ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                       ๔. การณปาลีสุตฺตวณฺณนา
     [๑๙๔] จตุตฺเถ การณปาลีติ ปาโลติ ตสฺส นามํ, ราชกุลานํ ปน กมฺมนฺตํ ๑-
กาเรตีติ การณปาลี นาม ชาโต. กมฺมนฺตํ กาเรตีติ ปาโตว อุฏฺฐาย ทฺวารฏฺฏาลก-
ปากาเร อกเต กาเรติ, ชิณฺเณ ปฏิชคฺคาเปติ. ปิงฺคิยานึ พฺราหฺมณนฺติ เอวํนามกํ
อนาคามิผเล ปติฏฺฐิตํ อริยสาวกํ พฺราหฺมณํ. โส กิร ปาโตว อุฏฺฐาย คนฺธมาลาทีนิ
คาหาเปตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา คนฺธมาลาทีหิ ปูเชตฺวา นครํ
อาคจฺฉติ, อิทํ พฺราหฺมณสฺส เทวสิกํ วตฺตํ. ๒- ตํ โส เอวํ วตฺตํ กตฺวา อาคจฺฉนฺตํ
อทฺทส. เอตทโวจาติ "อยํ พฺราหฺมโณ ปญฺญวา ญาณุตฺตโร, กหํ นุ โข ปาโตว
คนฺตฺวา อาคจฺฉตี"ติ จินฺเตตฺวา อนุกฺกเมน สนฺติกํ อาคตํ สญฺชานิตฺวา "หนฺท
กุโต"ติอาทิวจนํ ๓- อโวจ.
     ตตฺถ ทิวา ทิวสสฺสาติ ทิวสสฺสปิ ทิวา, มชฺฌนฺติกกาเลติ อตฺโถ. ปณฺฑิโต
มญฺญตีติ ๔- ภวํ ปิงฺคิยานี สมณํ โคตมํ ปณฺฑิโตติ มญฺญติ, อุทาหุ โนติ
อยเมตฺถ อตฺโถ. โก จาหมฺโภติ โภ สมณสฺส. โคตมสฺส ปญฺญาเวยฺยตฺติยชานเน
อหํ โก นาม. โก จ สมณสฺส โคตมสฺส ปญฺญาเวยฺยตฺติยํ ชานิสฺสามีติ กุโต
จาหํ สมณสฺส โคตมสฺส ปญฺญาเวยฺยตฺติยํ ชานิสฺสามิ, เกน นาม การเณน
ชานิสฺสามีติ เอวํ สพฺพถาปิ อตฺตโน อชานนภาวํ ทีเปติ. โสปิ นูนสฺส
ตาทิโสวาติ โย สมณสฺส โคตมสฺส ปญฺญาเวยฺยตฺติยํ ชาเนยฺย, โสปิ นูน ทส
ปารมิโย ปูเรตฺวา สพฺพญฺญุตํ ปตฺโต ตาทิโส พุทฺโธเยว ภเวยฺย. สิเนรุํ วา
หิ ปฐวึ วา อากาสํ วา สเมตุกาเมน ตปฺปมาโณ ๕- ทณฺโฑ วา รชฺชุ วา
ลทฺธุํ วฏฺฏติ, สมณสฺส โคตมสฺส ปญฺญํ ชานนฺเตนปิ ตสฺส ญาณสทิสเมว
สพฺพญฺญุตญาณํ ลทฺธุํ วฏฺฏตีติ ทีเปติ. อาทรวเสน ปเนตฺถ อาเมณฺฑิตํ กตํ.
อุฬารายาติ อุตฺตมาย เสฏฺฐาย. โก จาหมฺโภติ โภ อหํ สมณสฺส โคตมสฺส
ปสํสเน โก นาม. โก จ สมณํ โคตมํ ปสํสิสฺสามีติ เกน การเณน
ปสํสิสฺสามิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. กมฺมนฺเต   ฉ.ม. วตฺตนฺติ   ฉ.ม. หนฺท กุโต นูติอาทิวจนํ
@ ฉ.ม. มญฺเญติ   สี. ตปฺปมาโณว, ม. อปฺปมาโณ
     ปสตฺถปสตฺโถติ สพฺพคุณานํ อุปริ วเรหิ สพฺพโลกปสตฺเถหิ อตฺตโน
คุเณเหว ปสตฺโถ, น ตสฺส อญฺเญหิ ปสํสนกิจฺจํ อตฺถิ. ยถา หิ  จมฺปกปุปฺผํ
วา นีลุปฺปลํ วา ปทุมํ วา โลหิตจนฺทนํ วา อตฺตโน วณฺณคนฺธสิริยาว
ปาสาทิกญฺเจว สุคนฺธญฺจ, น ตสฺส อาคนฺตุเกหิ วณฺณคนฺเธหิ โถมนกิจฺจํ อตฺถิ.
ยถา จ มณิรตนํ วา จนฺทมณฺฑลํ วา อตฺตโน อาโลเกเนว โอภาสติ, น
ตสฺส อญฺเญน โอภาสนกิจฺจํ อตฺถิ. เอวํ สมโณ โคตโม สพฺพโลกปสตฺเถหิ
อตฺตโน คุเณเหว ปสตฺโถ โถมิโต, สพฺพโลกสฺส เสฏฺฐตํ ปาปิโต. น ตสฺส
อญฺเญน ปสํสนกิจฺจํ อตฺถิ.
