ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านเล่มก่อนหน้าไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๒)

หน้าที่ ๑.

สมนฺตปาสาทิกาย นาม วินยฏฺฐกถาย มหาวิภงฺควณฺณนาย ทุติโย ภาโค ---------- เตรสกณฺฑวณฺณนา ยํ ปาราชิกกณฺฑสฺส สงฺคีตํ สมนนฺตรํ ตสฺส เตรสกสฺสาย- มปุพฺพปทวณฺณนา ฯ {๒๓๔} เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา เสยฺยสโก อนภิรโต พฺรหฺมจริยํ จรตีติ เอตฺถ ฯ อายสฺมาติ ปิยวจนํ ฯ เสยฺยสโกติ ตสฺส ภิกฺขุโน นามํ ฯ อนภิรโตติ วิกฺขิตฺตจิตฺโต กามราคปริฬาเหน ปริทยฺหมาโน น ปน คิหิภาวํ ปฏฐยมาโน ฯ โส เตน กิโส โหตีติ โส เสยฺยสโก เตน อนภิรตภาเวน กิโส โหติ ฯ อทฺทสา โข อายสฺมา อุทายีติ เอตฺถ ฯ อุทายีติ ตสฺส เถรสฺส นามํ ฯ อยํ หิ เสยฺยสกสฺส อุปชฺฌาโย โลลุทายิ นาม ภนฺตมิคสปฏิภาโค นิทฺทารามตาทิมนุยุตฺตานํ อญฺญตโร โลลภิกฺขุ ฯ กจฺจิ โน ตฺวนฺติ กจฺจิ นุ ตฺวํ ฯ ยาวทตฺถํ ภุญฺชาติ อาทีสุ ยาวตา อตฺโถ ยาวทตฺถํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหต ยาวตา เต โภชเนน อตฺโถ ยตฺตกํ ตฺวํ อิจฺฉสิ ตตฺตกํ ภุญฺช

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒.

ยตฺตกํ กาลํ รตฺตึ วา ทิวา วา สุปิตุํ ตฺวํ อิจฺฉสิ ตตฺตกํ สุป มตฺติกาทีหิ กายํ อุพฺพฏเฏตฺวา จุณฺณาทีหิ ฆํสิตฺวา ยตฺตกํ นหานํ อิจฺฉสิ ตตฺตกํ นหาหิ อุทฺเทเสน วา ปริปุจฺฉาย วา วตฺตปฏิปตฺติยา วา กมฺมฏฐาเนน วา อตฺโถ นตฺถีติ ฯ ยทา เต อนภิรติ อุปฺปชฺชตีติ ยสฺมึ กาเล ตว กามราควเสน อุกฺกณฺฐตา วิกฺขิตฺตจิตฺตตา อุปฺปชฺชติ ฯ ราโค จิตฺตํ อนุทฺธํเสตีติ กามราโค จิตฺตํ ธํเสติ ปธํเสติ วิกฺขิปติ เจว มิลาเปติ จ ฯ ตทา หตฺเถน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจหีติ ตสฺมึ กาเล หตฺเถน วายมิตฺวา อสุจิโมจนํ กโรหิ เอวญฺหิ เต จิตฺเตกคฺคตา ภวิสฺสตีติ ฯ อิติ นํ อุปชฺฌาโย อนุสาสิ ยถา ตํ พาโล พาลํ มูโค มูคํ ฯ {๒๓๕} เตสํ มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานนฺติ สติสมฺปชญฺญํ ปหาย นิทฺทํ โอตรนฺตานํ ฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานํ อพฺยากโต ภวงฺควาโร ปวตฺตติ สติสมฺปชญฺญวาโร คลติ ตถาปิ สยนกาเล มนสิกาโร กาตพฺโพ ฯ ทิวา สุปนฺเตน ยาว นหาตสฺส ภิกฺขุโน เกสา น สุกฺขนฺติ ๑- ตาว สุปิตฺวา วุฏฺฐหิสฺสามีติ สอุสฺสาเหน สุปิตพฺพํ ฯ รตฺตึ สุปนฺเตน เอตฺตกนฺนาม รตฺติภาคํ สุปิตฺวา จนฺเทน วา ตารกาย วา อิทนฺนาม ฐานํ ปตฺตกาเล วุฏฺฐหิสฺสามีติ สอุสฺสาเหน สุปิตพฺพํ ฯ พุทฺธานุสฺสติอาทีสุ ทสสุ กมฺมฏฺฐาเนสุ เอกํ อญฺญํ วา จิตฺตรุจิยํ กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา ว นิทฺทา โอกฺกมิตพฺพา ฯ เอวํ กโรนฺโต หิ สโต สมฺปชาโน @เชิงอรรถ: ๑. สุกฺขา โหนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓.

สติญฺจ สมฺปชญฺญญฺจ อวิชหิตฺวาว นิทฺทํ โอกฺกมตีติ วุจฺจติ ฯ เต ปน ภิกฺขู พาลา โลลา ภนฺตมิคปฏิภาคา น เอวมกํสุ ฯ เตน วุตฺตํ เตสํ มุฏฺฐสฺสตีนํ อสมฺปชานานํ นิทฺทํ โอกฺกมนฺตานนฺติ ฯ อตฺถิ เจตฺถ เจตนา อุปลพฺภตีติ เอตฺถ จ สุปินนฺเต อสฺสาทนเจตนา อตฺถิ อุปลพฺภติ ฯ อตฺเถสา ภิกฺขเว เจตนา สา จ โข อพฺโพหาริกาติ ภิกฺขเว เอสา อสฺสาทนเจตนา อตฺถิ สา จ โข อวิสเย อุปฺปนฺนตฺตา อพฺโพหาริกา อาปตฺติยา องฺคํ น โหติ ฯ อิติ ภควา สุปินนฺตเจตนาย อพฺโพหาริกภาวํ ทสฺเสตฺวา เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ สญฺเจตนิกา สุกฺกวิสฏฺฐิ อญฺญตฺร สุปินนฺตา สงฺฆาทิเสโสติ สานุปฺปญฺญตฺติกํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสิ ฯ {๒๓๖-๒๓๗} ตตฺถ สํวิชฺชติ เจตนา อสฺสาติ สญฺเจตนา ฯ สญฺเจตนาว สญฺเจตนิกา ฯ สญฺเจตนา วา อสฺสา อตฺถีติ สญฺเจตนิกา ฯ ยสฺมา ปน ยสฺส สญฺเจตนิกา สุกฺกวิสฏฺฐิ โหติ โส ชานนฺโต สญฺชานนฺโต โหติ สา จสฺส สุกฺกวิสฏฺฐิ เจจฺจ อภิวิตริตฺวา วีติกฺกโม โหติ ตสฺมา พฺยญฺชเน อาทรํ อกตฺวา อตฺถเมว ทสฺเสตุํ ชานนฺโต สญฺชานนฺโต เจจฺจ อภิวิตริตฺวา วีติกฺกโมติ เอวมสฺส ปทภาชนํ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ชานนฺโตติ อุปกฺกมามีติ ชานนฺโต ฯ สญฺชานนฺโตติ สุกฺกํ โมเจมีติ สญฺชานนฺโต ฯ เตเนว อุปกฺกมชานนากาเรน สทฺธึ ชานนฺโตติ อตฺโถ ฯ เจจฺจาติ โมจนสฺ- สาทเจตนาวเสน เจเตตฺวา ปกปฺเปตฺวา ฯ อภิวิตริตฺวาติ อุปกฺกมวเสน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔.

