ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๘๖} ทสมสิกฺขาปเท ฯ ชาตา จ ปฐวี อชาตา จ ปฐวีติ
อิเมหิ ปเทหิ ชาตปฐวิญฺจ อชาตปฐวิญฺจ ทสฺเสติ ฯ
อปฺปปาสาณาทีสุ อปฺปา ปาสาณา เอตฺถาติ อปฺปปาสาณาติ เอวมตฺโถ
ทฏฺฐพฺโพ ฯ ตตฺถ มุฏฺฐิปฺปมาณโต อุปริ ปาสาโณ เวทิตพฺโพ ฯ
มุฏฺฐิปฺปมาณา สกฺขรา ฯ กถลาติ กปาลขณฺฑานิ ฯ มรุมฺพาติ
ปากฏสกฺขรา ฯ วาลุกาติ วาลุกาเยว ฯ เยภุยฺเยน ปํสูติ ตีสุ
โกฏฺฐาเสสุ เทฺวโกฏฺฐาสา ปํสุ เอโก ปาสาณาทีสุ อญฺญตโร ฯ
อทฑฺฒาปีติ อุทฺธนปตฺตปจนกุมฺภการาวาปาทิวเสน ตถา ตถา
อทฑฺฒา ฯ สา ปน วิสุํ นตฺถิ สุทฺธปํสุอาทีสุ อญฺญตรา
เวทิตพฺพา ฯ เยภุยฺเยน สกฺขราติ พหุตรา สกฺขรา ฯ หตฺถิกุจฺฉิยํ
กิร เอกปจฺฉิปูรํ อาหราเปตฺวา โทณิยํ โธวิตฺวา ปฐวิยา
เยภุยฺเยน สกฺขรภาวํ ญตฺวา สยํ ภิกฺขู โปกฺขรณึ ขนึสุ ฯ ยานิ
ปน มชฺเฌ อปฺปปํสุ อปฺปมตฺติกาติ เทฺว ปทานิ ตานิ เยภุยฺเยน
ปาสาณาทิปญฺจกเมว ปวิสนฺติ ฯ เตสํเยว หิ ทฺวินฺนํ ปเภททสฺสนเมตํ ฯ
สยํ ขนติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสาติ เอตฺถ ปหาเร ปหาเร
ปาจิตฺติยํ เวทิตพฺพํ ฯ สกึ อาณตฺโต พหุกํปิ ขนตีติ สเจปิ
สกลทิวสํ ขนติ อาณาปกสฺส เอกํเยว ปาจิตฺติยํ ฯ สเจ ปน
กุสิโต โหติ ปุนปฺปุนํ อาณาเปตพฺโพ ตํ อาณาเปตฺวา ขนาเปนฺตสฺส
วาจาย วาจาย ปาจิตฺติยํ ฯ อยํ ตาว ปาลิวณฺณนา ฯ
     อยํ ปน ปาลิมุตฺตกวินิจฺฉโย ฯ โปกฺขรณึ ขนาติ วทติ
วฏฺฏติ ฯ ขตาเยว หิ โปกฺขรณี นาม โหติ ตสฺมา อยํ
กปฺปิยโวหาโร ฯ เอเสว นโย วาปึ ตฬากํ อาวาฏํ ขนาติ
อาทีสุปิ ฯ อิมํ โอกาสํ ขน อิมสฺมี โอกาเส โปกฺขรณึ ขนาติ
วตฺตุํ ปน น วฏฺฏติ ฯ กณฺฑํ ขน มูลํ ขนาติ อนิยเมตฺวา
วตฺตุํ วฏฺฏติ ฯ อิมํ วลฺลึ ขน อิมสฺมึ โอกาเส กณฺฑํ วา
มูลํ วา ขนาติ วตฺตุํ น วฏฺฏติ ฯ โปกฺขรณึ โสเธนฺเตหิ โย
กุเฏหิ อุสฺสิญฺจิตุํ สกฺกา โหติ ตนุกกทฺทโม ตํ อปเนตุํ
วฏฺฏติ ฯ พหลํ น วฏฺฏติ ฯ อาตเปน สุกฺขกทฺทโม ผลติ ฯ ตตฺร โย
เหฏฺฐา ปฐวิยา อสํพทฺโธ ตเมว อปเนตุํ วฏฺฏติ ฯ อุทเกน คตฏฺฐาเน
อุทกปปฺปฏโก นาม โหติ วาตปฺปหาเรน จลติ ตํ อปเนตุํ
วฏฺฏติ ฯ โปกฺขรณิยาทีนํ ตฏํ ภิชฺชิตฺวา อุทกสามนฺตา ปตติ ฯ
สเจ โอมกจาตุมฺมาสํ โอวุฏฺฐํ ฉินฺทิตุํ วา ภินฺทิตุํ วา วฏฺฏติ ฯ
จาตุมฺมาสโต อุทฺธํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน อุทเกเยว ปตติ
เทเว อติเรกจาตุมฺมาสํ โอวุฏฺเฐปิ อุทเกเยว อุทกสฺส ปติตตฺตา
วฏฺฏติ ฯ ปาสาณปิฏฺฐิยํ โสณฺฑึ ขนนฺติ ฯ สเจปิ ตตฺถ ปฐมเมว
สุขุมรชํ ปติ ตํ เทเวน โอวุฏฺฐํ โหติ จาตุมฺมาสจฺจเยน
อกปฺปิยปฐวีสงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ อุทเก ปริยาทินฺเน โสณฺฑึ โสเธนฺเตหิ
ตํ วิโกเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ ปฐมเมว อุทเกน ปูรติ ปจฺฉา
รชํ ปตติ ตํ วิโกเปตุํ วฏฺฏติ ฯ ตตฺถ หิ เทเว วสฺสนฺเตปิ
อุทเกเยว อุทกํ ปตตีติ ฯ ปิฏฺฐิปาสาเณสุ สุขุมรชํ โหติ ฯ ตํ
เทเว ผุสายนฺเต อลฺลิยติ ฯ ตํปิ จาตุมฺมาสจฺจเยน วิโกเปตุํ น
วฏฺฏติ ฯ อกตปพฺภาเร วมฺมิโก อุฏฺฐิโต โหติ ยถาสุขํ วิโกเปตุํ
วฏฺฏติ ฯ สเจ อพฺโภกาเส อุฏฺฐหติ โอมกจาตุมฺมาสํ วุฏฺโฐเยว
วฏฺฏติ ฯ รุกฺขาทีสุ อารุฬฺหอุปจิกามตฺติกายปิ เอเสว นโย ฯ
คณฺฑุปฺปาทคูถมูสิกกุกฺกุรโคกณฺฏกาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ โคกณฺฏโก
นาม คาวีนํ ขุรจฺฉินฺนกทฺทโม วุจฺจติ ฯ สเจ ปน เหฏฺฐิมตเลน
ภูมิสมฺพทฺโธ โหติ เอกทิวสํปิ น วฏฺฏติ ฯ กสิตฏฺฐาเนปิ
นงฺคลจฺฉินฺนํ มตฺติกาปิณฺฑํ คณฺหนฺตสฺส เอเสว นโย ฯ ปุราณเสนาสนํ
โหติ อจฺฉทนํ วา วินฏฺฐจฺฉทนํ วา อติเรกจาตุมฺมาสํ โอวุฏฺฐํ
ชาตปฐวีสงฺขฺยเมว คจฺฉติ ฯ ตโต อวเสสํ ฉทนิฏฺฐกํ วา
โคปานสีอาทิกํ อุปกรณํ วา อิฏฺฐกํ คณฺหามิ โคปานสึ ภิตฺติปาทํ
ปทรตฺถรณํ ปาสาณตฺถมฺภํ คณฺหามีติ สญฺญาย คณฺหิตุํ วฏฺฏติ ฯ
เตน สทฺธึ มตฺติกา ปตติ อนาปตฺติ ฯ ภิตฺติมตฺติกํ คณฺหนฺตสฺส
ปน อาปตฺติ ฯ สเจ ยา ยา อตินฺตา ตนฺตํ คณฺหาติ อนาปตฺติ ฯ
อนฺโตเคเห มตฺติกาปุญฺโช โหติ ฯ ตสฺมึ เอกทิวสํ โอวุฏฺเฐ
เคหํ ฉาเทนฺติ ฯ สเจ สพฺโพ ตินฺโต จาตุมฺมาสจฺจเยน
ชาตปฐวีเยว ฯ สจสฺส อุปริ ภาโคเยว ตินฺโต อนฺโต อตินฺโต ยตฺตกํ
ตินฺตํ ตํ กปฺปิยการเกหิ กปฺปิยโวหาเรน อปนาเมตฺวา เสสํ
ยถาสุขํ วลญฺเชตุํ วฏฺฏติ ฯ อุทเกน เตเมตฺวา เอกาพทฺธาเยว หิ
ชาตปฐวี โหติ น อิตราติ ฯ อพฺโภกาเส มตฺติกาปากาโร
โหติ ฯ อติเรกจาตุมฺมาสํ เจ โอวุฏฺโฐ ชาตปฐวีสงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ
ตตฺถ ลคฺคปํสุํ ปน อลฺลหตฺเถน ฉุปิตฺวา คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ
อิฏฺฐกาปากาโร โหติ เยภุยฺเยน กถลฏฺฐาเน ติฏฺฐติ ยถาสุขํ
วิโกเปตุํ วฏฺฏติ ฯ อพฺโภกาเส ฐิตํ มณฺฑปตฺถมฺภํ อิโตจีโตจ
สญฺจาเลตฺวา ปฐวึ วิโกเปนฺเตน คเหตุํ น วฏฺฏติ ฯ อุชุกเมว
อุทฺธริตุํ วฏฺฏติ ฯ อญฺญํปิ สุกฺขรุกฺขํ วา สุกฺขขาณุกํ วา
คณฺหนฺตสฺส เอเสว นโย ฯ นวกมฺมตฺถํ ปาสาณํ วา รุกฺขํ วา
ทณฺฑเกหิ อุจฺจาเลตฺวา ปวฏฺเฏนฺตา คจฺฉนฺติ ฯ ตตฺถ ปฐวี
ภิชฺชติ ฯ สเจ สุทฺธจิตฺตา ปวฏฺเฏนฺติ อนาปตฺติ ฯ อถ ปน
เตน อปเทเสน ปฐวึ ภินฺทิตุกามาเยว โหนฺติ อาปตฺติ ฯ
