อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                         ๓. อุคฺคหสุตฺตวณฺณนา
     [๓๓] ตติเย ภทฺทิเยติ ภทฺทิยนคเร. ชาติยาวเนติ สยํ ชาเต อโรปิเต ๔-
หิมวนฺเตน สทฺธึ เอกาพทฺเธ วนสณฺเฑ, ตํ นครํ อุปนิสฺสาย ตสฺมึ วเน วิหรตีติ
อตฺโถ. อตฺตจตุตฺโถติ อตฺตนา จตุตฺโถ. กสฺมา ปเนส ภควนฺตํ อตฺตจตุตฺถํเยว
นิมนฺเตสิ? เคเห กิรสฺส มหนฺตํ มงฺคลํ, ตตฺถ มหนฺเตน สํวิธาเนน ๕- พหู
มนุสฺสา สนฺนิปติสฺสนฺติ. เต ภิกฺขุสํฆํ ปริวิสนฺเตน ทุสฺสงฺคหา ภวิสฺสนฺตีติ
อตฺตจตุตฺถํเยว นิมนฺเตสิ. อปิจสฺส เอวํปิ อโหสิ "ทหรกุมาริกาโย มหาภิกฺขุสํฆ-
มชฺเฌ สตฺถริ โอวทนฺเต โอโลกยมานา ๖- โอวาทํ  คเหตุํ น สกฺกุเณยฺยุนฺ"ติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. สคฺเค จ โมทตีติ  ๒ สี. อปริจฺจชิยานิ
@๓ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๓๔/๓๙ อคฺคปฺปสาทสุตฺต  ๔ สี. อโรปิเม
@๕ สี. สํวิธาเนน ภวิตพฺพํ, ม. ปริวาเรน  ๖ ฉ.ม. โอลีนมนา
อิมินาปิ การเณน อตฺตจตุตฺถเมว นิมนฺเตสิ. โอวทตุ ตาสํ ภนฺเตติ ภนฺเต
ภควา เอตาสํ โอวทตุ, เอตา โอวทตูติ อตฺโถ. อุปโยคตฺถสฺมิญฺหิ เอตํ สามิวจนํ.
ยนฺตาสนฺติ ยํ โอวาทานุสาสนํ เอตาสํ. เอวญฺจ ปน วตฺวา โส เสฏฺฐี "อิมา
มม สนฺติเก โอวาทํ คณฺหมานา หราเยยฺยุนฺ"ติ ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปกฺกามิ.
     ภตฺตูติ สามิกสฺส. อนุกมฺปํ อุปาทายาติ อนุทฺทยํ ปฏิจฺจ. ปุพฺพุฏฺฐายินิโยติ
สพฺพปฐมํ อุปฏฺฐานสีลา. ปจฺฉานิปาตินิโยติ สพฺพปจฺฉา นิปชฺชนสีลา. อิตฺถิยา
หิ ปฐมตรํ ภุญฺชิตฺวา สยนํ อภิรุยฺห ๑- นิปชฺชิตุํ น วฏฺฏติ, สพฺเพ ปน
เคหปริชเน โภเชตฺวา อุปกรณภณฺฑํ สํวิธาย โครูปาทีนิ อาคตานาคตานิ ญตฺวา
เสฺว กตฺตพฺพํ กมฺมํ วิจาเรตฺวา กุญฺจิกามุทฺทิกํ หตฺเถ กตฺวา สเจ โภชนํ อตฺถิ,
ภุญฺชิตฺวา, โน เจ อตฺถิ, อญฺญํ ปจาเปตฺวา สพฺเพ สนฺตปฺเปตฺวา ๒- ปจฺฉา นิปชฺชิตุํ
วฏฺฏติ. นิปนฺนายปิ ยาว สุริยุคฺคมนา นิทฺทายิตุํ น วฏฺฏติ, สพฺพปฐมํ ปน
อุฏฺฐาย ทาสกมฺมกเร ปกฺโกสาเปตฺวา "อิทญฺจิทญฺจ กมฺมํ กโรถา"ติ  กมฺมนฺตํ
วิจาเรตฺวา เธนุโย ทุหาเปตฺวา สพฺพํ เคเห กตฺตพฺพกิจฺจํ อตฺตโน ปจฺจกฺขํเยว
กาตุํ วฏฺฏติ. เอตมตฺถํ สนฺธาย "ปุพฺพุฏฺฐายินิโย ปจฺฉานิปาตินิโย"ติ อาห.
กึการปฏิสฺสาวินิโยติ "กึ กโรม, กึ กโรมา"ติ มุขํ โอโลเกตฺวา วิจรณสีลา.