มทฺทนฺโต นิราสงฺกํ จิตฺตํ เปเสตฺวา ฯ วีติกฺกโมติ เอวํ ปวตฺตสฺส โย วีติกฺกโม อยํ สญฺเจตนิกาสทฺทสฺส สิขาปฺปตฺโต อตฺโถติ วุตฺตํ โหติ ฯ อิทานิ สุกฺกวิสฏฺฐีติ เอตฺถ ยสฺส สุกฺกสฺส ยา วิสฏฺฐิ ตํ ตาว สํขฺยาโต จ วณฺณเภทโต จ ทสฺเสตุํ สุกฺกนฺติ ทส สุกฺกานีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ สุกฺกานํ อาสยเภทโต ธาตุนานตฺตโต จ นีลาทิวณฺณเภโท เวทิตพฺโพ ฯ วิสฏฺฐีติ วิสคฺโค ฯ อตฺถโต ปเนตํ ฐานา จาวนํ โหติ ฯ เตนาห วิสฏฺฐีติ ฐานา จาวนา วุจฺจตีติ ฯ ตตฺถ วตฺถิสีสํ กฏิ กาโยติ ติธา สุกฺกสฺสฏฺฐานํ กปฺเปนฺติ ฯ เอโก กิราจริโย วตฺถิสีสํ สุกฺกสฺสฏฺฐานนฺติ อาห ฯ เอโก กฏีติ ฯ เอโก สกโล กาโยติ ฯ เตสุ ตติยสฺส ภาสิตํ สุภาสิตํ ฯ เกสโลมนขทนฺตานํ หิ มํสวินิมุตฺตฏฺฐานํ อุจฺจารปสฺสาวเขฬสึฆาณิกาถทฺธสุกฺขจมฺมานิ จ วชฺเชตฺวา อวเสโส ฉวิมํสโลหิตานุคโต สพฺโพปิ กาโย กายปฺปสาทภาวชีวิตินฺทฺริยาพทฺธปิตฺตานํ สมฺภวสฺส จ ฐานเมว ฯ ตถาหิ ราคปริยุฏฺฐาเนนาภิภูตานํ หตฺถีนํ อุโภหิ กณฺณจูลิกาหิ สมฺภโว นิกฺขมติ ฯ มหาเสนราชา จ ราคปริยุฏฺฐิโต สมฺภวเวคํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต สตฺเถน พาหุสีสํ ผาเลตฺวา วณมุเขน นิกฺขนฺตํ สมฺภวํ ทสฺเสสีติ ฯ เอตฺถ ปน ปฐมสฺส อาจริยสฺส วาเท โมจนสฺสาเทน นิมิตฺเต อุปกฺกมโต ยตฺตกํ เอกา ขุทฺทกมกฺขิกา ปิเวยฺย ตตฺตเก อสุจิมฺหิ วตฺถิสีสโต มุญฺจิตฺวา ทกโสตํ โอติณฺณมตฺเต พหิ นิกฺขนฺเต วา อนิกฺขนฺเต วา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕.

สงฺฆาทิเสโส ฯ ทุติยสฺส วาเท ตเถว กฏิโต มุญฺจิตฺวา ทกโสตํ โอติณฺณมตฺเต ฯ ตติยสฺส วาเท ตเถว สกลกายํ สํโขเภตฺวา ตโต มุญฺจิตฺวา ทกโสตํ โอติณฺณมตฺเต พหิ นิกฺขนฺเต วา อนิกฺขนฺเต วา สงฺฆาทิเสโส ฯ ทกโสโตโรหณํ เจตฺถ อธิวาเสตฺวา อนฺตรา นิวาเรตุํ อสกฺกุเณยฺยตาย วุตฺตํ ฯ ฐานา จุตํ หิ อวสฺสํ ทกโสตํ โอตรติ ตสฺมา ฐานา จาวนมตฺเตเนเวตฺถ อาปตฺติ เวทิตพฺพา ฯ สา จ โข นิมิตฺเต อุปกฺกมนฺตสฺเสว ฯ หตฺถปริกมฺมปาทปริกมฺม- คตฺตปริกมฺมกรเณ ปน สเจปิ อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ อยํ สพฺพาจริยสาธารโณ วินิจฺฉโย ฯ อญฺญตฺร สุปินนฺตาติ เอตฺถ สุปิโนเอว สุปินนฺโต ตํ ฐเปตฺวา อปเนตฺวาติ วุตฺตํ โหติ ฯ ตญฺจ ปน สุปินํ ปสฺสนฺโต จตูหิ การเณหิ ปสฺสติ ธาตุกฺโขภโต วา อนุภูตปุพฺพโต วา เทวโตปสํหารโต วา ปุพฺพนิมิตฺตโต วาติ ฯ ตตฺถ ปิตฺตาทีนํ โขภกรณปจฺจยโยเคน ขุภิตธาตุโก ธาตุกฺโขภโต สุปินํ ปสฺสติ ฯ ปสฺสนฺโต จ นานาวิธํ สุปินํ ปสฺสติ ปพฺพตา ปตนฺโต วิย อากาเสน คจฺฉนฺโต วิย วาฬมิคหตฺถิโจราทีหิ อนุพทฺโธ วิย จ โหติ ฯ อนุภูตปุพฺพโต ปสฺสนฺโต ปุพฺเพ อนุภูตปุพฺพํ อารมฺมณํ ปสฺสติ ฯ เทวโตปสํหารโต ปสฺสนฺตสฺส เทวตา อตฺถกามตาย วา อนตฺถกามตาย วา อตฺถาย วา อนตฺถาย วา นานาวิธานิ อารมฺมณานิ อุปสํหรนฺติ ฯ โส ตาสํ เทวตานํ อานุภาเวน ตานิ อารมฺมณานิ ปสฺสติ ฯ ปุพฺพนิมิตฺตโต ปสฺสนฺโต ปุญฺญาปุญฺญวเสน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖.

