ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

หน้าที่ ๑๗๑.

๒. ปุพฺเพสมฺโพธสุตฺตวณฺณนา [๑๑๕] ทุติเย อยํ ปฐวีธาตุยา อสฺสาโทติ อยํ ปฐวีธาตุนิสฺสโย อสฺสาโท. สฺวายํ กายํ อพฺภุนฺนาเมตฺวา อุทรํ ปสาเรตฺวา "อิธ เม องฺคุลํ ปเวสิตุํ วายมถา"ติ วา หตฺถํ ปสาเรตฺวา "อิมํ นาเมตุํ วายมถา"ติ วทติ, เอวํ ปวตฺตานํ วเสน เวทิตพฺโพ. อนิจฺจาติอาทีสุ หุตฺวา อภาวากาเรน อนิจฺจา, ปฏิปีฬนากาเรน ทุกฺขา, สภาววิคมากาเรน วิปริณามธมฺมา. อยํ ปฐวีธาตุยา อาทีนโวติ เยน อากาเรน สา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา, อยมากาโร ปฐวีธาตุยา อาทีนโวติ อตฺโถ. ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปหานนฺติ นิพฺพานํ อาคมฺม ปฐวีธาตุยา ฉนฺทราโค วินียติ เจว ปหิยฺยติ จ, ตสฺมา นิพฺพานมสฺสา นิสฺสรณํ. อยํ อาโปธาตุยา อสฺสาโทติ อยํ อาโปธาตุนิสฺสโย อสฺสาโท. สฺวายํ อญฺญํ อาโปธาตุยา อุปทฺทุตํ ทิสฺวา "กึ อยํ นิปนฺนกาลโต ปฏฺฐาย ปสฺสาวฏฺฐานาภิมุโข นิกฺขมติ เจว ปวิสติ จ, อปฺปมตฺตกมฺปิสฺส กมฺมํ กโรนฺตสฺส เสทตินฺตํ วตฺถมฺปิ ๑- ปีเฬตพฺพตาการํ ปาปุณาติ, อนุโมทนมตฺตมฺปิ กเถนฺตสฺส ตาลวณฺฏํ ๒- คณฺหิตพฺพํ โหติ, มยํ ปน สายํ นิปนฺนา ปาโตว อุฏฺฐหาม, มาสปุณฺณฆโฏ ๓- วิย โน สรีรํ, มหากมฺมํ กโรนฺตานํ เสทมตฺตมฺปิ โน น อุปฺปชฺชติ, อสนิสทฺเทน วิย ธมฺมํ กเถนฺตานํ สรีเร อุสุมาการมตฺตมปิ โน นตฺถี"ติ เอวํ ปวตฺตานํ วเสน เวทิตพฺโพ. อยํ เตโชธาตุยา อสฺสาโทติ อยํ เตโชธาตุนิสฺสโย อสฺสาโท. สฺวายํ สีตคหณิเก ทิสฺวา "กึ อิเม กิญฺจิเทว ยาคุภตฺตขชฺชกมตฺตํ อชฺโฌหริตฺวา ถทฺธกุจฺฉิโน นิสีทิตฺวา สพฺพรตฺตึ องฺคารกฏาหํ ปริเยสนฺติ, ผุสิตมตฺเตสุปิ @เชิงอรรถ: ก. เสเท สติ ตํ วตฺถํปิ @ สี. ตาลปณฺณํ สี. สมฺปุณฺณฆโฏ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.