สาขาทีนิ กฑฺฒนฺตานํปิ ปฐวิยํ ทารูนิ ผาเลนฺตานํปิ เอเสว
นโย ฯ ปฐวิยํ อฏฺฐิสูจิกณฺฏกาทีสุปิ ยงฺกิญฺจิ อาโกฏฺเฏตุํ วา
ปเวเสตุํ วา น วฏฺฏติ ฯ ปสฺสาวธาราย เวเคน ปฐวึ
ภินฺทิสฺสามีติ เอวํ ปสฺสาวํปิ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ กโรนฺตสฺส
ภิชฺชติ อาปตฺติ ฯ วิสมํ ภูมึ สมํ กริสฺสามีติ สมฺมชฺชนิยา
ฆํสิตุํปิ น วฏฺฏติ ฯ วตฺตสีเสเนว หิ สมฺมชฺชิตพฺพํ ฯ เกจิ
กตฺตรยฏฺฐิยา ภูมึ โกฏฺเฏนฺติ ปาทงฺคุฏฺฐเกน วิลิขนฺติ ฯ
จงฺกมิตฏฺฐานํ ทสฺเสสฺสามาติ ปุนปฺปุนํ ภูมึ ภินฺทนฺตา จงฺกมนฺติ
สพฺพํ น วฏฺฏติ ฯ วิริยสฺส สมฺปคฺคหณตฺถํ ปน สมณธมฺมํ
กโรนฺเตน สุทฺธจิตฺเตน จงฺกมิตุํ วฏฺฏติ ฯ กโรนฺตสฺส ภิชฺชติ
อนาปตฺติ ฯ หตฺถํ โธวิสฺสามาติ ปฐวิยํ ฆํสนฺติ น วฏฺฏติ ฯ
อฆํสนฺเตน ปน อลฺลหตฺถํ ปฐวิยํ ฐเปตฺวา รชํ คเหตุํ วฏฺฏติ ฯ
เกจิ กณฺฑุกจฺฉุอาทีหิ อาพาธิกา ฉินฺนตฏาทีสุ องฺคปจฺจงฺคานิ
ฆํสนฺติ น วฏฺฏติ ฯ
     {๘๗} ขนติ วา ขนาเปติ วาติ อนฺตมโส ปาทงฺคุฏฺฐเกนปิ
สมฺมชฺชนีสลากายปิ สยํ วา ขนติ อญฺเญน วา ขนาเปติ ฯ ภินฺทติ วา
ภินฺทาเปติ วาติ อนฺตมโส อุทกมฺปิ ฉฑฺเฑนฺโต สยํ วา ภินฺทติ
อญฺเญน วา เภทาเปติ ฯ ทหติ วา ทหาเปติ วาติ อนฺตมโส
ปตฺตํ ปจนฺโต สยํ วา ทหติ อญฺเญน วา ทหาเปติ ฯ
ยตฺตเกสุ ฐาเนสุ อคฺคึ เทติ วา ทาเปติ วา ตตฺตกานิ ปาจิตฺติยานิ ฯ
ปตฺตํ ปจนฺเตนปิ ปุพฺเพ ปกฺกฏฺฐาเนเยว ปจิตพฺโพ ฯ
อทฑฺฒาย ปฐวิยา ฐเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ปตฺตปจนกปาลสฺส
ปน อุปริ อคฺคึ ฐเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ทารูนํ อุปริ ฐเปติ โส
อคฺคิ ตานิ ทหนฺโต คนฺตฺวา ปฐวึ ทหติ น วฏฺฏติ ฯ
อิฏฺฐกปาสาณาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ ตตฺราปิ หิ อิฏฺฐกาทีนํเยว
อุปริ ฐเปตุํ วฏฺฏติ ฯ กสฺมา ฯ เตสํ อนุปาทานตฺตา ฯ น หิ
ตานิ อคฺคิสฺส อุปาทานสงฺขยํ คจฺฉนฺติ ฯ สุกฺขขาณุสุกฺขรุกฺขาทีสุปิ
อคฺคึ ทาตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน ปฐวึ อปฺปตฺตเมว นิพฺพาเปตฺวา
คมิสฺสามีติ เทติ วฏฺฏติ ฯ ปจฺฉา นิพฺพาเปตุํ น สกฺโกติ
อวิสยตฺตา อนาปตฺติ ฯ ติณุกฺกํ คเหตฺวา คจฺฉนฺโต หตฺเถ
ฑยฺหมาเน ภูมิยํ ปาเตติ อนาปตฺติ ฯ ปติตฏฺฐาเนเยว อุปาทานํ
ทตฺวา อคฺคึ กาตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ ทฑฺฒปฐวิยา
จ ยตฺตกํ ฐานํ อุสุมาย อนุคตํ สพฺพํ วิโกเปตุํ วฏฺฏตีติ
ตตฺเถว วุตฺตํ ฯ โย ปน อชานนโก ภิกฺขุ อรณิสหิเตน อคฺคึ
นิพฺพตฺเตตฺวา หตฺเถน อุกฺขิปิตฺวา กึ กโรมีติ วทติ ชาเลหีติ