อุปฺปชฺชิตุกามสฺส อตฺถสฺส วา อนตฺถสฺส วา ปุพฺพนิมิตฺตภูตํ สุปินํ ปสฺสต โพธิสตฺตมาตา วิย ปุตฺตปฏิลาภนิมิตฺตํ โพธิสตฺโต วิย ปญฺจ มหาสุปิเน โกสลราชา วิย จ โสฬส สุปิเนติ ฯ ตตฺถ ยํ ธาตุกฺโขภโต อนุภูตปุพฺพโต จ สุปินํ ปสฺสติ น ตํ สจฺจํ โหติ ฯ ยํ เทวโตปสํหารโต ปสฺสติ ตํ สจฺจํ วา โหติ อลิกํ วา ฯ กุทฺธา หิ เทวตา อุปาเยน วินาเสตุกามา วิปรีตมฺปิ กตฺวา ทสฺเสนฺติ ฯ ยํ ปน ปุพฺพนิมิตฺตโต ปสฺสติ ตํ เอกนฺตสจฺจเมว โหติ ฯ เอเตสํ จตุนฺนํ มูลการณานํ สํสคฺคเภทโตปิ สุปินเภโท โหติเยว ฯ ตญฺจ ปเนตํ จตุพฺพิธมฺปิ สุปินํ เสกฺขปุถุชฺชนาว ปสฺสนฺติ อปฺปหีนวิปลฺลาสตฺตา ฯ อเสกฺขา น ปสฺสนฺติ ปหีนวิปลฺลาสตฺตา ฯ กึ ปเนตํ ปสฺสนฺโต สุตฺโต ปสฺสติ ปฏิพุทฺโธ อุทาหุ เนวสุตฺโต นปฏิพุทฺโธติ ฯ กิญฺเจตฺถ ฯ ยทิ ตาว สุตฺโต ปสฺสติ อภิธมฺมวิโรโธ อาปชฺชติ ฯ ภวงฺคจิตฺเตน หิ สุปติ ฯ ตํ รูปนิมิตฺตาทิอารมฺมณํ ราคาทิสมฺปยุตฺตํ วา น โหติ ฯ สุปินํ ปสฺสนฺตสฺส จ อีทิสานิ จิตฺตานิ อุปฺปชฺชนฺติ ฯ อถ ปฏิพุทฺโธ ปสฺสติ วินยวิโรโธ อาปชฺชติ ฯ ยํ หิ ปฏิพุทฺโธ ปสฺสติ ตํ สพฺโพหาริกจิตฺเตน ปสฺสติ ฯ สพฺโพหาริกจิตฺเตน จ กเต วีติกฺกเม อนาปตฺติ นาม นตฺถิ ฯ สุปินํ ปสฺสนฺเตน ปน กเต วีติกฺกเม เอกนฺตมนาปตฺติเอว ฯ อถ เนวสุตฺโต น ปฏิพุทฺโธ ปสฺสติ น ๑- นาม ปสฺสติ ฯ เอวญฺจ สติ สุปินสฺส อภาโวว อาปชฺชติ ฯ น อภาโว ฯ @เชิงอรรถ: ๑. อิโต ปรํ โกจีติ ปทํ ภเวยฺย ฯ วิมติ: โก นาม ปสุสตีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗.

กสฺมา ฯ ยสฺมา กปิมิทฺธปเรโต ปสฺสติ ฯ วุตฺตํ เหตํ กปิมิทฺธปเรโต โข มหาราช สุปีนํ ปสฺสตีติ ๑- ฯ กปิมิทฺธปเรโตติ มกฺกฏนิทฺทาย ยุตฺโต ฯ ยถา หิ มกฺกฏสฺส นิทฺทา ลหุปริวตฺตา โหติ เอวํ ยา นิทฺทา ปุนปฺปุนํ กุสลาทิจิตฺตโวกิณฺณตฺตา ลหุปริวตฺตา ยสฺสา ปวตฺติยํ ปุนปฺปุนํ ภวงฺคโต อุตฺตรณํ โหติ ตาย ยุตฺโต สุปินํ ปสฺสติ ฯ เตนายํ สุปิโน กุสโลปิ โหติ อกุสโลปิ อพฺยากโตปิ ฯ ตตฺถ สุปินนฺเต เจติยวนฺทนธมฺมสฺสวนธมฺมเทสนาทีนิ กโรนฺตสฺส กุสโล ปาณาติปาตาทีนิ กโรนฺตสฺส อกุสโล ทฺวีหิ องฺเคหิ มุตฺโต อาวชฺชนตทารมฺมณกฺขเณ อพฺยากโตติ เวทิตพฺโพ ฯ สฺวายํ ทุพฺพลวตฺถุกตฺตา เจตนาย ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒิตุํ อสมตฺโถ ปวตฺเต ปน อญฺเญหิ กุสลากุสเลหิ อุปตฺถมฺภิโต วิปากํ เทติ ฯ กิญฺจาปิ วิปากํ เทติ อถโข อวิสเย อุปฺปนฺนตฺตา อพฺโพหาริกาว สุปินนฺตเจตนา ฯ เตนาห ฐเปตฺวา สุปินนฺตนฺติ ฯ สงฺฆาทิเสโสติ อิมสฺส อาปตฺตินิกายสฺส นามํ ฯ ตสฺมา ยา อญฺญตฺร สุปินนฺตา สญฺเจตนิกา สุกฺกวิสฏฺฐิ อยํ สงฺฆาทิเสโส นาม อาปตฺตินิกาโยติ เอวเมตฺถ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ ฯ วจนตฺโถ ปเนตฺถ สงฺโฆ อาทิมฺหิ เจว เสเส จ อิจฺฉิตพฺโพ อสฺสาติ สงฺฆาทิเสโสติ ฯ กึ วุตฺตํ โหติ ฯ อิมํ อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐาตุกามสฺส ยนฺตํ อาปตฺติวุฏฺฐานํ ตสฺส อาทิมฺหิ เจว ปริวาสนตฺถาย อาทิโต เสเส มชฺเฌ มานตฺตทานตฺถาย มูลาย ปฏิกฺกสฺสเนน วา สห มานตฺตทานตฺถาย อวสาเน อพฺภานตฺถาย จ สงฺโฆ อิจฺฉิตพฺโพ ฯ @เชิงอรรถ: ๑. นย. มิลินฺทปญฺหา. ๓๗๙.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘.

น เหตฺถ เอกมฺปิ กมฺมํ วินา สงฺเฆน สกฺกา กาตุนฺติ ฯ สงฺโฆ อาทิมฺหิ เจว เสเส จ อิจฺฉิตพฺโพ อสฺสาติ สงฺฆาทิเสโส ฯ พฺยญฺชนํ ปน อนาทยิตฺวา อตฺถเมว ทสฺเสตุํ สงฺโฆว ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ เทติ มูลาย ปฏิกสฺสติ มานตฺตํ เทติ อพฺเภติ น สมฺพหุลา น เอกปุคฺคโล เตน วุจฺจติ สงฺฆาทิเสโสติ อิทมสฺส ปทภาชนํ ฯ สงฺฆาทิเสโสติ ยํ วุตฺตํ ตํ สุโณหิ ยถากถํ สงฺโฆว เทติ ปริวาสํ มูลาย ปฏิกสฺสติ มานตฺตํ เทติ อพฺเภติ เตเนตํ อิติ วุจฺจตีติ ๑- ปริวาเร วจนการณญฺจ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ จ ปริวาสทานาทีนิ สมุจฺจยกฺขนฺธเก วิตฺถารโต อาคตานิ ฯ ตตฺเถว เนสํ วณฺณนํ กริสฺสาม ฯ ตสฺเสว วา อาปตฺตินิกายสฺสาติ ตสฺส เอว อาปตฺติสมูหสฺส ฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ อยํ เอกาว อาปตฺติ รุฬฺหิสทฺเทน ปน อวยเว สมูหโวหาเรน วา นิกาโย วุตฺโต เอโก เวทนากฺขนฺโธ เอโก วิญฺญาณกฺขนฺโธติ อาทีสุ วิย ฯ เอวํ อุทฺทิฏฺฐสิกฺขาปทํ ปทานุกฺกเมน วิภชิตฺวา อิทานิ อิมํ สุกฺกวิสฏฺฐึ อาปชฺชนฺตสฺส อุปายญฺจ กาลญฺจ อธิปฺปายญฺจ อธิปฺปายวตฺถุญฺจ ทสฺเสตุํ อชฺฌตฺตรูเป โมเจตีติ อาทิมาห ฯ เอตฺถ หิ อชฺฌตฺตรูปาทีหิ จตูหิ ปเทหิ อุปาโย ทสฺสิโต ฯ อชฺฌตฺตรูเป หิ วา โมเจยฺย พหิทฺธารูเป วา อุภยตฺถ วา อากาเส วา กฏึ กมฺเปนฺโต ฯ อิโต ปรํ อญฺโญ อุปาโย นตฺถิ ฯ ตตฺถ รูเป ฆฏฺเฏตฺวา โมเจนฺโตปิ รูเปน ฆฏฺเฏตฺวา โมเจนฺโตปิ รูเป โมเจติจฺเจว @เชิงอรรถ: ๑. ปริวาร. วิ. ๘/๓๖๘.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙.

