ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                       ๗. อเจลกสฺสปสุตฺตวณฺณนา
    [๑๗] สตฺตเม อเจโล กสฺสโปติ ลิงฺเคน อเจโล นิจฺเจโล, นาเมน
กสฺสโป. ทูรโตวาติ มหตา ภิกฺขุสํเฆน ปริวุตํ อาคจฺฉนฺตํ ทูรโต เอว อทฺทส.
กิญฺจิเทว เทสนฺติ กิญฺจิเทว การณํ. โอกาสนฺติ ปญฺหาพฺยากรณสฺส ขณํ กาลํ.
อนฺตรฆรนฺติ "น ปลฺลตฺถิกาย อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามี"ติ เอตฺถ อนฺโตนิเวสนํ
อนฺตรฆรํ. "โอกฺขิตฺตจกฺขุ อนฺตรฆเร คมิสฺสามี"ติ เอตฺถ อินฺทขีลโต ปฏฺฐาย
อนฺโตคาโม. อิธาปิ อยเมว อธิปฺเปโต. ยทากงฺขสีติ ยํ อิจฺฉสิ.
    กสฺมา ปน ภควา กเถตุกาโม ยาวตติยํ ปฏิกฺขิปีติ. คารวชนนตฺถํ.
ทิฏฺฐิคติกา หิ ขิปฺปํ กถิยมาเน คารวํ น กโรนฺติ, "สมณํ โคตมํ อุปสงฺกมิตุมฺปิ
ปุจฺฉิตุมฺปิ สุกรํ, ปุจฺฉิตมตฺเตเยว กเถตี"ติ  วจนมฺปิ น สทฺทหนฺติ. เทฺว ตโย
วาเร ปฏิกฺขิตฺเต ปน คารวํ กโรนฺติ, "สมณํ โคตมํ อุปสงฺกมิตุมฺปิ ปญฺหํ
ปุจฺฉิตุมฺปิ ทุกฺกรนฺ"ติ ยาวตติยํ ยาจิเต กถิยมานํ สุสฺสูสนฺติ สทฺทหนฺติ. อิติ
ภควา "อยมฺปิ สุสฺสูสิสฺสติ สทฺทหิสฺสตี"ติ ยาวตติยํ ยาจาเปตฺวาว กเถสิ.
อปิจ ยถาภิสกฺโก เตลํ วา ผาณิตํ วา ปจนฺโต มุทุปากขรปากานํ ปากกาลํ
อาคมยมาโน ปากกาลํ อนติกฺกมิตฺวาว โอตาเรติ, เอวํ ภควา สตฺตานํ
ญาณปริปากํ อาคมยมาโน "เอตฺตเกน กาเลน อิมสฺส ญาณํ ปริปากํ คมิสฺสตี"ติ
ญตฺวาปิ ยาวตติยํ ยาจาเปติ. ๑-
    มา เหวํ กสฺสปาติ กสฺสป มา เอวํ ภณิ. "สยํกตํ ทุกฺขนฺ"ติ หิ
วตฺตุํ น วฏฺฏติ, อตฺตา นาม โกจิ ทุกฺขสฺส การโก นตฺถีติ ทีเปติ. ปรโตปิ
เอเสว นโย. อธิจฺจสมุปฺปนฺนนฺติ อการเณน ยทิจฺฉาย อุปฺปนฺนํ. อิติ ปุฏฺโฐ
สมาโนติ กสฺมา เอวมาห? เอวํ กิรสฺส อโหสิ อยํ `สยํกตํ ทุกฺขนฺ'ติอาทินา
ปุฏฺโฐ `มา เหวนฺ'ติ วทติ, `นตฺถี'ติ ปุฏฺโฐ `อตฺถี'ติ วทติ, `ภวํ โคตโม
ทุกฺขํ น `ชานาติ น ปสฺสตี'ติ ปุฏฺโฐ `ชานามิ ขฺวาหนฺ'ติ วทติ, กิญฺจิ นุ โข
มยา วิรุชฺฌิตฺวา ปุจฺฉิตนฺ"ติ มูลโต ปฏฺฐาย อตฺตนา ๑- ปุจฺฉเมว โสเธนฺโต
เอวมาห. อาจิกฺขตุ จ เม ภนฺเต ภควาติ อิธ สตฺถริ สญฺชาตคารโว "ภวนฺ"ติ
อวตฺวา "ภควา"ติ วทติ.
