อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                       ๒. มาลุกฺยปุตฺตสุตฺตวณฺณนา
      [๙๕] ทุติเย มาลุกฺยปุตฺโตติ มาลุกฺยพฺราหฺมณิยา ปุตฺโต. เอตฺถาติ
เอตสฺมึ ตว โอวาทายาจเน. อิมินา เถรํ อปสาเทติปิ อุสฺสาเทติปิ. กถํ? อยํ
กิร ทหรกาเล รูปาทีสุ ปมชฺชิตฺวา ปจฺฉา มหลฺลกกาเล อรญฺวาสํ ปตฺเถนฺโต
กมฺมฏฺานํ ยาจติ. อถ ภควา "เอตฺถ ทหเร กึ วกฺขามิ, มาลุกฺยปุตฺโต วิย
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ภวตฺถ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๓.
ตุเมฺหหิปิ ตรุณกาเล ๑- ปมชฺชิตฺวา มหลฺลกกาเล อรญฺ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ
กเรยฺยาถา"ติ อิมินา อธิปฺปาเยน ภณนฺโต เถรํ อปสาเทติ นาม.
      ยสฺมา ปน เถโร มหลฺลกกาเลปิ อรญฺ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กาตุกาโม,
ตสฺมา ภควา "เอตฺถ ทหเร กึ วกฺขามิ, ๒- อยํ อมฺหากํ มาลุกฺยปุตฺโต
มหลฺลกกาเลปิ อรญฺ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กตฺตุกาโม กมฺมฏฺานํ ยาจติ,
ตุเมฺห นาม ตรุณกาเลปิ วีริยํ น กโรถา"ติ อิมินา อธิปฺปาเยน ภณนฺโต
เถรํ อุสฺสาเทติ นาม.
      ยตฺร หิ นามาติ โย นาม. กิญฺจาปิหนฺติ ๓- กิญฺจาปิ  "อหํ มหลฺลโก"ติ
าตํ, ยทิ อหํ มหลฺลโก, มหลฺลโก สมาโนปิ สกฺขิสฺสามิ สมณธมฺมํ กาตุํ,
เทเสตุ เม ภนฺเต ภควาติ อธิปฺปาเยน มหลฺลกภาวํ อนุคฺคณฺหนฺโต โอวาทํ
จ ปสํสนฺโต เอวมาห.
      อทิฏฺา อทิฏฺปุพฺพาติ อิมสฺมึ อตฺตภาเว อทิฏฺา อตีเตปิ อทิฏฺปุพฺพา.
น จ ปสฺสสีติ เอตรหิปิ น ปสฺสสิ. น น เต โหติ ปสฺเสยฺยนฺติ เอวํ
สมนฺนาหาโรปิ เต ยตฺถ นตฺถิ, อปิ นุ เต ตตฺถ ฉนฺทาทโย อุปฺปชฺเชยฺยุนฺติ
ปุจฺฉติ
      ทิฏฺเ ทิฏฺมตฺตนฺติ รูปายตเน จกฺขุวิญฺาเณน ทิฏฺมตฺตํ. จกฺขุวิญฺาณํ
หิ รูเป รูปมตฺตเมว ปสฺสติ, น นิจฺจาทิสภาวํ, อิติ เสสวิญฺาเณหิปิ เม
เอตฺถ ทิฏฺมตฺตเมว จิตฺตํ ภวิสฺสตีติ อตฺโถ.  อถวา ทิฏฺเ ทิฏฺ นาม
จกฺขุวิญฺาณํ, รูเป รูปวิชานนนฺติ อตฺโถ.  มตฺตาติ ปมาณํ, ทิฏฺ มตฺตา อสฺสาติ
ทิฏฺมตฺตํ, จิตฺตํ, จกฺขุวิญฺาณมตฺตเมว เม จิตฺตํ ภวิสฺสตีติ อตฺโถ. อิทํ วุตตํ
โหติ:- ยถา อาปาถคตรูเป จกฺขุวิญฺาณํ น รชฺชติ น ทุสฺสติ น มุยฺหติ,
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ทหรกาเล    ๒ ฉ.ม. วกฺขาม   ๓ ฉ.ม. กิญฺจาปาหนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๔.
