลปุตฺโต โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา ปริสาย
วุฏฺฐิตาย ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิ "ปพฺพาเชถ มํ
ภควา"ติ. อนุญฺญาโตสิ ปน ตฺวํ มาตาปิตูหิ ปพฺพชฺชายาติ. นาหํ ภนฺเต
อนุญฺญาโตติ. น โข สงฺคามชิ ตถาคตา มาตาปิตูหิ อนนุญฺญาตํ ปุตฺตํ
ปพฺพาเชนฺตีติ. โสหํ ภนฺเต ตถา กริสฺสามิ, ยถา มํ มาตาปิตโร
ปพฺพชิตุมนุชานนฺตีติ. โส ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา มาตาปิตโร
อุปสงฺกมิตฺวา "อมฺมตาตา อนุชานาถ มํ ปพฺพชิตุนฺ"ติ อาห. ตโต ปรํ
รฏฺฐปาลสุตฺเต ๑- อาคตนเยน เวทิตพฺพํ.
      อถ โส "ปพฺพชิตฺวา อตฺตานํ ทสฺเสสฺสามี"ติ ปฏิญฺญํ ทตฺวา อนุญฺญาโต
มาตาปิตูหิ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิ. อลตฺถ โข จ ภควโต
สนฺติเก ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทญฺจ, อจิรุปสมฺปนฺโน จ ปน โส อุปริมคฺคตฺถาย
ฆเฏนฺโต วายมนฺโต อญฺญตรสฺมึ อรญฺญาวาเส วสฺสํ วสิตฺวา ฉฬภิญฺโญ หุตฺวา
วุตฺถวสฺโส ภควนฺตํ ทสฺสนาย มาตาปิตูนญฺจ ปฏิสฺสวโมจนตฺถํ ๒- สาวตฺถึ อคมาสิ.
เตน วุตฺตํ "เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สงฺคามชิ สาวตฺถึ อนุปฺปตฺโต
โหตี"ติ.
      โส หิ อายสฺมา ธุรคาเม ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาต-
ปฏิกฺกนฺโต เชตวนํ ปวิสิตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ
@เชิงอรรถ:  ม.ม. ๑๓/๒๙๓/๒๖๘   สี. ปฏิญฺญาปโมจนตฺถํ
กตปฏิสนฺถาโร ๑- อญฺญํ พฺยากริตฺวา ปุน ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา
นิกฺขมิตฺวา อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิ. อถสฺส มาตาปิตโร
ญาติมิตฺตา จสฺส อาคมนํ สุตฺวา "สงฺคามชิ กิร อิธาคโต"ติ หฏฺฐตุฏฺฐา
ตุริตตุริตา วิหารํ คนฺตฺวา ปริเยสนฺตา นํ ตตฺถ นิสินฺนํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา
ปฏิสนฺถารํ กตฺวา "มา อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชาโน หเรยฺยุํ, อปฺปิยา
ทายาทา วา คเณฺหยฺยุํ, นาลํ ปพฺพชฺชาย, เอหิ ตาต วิพฺภมา"ติ ยาจึสุ. ตํ
สุตฺวา เถโร "อิเม มยฺหํ กาเมหิ อนตฺถิกภาวํ น ชานนฺติ, คูถธารี ๒- วิย
คูถปิณฺเฑ กาเมสุเยว อลฺลียนํ อิจฺฉนฺติ, นยิเม สกฺกา ธมฺมกถาย
สญฺญาเปตุนฺ"ติ อสฺสุณนฺโต วิย นิสีทิ. เต นานปฺปการํ ยาจิตฺวา อตฺตโน วจนํ
อคฺคณฺหนฺตํ ทิสฺวา ฆรํ ปวิสิตฺวา ปุตฺเตน สทฺธึ ตสฺส ภริยํ สปริวารํ
อุยฺโยเชสุํ "มยํ นานปฺปการํ ตํ ยาจนฺตาปิ ตสฺส มนํ อลภิตฺวา อาคตมฺหา, ๓-
คจฺฉ ตฺวํ ภทฺเท ตว ภตฺตารํ ปุตฺตสนฺทสฺสเนน ยาจิตฺวา สญฺญาเปหี"ติ. ตาย
กิร อาปนฺนสตฺตาย อยํ อายสฺมา ปพฺพชิโต. สา "สาธู"ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
ทารกมาทาย มหตา ปริวาเรน เชตวนํ อคมาสิ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "อสฺโสสิ
โข อายสฺมโต สงฺคามชิสฺสา"ติอาทิ.