    โส กโรตีติอาทิ "สยํกตํ ทุกฺขนฺ"ติ ลทฺธิยา ปฏิเสธนตฺถํ วุตฺตํ. เอตฺถ
จ สโตติ อิทํ ภุมฺมตฺเถ สามิวจนํ, ตสฺมา เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ:- โส กโรติ
โส ปฏิสํเวทยตีติ โข กสฺสป อาทิมฺหิเยว เอวํ สติ ปจฺฉา สยํกตํ ทุกฺขนฺติ
อยํ ลทฺธิ โหติ. เอตฺถ จ ทุกฺขนฺติ วฏฺฏทุกฺขํ อธิปฺเปตํ. อิติ วทนฺติ เอตสฺส
ปุริเมน อาทิสทฺเทน อนนฺตเรน จ สสฺสตสทฺเทน สมฺพนฺโธ โหติ, "ทีเปติ
คณฺหาตี"ติ อยํ ปเนตฺถ ปาฐเสโส. อิทํ หิ วุตฺตํ โหติ:- อิติ เอวํ วทนฺโต
อาทิโตว สสฺสตํ ทีเปติ, สสฺสตํ คณฺหาติ, กสฺมา? ตสฺส หิ ตํ ทสฺสนํ เอตํ
ปเรติ, การกญฺจ เวทกญฺจ เอกเมว คณฺหนฺตํ เอตํ สสฺสตํ อุปคจฺฉตีติ อตฺโถ.
    อญฺโญ กโรตีติอาทิ ปน "ปรํกตํ ทุกฺขนฺ"ติ ลทฺธิยา ปฏิเสธนตฺถํ
วุตฺตํ. "อาทิโต สโต"ติ อิทํ ปน อิธาปิ อาหริตพฺพํ. อยํ เหตฺถ
อตฺโถ:- อญฺโญ กโรติ อญฺโญ ปฏิสํเวทยตีติ โข ปน กสฺสป อาทิมฺหิเยว
เอวํ สติ ปจฺฉา "การโก อิเธว อุจฺฉิชฺชติ, เตน กตํ อญฺโญ ปฏิสํเวทยตี"ติ
เอวํ อุปฺปนฺนาย อุจฺเฉททิฏฺฐิยา สทฺธึ สมฺปยุตฺตาย เวทนาย อภิตุนฺนสฺส
วิทฺธสฺส สโต "ปรํกตํ ทุกฺขนฺ"ติ อยํ ลทฺธิ โหติ. อิติ วทนฺติอาทิวุตฺตนเยเนว
โยเชตพฺพํ. ตตฺรายํ โยชนา:- เอวญฺจ วทนฺโต อาทิโตว อุจฺเฉทํ ทีเปติ,
อุจฺเฉทํ คณฺหาติ. กสฺมา? ตสฺส หิ ตํ ทสฺสนํ เอตํ ปเรติ, เอตํ อุจฺเฉทํ
อุปคจฺฉตีติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. อตฺตโน
    เอเต เตติ เต สสฺสตุจฺเฉทสงฺขาเต อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม ตถาคโต
ธมฺมํ เทเสติ, เอเต เต กสฺสป อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม ปหาย อนลฺลียิตฺวา
มชฺเฌน ตถาคโต ธมฺมํ เทเสติ, มชฺฌิมาย ปฏิปทาย ฐิโต เทเสตีติ อตฺโถ.
กตรํ ธมฺมนฺติ เจ? ยทิทํ อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติ. เอตฺถ หิ การณโต
ผลํ, การณนิโรเธน จสฺส นิโรโธ ทีปิโต, น โกจิ การโก วา เวทโก วา
นิทฺทิฏฺโฐ. เอตฺตาวตา เสสปญฺหา ปฏิเสธิตา โหนฺติ. อุโภ อนฺเต อนุปคมฺมาติ
อิมินา หิ ตติยปโญฺห ปฏิกฺขิตฺโต. อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติ อิมินา อธิจฺจ
สมุปฺปนฺนตา เจว อชานนญฺจ ปฏิกฺขิตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ.