เวทิตพฺโพ ฯ รูเป หิ สติ โส โมเจติ น รูปํ อลภิตฺวาติ ฯ ราคูปตฺถมฺภาทีหิ ปน ปญฺจหิ กาโล ทสฺสิโต ฯ ราคูปตฺถมฺภาทิกาเลสุ หิ องฺคชาตํ กมฺมนิยํ โหติ ยสฺส กมฺมนิยตฺเต สติ โมเจติ ฯ อิโต ปรํ อญฺโญ กาโล นตฺถิ ฯ น หิ วินา ราคูปตฺถมฺภาทีหิ ปุพฺพณฺหาทโย กาลเภทา โมจเน นิมิตฺตา โหนฺติ ฯ อาโรคฺยตฺถายาติ อาทีหิ ทสหิ อธิปฺปาโย ทสฺสิโต ฯ เอวรูเปน หิ อธิปฺปายเภเทน โมเจติ น อญฺญถา ฯ นีลาทีหิ ปน ทสหิ นวมสฺส อธิปฺปายสฺส วตฺถุ ทสฺสิตํ ฯ วีมํสนฺโต หิ. นีลาทีสุ อญฺญตรวเสน วีมํสติ น เตหิ วินิมุตฺตนฺติ ฯ {๒๓๘} อิโต ปรํ อิเมสํเยว อชฺฌตฺตรูปาทีนํ ปทานํ ปกาสนตฺถํ อชฺฌตฺตรูเปติ อชฺฌตฺตอุปาทินฺนรูเปติ อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ อชฺฌตฺตอุปาทินฺนรูเปติ อตฺตโน หตฺถาทิเภเท รูเป ฯ พหิทฺธาอุปาทินฺเนติ ปรสฺส ตาทิเสเยว ฯ อนุปาทินฺเนติ ตาลจฺฉิทฺทาทิเภเท ฯ ตทุภเยติ อตฺตโน จ ปรสฺส จ รูเป ฯ อุภยฆฏฺฏนวเสเนตํ วุตฺตํ ฯ อตฺตโน รูเปน จ อนุปาทินฺนรูเปน จ เอกโต ฆฏฺฏเนปิ ลพฺภติ ฯ อากาเส วายมนฺตสฺสาติ เกนจิ รูเปน อฆฏฺเฏตฺวา อากาเสเยว กฏิกมฺปนปฺปโยเคน องฺคชาตํ จาเลนฺตสฺส ฯ ราคูปตฺถมฺเภติ ราคสฺส พลวภาเวน ราเคน วา องฺคชาตสฺส อุปตฺถมฺเภ ฯ ถทฺธภาเว สญฺชาเตติ วุตฺตํ โหติ ฯ กมฺมนิยํ โหตีติ โมจนกมฺมกฺขมํ อชฺฌตฺตรูปาทีสุ อุปกฺกมารหํ โหติ ฯ อุจฺจาลิงฺคปาณกทฏฺฐุปตฺถมฺเภติ อุจฺจาลิงฺคปาณกทฏฺเฐน องฺคชาเต อุปตฺถทฺเธ ฯ อุจฺจาลิงฺคปาณกา นาม โลมสปาณกา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐.

โหนฺติ เตสํ โลเมหิ ผุฏฺฐํ องฺคชาตํ กณฺฑุํ คเหตฺวา ถทฺธํ โหติ ฯ ตตฺถ ยสฺมา ตานิ โลมานิ องฺคชาตํ ฑํสนฺตานิ วิย อิชฺฌนฺติ ตสฺมา อุจฺจาลิงฺคปาณกทฏฺเฐนาติ วุตฺตํ ฯ อตฺถโต ปน อุจฺจาลิงฺคปาณกโลมเวธเนนาติ วุตฺตํ โหติ ฯ {๒๓๙} อโรโค ภวิสฺสามีติ โมเจตฺวา อโรโค ภวิสฺสามิ ฯ สุขเวทนํ อุปฺปาเทสฺสามีติ โมจเนน มุจฺจนุปฺปตฺติยา มุตฺตปจฺจยา จ ยา สุขา เวทนา โหติ ตํ อุปฺปาเทสฺสามีติ อตฺโถ ฯ เภสชฺชํ ภวิสฺสตีติ อิทํ เม โมจิตํ กิญฺจิเทว เภสชฺชํ ภวิสฺสติ ฯ ทานํ ทสฺสามีติ โมเจตฺวา กีฏกิปีลิกาทีนํ ปาณานํ ทานํ ทสฺสามิ ฯ ปุญฺญํ ภวิสฺสตีติ โมเจตฺวา กีฏาทีนํ เทนฺตสฺส ปุญฺญํ ภวิสฺสติ ฯ ยญฺญํ ยชิสฺสามีติ โมเจตฺวา กีฏาทีนํ ยญฺญํ ยชิสฺสามิ ฯ กิญฺจิ กิญฺจิ มนฺตปทํ วตฺวา ทสฺสามีติ วุตฺตํ โหติ ฯ สคฺคํ คมิสฺสามีติ โมเจตฺวา กีฏาทีนํ ทินฺนทาเนน วา ปุญฺเญน วา ยญฺเญน วา สคฺคํ คมิสฺสามิ ฯ วีชํ ภวิสฺสตีติ กุลวํสงฺกุรสฺส ทารกสฺส วีชํ ภวิสฺสติ ฯ อิมินา เม วีเชน ปุตฺโต นิพฺพตฺติตฺสตีติ อิมินา อธิปฺปาเยน โมเจตีติ อตฺโถ ฯ วีมํสตฺถายาติ ชานนตฺถาย ฯ นีลํ ภวิสฺสตีติ อาทีสุ ชานิสฺสามิ ตาว กึ เม โมจิตํ นีลํ ภวิสฺสติ ปีตกาทีสุ อญฺญตรวณฺณนฺติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ ฯ ขิฑฺฑาธิปฺปาโยติ ขิฑฺฑาปสุโต ฯ เตน เตน อธิปฺปาเยน กีฬนฺโต โมเจตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ {๒๔๐} อิทานิ ยทิทํ อชฺฌตฺตรูเป โมเจตีติ อาทิ วุตฺตํ ตตฺถ ยถา โมเจนฺโต อาปตฺตึ อาปชฺชติ เตสญฺจ ปทานํ วเสน ยตฺตโก

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑.