วตฺตพฺโพ ฯ หตฺโถ เม ฑยฺหตีติ วทติ ยถา น ฑยฺหติ
ตถา กโรหีติ วตฺตพฺโพ ฯ ภูมิยํ ปาเตหีติ ปน น วตฺตพฺโพ ฯ
สเจ หตฺเถ ฑยฺหมาเน ปาเตติ ปฐวึ ฑยฺหิสฺสามีติ อปาติตตฺตา
อนาปตฺติ ฯ ปติตฏฺฐาเน ปน อคฺคึ กาตุํ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ
วุตฺตํ ฯ {๘๘} อนาปตฺติ อิมํ ชานาติ อาทีสุ ปน อิมสฺส ถมฺภสฺส
อาวาฏํ ชาน มหามตฺติกํ ชาน ถุสมตฺติกํ ชาน มหามตฺติกํ
เทหิ ถุสมตฺติกํ เทหิ มตฺติกํ อาหร ปํสุํ อาหร มตฺติกาย
อตฺโถ ปํสุนา อตฺโถ อิมสฺส ถมฺภสฺส อาวาฏํ กปฺปิยํ กโรหิ
อิมํ มตฺติกํ กปฺปิยํ กโรหิ อิมํ ปํสุํ กปฺปิยํ กโรหีติ เอวมตฺโถ
เวทิตพฺโพ ฯ อสญฺจิจฺจาติ ปาสาณรุกฺขาทีนิ วา ปวฏฺเฏนฺตสฺส
กตฺตรทณฺเฑน วา อาหจฺจ อาหจฺจ คจฺฉนฺตสฺส ปฐวี ภิชฺชติ ฯ
สา เตน ภินฺทิสฺสามีติ เอวํ สญฺจิจฺจ อภินฺนตฺตา อสญฺจิจฺจ ภินฺนา
นาม โหติ ฯ อิติ อสญฺจิจฺจ ภินฺทนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ
อสติยาติ อญฺญาวิหิโต เกนจิ สทฺธึ กิญฺจิ กเถนฺโต
ปาทงฺคุฏฺฐเกน วา กตฺตรยฏฺฐิยา วา ปฐวึ วิลิขนฺโต ติฏฺฐติ ฯ
เอวํ อสติยา วิลิขนฺตสฺส วา ภินฺทนฺตสฺส วา อนาปตฺติ ฯ
อชานนฺตสฺสาติ อนฺโตเคเห โอวุฏฺฐํ ฉนฺนํ ปฐวึ อกปฺปิยปฐวีติ
น ชานาติ กปฺปิยปฐวีติ สญฺญาย วิโกเปติ ขนามิ ภินฺทามิ
ทหามีติ วา น ชานาติ เกวลํ สงฺโคปนตฺถาย ขนิตฺตาทีนิ วา
ฐเปติ ฑยฺหมานหตฺโถ วา อคฺคึ ปาเตติ เอวํ อชานนฺตสฺส
อนาปตฺติ ฯ เสสํ อุตฺตานเมว ฯ
      ติสมุฏฺฐานํ กายจิตฺตโต วาจาจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ
สมุฏฺฐาติ กิริยา สญฺญาวิโมกฺขํ สจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ
วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
                  ปฐวีขนนสิกฺขาปทํ ทสมํ ฯ
         สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน มุสาวาทวคฺโค ปฐโม ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๓๐๘-๓๑๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=6493&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=6493&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=349              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=8471              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=4111              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=4111              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_2

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]