ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                         ๓. ยมกสุตฺตวณฺณนา
    [๘๕] ตติเย ทิฏฺฐิคตนฺติ สเจ หิสฺส เอวํ ภเวยฺย "สงฺขารา
อุปฺปชฺชนฺติ เจว นิรุชฺฌนฺติ จ, สงฺขารปฺปวตฺตเมว อปฺปวตฺตํ โหตี"ติ, ทิฏฺฐิคตํ
นาม น ภเวยฺย, สาสนาวจริกํ ญาณํ ภเวยฺย. ยสฺมา ปนสฺส "สตฺโต
อุจฺฉิชฺชติ วินสฺสตี"ติ อโหสิ, ตสฺมา ทิฏฺฐิคตํ นาม ชาตํ. ถามสา ปรามาสาติ
ทิฏฺฐิถาเมน เจว ทิฏฺฐิปรามาเสน จ.
    เยนายสฺมา สาริปุตฺโตติ ยถา นาม ปจฺจนฺเต กุปิเต ตํ วูปสเมตุํ อสกฺโกนฺตา
ราชปุริสา เสนาปติสฺส วา รญฺโญ วา สนฺติกํ คจฺฉนฺติ, เอวํ ทิฏฺฐิคตวเสน
@เชิงอรรถ:  สี. นตฺถิ
ตสฺมึ เถเร กุปิเต ตํ วูปสเมตุํ อสกฺโกนฺตา เต ภิกฺขู เยน ธมฺมราชสฺส
ธมฺมเสนาปติ อายสฺมา สาริปุตฺโต, เตนุปสงฺกมึสุ. เอวํ ขฺวาหนฺติ ๑- เตสํ ภิกฺขูนํ
สนฺติเก วิย เถรสฺส สมฺมุขา ปคฺคยฺห วตฺตุํ อสกฺโกนฺโต โอลมฺพนฺเตน หทเยน
"เอวํ ขฺวาหนฺ"ติ อาห. ตํ กึ มญฺญสิ อาวุโสติ อิทํ เถโร ตสฺส วจนํ สุตฺวา "นายํ
อตฺตโน ลทฺธิยํ โทสํ ปสฺสติ, ธมฺมเทสนายสฺส ตํ ปากฏํ กริสฺสามี"ติ
จินฺเตตฺวา ติปริวฏฺฏเทสนํ เทเสตุํ อารภิ.
    ตํ กึ มญฺญสิ อาวุโส ยมก, รูปํ ตถาคโตติ อิทํ กสฺมา อารทฺธํ?
อนุโยควตฺตํ ทาปนตฺถํ. ติปริวฏฺฏเทสนาวสานสฺมึ หิ เถโร โสตาปนฺโน ชาโต.
อถ นํ อนุโยควตฺตํ ทาเปตุํ "ตํ กึ มญฺญสี"ติอาทิมาห. ตถาคโตติ สตฺโต.
รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณนฺติ อิเม ปญฺจกฺขนฺเธ สมฺปิณฺเฑตฺวา
"ตถาคโต"ติ สมนุปสฺสีติ ปุจฺฉติ. เอตฺถ จ เต อาวุโสติ อิทํ เถรสฺส
อนุโยเค ภุมฺมํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เอตฺถ จ เต เอตฺตเก ฐาเน ทิฏฺเฐว ธมฺเม
สจฺจโต ถิรโต สตฺเต อนุปลพฺภิยมาเนติ. สเจ ตํ อาวุโสติ อิทเมตํ อญฺญํ
พฺยากราเปตุกาโม ปุจฺฉติ. ยํ ทุกฺขํ ตํ นิรุทฺธนฺติ ยํ ทุกฺขํ, ตเทว นิรุทฺธํ,
อญฺโญ สตฺโต นิรุชฺฌนโก นาม นตฺถิ, เอวํ พฺยากเรยฺยนฺติ อตฺโถ.
    เอตสฺเสว อตฺถสฺสาติ เอตสฺส ปฐมมคฺคสฺส. ภิยฺโยโส มตฺตาย ญาณายาติ
อติเรกปฺปมาณสฺส ญาณสฺส อตฺถาย, สหวิปสฺสนกานํ อุปริ จ ติณฺณํ มคฺคานํ
อาวิภาวตฺถายาติ อตฺโถ. อารกฺขสมฺปนฺโนติ อนฺโตอารกฺเขน เจว พหิอารกฺเขน
จ สมนฺนาคโต. อโยคกฺเขมกาโมติ จตูหิ โยเคหิ เขมภาวํ อนิจฺฉนฺโต.
ปสยฺหาติ ปสยฺหิตฺวา อภิภวิตฺวา. อนุปขชฺชาติ อนุปวิสิตฺวา.
