บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๒

๓. ฆฏสุตฺตวณฺณนา [๒๓๗] ตติเย เอกวิหาเรติ เอกสฺมึ คพฺเภ. ตทา กิร พหู อาคนฺตุกา ภิกฺขู สนฺนิปตึสุ. ตสฺมา ปริเวณคฺเคน วา วิหารคฺเคน วา เสนาสเนสุ อปาปุณนฺเตสุ ทฺวินฺนํ เถรานํ เอโก คพฺโภ สมฺปตฺโต. เต ทิวา ปาฏิเยกฺเกสุ าเนสุ นิสีทนฺติ, รตฺตึ ปน เนสํ อนฺตเร จีวรสาณึ ปสาเรนฺติ. เต อตฺตโน อตฺตโน ปตฺตฏฺาเนเยว นิสีทนฺติ. เตน วุตฺตํ "เอกวิหาเร"ติ. โอฬาริเกนาติ อิทํ โอฬาริการมฺมณตํ สนฺธาย วุตฺตํ. ทิพฺพจกฺขุทิพฺพโสตธาตุวิหาเรน เหโส ^๒- วิหาสิ, เตสํ จ รูปายตนสทฺทายตนสงฺขาตํ โอฬาริกํ อารมฺมณํ. อิติ ทิพฺพจกฺขุนา รูปสฺส ทิฏฺตฺตา ทิพฺพาย จ โสตธาตุยา สทฺทสฺส สุตตฺตา โส วิหาโร โอฬาริโก นาม ชาโต. ทิพฺพจกฺขุ วิสุชฺฌีติ ภควโต รูปทสฺสนตฺถาย วิสุทฺธํ อโหสิ. ทิพฺพา จ โสตธาตูติ สาปิ ภควโต สทฺทสุณนตฺถํ วิสุชฺฌิ. ภควโตปิ เถรสฺส รูปทสฺสนตฺถญฺเจว สทฺทสุณนตฺถญฺจ ตทุภยํ วิสุชฺฌิ. ตทา กิร เถโร "กหํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม.,อิ. สตฺถุปิ โขติ ^๒ ฉ.ม. หิ โส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๘.

เอตรหิ สตฺถา วิหรตี"ติ อาโลกํ วฑฺเฒตฺวา ทิพฺเพน จกฺขุนา สตฺถารํ เชตวนวิหาเร คนฺธกุฏิยํ นิสินฺนํ ทิสฺวา ตสฺส ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณิ. สตฺถาปิ ตเถว อกาสิ. เอวํ เต อญฺมญฺ ปสฺสึสุ เจว, สทฺทญฺจ อสฺโสสุํ. อารทฺธวีริโยติ ปริปุณฺณวีริโย ปคฺคหิตวีริโย. ยาวเทว อุปนิกฺเขปนมตฺตายาติ ติโยชนสหสฺสวิตฺถารสฺส หิมวโต สนฺติเก ปิตา สาสปมตฺตา ปาสาณสกฺขรา "หิมวา นุ โข มหา, อยํ นุ โข ปาสาณสกฺขรา"ติ เอวํ ยาว อุปนิกฺเขปนมตฺตสฺเสว อตฺถาย ภเวยฺยาติ วุตฺตํ โหติ. ปรโตปิ เอเสว นโย. กปฺปนฺติ อายุกปฺปํ. โลณฆฏายาติ จกฺกวาฬมุขวฏฺฏิยา ^๑- อวารกํ ^๒- กตฺวา มุขวฏฺฏิยา พฺรหฺมโลกํ อาหจฺจ ิตาย โลณจาฏิยาติ ทสฺเสติ. อิเม ปน เถรา อุปมํ อาหรนฺตา สริกฺขเกเนว จ วิชฺชมานคุเณน จ อาหรึสุ, กถํ? อยํ หิ อิทฺธิ นาม อจฺจุคฺคตฏฺเน เจว วิปุลฏฺเน จ หิมวนฺตสทิสา, ปญฺา จตุภูมกธมฺเม อนุปวิสิตฺวา ิตฏฺเน สพฺพพฺยญฺชเนสุ อนุปวิฏฺโลณรสสทิสา. เอวํ ตาว สริกฺขกฏฺเน อาหรึสุ. สมาธิลกฺขณํ ปน มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส วิภูตํ ปากฏํ. กิญฺจาปิ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส อวิชฺชมานา อิทฺธิ นาม นตฺถิ, ภควตา ปน "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อิทฺธิมนฺตานํ ยทิทํ มหาโมคฺคลฺลาโน"ติ ^๓- อยเมว เอตทคฺเค ปิโต. วิปสฺสนาลกฺขณํ ปน สาริปุตฺตตฺเถรสฺส วิภูตํ ปากฏํ. กิญฺจาปิ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺสปิ ปญฺา อตฺถิ, ภควตา ปน "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ มหาปญฺานํ ยทิทํ สาริปุตฺโต"ติ ^๔- อยเทว เอตทคฺเค ปิโต. ตสฺมา ยถา เอเต อญฺมญฺสฺส ธุรํ น ปาปุณนฺติ, เอวํ วิชฺชมานคุเณน อาหรึสุ. สมาธิลกฺขณสฺมึ หิ มหาโมคฺคลฺลาโน @เชิงอรรถ: ^๑ อิ.......มุขวฏฺฏึ ^๒ ฉ.ม.,อิ. อาธารกํ @^๓ องฺ. เอกก. ๒๐/๑๙๐/๒๓ ^๔ องฺ. เอกก. ๒๐/๑๙๙/๒๓

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๙.

นิปฺผตฺตึ คโต, วิปสฺสนาลกฺขเณ สาริปุตฺตตฺเถโร, ทฺวีสุปิ เอเตสุ สมฺมาสมฺพุทฺโธติ. ตติยํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๒๕๗-๒๕๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=5682&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=5682&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=691 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=7246 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=6432 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=6432 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16