ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

หน้าที่ ๗๓.

๑. โกธเปยฺยาล [๑๘๑] อิโต ปเรสุ กุชฺฌนลกฺขโณ โกโธ. อุปนนฺธนลกฺขโณ ๑- อุปนาโห. สุกตกรนมกฺขนลกฺขโณ มกฺโข. ยุคคฺคาหลกฺขโณ ปลาโส. อุสูยนลกฺขณา อิสฺสา. มจฺเฉรภาโว ๒- มจฺฉริยํ. ตํ สพฺพํปิ มจฺฉรายนลกฺขณํ. กตปฏิจฺฉาทนลกฺขณา มายา. เกราฏิกลกฺขณํ สาเฐยฺยํ. อลชฺชนากาโร อหิริกํ. อุปวาทโต อภายนากาโร ๓- อโนตฺตปฺปํ อกฺโกธาทโย เตสํ ปฏิปกฺขวเสน เวทิตพฺพา. [๑๘๕] เสขสฺส ภิกฺขุโนติ สตฺตวิธสฺสาปิ เสกฺขสฺส อุปริ อุปริ คุเณหิ ๔- ปริหานาย สํวตฺตนฺติ, ปุถุชฺชนสฺส ปน สทฺธมฺมครุกสฺเสว ๕- ปริหานาย สํวตฺตนฺตีติ เวทิตพฺพํ. ๖- อปริหานายาติ อุปริ อุปริ คุเณหิ อปริหานตฺถาย. [๑๘๗] ยถาภตํ นิกฺขิตฺโตติ ยถา อาหริตฺวา ๗- อาเนตฺวา นิกฺขิตฺโต, เอวํ นิรเย ปติฏฺฐิโตวาติ เวทิตพฺโพ. [๑๙๐] เอกจฺโจติ ยสฺเสเต โกธาทโย อตฺถิ, โส เอกจฺโจ นาม. โกธเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํ. ------------- ๒. อกุสลเปยฺยาล [๑๙๑-๒๐๐] สาวชฺชาติ สโทสา. อนวชฺชาติ นิทฺโทสา. ทุกฺขุทฺรยาติ ทุกฺขวฑฺฒิกา. สุขุทฺรยาติ สุขวฑฺฒิกา. สพฺยาปชฺฌาติ สทุกฺขา. อพฺยาปชฺฌาติ นิทฺทุกฺขา. เอตฺตาวตา วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตํ. ๘- อกุสลเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํ. @เชิงอรรถ: ม. อุปนาหลกฺขโณ ม. ปญฺจมจฺเฉรสฺส ภาโว, ฉ. ปญฺจมจฺเฉรภาโว @ อิ. อภายนาการํ ฉ.ม. อุปริอุปริคุเณหิ ฉ.ม.,อิ. ปฐมตรํเยว @ ฉ.ม. เวทิตพฺพา. ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ม. อีริตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๔.