    ลเภยฺยนฺติ อิทํ โส ภควโต สนฺติเก ภิกฺขุภาวํ ปตฺถยมาโน อาห. อถ
ภควา โยเนน ๑- ขนฺธเก ๒- ติตฺถิยปริวาโส ปญฺญตฺโต, ยํ อญฺญติตฺถิยปุพฺโพ
สามเณรภูมิยํ ฐิโต "อหํ ภนฺเต อิตฺถนฺนาโม อญฺญติตฺถิยปุพฺโพ อิมสฺมึ
ธมฺมวินเย อากงฺขามิ อุปสมฺปทํ, สฺวาหํ ภนฺเต สํฆํ จตฺตาโร มาเส ปริวาสํ
ยาจามี"ติอาทินา นเยน สมาทิยิตฺวา ปริวสติ, ตํ สนฺธาย โย โข กสฺสป
อญฺญติตฺถิยปุพฺโพติอาทิมาห. ตตฺถ ปพฺพชฺชนฺติ วจนสิลิฏฺฐตาวเสน วุตฺตํ.
อปริวสิตฺวาเยว หิ ปพฺพชฺชํ ลภติ. อุปสมฺปทตฺถิเกน ปน นาติกาเลน
คามปฺปเวสนาทีนิ อฏฺฐ วตฺตานิ ปูเรนฺเตน ปริวสิตพฺพํ. อารทฺธจิตฺตาติ
อฏฺฐวตฺตปูรเณน ตุฏฺฐจิตฺตา. อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถารโต ปเนส ติตฺถิยปริวาโส
สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย ปพฺพชฺชาขนฺธกวณฺณนายํ ๓- วุตฺตนเยน เวทิตพฺโพ.
    อปิจ มยาติ อยเมตฺถ ปาโฐ, อญฺญตฺถ ปน "อปิจ เมตฺถา"ติ.
ปุคฺคลเวมตฺตตาวิทิตาติ ปุคฺคลนานตฺตํ วิทิตํ. "อยํ ปุคฺคโล ปริวาสารโห, อยํ น
ปริวาสารโห"ติ อิทํ มยฺหํ ปากฏนฺติ ทสฺเสสิ. ตโต กสฺสโป จินฺเตสิ "อโห อจฺฉริยํ
@เชิงอรรถ:  สี.,ม. เยน              วินย. ๔/๘๖/๑๐๒
@ สมนฺต. ๓/๕๗ มหาขนฺธกวณฺณนา (สฺยา)
ยตฺถ เอวํ ฆํเสตฺวา โกฏฺเฏตฺวา ยุตฺตเมว คณฺหนฺติ, อยุตฺตํ ฉฑฺเฑนฺตี"ติ.
ตโต สุฏฺฐุตรํ ปพฺพชฺชาย สญฺชาตุสฺสาโห สเจ ภนฺเตติอาทิมาห. อถ ภควา
ตสฺส ติพฺพจฺฉนฺทตํ วิทิตฺวา "น กสฺสโป ปริวาสํ อรหตี"ติ อญฺญตรํ ภิกฺขุํ
อามนฺเตสิ "คจฺฉ ภิกฺขุ กสฺสปํ นฺหาเปตฺวา ปพฺพาเชตฺวา อาเนหี"ติ. โส ตถา
กตฺวา ตํ ปพฺพาเชตฺวา ภควโต สนฺติกํ อคมาสิ. ภควา คเณ นิสีทิตฺวา
อุปสมฺปาเทสิ. เตน วุตฺตํ อลตฺถ โข อเจโล กสฺสโป ภควโต สนฺติเก
ปพฺพชฺชํ, อลตฺถ อุปสมฺปทนฺติ. อจิรูปสมฺปนฺโนติอาทิ เสสํ พฺราหฺมณสํยุตฺเต ๑-
วุตฺตเมวาติ. สตฺตมํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๔๐-๔๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=881&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=881&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=47              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=431              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=452              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=452              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]