เอวํ ราคาทิวิรเหน จกฺขุวิญฺาณมตฺตเมว ชวนํ ภวิสฺสติ, จกฺขุวิญฺาณปฺปมาเณเนว
ชวนํ เปสฺสามีติ. อถวา ทิฏฺ นาม จกฺขุวิญฺาเณน ทิฏฺรูปํ, ทิฏฺเ
ทิฏฺมตฺตํ นาม ตตฺเถว อุปฺปนฺนสมฺปฏิจฺฉนฺนสนฺตีรณโวฏฺพฺพนสงฺขาตจิตฺตตฺตยํ.
ยถา ตํ น รชฺชติ น ทุสฺสติ น มุยฺหติ, เอวํ อาปาถคเต รูเป เตเนว
สมฺปฏิจฺฉนฺนาทิปฺปมาเณน ชวนํ อุปฺปาเทสฺสามิ, นาสฺส ๑- ตํ ปมาณํ อติกฺกมิตฺวา
รชฺชนาทิวเสน อุปฺปชฺชิตุํ ทสฺสามีติ อยเมตฺถ อตฺโถ. เอเสว นโย สุตมุเตสุ.
   วิญฺาเต วิญฺาตมตฺตนฺติ เอตฺถ ปน วิญฺาตํ นาม มโนทฺวาราวชฺชเนน
วิญฺาตารมฺมณํ, ตสฺมึ วิญฺาเต วิญฺาตมตฺตนฺติ อาวชฺชนปฺปมาณํ. ยถา
อาวชฺชเนน น รชฺชติ น ทุสฺสติ น มุยฺหติ, เอวํ รชฺชนาทิวเสน อุปฺปชฺชิตุํ
อทตฺวา อาวชฺชนปฺปมาเณเนว จิตฺตํ เปสฺสามีติ อยเมตฺถ อตฺโถ.
      ยโตติ ยทา. ตโตติ ตทา. น เตนาติ เตน ราเคน วา รตฺโต, โทเสน
วา ทุฏฺโ, โมเหน วา มูโฬฺห น ภวิสฺสติ. ตโต ตฺวํ มาลุกฺยปุตฺต น ตตฺถาติ
ยทา ตฺวํ เตน ราเคน วา โทสโมเหหิ วา รตฺโต วา ทุฏฺโ วา มูโฬฺห
วา น ภวิสฺสสิ, ตทา ตฺวํ น ตตฺถ ตสฺมึ ทิฏฺเ วา สุตมุตวิญฺาเต วา
ปฏิพทฺโธ อลฺลีโน ปติฏฺิโต นาม ภวิสฺสสิ. เนวิธาติอาทิ วุตฺตตฺถเมว.
      สติ มุฏฺาติ สติ นฏฺา. ตญฺจ อชฺโฌสาติ ตํ อารมฺมณํ คิลิตฺวา.
อภิชฺฌา จ วิเหสา จาติ อภิชฺฌาย จ วิเหสาย ๒- จ. อถวา "ตสฺส วฑฺฒนฺตี"ติ
ปเทนปิ สทฺธึ โยเชตพฺพํ, อภิชฺฌา จ วิเหสา จาติ อิเมปิ เทฺว ธมฺมา ตสฺส
วฑฺฒนฺตีติ อตฺโถ.
      จิตฺตมสฺสูปหญฺตีติ อภิชฺฌาวิเหสาหิ อสฺส จิตฺตํ อุปหญฺติ. อาจินโตติ
อาจินนฺตสฺส. อารา นิพฺพาน วุจฺจตีติ เอวรูปสฺส ปุคฺคลสฺส นิพฺพานํ นาม
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. นาหํ      ๒ ฉ.ม. วิหึสาย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๕.
ทูเร ปวุจฺจติ. ฆตฺวาติ ฆายิตฺวา. โภตฺวาติ ภุตฺวา สายิตฺวา เลหิตฺวา. ผุสฺสาติ
ผุสิตฺวา. ปฏิสฺสโตติ ปฏิสฺสติสงฺขาตาย สติยา ยุตฺโต. เสวโต จาปิ เวทนนฺติ
จตุมคฺคสมฺปยุตฺตํ นิพฺพตฺติตโลกุตฺตรเวทนํ เสวนฺตสฺส. ขิยฺยตีติ ขยํ คจฺฉติ, กึ
ตํ? ทุกฺขมฺปิ กิเลสชาตมฺปิ. อญฺตโรติ อสีติยา มหาสาวกานํ อพฺภนฺตโร เอโก.
อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต คาถาหิปิ วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๓๒-๓๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=692&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=692&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=131
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=1788
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=1786
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=1786
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_18