อาปตฺติเภโท โหติ ตํ สพฺพํ ทสฺเสนฺโต อชฺฌตฺตรูเป เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจติ อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ เจเตตีติ โมจนสฺสาทสมฺปตฺตาย เจตนาย มุจฺจตูติ เจเตติ ฯ อุปกฺกมตีติ ตทนุรูปํ วายามํ กโรติ ฯ มุจฺจตีติ เอวํ เจเตนฺตสฺส ตทนุรูเปน วายาเมน วายมโต สุกฺกํ ฐานา จวติ ฯ อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสาติ อิเมหิ ตีหิ องฺเคหิ อสฺส ปุคฺคลสฺส สงฺฆาทิเสโส นาม อาปตฺติ โหตีติ อตฺโถ ฯ เอส นโย พหิทฺธารูเปติ อาทีสุปิ อวเสเสสุ อฏฺฐวีสติยา ปเทสุ ฯ เอตฺถ ปน เทฺว อาปตฺติสหสฺสานิ นีหริตฺวา ทสฺเสตพฺพานิ ฯ กถํ ฯ อชฺฌตฺตรูเป ตาว ราคูปตฺถมฺเภ อาโรคฺยตฺถาย นีลํ โมเจนฺตสฺส เอกา อาปตฺติ อชฺฌตฺตรูเปเยว ราคูปตฺถมฺเภ อาโรคฺยตฺถาย ปีตกาทีนํ โมจนวเสน อปรา นวาติ ทส ฯ ยถา จ อาโรคฺยตฺถาย ทส เอวํ สุขาทีนํ นวนฺนํ ปทานํ อตฺถาย เอเกกปเทน ทส ทส กตฺวา นวุติ ฯ อิติ อิมา จ นวุติ ปุริมา จ ทสาติ ราคูปตฺถมฺเภ ตาว สตํ ฯ ยถา ปน ราคูปตฺถมฺเภ เอวํ วจฺจูปตฺถมฺภาทีสุปิ จตูสุ เอเกกสฺมึ อุปตฺถมฺเภ สตํ สตํ กตฺวา จตฺตาริ สตานิ ฯ อิติ อิมานิ จตฺตาริ ปุริมญฺจ เอกํ อชฺฌตฺตรูเป ตาว ปญฺจนฺนํ อุปตฺถมฺภานํ วเสน ปญฺจ สตานิ ฯ ยถา จ อชฺฌตฺตรูเป ปญฺจ เอวํ พหิทฺธารูเป ปญฺจ อชฺฌตฺตพหิทฺธารูเป ปญฺจ อากาเส กฏึ กปฺเปนฺตสฺส ปญฺจาติ สพฺพานิปิ จตุนฺนํ ปญฺจกานํ วเสน เทฺว อาปตฺติสหสฺสานิ เวทิตพฺพานิ ฯ อิทานิ อาโรคฺยตฺถายาติ อาทีสุ ตาว ทสสุ ปเทสุ ปฏิปาฏิยา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒.

วา อุปฺปฏิปาฏิยา วา เหฏฺฐา วา คเหตฺวา อุปริ คณฺหนฺตสฺส อุปริ วา คเหตฺวา เหฏฺฐา คณฺหนฺตสฺส อุภโต วา คเหตฺวา มชฺเฌ ฐเปนฺตสฺส มชฺเฌ วา คเหตฺวา อุภโต หรนฺตสฺส สพฺพมูลกํ วา กตฺวา คณฺหนฺตสฺส เจตนูปกฺกมโมจเน สติ วิสํเกโต นาม นตฺถีติ ทสฺเสตุํ อาโรคฺยตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจาติ ขณฺฑจกฺกพทฺธจกฺกาทิเภทวิจิตฺตํ ปาลิมาห ฯ ตตฺถ อาโรคฺยตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจ อาโรคฺยตฺถญฺจ เภสชฺชตฺถญฺจาติ เอวํ อาโรคฺยปทํ สพฺพปเทหิ โยเชตฺวา วุตฺตเมกํ ขณฺฑจกฺกํ ฯ สุขปทาทีนิ สพฺพปเทหิ โยเชตฺวา ยาว อตฺตโน อตฺตโน อตีตานนฺตรํ ปทํ ตาว อาเนตฺวา วุตฺตานิ นว พทฺธจกฺกานีติ เอวํ เอกมูลกานิ ทส จกฺกานิ โหนฺติ ฯ ตานิ ทุมูลกาทีหิ สทฺธึ อสมฺโมหโต วิตฺถาเรตฺวา เวทิตพฺพานิ ฯ อตฺโถ ปเนตฺถ ปากโฏเยว ฯ ยถา จ อาโรคฺยตฺถายาติ อาทีสุ ทสสุ ปเทสุ เอวํ นีลาทีสุปิ นีลญฺจ ปีตกญฺจ เจเตติ อุปกฺกมตีติ อาทินา นเยน จกฺกานิ วุตฺตานิ ฯ ตานิปิ อสมฺโมหโต วิตฺถาเรตฺวา เวทิตพฺพานิ ฯ อตฺโถ ปเนตฺถาปิ ปากโฏเยว ฯ ปุน อาโรคฺยตฺถญฺจ นีลญฺจ อาโรคฺยตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจ นีลญฺจ ปีตกญฺจาติ เอเกเนกํ ทฺวีหิ เทฺว ฯเปฯ ทสหิ ทสาติ เอวํ ปุริมปเทหิ สทฺธึ ปจฺฉิมปทานิ โยเชตฺวา เอกํ มิสฺสกจกฺกํ วุตฺตํ ฯ อิทานิ ยสฺมา นีลํ โมเจสฺสามีติ เจเตตฺวา อุปกฺกมนฺตสฺส ปีตกาทีสุปิ มุตฺเตสุ ปีตกาทิวเสน เจเตตฺวา อุปกฺกมนฺตสฺส อิตเรสุ มุตฺเตสุปิ เนวตฺถิ วิสํเกโต ตสฺมา เอตมฺปิ นยํ ทสฺเสตุํ นีลํ โมเจสฺสามีติ เจเตติ อุปกฺกมติ ปีตกํ มุจฺจตีติ อาทินา นเยน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓.

