อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                       ๙. ปมโกสลสุตฺตวณฺณนา
     [๒๙] นวเม ยาวตาติ ยตฺตกา. กาสีโกสลาติ กาสีโกสลชนปทา. อตฺเถว.
อญฺถตฺตนฺติ ิตสฺส อญฺถตฺตํ อตฺถิเยว. อตฺถิ วิปริณาโมติ มรณํปิ อตฺถิเยว.
ตสฺมึปิ นิพฺพินฺทตีติ ตสฺมึปิ สมฺปตฺติชาเต อุกฺกณฺติ. อคฺเค วิรชฺชตีติ
สมฺปตฺติยา อคฺเค โกสลราชภาเวปิ วิรชฺชติ. ปเคว หีนสฺมินฺติ ปมตรํเยว หีเน
อิตฺตรมนุสฺสานํ ปญฺจกามคุณชาเต.
     มโนมยาติ ฌานมเนน นิพฺพตฺตา. พาราณเสยฺยกนฺติ พาราณสิยํ อุปฺปนฺนํ.
ตตฺถ กิร กปฺปาโสปิ มุทุ, สุตฺตกนฺติกาโยปิ ตนฺตวายาปิ เฉกา, อุทกมฺปิ สุจิ
สินิทฺธํ. อุภโตภาควิมฏฺนฺติ ทฺวีสุปิ ปสฺเสสุ มฏฺ มุทุ สินิทฺธํ ขายติ.
จตสฺโส ปฏิปทา โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสิกา กถิตา. สญฺาสุ ปมา กามาวจรสญฺา ทุติยา
รูปาวจรสญฺา, ตติยา โลกุตฺตรสญฺา, จตุตฺถา อากิญฺจญฺายตนสญฺา. ยสฺมา
ปน สา สญฺา อคฺคาติ อาคตา, ตโต ปรํ สญฺาปญฺตฺติ นาม นตฺถิ,
ตสฺมา อคฺคาติ วุตฺตา.
     พาหิรกานนฺติ สาสนโต พหิทฺธา ปวตฺตานํ. โน จสฺสํ โน จ เม สิยาติ
สเจ อหํ อตีเต นาภวิสฺสํ, เอตรหิปิ เม อยํ อตฺตภาโว น สิยา. น ภวิสฺสามิ
น เม ภวิสฺสตีติ สเจปิ อนาคเต น ภวิสฺสามิ, น จ เม กิญฺจิ ปลิโพธชาตํ ภวิสฺสติ.
อคฺเค วิรชฺชตีติ อุจฺเฉททิฏฺิยํ วิรชฺชติ. อุจฺเฉททิฏฺิ หิ อิธ นิพฺพานสฺส
สนฺตตฺตา อคฺคนฺติ ชาตา.
     ปรมยกฺขวิสุทฺธินฺติ อุตฺตมสตฺเต วิสุทฺธึ. ๑- เนวสญฺานาสญฺายตนสมาปตฺติยา
เอตํ อธิวจนํ. อากิญฺจญฺายตนญฺหิ วิปสฺสนาปทฏฺานตฺตา อคฺคํ นาม ชาตํ,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปรมตฺถวิสุทฺธินฺติ อุตฺตมตฺถวิสุทฺธึ
เนวสญฺานาสญฺายตนํ ทีฆายุกตฺตาติ. ๑- ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานนฺติ อิมสฺมิญฺเว
อตฺตภาเว ปรมนิพฺพานํ. อนุปาทาวิโมกฺโขติ จตูหิ อุปาทาเนหิ อคฺคเหตฺวา จิตฺตสฺส
วิโมกฺโข. อรหตฺตสฺเสเวตํ นามํ. ปริญฺนฺติ สมติกฺกมํ. ตตฺถ ภควา ปมชฺฌาเนน
กามานํ ปริญฺ ปญฺเปติ, อรูปาวจรชฺฌาเนหิ ๒- รูปานํ ปริญฺ ปญฺาเปติ,
อนุปาทานิพฺพาเนน เวทนานํ ปริญฺ ปญฺาเปติ. นิพฺพานญฺหิ สพฺพเวทยิตปฺ-
ปหานตฺตา เวทนานํ ปริญฺา นาม. อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ อปจฺจยปรินิพฺพานํ.
อิทํ ปน สุตฺตํ กเถนฺโต ภควา อนภิรติปีฬิตานิ ปญฺจภิกฺขุสตานิ ทิสฺวา เตสํ
อนภิรติวิโนทนตฺถํ กเถสิ. เตปิ อนภิรตึ วิโนเทตฺวา เทสนานุสาเรน าณํ
เปเสตฺวา โสตาปนฺนา หุตฺวา อปรภาเค วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณึสูติ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๓๓๘-๓๓๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=7604&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=7604&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=24&i=29
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=24&A=1448
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=24&A=1294
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=24&A=1294
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_24