ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                     ๓. ฉนฺทสมาธิสุตฺตวณฺณนา
    [๘๒๕] ตติเย ฉนฺทนฺติ กตฺตุกมฺยตาฉนฺทํ. นิสฺสายาติ นิสฺสยํ กตฺวา,
อธิปตึ กตฺวาติ อตฺโถ. ปธานสงฺขาราติ ปธานภูตา สงฺขารา,
จตุกิจฺจสาธกสมฺมปฺปธานวีริยสฺเสตํ อธิวจนํ. อิติ อยํ จ ฉนฺโทติอาทิสุ ฉนฺโท
ฉนฺทสมาธินา เจว ปธานสงฺขาเรหิ จ, ฉนฺทสมาธิ ฉนฺเทน เจว ปธานสงฺขาเรหิ จ,
ปธานสงฺขาราปิ ฉนฺเทน เจว สมาธินา จ ๔- สมนฺนาคตา. ตสฺมา สพฺเพ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปริโยนนฺธิตฺวา                    ฉ.ม. อวสฺสฏฺฐํ
@ ฉ.ม. จสทฺโท น ทิสฺสติ             ฉ.ม. ฉนฺทสมาธินา จ
เจเต ๑- ธมฺเม เอกโต กตฺวา อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต
อิทฺธิปาโทติ วุตฺตํ.
    อิทฺธิปาทวิภงฺเค ๒- ปน "โย ตถาภูตสฺส เวทนากฺขนฺโธ"ติอาทินา นเยน
อิเมหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต เสสอรูปิโน ธมฺมา อิทฺธิปาทาติ วุตฺตา.
    อปิจ อิเม หิ ๓- ตโย ธมฺมา อิทฺธีปิ โหนฺติ อิทฺธิปาทาปิ. กถํ?  ฉนฺทํ
หิ ภาวยโต ฉนฺโท อิทฺธิ นาม โหติ, สมาธิปธานสงฺขารา ฉนฺทิทฺธิปาโท
นาม. สมาธึ ภาเวนฺตสฺส สมาธิ อิทฺธิ นาม โหติ, ฉนฺทปฺปธานสงฺขารา
สมาธินฺทฺริยา ๔- ปาโท นาม. ปธานสงฺขาเร ภาเวนฺตสฺส ปธานสงฺขารา อิทฺธิ
นาม โหติ, ฉนฺทสมาธิ ปธานสงฺขาริทฺธิยา ปาโท นาม. สมฺปยุตฺตธมฺเมสุ หิ
เอกสฺมึ อิชฺฌมาเน เสสาปิ อิชฺฌนฺติเยว.
    อปิจ เตสํ เตสํ ธมฺมานํ ปุพฺพภาควเสนาปิ เอเตสํ อิทฺธิปาทตา
เวทิตพฺพา. ปฐมชฺฌานํ หิ อิทฺธิ นาม, ปฐมชฺฌานสฺส ปุพฺพภาคปริกมฺมสมฺปยุตฺตา
ฉนฺทาทโย อิทฺธิปาโท นาม. เอเตนุปาเยน ยาว เนวสญฺญานาสญฺญายตนา,
อิทฺธิวิธํ อาทึ กตฺวา ยาว ทิพฺพจกฺขุอภิญฺญา, ๕- โสตาปตฺติมคฺคํ อาทึ กตฺวา ยาว
อรหตฺตมคฺคา นโย เนตพฺโพ. เสลิทฺธิปาเทสุปิ เอเสว นโย.