๓. วินยเปยฺยาล [๒๐๑] เทฺวเม ภิกฺขเว อตฺถวเส ปฏิจฺจาติ ภิกฺขเว เทฺว อตฺเถ นิสฺสาย เทฺว การณานิ สนฺธาย. สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตนฺติ สิกฺขาโกฏฺฐาโส ฐปิโต. สํฆสุฏฺฐุตายาติ สํฆสฺส สุฏฺฐุภาวาย, "สุฏฺฐุ ภนฺเต"ติ วตฺวา สมฺปฏิจฺฉนตฺถายาติ อตฺโถ. สํฆผาสุตายาติ สํฆสฺส ผาสุวิหารตฺถาย. ทุมฺมงฺกูนนฺติ ทุสฺสีลานํ. เปสลานนฺติ ปิยสีลานํ. ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานนฺติ ทิฏฺฐธมฺเม อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว วีติกฺกมปจฺจยา ปฏิลทฺธพฺพานํ วธพนฺธนครหาทีนํ ทุกฺขธมฺมสงฺขาตานํ ๑- อาสวานํ. สํวรายาติ ปิทหนตฺถาย. สมฺปรายิกานนฺติ ตถารูปานํเยว อาปายิกทุกฺขสงฺขาตานํ ๒- สมฺปราเย อุปฺปชฺชนกอาสวานํ. ปฏิฆาตายาติ ปฏิเสธนตฺถาย. เวรานนฺติ อกุสลเวรานํปิ ปุคฺคลเวรานํปิ. วชฺชานนฺติ โทสานํ. เตเอว วา ทุกฺขธมฺมา วชฺชนียตฺตา อิธ วชฺชาติ ๓- อธิปฺเปตา. ภยานนฺติ จิตฺตุตฺราสภยานํปิ ภยเหตูนํ เตสํเยว ทุกฺขธมฺมานํปิ. อกุสลานนฺติ อกฺเขมฏฺเฐน ๔- อกุสลสงฺขาตานํ ทุกฺขธมฺมานํ. คิหีนํ อนุกมฺปายาติ คิหีสุ อุชฺฌายนฺเตสุ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํ คิหีนํ อนุกมฺปาย ปญฺญตฺตํ นาม. ปาปิจฺฉานํ ปกฺขุปจฺเฉทายาติ ปาปิจฺฉา ปกฺขํ นิสฺสาย สํฆํ ภินฺเทยฺยุนฺติ เตสํ ปกฺขุปจฺเฉทนตฺถาย. อปฺปสนฺนานํ ปสาทายาติ ปุพฺเพ อปฺปสนฺนานํปิ ปณฺฑิตมนุสฺสานํ สิกฺขาปทปญฺญตฺติสมฺปทํ ทิสฺวา ปสาทุปฺปตฺติอตฺถาย. ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวายาติ ปสนฺนานํ อุปรูปริ ปสาทภาวาย. ๕- สทฺธมฺมฏฺฐิติยาติ สทฺธมฺมสฺส จิรฏฺฐิตตฺถาย. วินยานุคฺคหายาติ ปญฺจวิธสฺสาปิ วินยสฺส อนุคฺคณฺหนตฺถาย. [๒๐๒-๒๓๐] ปาติโมกฺขํ ปญฺญตฺตนฺติ ภิกฺขุปาติโมกฺขํ ภิกฺขุนีปาติโมกฺขนฺติ ทุวิธํปิ ปาติโมกฺขํ ปญฺญตฺตํ. ปาติโมกฺขุทฺเทสาติ ๖- ภิกฺขูนํ ปญฺจ, ภิกฺขุนีนํ จตฺตาโรติ นว ปาติโมกฺขุทฺเทสา ปญฺญตฺตา. ปาติโมกฺขฏฺฐปนนฺติ อุโปสถฏฺฐปนํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วธนฺธนาทิทุกฺขธมฺมสงฺขาตานํ ฉ.ม. อปายทุกฺขสงฺขาตานํ @ สี.,อิ. วชฺชนฺติ ฉ.ม. อกฺขมฏฺเฐน สี.,อิ. อุปรูปริภาวาย @ ฉ.ม. ปาฏิโมกฺขุทฺเทโสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๕.

ปวารณา ปญฺญตฺตาติ จาตุทฺทสิกา ปณฺณรสิกาติ เทฺว ปวารณา ปญฺญตฺตา. ปวารณาฏฺฐปนํ ๑- ปญฺญตฺตนฺติ สาปตฺติกสฺส ภิกฺขุโน ปวารณา ญตฺติยา วตฺตมานาย ปวารณาฏฺฐปนํ ปญฺญตฺตํ. ตชฺชนียกมฺมาทีสุ ภิกฺขูนํ ๒- วาจาสตฺตีหิ วิตุทนฺตานํ ปณฺฑุกโลหิตกานํ ภิกฺขูนํ ตชฺชนียกมฺมํ ๓- ปญฺญตฺตํ. พาลสฺส อพฺยตฺตสฺส เสยฺยกสฺส ภิกฺขุโน นิยสกมฺมํ ๔- ปญฺญตฺตํ. กุลทูสเก อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ ปพฺพาชนียกมฺมํ ๕- ปญฺญตฺตํ. คิหีนํ อกฺโกสกสฺส สุธมฺมตฺเถรสฺส ปฏิสารณียกมฺมํ ๖- ปญฺญตฺตํ. อาปตฺติยา อทสฺสนาทีสุ อุกฺเขปนียกมฺมํ ปญฺญตฺตํ. ครุกาปตฺตึ อาปนฺนสฺส ปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา ปริวาสทานํ ปญฺญตฺตํ. ปริวาเส อนฺตราปตฺตึ อาปนฺนสฺส มูลายปฏิกสฺสนํ ปญฺญตฺตํ. ปฏิจฺฉนฺนายปิ อปฺปฏิจฺฉนฺนายปิ อาปตฺติยา มานตฺตทานํ ปญฺญตฺตํ. จิณฺณมานตฺตสฺส อพฺภานํ ปญฺยตฺตํ. สมฺมาวตฺตนฺตสฺส โอสารณียํ ปญฺญตฺตํ. อสมฺมาวตฺตนาทีสุ นิสฺสารณียํ ปญฺญตฺตํ. เอหิภิกฺขุอุปสมฺปทา สรณคมนอุปสมฺปทา โอวาทอุปสมฺปทา ปญฺหาพฺยากรณ- อุปสมฺปทา ญตฺติจตุตฺถกมฺมอุปสมฺปทา ครุธมฺมอุปสมฺปทา อุภโตสํเฆ อุปสมฺปทา ทูเตน อุปสมฺปทาติ อฏฺฐวิธา อุปสมฺปทา ปญฺญตฺตา. ญตฺติกมฺมํ นว ฐานานิ คจฺฉตีติ เอวํ นวฏฺฐานิกํ ญตฺติกมฺมํ ปญฺญตฺตา. ญตฺติทุติยกมฺมํ สตฺต ฐานานิ คจฺฉตีติ เอวํ สตฺตฏฺฐานิกํ ญตฺติทุติยกมฺมํ ปญฺญตฺตํ. ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ สตฺต ฐานานิ คจฺฉตีติ เอวํ สตฺตฏฺฐานิกเมว ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ ปญฺญตฺตํ. ญตฺติจตุตฺถ- กมฺมํ สตฺต ฐานานิ คจฺฉตีติ เอวํ สตฺตฏฺฐานิกเมว ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ ปญฺญตฺตํ. ปฐมปาราชิกาทีนํ ปฐมปญฺญตฺติ อปฺปญฺญตฺเต ปญฺญตฺตํ นาม. เตสํเยว อนุปฺปญฺญตฺติ นาม ปญฺญตฺเต อนุปฺปญฺญตฺตํ. ธมฺมสมฺมุขตา วินยสมฺมุขตา สํฆสมฺมุขตา ปุคฺคลสมฺมุขตาติ อิมสฺส จตุพฺพิธสฺส สมฺมุขีภาวสฺส วเสน สมฺมุขาวินโย @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. ปวารณฏฺฐปนํ ฉ.ม.,อิ. ภิกฺขู @ วิ.จุ. ๖/๑/๑ กมฺมกฺขนฺธก วิ.จุ. ๖/๑๑/๑๔ กมฺมกฺขนฺธก @ วิ.จุ. ๖/๓๓/๔๓ กมฺมกฺขนฺธก ฉ.ม. สตฺตฏฺฐานิกเมว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๖.