จกฺกานิ วุตฺตานิ ฯ ตโต ปรํ สพฺพปจฺฉิมปทํ นีลาทีหิ นวหิ ปเทหิ โยเชตฺวา กุจฺฉิจกฺกนฺนาม วุตฺตํ ฯ ตโต ปีตกาทีนิ นว ปทานิ เอเกน นีลปเทเนว สทฺธึ โยเชตฺวา ปิฏฺฐิจกฺกนฺนาม วุตฺตํ ฯ ตโต โลหิตกาทีนิ นว ปทานิ เอเกน ปีตกปเทเนว สทฺธึ โยเชตฺวา ทุติยํ ปิฏฺฐิจกฺกํ วุตฺตํ ฯ เอวํ โลหิตกปทาทีหิปิ สทฺธึ อิตรานิ นว นว ปทานิ โยเชตฺวา อญฺญานิปิ อฏฺฐ จกฺกานิ วุตฺตานีติ เอวํ ทสคติกํ ปิฏฺฐิจกฺกํ เวทิตพฺพํ ฯ เอวํ ขณฺฑจกฺกาทีนํ อเนเกสํ จกฺกานํ วเสน วิตฺถารโต ครุกาปตฺติเมว ทสฺเสตฺวา องฺควเสเนว ครุกาปตฺติญฺจ ลหุกาปตฺติญฺจ อนาปตฺติญฺจ ทสฺเสตุํ เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจตีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ปุริมนเยเนว อชฺฌตฺตรูปาทีสุ ราคาทิอุปตฺถมฺเภ สติ อาโรคฺยาทีนํ อตฺถาย เจเตนฺตสฺส อุปกฺกมิตฺวา อสุจิโมจเน ติวงฺคสมฺปนฺนา ครุกาปตฺติ วุตฺตา ฯ ทุติยนเยน เจเตนฺตสฺส อุปกฺกมนฺตสฺส จ โมจเน อสติ ทุวงฺคสมฺปนฺนา ลหุกา ถุลฺลจฺจยาปตฺติ ฯ เจเตติ น อุปกฺกมติ มุจฺจตีติ อาทีหิ ฉหิ นเยหิ อนาปตฺติ ฯ อยํ ปน อาปตฺตานาปตฺติเภโท สณฺโห สุขุโม ตสฺมา สุฏฺฐุ สลฺลกฺเขตพฺโพ ฯ สุฏฐุ สลฺลกฺเขตฺวา กุกฺกุจฺจํ ปุจฺฉิเตน อาปตฺติ วา อนาปตฺติ วา อาจิกฺขิตพฺพา ฯ วินยกมฺมํ วา กาตพฺพํ ฯ อสลฺลกฺเขตฺวา กโรนฺโต หิ โรคนิทานํ อชานิตฺวา เภสชฺชํ กโรนฺโต เวชฺโช วิย วิฆาตญฺจ อาปชฺชติ น จ ตํ ปุคฺคลํ ติกิจฺฉิตุํ สมตฺโถ โหติ ฯ ตตฺรายํ สลฺลกฺขณวิธิ ฯ กุกฺกุจฺเจน อาคโต ภิกฺขุ ยาวตติยํ ปุจฺฉิตพฺโพ กตเมน ปโยเคน กตเรน ราเคน อาปนฺโนสีติ ฯ สเจ ปฐมํ อญฺญํ วตฺวา ปจฺฉา อญฺญํ วเทติ น เอกมคฺเคน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔.

กเถติ โส วตฺตพฺโพ ตฺวํ น เอกมคฺเคน กเถสิ ปริหรสิ น สกฺกา ตว วินยกมฺมํ กาตุํ คจฺฉ โสตฺถึ คเวสาติ ฯ สเจ ปน ติกฺขตฺตุํปิ เอกมคฺเคเนว กเถติ ยถาภูตํ อตฺตานํ อาวิกโรติ อถสฺส อาปตฺตานาปตฺติครุกลหุกาปตฺติวินิจฺฉยตฺถํ เอกาทสนฺนํ ราคานํ วเสน เอกาทส ปโยคา สมเวกฺขิตพฺพา ฯ ตตฺรีเม เอกาทส ราคา โมจนสฺสาโท มุจฺจนสฺสาโท มุตฺตสฺสาโท เมถุนสฺสาโท ผสฺสสฺสาโท กณฺฑวนสฺสาโท ทสฺสนสฺสาโท นิสชฺชสฺสาโท วาจสฺสาโท เคหสิตปฺเปมํ วนภงฺคิยนฺติ ฯ ตตฺถ โมเจตุํ อสฺสาโท โมจนสฺสาโท ฯ มุจฺจเน อสฺสาโท มุจฺจนสฺสาโท ฯ มุตฺเต อสฺสาโท มุตฺตสฺสาโท ฯ เมถุเน อสฺสาโท เมถุนสฺสาโท ฯ ผสฺเส อสฺสาโท ผสฺสสฺสาโท ฯ กณฺฑวเน อสฺสาโท กณฺฑวนสฺสาโท ฯ ทสฺสเน อสฺสาโท ทสฺสนสฺสาโท ฯ นิสชฺชายํ อสฺสาโท นิสชฺชสฺสาโท ฯ วาจายํ อสฺสาโท วาจสฺสาโท ฯ เคหสิตํ เปมํ เคหสิตปฺเปมํ ฯ วนภงฺคิยนฺติ ยงฺกิญฺจิ ปุปฺผผลาทิ วนโต ภญฺชิตฺวา อาภฏํ ฯ เอตฺถ จ นวหิ ปเทหิ สมฺปยุตฺตอสฺสาทสีเสน ราโค วุตฺโต ฯ เอเกน ปเทน สรูเปเนว เอเกน ปเทน วตฺถุนา วุตฺโต ฯ วนภงฺโค หิ ราคสฺส วตฺถุ น ราโคเยว ฯ เอเตสํ ปน ราคานํ วเสน เอวํ ปโยคา สมเวกฺขิตพฺพา ฯ โมจนสฺสาเท ฯ โมจนสฺสาทเจตนาย เจเตนฺโต เจว อสฺสาเทนฺโต จ อุปกฺกมติ มุจฺจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ ตเถว เจเตนฺโต จ อสฺสาเทนฺโต จ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ ถุลฺลจฺจยํ ฯ สเจ ปน สยนกาเล ราคปริยุฏฺฐิโต หุตฺวา อูรุนา วา มุฏฺฐินา วา องฺคชาตํ คาฬฺหํ ปีเฬตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕.

