ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                       ๖. อฏฺฐกนาครสุตฺตวณฺณนา
     [๑๖] ฉฏฺเฐ ทสโมติ ชาติโคตฺตวเสน เจว สารปฺปตฺตกุลคณนาย จ ทสเม
ฐาเน คณียติ, เตนสฺส ทสโมเตฺวว นามํ ชาตํ. อฏฺฐกนาคโรติ อฏฺฐกนครวาสี.
กุกฺกุฏาราเมติ กุกฺกุฏเสฏฺฐินา การิเต อาราเม.
     เตน ภควตา ฯเปฯ สมฺมทกฺขาโตติ เอตฺถ อยํ สงฺเขปตฺโถ:- โย โส ภควา สมตึส
ปารมิโย ปูเรตฺวา สพฺพกิเลเส ภญฺชิตฺวา อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธึ อภิสมฺพุทฺโธ,
เตน ภควตา เตสํ เตสํ สตฺตานํ อาสยานุสยํ ชานตา, หตฺถตเล ฐปิตํ อามลกํ
วิย สพฺพเญยฺยธมฺเม ปสฺสตา, อปิจ ปุพฺเพนิวาสาทีหิ ชานตา, ทิพฺเพน จกฺขุนา
ปสฺสตา, ตีหิ วา วิชฺชาหิ ฉหิ วา ปน อภิญฺญาหิ ชานตา, สพฺพตฺถ อปฺปฏิหเตน
สมนฺตจกฺขุนา ปสฺสตา, สพฺพธมฺมชานนสมตฺถาย ปญฺญาย ชานตา, สพฺพสตฺตานํ
จกฺขุวิสยาตีตานิ ติโรกุฑฺฑาทิคตานิ จาปิ รูปานิ อติวิสุทฺเธน มํสจกฺขุนา วา
ปสฺสตา, อตฺตหิตสาธิกาย สมาธิปทฏฺฐานาย ปฏิเวธปญฺญาย ชานตา, ปรหิตสาธิกาย กรุณา-
ปทฏฺฐานาย เทสนาปญฺญาย ปสฺสตา, อนฺตรายิกธมฺเม วา ชานตา, นิยฺยานิกธมฺเม
ปสฺสตา, กิเลสารีนํ ๑- หตตฺตา อรหตา,  สมฺมา สามํ สพฺพธมฺมานํ พุทฺธตฺตา สมฺมา-
สมฺพุทฺเธนาติ เอวํ จตุเวสารชฺชวเสน   จตูหิ การเณหิ โถมิเตน อตฺถิ นุ โข
เอกธมฺโม อกฺขาโตติ.
     อภิสงฺขตนฺติ กตํ อุปฺปาทิตํ. อภิสญฺเจตยิตนฺติ เจติตํ กปฺปิตํ. ๒- โส ตตฺถ
ฐิโตติ โส ตสฺมึ สมถวิปสฺสนาธมฺเม ฐิโต. ธมฺมราเคน ธมฺมนนฺทิยาติ ปททฺวเยนปิ
สมถวิปสฺสนาสุ ฉนฺทราโค วุตฺโต. สมถวิปสฺสนาสุ หิ สพฺเพน สพฺพํ ฉนฺทราคํ
ปริยาทิยิตุํ สกฺโกนฺโต อรหา โหติ, อสกฺโกนฺโต อนาคามี โหติ. โส สมถวิปสฺสนาสุ
ฉนฺทราคสฺส อปฺปหีนตฺตา จตุตฺถชฺฌานเจตนาย สุทฺธาวาเส นิพฺพตฺตติ. อยํ อาจริยานํ
สมานตฺถกถา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อรีนํ   ฉ.ม. เจตยิตํ กปฺปยิตํ
     วิตณฺฑวาที ปนาห "เตเนว ธมฺมราเคนาติ วจนโต อกุสเลน สุทฺธาวาเส
นิพฺพตฺตตี"ติ. โส "สุตฺตํ อาหราหี"ติ วตฺตพฺโพ. อทฺธา อญฺญํ  อปสฺสนฺโต อิทเมว
อาหริสฺสติ. ตโต วตฺตพฺโพ "กึ ปนิทํ สุตฺตํ นีตตฺถํ, อุทาหุ เนยฺยตฺถนฺ"ติ. อทฺธา
"นีตตฺถนฺ"ติ วกฺขติ. ตโต วตฺตพฺโพ:- เอวํ สนฺเต อนาคามิผลตฺถิเกน สมถวิปสฺสนาสุ
ฉนฺทราโค กตฺตพฺโพ ภวิสฺสติ, ฉนฺทราเค อุปฺปาทิเต อนาคามิผลํ ปฏิลทฺธํ ภวิสฺสติ,
มา "สุตฺตํ เม ลทฺธนฺ"ติ ยํ วา ตํ วา ทีเปหิ. ปญฺหํ ปุจฺฉนฺเตหิ ๑- อาจริยสฺส
สนฺติเก อุคฺคเหตฺวา อตฺถรสํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา กเถตุํ วฏฺฏติ. อกุสเลน หิ สคฺเค
กุสเลน จ อปาเย ปฏิสนฺธิ นาม นตฺถิ. วุตฺตเญฺหตํ ภควตา:-
     "น ภิกฺขเว โลภเชน กมฺเมน โทสเชน กมฺเมน โมหเชน กมฺเมน
     เทวา ปญฺญายนฺติ, มนุสฺสา ปญฺญายนฺติ, ยา วา ปนญฺญาปิ กาจิ
     สุคติโย. อถโข ภิกฺขเว โลภเชน กมฺเมน โทสเชน กมฺเมน โมหเชน
     กมฺเมน นิรโย ปญฺญายติ, ติรจฺฉานโยนิ ปญฺญายติ, ปิตฺติวิสโย
     ปญฺญายติ, ยา วา ปนญฺญาปิ กาจิ ทุคฺคติโย"ติ ๒-
เอวํ สญฺญาเปตพฺโพ. สเจ สญฺชานาติ. สญฺชานาตุ. โน เจ สญฺชานาติ, "คจฺฉ
ปาโตว วิหารํ ปวิสิตฺวา ยาคุํ ปิวาหี"ติ อุยฺโยเชตพฺโพ.