ปญฺญตฺโต. สติเวปุลฺลปฺปตฺตสฺส ขีณาสวสฺส อโจทนตฺถาย สติวินโย ปญฺญตฺโต. อุมฺมตฺตกสฺส ภิกฺขุโน อมูฬฺหวินโย ปญฺญตฺโต. อปฺปฏิญฺญาย จุทิตกสฺส อาปตฺติยา อกรณตฺถํ ๑- ปฏิญฺญาตกรณํ ปญฺญตฺตํ. พหุตรานํ ธมฺมวาทีนํ ลทฺธึ คเหตฺวา อธิกรณ- วูปสมตฺถํ เยภุยฺยสิกา ปญฺญตฺตา. ปาปุสฺสนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส นิคฺคณฺหนตฺถํ ตสฺสปาปิยสิกา ปญฺยตฺตา. ภณฺฑนาทิวเสน พหุํ อสฺสามณกํ กตฺวา อาปตฺตึ อาปนฺนานํ ภิกฺขูนํ ฐเปตฺวา ถุลฺลวชฺชญฺจ ๒- คิหิปฏิสํยุตฺตญฺจ อวเสสาปตฺตีนํ วูปสมตฺถาย ติณวตฺถารโก ปญฺญตฺโต. วินยเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํ. ----------------- ๔. ราคเปยฺยาล [๒๓๑] ราคสฺส ภิกฺขเว อภิญฺญายาติ ปญฺจกามคุณิกสฺส ราคสฺเสว ๓- อภิชานนตฺถํ ปจฺจกฺขกรณตฺถํ. ปริญฺญายาติ ปริชานนตฺถํ. ปริกฺขยายาติ ปริกฺขยคมนตฺถํ. ปหานายาติ ปชหนตฺถํ. ขยาย วยายาติ ขยวยคมนตฺถํ. วิราคายาติ วิรชฺชนตฺถํ. นิโรธายาติ นิรุชฺฌนตฺถํ. จาคายาติ จชนตฺถํ. ปฏินิสฺสคฺคายาติ ปฏินิสฺสชฺชนตฺถํ. [๒๓๒-๒๔๖] ถมฺภสฺสาติ โกธมานวเสน ถทฺธภาวสฺส. สารมฺภสฺสาติ การณุตฺตริยลกฺขณสฺส สารมฺภสฺส. มานสฺสาติ นววิธมานสฺส. อติมานสฺสาติ อติกฺกมิตฺวา มญฺญมานสฺส. มทสฺสาติ มชฺชนาการมทสฺส. ปมาทสฺสาติ สติวิปฺปวาสสฺส, ปญฺจสุ วา ๔- กามคุเณสุ จิตฺตโวสฺสคฺคสฺส. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ราคเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํ. มโนรถปูรณิยา องฺคุตฺตรนิกายฏฺฐกถาย ทุกนิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: สี.,อิ. กรณตฺถํ ฉ.ม. ถุลฺลวชฺชํ ฐเปตฺวา @ ฉ.ม.,อิ. ปญฺจกามคุณิกราคสฺส ฉ.ม.,อิ. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๗๓-๗๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=1602&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=1602&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=425              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=2508              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=2465              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=2465              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]