      ตตฺถ ปุราณทุติยิกาติ ปุพฺเพ คิหิกาเล ปาทปริจรณวเสน ทุติยิกา, ๔-
ภริยาติ อตฺโถ. อยฺโยติ "อยฺยปุตฺโต"ติ วตฺตพฺเพ ปพฺพชิตานํ อนุจฺฉวิกโวหาเรน
วทติ. กิราติ อนุสฺสวนตฺเถ นิปาโต, ตสฺส อนุปฺปตฺโต กิราติ สมฺพนฺโธ
เวทิตพฺโพ. ขุทฺทปุตฺตํ หิ ๕- สมณ โปส มนฺติ อาปนฺนสตฺตเมว มํ ฉฑฺเฑตฺวา
ปพฺพชิโต, สาหํ เอตรหิ ขุทฺทปุตฺตา, ทหรปุตฺตา ๖- ตาทิสํ มํ ฉฑฺเฑตฺวาว
@เชิงอรรถ:  ก.... ปฏิสณฺฐาโร, เอวมุปริปิ   ม. คูถขาที
@ ฉ.ม. อาคตา   สี. ปาทปริจาริกาวเสน ทุติยา, ฉ.ม. ปาทปริจรณวเสน ทุติยิกา
@ สี. ขุทฺทปุตฺตามฺหิ   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
ตว สมณธมฺมกรณํ อยุตฺตํ, ตสฺมา สมณ ปุตฺตทุติยํ มํ ฆาสจฺฉาทนาทีหิ
ภรสฺสูติ. อายสฺมา ปน สงฺคามชิ อินฺทฺริยานิ โอกฺขิปิตฺวา ตํ เนว โอโลเกติ,
นาปิ อาลปติ. เตน วุตฺตํ "เอวํ วุตฺเต อายสฺมา สงฺคามชิ ตุณฺหี อโหสี"ติ.
      สา ติกฺขตฺตุํ ตเถว วตฺวา ตุณฺหีภูตเมว ตํ ทิสฺวา "ปุริสา นาม ภริยาสุ
นิรเปกฺขาปิ ปุตฺเตสุ สาเปกฺขา โหนฺติ, ปุตฺตสิเนโห ปิตุ อฏฺฐิมิญฺชํ อาหจฺจ
ติฏฺฐติ, ตสฺมา ปุตฺตเปเมนาปิ มยฺหํ วเส วตฺเตยฺยา"ติ มญฺญมานา ปุตฺตํ
เถรสฺส องฺเก นิกฺขิปิตฺวา เอกมนฺตํ อปกฺกมฺม "เอโส เต สมณ ปุตฺโต,
โปส นนฺ"ติ วตฺวา โถกํ อคมาสิ. สา กิร สมณเตเชนสฺส สมฺมุเข ฐาตุํ
นาสกฺขิ. เถโร ทารกมฺปิ เนว โอโลเกติ นาปิ อาลปติ. อถ สา อิตฺถี
อวิทูเร ฐตฺวา มุขํ ปริวตฺเตตฺวา โอโลเกนฺตี เถรสฺส อาการํ ญตฺวา
ปฏินิวตฺติตฺวา "ปุตฺเตนปิ อยํ สมโณ อนตฺถิโก"ติ ทารกํ คเหตฺวา ปกฺกามิ.
