ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                       ๕. อภิภายตนสุตฺตวณฺณนา
     [๖๕] ปญฺจเม อภิภายตนานีติ อภิภวนการณานิ. กึ อภิภวนฺติ? ปจฺจนีกธมฺเมปิ
อารมฺมณานิปิ. ตานิ หิ ปฏิปกฺขภาเวน ปจฺจนีกธมฺเม อภิภวนฺติ, ปุคฺคลสฺส
ญาณุตฺตริยตาย อารมฺมณานิ. อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญีติอาทีสุ ปน อชฺฌตฺตรูเป ปริกมฺม-
วเสน อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี นาม โหติ. อชฺฌตฺตํ หิ นีลปริกมฺมํ กโรนฺโต เกเส
วา ปิตฺเต วา อกฺขิตารกาย วา กโรติ, ปีตปริกมฺมํ กโรนฺโต เมเท วา ฉวิยา
วา หตฺถตลปาทตเลสุ วา อกฺขีนํ ปีตฏฺฐาเน วา กโรติ, โลหิตปริกมฺมํ กโรนฺโต
มํเส วา โลหิเต วา ชิวฺหาย วา อกฺขีนํ รตฺตฏฺฐาเน วา กโรติ, โอทาตปริกมฺมํ
กโรนฺโต อฏฺฐิมฺหิ วา ทนฺเต วา นเข วา อกฺขีนํ เสตฏฺฐาเน วา กโรติ.
ตํ ปน สุนีลกํ สุปีตกํ สุโลหิตกํ สุโอทาตํ น โหติ, อวิสุทฺธเมว โหติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ผาสุํเยวาติ
     เอโก พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตีติ ยสฺเสวํ ปริกมฺมํ อชฺฌตฺตํ อุปฺปนฺนํ โหติ,
นิมิตฺตํ ปน  พหิทฺธา, โส เอวํ อชฺฌตฺตํ ปริกมฺมสฺส พหิทฺธา จ อปฺปนาย
วเสน "อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี เอโก พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตี"ติ วุจฺจติ. ปริตฺตานีติ
อวฑฺฒิตานิ. สุวณฺณทุพฺพณฺณานีติ สุวณฺณานิ วา โหนฺตุ ทุพฺพณฺณานิ วา.
ปริตฺตวเสเนว อิทํ อภิภายตนํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. ตานิ อภิภุยฺยาติ ยถา นาม
สมฺปนฺนคฺคหณิโก กฏจฺฉุมตฺตภตฺตํ ลภิตฺวา "กึ เอตฺถ ภุญฺชิตพฺพํ อตฺถี"ติ
สงฺกฑฺฒิตฺวา เอกํ กวฬเมว กโรติ, เอวเมว ญาณุตฺตริโก ปุคฺคโล วิสทญาโณ
"กิมตฺเถ ปริตฺตเก อารมฺมเณ สมาปชฺชิตพฺพํ อตฺถิ, นายํ มม ภาโร"ติ ๑- ตานิ
รูปานิ อภิภวิตฺวา สมาปชฺชติ, สห นิมิตฺตุปฺปาเทเนเวตฺถ อปฺปนํ ปาเปตีติ อตฺโถ.
ชานามิ ปสฺสามีติ อิมินา ปนสฺส อาโภโค กถิโต. โส จ โข สมาปตฺติโต
วุฏฺฐิตสฺส, น อนฺโตสมาปตฺติยํ. เอวํสญฺญี โหตีติ อาโภคสญฺญายปิ ฌาณสญฺญายปิ
เอวํสญฺญี โหติ. อภิภวนสญฺญา หิสฺส อนฺโตสมาปตฺติยํปิ อตฺถิ, อาโภคสญฺญา ปน
สมาปตฺติโต วุฏฺฐิตสฺเสว.
     อปฺปมาณานีติ วุฑฺฒิตปฺปมาณานิ, มหนฺตานีติ อตฺโถ. อภิภุยฺยาติ เอตฺถ ปน
ยถา มหคฺฆโส ปุริโส เอกํ ภตฺตวฑฺฒิตกํ ลภิตฺวา "อญฺญํปิ โหตุ, อญฺญํปิ
โหตุ, กึ เอส ๒- มยฺหํ กริสฺสตี"ติ ตํ น มหนฺตโต ปสฺสติ, เอวเมว ญาณุตฺตโร
ปุคฺคโล วิสทญาโณ "กึ เอตฺถ สมาปชฺชิตพฺพํ, นยิทํ อปฺปมาณํ, น มยฺหํ
จิตฺเตกคฺคตากรเณ ภาโร อตฺถี"ติ ตานิ ๓- อภิภวิตฺวา สมาปชฺชติ, สห นิมิตฺตุ-
ปฺปาทเนเวตฺถ อปฺปนํ ปาเปตีติ อตฺโถ.
     อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญีติ อลาภิตาย วา อนตฺถิกตาย วา อชฺฌตฺตรูเป
ปริกมฺมสญฺญา วิรหิโต.
     เอโก พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตีติ ยสฺส ปริกมฺมํปิ นิมิตฺตํปิ พหิทฺธา อุปฺปนฺนํ,
โส เอวํ พหิทฺธา ปริกมฺมสฺส เจว อปฺปนาย จ วเสน "อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี
@เชิงอรรถ:  ม. ทุกฺกโรติ   ฉ.ม. อญฺญาปิ โหตุ, อญฺญาปิ โหตุ, กึ เอสา   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น
@ทิสฺสติ
เอโก พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตี"ติ วุจฺจติ. เสสเมตฺถ จตุตฺถาภิภายตเน จ วุตฺตนยเมว.
อิเมสุ ปน จตูสุ ปริตฺตํ วิตกฺกจริตวเสน อาคตํ, อปฺปมาณํ โมหจริตวเสน. สุวณฺณํ
โทสจริตวเสน, ทุพฺพณฺณํ ราคจริตวเสน. เอเตสญฺหิ เอตานิ สปฺปายานิ. สา
ปเนเตสํ ๑- สปฺปายตา วิสุทฺธิมคฺเค ๒- จริยนิทฺเทเส วุตฺตา.
     ปญฺจมาภิภายตนาทีสุ นีลานีติ สพฺพสงฺคาหิกวเสน วุตฺตํ. นีลวณฺณานีติ
วณฺณวเสน. นีลนิทสฺสนานีติ นิทสฺสนวเสน. อปญฺญายมานวิวรานิ อสมฺภินฺนวณฺณานิ
เอกนีลาเนว หุตฺวา ทิสฺสนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. นีลนิภาสานีติ อิทํ ปน
โอภาสวเสน วุตฺตํ. นีโลภาสานิ นีลปฺปภายุตฺตานีติ อตฺโถ. เอเตน เตสํ สุวิสุทฺธตํ
ทสฺเสติ. วิสุทฺธวณฺณวเสเนว หิ อิมานิ จตฺตาริ อภิภายตนานิ ๓- วุตฺตานิ.
"นีลกสิณํ อุคฺคณฺหนฺโต นีลสฺมึ นิมิตฺตํ คณฺหาติ ปุปฺผสฺมึ วา วตฺถสฺมึ วา
วณฺณธาตุยา วา "ติอาทิกํ ปเนตฺถ กสิณกรณญฺจ ปริกมฺมญฺจ อปฺปนาวิธานญฺจ สพฺพํ
วิสุทฺธิมคฺเค ๔- วิตฺถารโต วุตฺตเมวาติ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๗๐-๒๗๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=6076&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=6076&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=162              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=6420              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=6690              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=6690              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_23

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]