โมจนตฺถาย สอุสฺสาโหว สุปติ ฯ สุปนฺตสฺส จสฺส อสุจิ มุจฺจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ สเจ ราคาปริยุฏฺฐานํ อสุภมนสิกาเรน วูปสเมตฺวาสุทฺธจิตฺโต สุปติ สุปนฺตสฺส มุตฺเตปิ อนาปตฺติ ฯ มุจฺจนสฺสาเท ฯ อตฺตโน ธมฺมตาย มุจฺจมานํ อสฺสาเทติ น อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ ปน มุจฺจมานํ อสฺสาเทนฺโต อุปกฺกมติ เตน อุปกฺกเมน มุตฺเต สงฺฆาทิเสโส ฯ อตฺตโน ธมฺมตาย มุจฺจมาเน มา กาสาวํ วา เสนาสนํ วา ทุสฺสีติ องฺคชาตํ คเหตฺวา ชคฺคนตฺถาย อุทกฏฺฐานํ คจฺฉติ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ มุตฺตสฺสาเท ฯ อตฺตโน ธมฺมตาย มุตฺเต ฐานา จุเต อสุจิมฺหิ ปจฺฉา อสฺสาเทนฺตสฺส วินา อุปกฺกเมน มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ อสฺสาเทตฺวา ปุน โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ เมถุนสฺสาเท ฯ เมถุนราเคน มาตุคามํ คณฺหาติ ฯ เตน ปโยเคน อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ เมถุนธมฺมสฺส ปโยคตฺตา ปน ตาทิเส คหเณ ทุกฺกฏํ ฯ สีสํ ปตฺเต ปาราชิกํ ฯ สเจ เมถุนราเคน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ ผสฺสสฺสาเท ฯ ทุวิโธ ผสฺโส อชฺฌตฺติโก จ พาหิโร จ ฯ อชฺฌตฺติเก ตาว ฯ อตฺตโน นิมิตฺตํ ถทฺธํ มุทุกนฺติ ชานิสฺสามีติ วา โลลภาเวน วา กีฬาปยโต อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ กีฬาเปนฺโต อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ พาหิรผสฺเส ปน ฯ กายสํสคฺคราเคน มาตุคามสฺส องฺคมงฺคานิ ปรามสโต เจว อาลิงฺคโต จ อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ กายสํสคฺคสงฺฆาทิเสสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖.

ปน อาปชฺชติ ฯ สเจ กายสํสคฺคราเคน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ วิสฏฺฐิปจฺจยาปิ สงฺฆาทิเสโส ฯ กณฺฑวนสฺสาเท ฯ ททฺทุกจฺฉุปิฬกาปาณกาทีนํ อญฺญตรวเสน กณฺฑวมานํ นิมิตฺตํ กณฺฑวนสฺสาเทเนว กณฺฑวโต อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ กณฺฑวนสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ ทสฺสนสฺสาเท ฯ ทสฺสนสฺสาเทน ปุนปฺปุนํ มาตุคามสฺส อโนกาสํ อุปนิชฺฌายโต อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ มาตุคามสฺส อโนกาสูปนิชฺฌาเน ปน ทุกฺกฏํ ฯ สเจ ทสฺสนสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ นิสชฺชสฺสาเท ฯ มาตุคาเมน สทฺธึ รโหนิสชฺชสฺสาทราเคน นิสินฺนสฺส อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ รโหนิสชฺชปจฺจยา ปน อาปนฺนาย อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ ฯ สเจ นิสชฺชสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ วาจสฺสาเท ฯ วาจสฺสาทราเคน มาตุคามํ เมถุนสนฺนิสฺสิตาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺส อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ ทุฏฐุลฺลวาจาสงฺฆาทิเสสํ ปน อาปชฺชติ ฯ สเจ วาจสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา ปุน โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ เคหสิตปฺเปเม ฯ มาตรํ วา มาตุปฺเปเมน ภคินึ วา ภคินิปฺเปเมน ปุนปฺปุนํ ปรามสโต เจว อาลิงฺคโต จ อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ เคหสิตปฺเปเมน ผุสนปจฺจยา ทุกฺกฏํ ฯ สเจ เคหสิตปฺเปเมน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗.

นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ วนภงฺเค ฯ อิตฺถีปุริสา อญฺญมญฺญํ กิญฺจิเทว ตมฺพูลคนฺธปุปฺผวาสาทิปฺปการํ ปณฺณาการํ มิตฺตสนฺถวภาวสฺส ทฬฺหภาวตฺถาย เปเสนฺติ อยํ วนภงฺโค นาม ฯ ตญฺเจ มาตุคาโม กสฺสจิ สํสฏฺฐวิหาริกสฺส กุลูปกภิกฺขุโน เปเสติ ตสฺส จ อสุกาย นาม อิทํ เปสิตนฺติ สารตฺตสฺส ปุนปฺปุนํ หตฺเถหิ ตํ วนภงฺคํ กีฬาปยโต อสุจิ มุจฺจติ อนาปตติ ฯ สเจ วนภงฺเค สารตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ สเจ อุปกฺกมนฺเตปิ น มุจฺจติ ถุลฺลจฺจยํ ฯ เอวเมเตสํ เอกาทสนฺนํ ราคานํ วเสน อิเม เอกาทส ปโยเค สมเวกฺขิตฺวา อาปตฺติ วา อนาปตฺติ วา สลฺลกฺเขตพฺพา ฯ สลฺลกฺเขตฺวา สเจ ครุกา โหติ ครุกาติ อาจิกฺขิตพฺพา ฯ สเจ ลหุกา โหติ ลหุกาติ อาจิกฺขิตพฺพา ฯ ตทนุรูปญฺจ วินยกมฺมํ กาตพฺพํ ฯ เอวํ หิ กตํ สุกตํ โหติ โรคนิทานํ ญตฺวา เวชฺเชน กตํ เภสชฺชมิว ฯ ตสฺส จ ปุคฺคลสฺส โสตฺถิภาวาย สํวตฺตติ ฯ {๒๖๒} เจเตติ น อุปกฺกมตีติ อาทีสุ ฯ โมจนสฺสาทเจตนาย เจเตติ น อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ โมจนสฺสาทปีฬิโต อโห วต มุจฺเจยฺยาติ เจเตติ น อุปกฺกมติ น มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ โมจนสฺสาเทน น เจเตติ ผสฺสสฺสาเทน กณฺฑวนสฺสาเทน วา อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ ตเถว น เจเตติ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ กามวิตกฺกํ วิตกฺเกนฺโต โมจนตฺถาย น เจเตติ น อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ ปนสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘.

