อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                        ๓. สงฺขิตฺตสุตฺตวณฺณนา
     [๖๓] ตติเย เอวเมวาติ นิกฺการเณเนว. ยถา วา อยํ ยาจติ, เอวเมว.
โมฆปุริสาติ มูฬหปุริสา ตุจฺฉปุริสา. อชฺเฌสนฺตีติ ยาจนฺติ. อนุพนฺธิตพฺพนฺติ
อิริยาปถานุพนฺธเนน ๓- อนุพนฺธิตพฺพํ มํ น วิชหิตพฺพํ มญฺญนฺติ. อาชานนตฺถํ
อปสาเทนฺโต เอวมาห. เอส กิร ภิกฺขุ โอวาเท ทินฺเนปิ ปมาทเมวานุยุญฺชติ,
ธมฺมํ สุตฺวา ตตฺเถว วสติ, น สมณธมฺมํ กาตุํ อิจฺฉติ. ตสฺมา ภควา เอวํ
อปสาเทตฺวา ปุน ยสฺมา โส อรหตฺตสฺส อุปนิสฺสยสมฺปนฺโน, ตสฺมา ตํ โอวทนฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ก. จาลวคฺค  ๒ ก. โสจิ จ ปริเทวิ จาติ โสโก จ ปริเทโว จ
@๓ ฉ.ม. อิริยาปถานุคมเนน
ตสฺมาติห เต ภิกฺขุ เอวํ สิกฺขิตพฺพนฺติอาทิมาห. ตตฺถ อชฺฌตฺตํ เม จิตฺตํ ฐิตํ
ภวิสฺสติ สุสณฺฐิตํ น จุปฺปนฺนา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา จิตฺตํ ปริยาทาย
ฐสฺสนฺตีติ อิมินา ตาวสฺส โอวาเทน นิยกชฺฌตฺตวเสน จิตฺเตกคฺคตามตฺโต
มูลสมาธิ วุตฺโต.
     ตโต "เอตฺตเกเนว สนฺตุฏฺฐึ อนาปชฺชิตฺวา เอวํ โส สมาธิ วฑฺเฒตพฺโพ"ติ
ทสฺเสตุํ ยโต โข เต ภิกฺขุ อชฺฌตฺตํ จิตฺตํ ฐิตํ โหติ สุสณฺฐิตํ, น จุปฺปนฺนา
ปาปกา อกุสลา ธมฺมา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐนฺติ, ตโต เต ภิกฺขุ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ
"เมตฺตา เม เจโตวิมุตฺติ ภาวิตา ภวิสฺสติ ฯเปฯ สุสมารทฺธา"ติ เอวมสฺส เมตฺตา-
วเสน ภาวนํ วฑฺเฒตฺวา ปุน ยโต โข เต ภิกฺขุ อยํ สมาธิ เอวํ ภาวิโต
โหติ พหุลีกโต, ตโต ตฺวํ ภิกฺขุ อิมํ สมาธึ สวิตกฺกํปิ สวิจารํปิ ภาเวยฺยาสีติ-
อาทิ วุตฺตํ. ตสฺสตฺโถ:- ยทา เต ภิกฺขุ อยํ มูลสมาธิ เอวํ เมตฺตาวเสน
ภาวิโต โหติ, ตทา ตฺวํ ตาวตเกนาปิ ตุฏฺฐึ อนาปชฺชิตฺวาว อิมํ มูลสมาธึ อญฺเญสุปิ
อารมฺมเณสุ จตุกฺกปญฺจกชฺฌานานิ ปาปยมาโน "สวิตกฺกํ สวิจารนฺ"ติอาทินา
นเยน ภาเวยฺยาสีติ.
     เอวํ วตฺวา จ ปน อวเสสพฺรหฺมวิหารปุพฺพงฺคมํปิสฺส อญฺเญสุ อารมฺมเณสุ
จตุกฺกปญฺจกชฺฌานภาวนํ กเรยฺยาสีติ ทสฺเสนฺโต ยโต โข เต ภิกฺขุ อยํ สมาธิ
เอวํ ภาวิโต โหติ สุภาวิโต, ตโต เต ภิกฺขุ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ "กรุณา เม
เจโตวิมุตฺตี"ติอาทิมาห. เอวํ เมตฺตาปุพฺพงฺคมํ จตุกฺกปญฺจกชฺฌานภาวนํ ทสฺเสตฺวา
ปุน กายานุปสฺสนาทิปุพฺพงฺคมํ ทสฺเสตุํ ยโต โข เต ภิกฺขุ อยํ สมาธิ เอวํ
ภาวิโต โหติ สุภาวิโต, ตโต เต ภิกฺขุ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ "กาเย กายานุปสฺสี"ติ-
อาทึ วตฺวา ยโต โข เต ภิกฺขุ อยํ สมาธิ เอวํ ภาวิโต โหติ สุภาวิโต,
ตโต ตฺวํ ภิกฺขุ เยน เยเนว ตคฺฆตีติอาทิมาห. ๑- ตตฺถ ตคฺฆสีติ คมิสฺสสิ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. คจฺฉสีติ, ฉ.ม. คคฺฆสีติอาทิมาห. เอวมุปริปิ
ผาสุเยวาติ ๑- อิมินา อรหตฺตํ ทสฺเสติ. อรหตฺตปฺปตฺโต หิ สพฺพิริยาปเถสุ ผาสุ
วิหรติ นาม.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๖๘-๒๗๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=6032&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=6032&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=160
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=6314
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=6558
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=6558
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_23