    ปุพฺพุฏฺฐายีติอาทีสุ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อาสนโต ปฐมตรํ
วุฏฺฐาตีติ ปุพฺพุฏฺฐายี. ตสฺส อาสนํ ทตฺวา ตสฺมึ นิสินฺเน ปจฺฉา นิปตติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เอวํ พฺยาโขติ, เอวมุปริปิ
นิสีทตีติ ปจฺฉานิปาตี. ปาโตว วุฏฺฐาย "เอตฺตกา กสิตุํ คจฺฉถ, เอตฺตกา
วปิตุนฺ"ติ วา สพฺพปฐมํ วุฏฺฐาตีติ ปุพฺพุฏฺฐายี. สายํ สพฺเพสุ อตฺตโน อตฺตโน
วสนฏฺฐานํ คเตสุ เคหสฺส สมนฺตโต อารกฺขํ สํวิธาย ทฺวารานิ ถเกตฺวา
สพฺพปจฺฉา นิปชฺชนนโตปิ ปจฺฉานิปาตี. "กึ กโรมิ อยฺยปุตฺต, กึ กโรมิ
อยฺยปุตฺตา"ติ มุขํ โอโลเกนฺโต กึ การํ ปฏิสาเวตีติ กึการปฏิสฺสาวี. มนาปํ
จรตีติ มนาปจารี. ปิยํ วทตีติ ปิยวาที. มิตฺตโตปิ นํ สทฺทเหยฺยาติ
มิตฺโต เม อยนฺติ สทฺทเหยฺย. วิสฺสาสํ อาปชฺเชยฺยาติ เอกโต ปานโภชนาทึ
กโรนฺโต วิสฺสาสิโก ภเวยฺย. สํวิสฺสตฺโถติ สุฏฺฐุ วิสฺสตฺโถ.
    เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- พาลคหปติปุตฺโต วิย หิ
วฏฺฏสนฺนิสฺสิตกาเล อสฺสุตวา พาลปุถุชฺชโน, ๑- วธกปจฺจามิตฺโต วิย อพลทุพฺพลา
ปญฺจกฺขนฺธา, วธกปจฺจามิตฺตสฺส "พาลคหปติปุตฺตํ อุปฏฺฐหิสฺสามี"ติ อุปคตกาโล
วิย ปฏิสนฺธิกฺขเณ อุปคตา ปญฺจกฺขนฺธา, ตสฺส หิ "น เม อยํ สหาโย,
วธกปจฺจตฺถิโก อยนฺ"ติ อชานนกาโล วิย วฏฺฏนิสฺสิตปุถุชฺชนสฺส ปญฺจกฺขนฺเธ
"น อิเม มยฺหนฺ"ติ อคฺคเหตฺวา "มม รูปํ, มม เวทนา, มม สญฺญา, มม
สงฺขารา มม วิญฺญาณนฺ"ติ คหิตกาโล, วธกปจฺจตฺถิกสฺส "มิตฺโต เม อยนฺ"ติ
คเหตฺวา สกฺการกรณกาโล วิย "มม อิเม"ติ คเหตฺวา ปญฺจนฺนํ ขนฺธานํ
นฺหาปนโภชนาทีหิ ๒- สกฺการกรณกาโล, "อติวิย สํวิสฺสฏฺโฐ ๓- เม อยนฺ"ติ
ญตฺวา สกฺการํ กโรนฺตสฺเสว อสินา สีสจฺฉินฺทนํ วิย วิสฺสตฺถสฺส พาลปุถุชฺชนสฺส
ติขิเณหิ ภิชฺชมาเนหิ ขนฺเธหิ ชีวิตปริยาทานํ เวทิตพฺพํ.
    อุเปตีติ อุปคจฺฉติ. อุปาทิยตีติ คณฺหาติ. อธิฏฺฐาตีติ อธิติฏฺฐติ. อตฺตา
เมติ อยํ เม อตฺตาติ. สุตวา จ โข อาวุโส อริยสาวโกติ ยถา ปน ปณฺฑิโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปุถุชฺชโน            สี. ปานโภชนาทีหิ    ฉ.ม. อติวิสฺสตฺโถ
คหปติปุตฺโต เอวํ อุปคตํ ปจฺจตฺถิกํ "ปจฺจตฺถิโก เม อยนฺ"ติ ญตฺวา อปฺปมตฺโต
ตานิ ตานิ กมฺมานิ กาเรตฺวา อนตฺถํ ปริหรติ, อตฺถํ ปาปุณาติ, เอวํ สุตวา
อริยสาวโกปิ "น รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสตี"ติอาทินา นเยน ปญฺจกฺขนฺเธ
อหนฺติ วา มมนฺติ วา อคฺคเหตฺวา "ปจฺจตฺถิกา เม เอเต"ติ ญตฺวา
รูปสตฺตกอรูปสตฺตกาทิวเสน วิปสฺสนาย โยเชตฺวาว ตโตนิทานํ ทุกฺขํ ปริวชฺเชตฺวา
อคฺคผลํ อรหตฺตํ ปาปุณาติ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. ตติยํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๓๓๘-๓๔๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=7477&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=7477&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=198              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=17&A=2447              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=17&A=2703              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=17&A=2703              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_17

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]