มนาปจาริณิโยติ มนาปํเยว กิริยํ กรณสีลา. ปิยวาทินิโยติ ปิยเมว วจนํ
วาทนสีลา. ๓- ปูเชสฺสามาติ จตุปจฺจยปูชาย ปูชยิสฺสาม. ๔-
     อพฺภาคเตติ อตฺตโน สนฺติกํ อาคเต. อาสโนทเกน ปฏิปูเชสฺสามาติ อาสเนน
จ ปาทโธวนอุทเกน จ ปูชยิสฺสาม. เอตฺถ จ มาตาปิตูนํ เทวสิกํ สกฺกาโร
กาตพฺโพ. สมณพฺราหฺมณานํ ปน อพฺภาคตานํ อาสนํ ทตฺวา ปาทโธวนญฺจ
ทาตพฺพํ, สกฺกาโร จ กาตพฺโพ.
     อุณฺณาติ เอฬกโลมา. ตตฺถ ทกฺขา ภวิสฺสามาติ เอฬกโลมานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อารุยฺห             ๒ ก.  สงฺกปฺเปตฺวา
@๓ สี. ปิยเมว กถนสีลา         ๔ ก. ปูชิสฺสาม
วิชฏนโธวนรชนเวณิกรณาทีสุ กปฺปาสสฺส จ วฏฺฏนปิสนโผฏนกนฺตนาทีสุ ๑- เฉกา
ภวิสฺสาม. ตตฺรุปายายาติ ตสฺมึ อุณฺณากปฺปาสสํวิธาเน อุปายภูตาย "อิมสฺมึ กาเล
อิทํ นาม กาตุํ วฏฺฏตี"ติ เอวํ ปวตฺตาย วีมํสาย สมนฺนาคตา. อลํ กาตุํ
อลํ สํวิธาตุนฺติ อตฺตนา กาตุํปิ ปเรหิ การาเปตุํปิ ยุตฺตา ๒- เจว สมตฺถา จ
ภวิสฺสามาติ อตฺโถ.
     กตญฺจ กตโต ชานิสฺสาม, อกตญฺจ อกตโตติ สกลํ ทิวสํ อิทํ นาม
กมฺมํ กตฺวา อาคตานํ, อุปฑฺฒทิวสํ อิทํ นาม กมฺมํ กตฺวา อาคตานํ, นิกฺกมฺมานํ
เคเห นิสินฺนานํ อิทํ นาม ทาตุํ เอวญฺจ กาตุํ วฏฺฏตีติ เอวํ ชานิสฺสาม.
คิลานกานญฺจ พลาพลนฺติ สเจ หิ คิลานกาเล เตสํ เภสชฺชโภชนาทีนิ ทตฺวา
โรคํ ผาสุํ น กโรนฺติ, "อิเม อโรคกาเล อเมฺห ยํ อิจฺฉนฺติ, ตํ กโรนฺติ. ๓-
คิลานกาเล อตฺถิภาวํปิ โน น ชานนฺตี"ติ วิรตฺตรูปา ปจฺฉา กิจฺจานิ น กโรนฺติ,
ทุกฺกฏานิ วา กโรนฺติ. ตสฺมา เนสํ พลาพลํ ญตฺวา ทาตพฺพญฺจ กตฺตพฺพญฺจ
ชานิสฺสามาติ เอวํ ตุเมฺหหิ สิกฺขิตพฺพนฺติ ทสฺเสติ. ขาทนียํ โภชนียํ จสฺสาติ
ขาทนียญฺจ โภชนียญฺจ อสฺส อนฺโตชนสฺส. ปจฺจยํเสนาติ ๔- ปฏิลภิตพฺเพน อํเสน,
อตฺตโน อตฺตโน ลทฺธพฺพโกฏฺฐาสานุรูเปนาติ อตฺโถ. สํวิภชิสฺสามาติ ทสฺสาม.
สมฺปาเทสฺสามาติ สมฺปาทยิสฺสาม.
     อธุตฺตีติ ปุริสธุตฺตสุราธุตฺตตาวเสน อธุตฺติโย. อเถนีติ อเถนิโย อโจริโย.
อโสณฺฑีติ สุราโสณฺฑตาทิวเสน อโสณฺฑิโย.
     เอวํ สุตฺตนฺตํ นิฏฺฐเปตฺวา อิทานิ คาถาหิ กูฏํ คณฺหนฺโต โย นํ ภรติ
สพฺพทาติอาทิมาห. ตตฺถ ภรตีติ โปสติ ปฏิชคฺคติ. สพฺพกามหรนฺติ สพฺพกามททํ.
โสตฺถีติ สุ อิตฺถี. เอวํ วตฺตตีติ เอตฺตกํ วตฺตํ ปูเรตฺวา วตฺตติ. มนาปา นาม
เต เทวาติ นิมฺมานรตี เทวา. เต หิ อิจฺฉิติจฺฉิตํ รูปํ มาเปตฺวา อภิรมณโต
นิมฺมานรตีติ จ มนาปาติ จ วุจฺจนฺตีติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วฏฺฏนปิญฺฉน...  ๒ ก. ยุตฺตเมว  ๓ ฉ.ม. กาเรนฺติ ๔ ฉ.ม. ปจฺจํเสนาติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๑๙-๒๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=432&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=432&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=33
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=22&A=794
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=22&A=799
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=22&A=799
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_22