อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

                       ๗. ทุติยสิกฺขาสุตฺตวณฺณนา
     [๘๘] สตฺตเม โกลํโกโลติ กุลา กุลํ คมนโก. กุลนฺติ เจตฺถ ภโว อธิปฺเปโต,
ตสฺมา "เทฺว วา ตีณิ วา กุลานี"ติ เอตฺถปิ เทฺว วา ตโย วา ภเวติ
อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อยญฺหิ เทฺว วา ภเว สนฺธาวติ ตโย วา, อุตฺตมโกฏิยา
ฉ วา. ตสฺมา เทฺว วา ตีณิ วา จตฺตาริ วา ปญฺจ วา ฉ วาติ เอวเมตฺถ
วิกปฺโป ทฏฺพฺโพ. เอกพีชีติ เอกสฺเสว ภวสฺส พีชํ เอตสฺส อตฺถีติ เอกพีชี.
อุทฺธํโสโตติอาทีสุ อตฺถิ อุทฺธํโสโต อกนิฏฺคามี, อตฺถิ อุทฺธํโสโต น
อกนิฏฺคามี. อตฺถิ น อุทฺธํโสโต อกนิฏฺคามี, อตฺถิ น อุทฺธํโสโต น อกนิฏฺคามี.
ตตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ธุวสีลีติ
โย อิธ อนาคามิผลํ ปตฺวา อวิหาทีสุ นิพฺพตฺโต ตตฺถ ยาวตายุกํ ตฺวา อุปรูปริ
นิพฺพตฺติตฺวา อกนิฏฺ ปาปุณาติ, อยํ อุทฺธํโสโต อกนิฏฺคามี นาม. โย ปน
อวิหาทีสุ นิพฺพตฺโต ตตฺเถว อปรินิพฺพายิตฺวา อกนิฏฺปิ อปฺปตฺวา อุปริเม
อุปริเม พฺรหฺมโลเก ๑- ปรินิพฺพายติ, อยํ อุทฺธํโสโต น อกนิฏฺคามี นาม. โย อิโต
จวิตฺวา อกนิฏฺเเยว นิพฺพตฺตติ, อยํ น อุทฺธํโสโต อกนิฏฺคามี นาม. โย ปน
อวิหาทีสุ จตูสุ อญฺตรสฺมึ นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺเถว ปรินิพฺพายติ, อยํ น อุทฺธํโสโต
น อกนิฏฺคามี นาม.
     ยตฺถ กตฺถจิ อุปฺปนฺโน ปน สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน อรหตฺตํ ปตฺโต
สสงฺขารปรินิพฺพายี นาม. อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน ปตฺโต อสงฺขารปรินิพฺพายี นาม.
โย ปน กปฺปสหสฺสายุเกสุ อวิเหสุ นิพฺพตฺติตฺวา ปญฺจมํ กปฺปสตํ ๒- อติกฺกมิตฺวา
อรหตฺตํ ปตฺโต, อยํ อุปหจฺจปรินิพฺพายี นาม. อตปฺปาทีสุปิ เอเสว นโย.
อนฺตราปรินิพฺพายีติ โย อายุเวมชฺฌํ อนติกฺกมิตฺวา ปรินิพฺพายติ, โส ติวิโธ โหติ.
กปฺปสหสฺสายุเกสุ ตาว อวิเหสุ  นิพฺพตฺติตฺวา เอโก นิพฺพตฺตทิวเสเยว อรหตฺตํ
ปาปุณาติ. โน เจ นิพฺพตฺตทิวเส  ปาปุณาติ, ปมสฺส ปน กปฺปสตสฺส มตฺถเก
ปาปุณาติ, อยํ ปโม อนฺตราปรินิพฺพายี. อปโร เอวํ อสกฺโกนฺโต ทฺวินฺนํ
กปฺปสตานํ มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ทุติโย. อปโร เอวมฺปิ อสกฺโกนฺโต จตุนฺนํ
กปฺปสตานํ มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ตติโย อนฺตราปรินิพฺพายี. เสสํ วุตฺตนยเมว.
     อิมสฺมึ ปน าเน ตฺวา จตุวีสติ โสตาปนฺนา ทฺวาทส สกทาคามิโน
อฏฺจตฺตาฬีส อนาคามิโน ทฺวาทส จ อรหนฺโต กเถตพฺพา. อิมสฺมึ หิ สาสเน
สทฺธาธุรํ ปญฺาธุรนฺติ เทฺว ธุรานิ, ทุกฺขปฏิปทาทนฺธาภิญฺาทโย จตสฺโส
ปฏิปทา. ตตฺเถโก สทฺธาธุเรน อภินิวิสิตฺวา โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา เอกเมว ภวํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อุปริมอุปริเม พฺรหฺมโลเก, ฉ.ม. อุปริมพฺรหฺมโลเก   ๒ ม. ปมํ ปญฺจกปฺปสตํ
นิพฺพตฺติตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรติ, อยเมโก เอกพีชี. โส ปฏิปทาวเสน จตุพฺพิโธ
โหติ. ยถาเจส, เอวํ ปญฺาธุเรน อภินิวิฏฺโปีติ อฏฺ เอกพีชิโน. ตถา โกลํโกลา
สตฺตกฺขตฺตุปรมา จาติ อิเม จตุวีสติ  โสตาปนฺนา นาม. ตีสุปิ ๑- วิโมกฺเขสุ
สุญฺตวิโมกฺเขน สกทาคามิภูมึ ปตฺตา จตุนฺนํ ปฏิปทานํ วเสน จตฺตาโร
สกทาคามิโน, ตถา อนิมิตฺตวิโมกฺเขน ปตฺตา จตฺตาโร, อปฺปณิหิตวิโมกฺเขน ปตฺตา
จตฺตาโรติ อิเม ทฺวาทส สกทาคามิโน. อวิเหสุ ปน ตโย อนฺตราปรินิพฺพายิโน,
เอโก อุปหจฺจปรินิพฺพายี, เอโก อุทฺธํโสโต  อกนิฏฺคามีติ ปญฺจ อนาคามิโน,
เต อสงฺขารปรินิพฺพายิโน ปญฺจ, สสงฺขารปรินิพฺพายิโน ปญฺจาติ ทส โหนฺติ,
ตถา อตปฺปาทีสุ. อกนิฏฺเสุ ปน อุทฺธํโสโต นตฺถิ, ตสฺมา ตตฺถ จตฺตาโร
สสงฺขารปรินิพฺพายี, จตฺตาโร อสงฺขารปรินิพฺพายีติ อฏฺ, อิเม อฏฺจตฺตาฬีส
อนาคามิโน. ยถา ปน สกทาคามิโน, ตเถว อรหนฺโตปิ ทฺวาทส เวทิตพฺพา.
อิธาปิ ติสฺโส สิกฺขา มิสฺสิกาว กถิตา.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๒๔๒-๒๔๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=5632&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=5632&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=527
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=6161
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=6313
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=6313
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐
http://84000.org/tipitaka/read/?index_20