    เกจิ ปน "อนิพฺพตฺโต ๖- ฉนฺโท อิทฺธิปาโท"ติ วทนฺติ. อิธ เตสํ
วาทมทฺทนตฺถาย อภิธมฺเม อุตฺตรจูฬวาโร นาม อาคโต;-
            "จตฺตาโร อิทฺธิปาทา ฉนฺทิทฺธิปาโท วีริยิทฺธิปาโท
          จิตฺติทฺธิปาโท วีมํสิทฺธิปาโท. ตตฺถ กตโม ฉนฺทิทฺธิปาโท, อิธ
          ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ อปจยคามึ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เต            อภิ.วิ. ๓๕/๔๓๔/๒๖๑      ฉ.ม. อิเมปิ
@ ฉ.ม. สมาธิทฺธิยา      ก. ทิพฺพจกฺขุญาณา         สี.,ก. อนิปฺผนฺโน
             ทิฏฺฐิคตานํ ปหานาย ปฐมาย ภูมิยา ปตฺติยา วิวิจฺเจว กาเมหิ
             ฯเปฯ ปฐมชฺฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ทุกฺขาปฏิปทํ ทนฺธาภิญฺญํ,
             โย ตสฺมึ สมเย ฉนฺโท ฉนฺทิกตา กตฺตุกมฺยตา กุสโล
             ธมฺมจฺฉนฺโท, อยํ วุจฺจติ ฉนฺทิทฺธิปาโท. อวเสสา ธมฺมา
             ธมฺมา ฉนฺทิทฺธิปาทสมฺปยุตฺตา"ติ. ๑-
อิเม ปน โลกุตฺตรวเสเนว อาคตา.
    ตตฺถ รฏฺฐปาลตฺเถโร ฉนฺทํ ธุรํ กตฺวา ๒- โลกุตฺตรํ ธมฺมํ นิพฺพตฺเตสิ.
โสณตฺเถโร วีริยํ ธุรํ กตฺวา, สมฺภุตตฺเถโร จิตฺตํ ธุรํ กตฺวา, อายสฺมา
โมฆราชา วีมํสํ ธุรํ กตฺวาติ. ตตฺถ ยถา จตูสุ อมจฺจปุตฺเตสุ ฐานนฺตรํ
ปฏฺฐเปตฺวา ราชานํ อุปนิสฺสาย วิหรนฺเตสุ เอโก อุปฏฺฐาเน ฉนฺทชาโต
รญฺโญ อชฺฌาสยํ จ รุจิญฺจ ญตฺวา ทิวา จ รตฺโต จ อุปฏฺฐหนฺโต
ราชานํ อาราเธตฺวา ฐานนฺตรํ ปาปุณิ, เอวํ ฉนฺทธุเรน โลกุตฺตรธมฺมนิพฺพตฺตโก
เวทิตพฺโพ.
    เอโก ปน "ทิวเส ทิวเส อุปฏฺฐาตุํ น สกฺโกมิ, อุปฺปนฺเน กิจฺเจ
ปรกฺกเมน อาราเธสฺสามี"ติ กุปิเต ปจฺจนฺเต รญฺญา ปหิโต ปรกฺกเมน
สตฺตุมทฺทนํ กตฺวา ปาปุณิ, ยถา โส, เอวํ วีริยธุเรน โลกุตฺตรธมฺมนิพฺพตฺตโก
เวทิตพฺโพ. เอโก "ทิวเส ทิวเส อุปฏฺฐานมฺปิ อุเรน สตฺติสรสมฺปฏิจฺฉนมฺปิ ๓-
ภาโรเยว, มนฺตพเลน อาราเธสฺสามี"ติ ขตฺตวิชฺชาย ๔- กตปริจฺจยตฺตา
มนฺตสํวิธาเนน ราชานํ อาราเธตฺวา ปาปุณิ, ยถา โส, เอวํ จิตฺตธุเรน
โลกุตฺตรธมฺมนิพฺพตฺตโก เวทิตพฺโพ.
@เชิงอรรถ:  อภิ.วิ. ๓๕/๔๕๗-๗/๒๖๙                      ก. กตฺวาติ
@ ก....สมฺปฏิจฺฉนฺนมฺปิ                       ม. ขตฺติวิชฺชาย
    อปโร "กึ อิเมหิ อุปฏฺฐานาทีหิ, ราชาโน นาม ชาติสมฺปนฺนสฺส
ฐานนฺตรํ เทนฺติ, ตาทิสสฺส เทนฺโต มยฺหํ ทสฺสตี"ติ ชาติสมฺปตฺติเมว นิสฺสาย
ฐานนฺตรํ ปาปุณิ, ยถา โส, เอวํ สุปริสุทฺธํ วีมํสํ นิสฺสาย วีมํสธุเรน
โลกุตฺตรธมฺมนิพฺพตฺตโก เวทิตพฺโพติ. อิมสฺมึ สุตฺเต วิวฏฺฏปาทกอิทฺธิ กถิตา.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๓๓๒-๓๓๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=7258&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=7258&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1150              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=6725              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=6694              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=6694              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_19

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]