วิตกฺกยโตปิ น มุจฺจติ ฯ อิทํ อาคตเมว โหติ น เจเตติ น อุปกฺกมติ น มุจฺจติ อนาปตฺตีติ ฯ อนาปตฺติ สุปินนฺเตนาติ สุตฺตสฺส สุปิเน เมถุนธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส วิย กายสํสคฺคาทีนิ อาปชฺชนฺตสฺส วิย สุปินนฺเตว การเณน ยสฺส อสุจิ มุจฺจติ ตสฺส อนาปตฺติ ฯ สุปิเน ปน อุปฺปนฺนาย อสฺสาทเจตนาย สจสฺส วิสโย โหติ นิจฺจเลน ภวิตพฺพํ น หตฺเถน นิมิตฺตํ กีฬาเปตพฺพํ ฯ กาสาวปจฺจตฺถรณรกฺขณตฺถํ ปน หตฺถปุเฏน คเหตฺวา ชคฺคนตฺถาย อุทกฏฺฐานํ คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ นโมจนาธิปฺปายสฺสาติ ยสฺส เภสชฺเชน วา นิมิตฺตํ อาลิมฺเปนฺตสฺส อุจฺจาราทีนิ วา กโรนฺตสฺส นโมจนาธิปฺปายสฺส มุจฺจติ ตสฺสาปิ อนาปตฺติ ฯ อุมฺมตฺตกสฺส ทุวิธสฺสาปิ อนาปตฺติ ฯ อิธ เสยฺยสโก อาทิกมฺมิโก ฯ ตสฺส อนาปตฺติ อาทิกมฺมิกสฺสาติ ฯ ปทภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ สมุฏฺฐานาทีสุ ฯ อิทํ สิกฺขาปทํ ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานํ กายจิตฺตโต สมุฏฺฐาติ กิริยา สญฺญาวิโมกขํ สจิตฺตกํ โลกวชฺชํ กายกมฺมํ อกุสลจิตฺตํ ทุเวทนํ สุขมชฺฌตฺตทฺวเยนาติ ฯ {๒๖๓} วินีตวตฺถูสุ สุปินวตฺถุ อนุปฺปญฺญตฺติยํ วุตฺตนยเมว ฯ อุจฺจารปสฺสาววตฺถูนิ อุตฺตานตฺถาเนว ฯ วิตกฺกวตฺถุสฺมึ กามวิตกฺกนฺติ เคหสิตกามวิตกฺกํ ฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ อนาปตฺติ วุตฺตา อถโข วิตกฺกคติเกน น ภวิตพฺพํ ฯ อุณฺโหทกวตฺถุ ปฐมํ อุตฺตานเมว ฯ ทุติเย โส ภิกฺขุ โมเจตุกาโม อุณฺโหทเกน นิมิตฺตํ ปหริตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙.

ปหริตฺวา นหายิ ฯ เตนสฺส อาปตฺติ วุตฺตา ฯ ตติเย อุปกฺกมสฺส อตฺถิตาย ถุลฺลจฺจยํ ฯ เภสชฺชกณฺฑวนวตฺถูนิ อุตฺตานตฺถาเนว ฯ {๒๖๔} มคฺควตฺถูสุ ปฐมสฺส ถูลอูรุสฺส มคฺคํ คจฺฉนฺตสฺส สมฺพาธฏฺฐาเน ฆฏฺฏนาย อสุจิ มุจฺจิ ฯ ตสฺส นโมจนาธิปฺปายตฺตา อนาปตฺติ ฯ ทุติยสฺส ตเถว มุจฺจิ โมจนาธิปฺปายตฺตา ปน สงฺฆาทิเสโส ฯ ตติยสฺส น มุจฺจิ อุปกฺกมสมฺภวโต ปน ถุลฺลจฺจยํ ฯ ตสฺมา มคฺคํ คจฺฉนฺเตน อุปฺปนฺเน ปริฬาเห น คนฺตพฺพํ ฯ คมนํ อุปจฺฉินฺทิตฺวา อสุภาทิมนสิกาเรน จิตฺตํ วูปสเมตฺวา สุทฺธจิตฺเตน กมฺมฏฺฐานํ อาทาย คนฺตพฺพํ ฯ สเจ ฐิโต วิโนเทตุํ น สกฺโกติ มคฺคา โอกฺกมฺม นิสีทิตฺวา วิโนเทตฺวา กมฺมฏฺฐานํ อาทาย สุทฺธจิตฺเตเนว คนฺตพฺพํ ฯ วตฺถิวตฺถูสุ เต ภิกฺขู วตฺถึ ทฬฺหํ คเหตฺวา ปูเรตฺวา ปูเรตวา คามทารกา วิย ปสฺสาวมกํสุ ฯ ชนฺตาฆรวตฺถุสฺมึ อุทรนฺตาเปนฺตสส โมจนาธิปฺปายสฺสาปิ อโมจนาธิปฺปายสฺสาปิ มุตฺเต อนาปตฺติเยว ฯ ปริกมฺมํ กโรนฺตสฺส นิมิตฺตจาลนวเสน อสุจิ มุจฺจติ ฯ ตสฺมา อาปตฺติฏฐาเน อาปตฺติ วุตฺตา ฯ {๒๖๕} อูรุฆฏฺฏาปนวตฺถูสุ เยสํ อาปตฺติ วุตฺตา เต องฺคชาตสามนฺตา ฆฏฺเฏนฺตา ตํ องฺคชาตํ ผุสาเปสุนติ เวทิตพฺพาติ เอวํ กุรุนฺทฏฺฐกถายํ วุตฺตํ ฯ สามเณราทิวตฺถูนิ อุตฺตานตฺถาเนว ฯ {๒๖๖} กายตฺถมฺภนวตฺถุสฺมึ กายํ ถมฺเภนฺตสฺสาติ จิรํ นิสีทิตฺวา วา นิปชฺชิตฺวา วา นวกมฺมํ วา กตฺวา อาลสิยํ วิโมจนตฺถํ วิตฺถมฺเภนฺตสฺส ฯ อุปนิชฺฌายวตฺถุสฺมึ สเจปิ ปฏสตํ นิวตฺถา โหติ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา ฐตฺวา อิมสฺมึ นาโมกาเส นิมิตฺตนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐.

อุปนิชฺฌายนฺตสฺส ทุกฺกฏเมว ฯ อนิวตฺถคามทาริกานํ นิมิตฺตํ อุปนิชฺฌายนฺตสฺส ปน กิเมว วตฺตพฺพํ ฯ ติรจฺฉานคตานมฺปิ นิมิตฺเต เอเสว นโย ฯ อิโตจีโตจ อวิโลเกตฺวา ปน ทิวสมฺปิ เอกปฺปโยเคน อุปนิชฺฌายนฺตสฺส เอกเมว ทุกฺกฏํ ฯ อิโตจีโตจ วิโลเกตฺวา ปุนปฺปุนํ อุปนิชฺฌายนฺตสฺส ปโยเค ปโยเค ทุกฺกฏํ ฯ อุมฺมีลนนิมีลนวเสน น กาตพฺโพ ฯ สหสา อุปนิชฺฌายิตฺวา ปุน ปฏิสงฺขา สํวเร ติฏฺฐโต อนาปตฺติ ฯ ตํ สํวรํ ปหาย ปุน อุปนิชฺฌายโต ทุกฺกฏเมว ฯ {๒๖๗} ตาลจฺฉิทฺทาทิวตฺถูนิ อุตฺตานตฺถาเนว ฯ นหานวตฺถูสุ เย อุทกโสตํ นิมิตฺเตน ปหรึสุ เตสํ อาปตฺติ วุตฺตา ฯ อุทญฺชลวตฺถูสุปิ เอเสว นโย ฯ เอตฺถ จ อุทญฺชลนฺติ อุทกจิกฺขลฺโล วุจฺจติ ฯ เอเตเนว อุปาเยน อิโต ปรานิ สพฺพาเนว อุทเก ธาวนาทิวตฺถูนิ เวทิตพฺพานิ ฯ อยํ ปน วิเสโส ปุปฺผาวลิยวตฺถูสุ ฯ สเจ นโมจนาธิปฺปายสฺส อนาปตฺติ ฯ กีฬนปจฺจยา ปน ทุกฺกฏํ โหตีติ ฯ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย สุกฺกวิสฏฺฐิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๑-๒๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=301              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=11379              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=4348              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=4348              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

อ่านเล่มก่อนหน้าไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]