     ปสตฺเถหิ วา ปสตฺโถติปิ ปสตฺถปสตฺโถ. เก ปน ปสตฺถา นาม? ราชา
ปเสนทิโกสโล กาสิโกสลวาสิเกหิ ปสตฺโถ, พิมฺพิสาโร องฺคมคธวาสีหิ, เวสาลิกา
ลิจฺฉวี  วชฺชีรฏฺฐวาสีหิ ปสตฺถา, ปาเวยฺยกา มลฺลา โกสินารกา มลฺลา อญฺเญหิ เต
เต ขตฺติยา เตหิ เตหิ ชานปเทหิ ปสตฺถา, จงฺกีอาทโย พฺราหฺมณา พฺราหฺมณคเณหิ,
อนาถปิณฺฑิกาทโย อุปาสกา อุปาสกคเณหิ, วิสาขาทิกา อุปาสิกา อเนกสตาหิ
อุปาสิกาหิ, สกุลุทายิอาทโย ปริพฺพาชกา อเนเกหิ ปริพฺพาชกสเตหิ,
อุปฺปลวณฺณาเถรีอาทิกา มหาสาวิกา อเนเกหิ ภิกฺขุนีสเตหิ, สาริปุตฺตตฺเถราทโย
มหาเถรา อเนกสเตหิ ภิกฺขูหิ, สกฺกาทโย เทวา อเนกสหสฺเสหิ เทเวหิ,
มหาพฺรหฺมาทโย พฺรหฺมาโน อเนกสหสฺเสหิ พฺรเหฺมหิ ปสตฺถา. เต สพฺเพปิ
ทสพลํ โถเมนฺติ วณฺเณนฺติ ปสํสนฺติ. อิติ ภควา "ปสตฺถปสตฺโถ"ติ วุจฺจติ.
อตฺถวสนฺติ อตฺถานํ วสํ. ๑-
     อถสฺส โส อตฺตโน ปสาทการณํ อาจิกฺขนฺโต เสยฺยถาปิ โภ ปุริโสติอาทิมาห.
ตตฺถ อคฺครสปริติตฺโตติ โภชนรเสสุ ปายาโส, เสฺนหรเสสุ โคสปฺปิ, กสาวรเสสุ
ขุทฺทกมธุ อเนลกํ, มธุรรเสสุ สกฺกราติ เอวมาทโย อคฺครสา นาม.
@เชิงอรรถ:  ฉ. อตฺถานิสํสํ
เตสุ เยน เกนจิ ปริติตฺโต อากณฺฐปฺปปมาณํ ภุญฺชิตฺวา ฐิโต. อญฺเญสํ
หีนานนฺติ อคฺครเสหิ อญฺเญสํ หีนรสานํ. สุตฺตโสติ สุตฺตโต, สุตฺตภาเวนาติ
อตฺโถ. เสเสสุปิ เอเสว นโย. ตโต ตโตติ สุตฺตาทีสุ ตโต ตโต. อญฺเญสํ
ปุถุสมณพฺราหฺมณปฺปวาทานนฺติ เย อญฺเญสํ ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ ลทฺธิสงฺขาตปฺปวาทา,
เตสํ. น ปิเหตีติ น ปฏฺเฐติ, เต กถิยมาเน โสตุํปิ น อิจฺฉติ.
ชิฆจฺฉาทุพฺพลฺยปเรโตติ ชิฆจฺฉาย เจว ทุพฺพลภาเวน จ อนุคโต. มธุปิณฺฑิกนฺติ
สาลิปิฏฺฐํ ภชฺเชตฺวา ๑- จตุมธุเรน โยเชตฺวา กตํ พทฺธสตฺตุปิณฺฑิกํ, มธุรปูวเมว.
อธิคจฺเฉยฺยาติ ลเภยฺย. อเสจนกนฺติ มธุรภาวกรณตฺถาย อญฺเญน รเสน
อนาสิตฺตกํ โอชวนฺตํ ปณีตรสํ.
     หริจนฺทนสฺสาติ สุวณฺณวณฺณจนฺทนสฺส. โลหิตจนฺทนสฺสาติ รตฺตวณฺณจนฺทนสฺส.
สุรภิคนฺธนฺติ สุคนฺธคนฺธํ. ๒- ทรถาทโย จ ๓- วฏฺฏทรถา วฏฺฏกิลมถา
วฏฺฏปริฬาหาเอว. อุทานํ อุทาเนสีติ อุทาหารํ อุทาหริ. ยถา หิ ยํ เตลํ
มานํ คเหตุํ น สกฺโกติ, วิสฺสนฺทิตฺวา คจฺฉติ, ตํ อวเสโกติ วุจฺจติ. ยํ จ
ชลํ ตฬากํ คเหตุํ น สกฺโกติ, อชฺโฌตฺถริตฺวา คจฺฉติ, ตํ โอโฆติ วุจฺจติ. เอวเมว
ยํ ปีติวจนํ หทยํ คเหตุํ น สกฺโกติ, อธิกํ หุตฺวา อนฺโต อสณฺฐหิตฺวา พหิ
นิกฺขมติ, ตํ อุทานนฺติ วุจฺจติ. เอวรูปํ ปีติมยํ วจนํ นิจฺฉาเรสีติ อตฺโถ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๗๕-๗๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=1670&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=1670&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=194              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=22&A=5502              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=22&A=5552              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=22&A=5552              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_22

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]