     อยมฺปิ โข คหปติ เอกธมฺโม สมฺมทกฺขาโตติ ๓- เอกธมฺมํ ปุจฺฉิเตน "อยํปิ
เอกธมฺโม อกฺขาโต, อยํปิ เอกธมฺโม อกฺขาโต"ติ เอวํ ปุจฺฉาวเสน กถิตตฺตา
เอกาทสปิ ธมฺมา เอกธมฺโม นาม กโต. อมตุปฺปตฺติอตฺเถน วา สพฺเพปิ เอกธมฺโมติ
วตฺตุํ วฏฺฏติ.
     นิธิมุขํ คเวสนฺโตติ นิธึ ปริเยสนฺโต. สกิเทวาติ เอกปฺปโยเคเนว. กถํ ปน
เอกปฺปโยเคเนว เอกาทสนฺนํ นิธีนํ อธิคโม โหตีติ? อิเธกจฺโจ อรญฺเญ ชีวิตวุตฺตึ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. กเถนฺเตน หิ   องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๑๐/๓๗๘ (สฺยา)   ฉ.ม. อกฺขาโตติ
คเวสมาโน จรติ. ตเมนํ อญฺญตโร อตฺถจรโก ทิสฺวา "กึ โภ จรสี"ติ ปุจฺฉติ.
โส "ชีวิตวุตฺตึ ปริเยสามี"ติ อาห. อิตโร "เตนหิ สมฺม อาคจฺฉ, เอตํ ปาสาณํ
ปวตฺเตหี"ติ  ๑- อาห. โส ตํ ปวตฺเตตฺวา ๒- อุปรูปริฏฺฐิตา วา กุจฺฉิยา กุจฺฉึ
อาหจฺจ ฐิตา วา เอกาทส กุมฺภิโย ปสฺสติ. เอวํ เอกปฺปโยเคน เอกาทสนฺนํ อธิคโม
โหตีติ.
     อาจริยธนํ ปริเยสิสฺสนฺตีติ อญฺญติตฺถิยา หิ ยสฺส สนฺติเก สิปฺปํ
อุคฺคณฺหนฺติ, ตสฺส สิปฺปุคฺคหณโต ปุเร วา ปจฺฉา วา อนฺตรนฺตรา วา เคหโต
นีหริตฺวา ธนํ เทนฺติ. เยสํ เคเห นตฺถิ, เต ญาติสภาคโต ปริเยสนฺติ. เยสํ ตมฺปิ
นตฺถิ, เต สภาคโต ปริเยสนฺติ. ตถา อลภมานา ภิกฺขํปิ จริตฺวา เทนฺติเยว. ตํ
สนฺธาเยตํ วุตฺตํ.
     กึ ปนาหนฺติ พาหิรกา ตาว อนิยฺยานิเกปิ สาสเน สิปฺปมตฺตทายกสฺส
ธนํ ปริเยสนฺติ, อหํ ปน เอวํวิเธ นิยฺยานิกสาสเน เอกาทสวิธํ อมตุปฺปตฺติปฏิปทํ
เทเสนฺตสฺส อาจริยสฺส ปูชํ กึ น กริสฺสามิ, กริสฺสามิเยวาติ วทติ. ปจฺเจก-
ทุสฺสยุเคน อจฺฉาเทสีติ เอกเมกสฺส ภิกฺขุโน เอเกกํ ทุสฺสยุคํ อทาสีติ อตฺโถ.
สมุทาจารวจนํ ปเนตฺถ เอวรูปํ โหติ, ตสฺมา อจฺฉาเทสีติ วุตฺตํ. ปญฺจสตํ วิหารนฺติ
ปญฺจสตคฺฆนิกํ ปณฺณสาลํ กาเรสีติ อตฺโถ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๓๘๖-๓๘๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=8642&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=8642&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=24&i=223              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=24&A=8310              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=24&A=7823              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=24&A=7823              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_24

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]