เตน วุตฺตํ "อถโข อายสฺมโต สงฺคามชิสฺส ปุราณทุติยิกา"ติอาทิ.
      ตตฺถ ปุตฺเตนปีติ อยํ สมโณ อตฺตโน โอรสปุตฺเตนปิ อนตฺถิโก, ปเคว
อญฺเญหีติ อธิปฺปาโย. ทิพฺเพนาติ เอตฺถ ทิพฺพสทิสตฺตา ทิพฺพํ. ๑- เทวตานํ หิ
สุจริตกมฺมนิพฺพตฺตํ ปิตฺตเสมฺหรุหิราทีหิ อปลิพุทฺธํ ทูเรปิ อารมฺมณ-
สมฺปฏิจฺฉนสมตฺถํ ๒- ทิพฺพํ ปสาทจกฺขุ โหติ. อิทมฺปิ จตุตฺถชฺฌานสมาธินิพฺพตฺตํ
อภิญฺญาจกฺขุํ ตาทิสนฺติ ทิพฺพํ วิยาติ ทิพฺพํ, ทิพฺพวิหารสนฺนิสฺสเยน ลทฺธตฺตา
วา ทิพฺพํ, มหาชุติกตฺตา มหาคติกตฺตา วา ทิพฺพํ, เตน ทิพฺเพน. วิสุทฺเธนาติ
นีวรณาทิสงฺกิเลสวิคเมน สุปริสุทฺเธน. อติกฺกนฺตมานุสเกนาติ มนุสฺสานํ
วิสยาตีเตน. ๓- อิมํ เอวรูปํ วิปฺปการนฺติ อิมํ เอวํ วิปฺปการํ ยถาวุตฺตํ
ปพฺพชิเตสุ อสารุปฺปํ องฺเก ปุตฺตฏฺฐปนสงฺขาตํ วิรูปํ กิริยํ.
@เชิงอรรถ:  สี. ทิพฺเพ ภวํ ทิพฺพํ   สี. อาโลจนสมตฺถํ   ม. วิสยาติกฺกเมน
      เอตมตฺถนฺติ เอตํ อายสฺมโต สงฺคามชิสฺส ปุตฺตทาราทีสุ สพฺพตฺถ
นิรเปกฺขภาวสงฺขาตํ อตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานํ อุทาเนสีติ อิมํ
ตสฺส อิฏฺฐานิฏฺฐาทีสุ ตาทิภาวทีปกํ อุทานํ อุทาเนสิ.
      ตตฺถ อายนฺตินฺติ อาคจฺฉนฺตึ, ปุราณทุติยิกนฺติ อธิปฺปาโย. นาภินนฺทตีติ
ทฏฺฐุํ มํ อาคตาติ น นนฺทติ น ตุสฺสติ. ปกฺกมนฺตินฺติ สา อยํ มยา
อสมฺโมทิตาว คจฺฉตีติ คจฺฉนฺตึ. น โสจตีติ น จิตฺตสนฺตาปมาปชฺชติ. เยน
ปน การเณน เถโร เอวํ นาภินนฺทติ น โสจติ, ตํ ทสฺเสตุํ "สงฺคา สงฺคามชึ
มุตฺตนฺ"ติ วุตฺตํ. ตตฺถ สงฺคาติ ราคสงฺโค โทสโมหมานทิฏฺฐิสงฺโคติ ปญฺจวิธาปิ
สงฺคา สมุจฺเฉทปฏิปสฺสทฺธิวิมุตฺตีหิ วิมุตฺตํ สงฺคามชึ ภิกฺขุํ. ตมหํ พฺรูมิ
พฺราหฺมณนฺติ ตํ ตาทิภาวปฺปตฺตํ ขีณาสวํ อหํ สพฺพโส พาหิตปาปตฺตา
พฺราหฺมณนฺติ วทามีติ.
                       อฏฺฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๗๓-๗๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=1640&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=1640&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=45              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1564              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1561              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1561              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]