สรีเร ปติเตสุ องฺคารกฏาหํ โอตฺถริตฺวา ๑- ปารุปิตฺวาว นิปชฺชนฺติ, มยํ ปน อติถทฺธมฺปิ มํสํ วา ปูวํ วา ขาทาม, กุจฺฉิปูรํ ภตฺตํ ภุญฺชาม, ตาวเทว โน สพฺพํ เผณุปิณฺโฑ ๒- วิย วิลียติ, สตฺตาหวทฺทลิกาย วตฺตมานาย สรีเร สีตานุทหนมตฺตมฺปิ โน นตฺถี"ติ เอวํ ปวตฺตานํ วเสน เวทิตพฺโพ. อยํ วาโยธาตุยา อสฺสาโทติ อยํ วาโยธาตุนิสฺสโย อสฺสาโท. สฺวายํ อญฺเญ วาตภีรุเก ทิสฺวา "อิเมสํ อปฺปมตฺตกมฺปิ กมฺมํ กโรนฺตานํ อนุโมทนามตฺตมฺปิ กเถนฺตานํ สรีรํ วาโต วิชฺฌติ, คาวุตมตฺตมฺปิ อทฺธานํ คตานํ หตฺถปาทา สีทนฺติ, ปิฏฺฐิ รุชฺชติ, กุจฺฉิวาตสรีรวาตกณฺณวาตาทีหิ ๓- นิจฺจุปทฺทุตา เตลผาณิตาทีนิ วาตเภสชฺชาเนว กโรนฺตา อตินาเมนฺติ, อมฺหากํ ปน มหากมฺมํ กโรนฺตานมฺปิ ติยามรตฺตึ ธมฺมํ กเถนฺตานมฺปิ เอกทิวเสเนว ทส โยชนานิ คจฺฉนฺตานมฺปิ หตฺถปาทสํสีทนมตฺตํ วา ปิฏฺฐิรุชฺชนมตฺตํ วา น โหตี"ติ เอวํ ปวตฺตานํ วเสน เวทิตพฺโพ. เอวํ ปวตฺตา หิ เอตา ธาตุโย อสฺสาเทนฺติ นาม. อพฺภญฺญาสินฺติ อภิวิสิฏฺเฐน ญาเณน อญฺญาสึ. อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธินฺติ อุตฺตรวิรหิตํ สพฺพเสฏฺฐํ สมฺมา สามญฺจ โพธึ, อถวา เสฏฺฐํ ๔- สุนฺทรญฺจ โพธึ. โพธีติ รุกฺโขปิ มคฺโคปิ สพฺพญฺญุตญาณมฺปิ นิพฺพานมฺปิ. "โพธิรุกฺขมูเล ปฐมาภิสมฺพุทฺโธ"ติ ๕- จ "อนฺตรา จ โพธึ อนฺตรา จ คยนฺ"ติ ๖- จ อาคตฏฺฐาเนสุ หิ รุกฺโข "โพธีติ วุจฺจติ. "โพธิ วุจฺจติ จตูสุ มคฺเคสุ ญาณนฺ"ติ ๗- อาคตฏฺฐาเน มคฺโค. "ปปฺโปติ โพธึ วรภูริเมธโส"ติ ๘- อาคตฏฺฐาเน สพฺพญฺญุตญาณํ. "ปตฺวาน โพธึ อมตํ อสงฺขตนฺ"ติ อาคตฏฺฐาเน นิพฺพานํ. อิธ ปน ภควโต อรหตฺตมคฺโค อธิปฺเปโต. @เชิงอรรถ: สี.,อิ. โอตริตฺวา สี., อิ. เขฬปิณฺโฑ @ ฉ.ม., อิ. กุจฺฉิวาตสีสวาตกณฺณวาตาทีหิ ฉ.ม., อิ, ปสตฺถํ @ วิ. มหา. ๔/๑/๑, ขุ.อุ. ๒๕/๑/๙๓ วิ. มหา. ๔/๑๐/๑๑, ม.มู. ๑๒/๒๘๕/๒๔๖ @ ขุ. จูฬ. ๓๐/๕๙๕/๒๙๒ (สฺยา) ที.ปา. ๑๑/๒๑๖/๑๓๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

สาวกานํ อรหตฺตมคฺโค อนุตฺตรา โพธิ โหติ, น โหตีติ? น โหติ. กสฺมา? อสพฺพคุณทายกตฺตา. เตสํ หิ กสฺสจิ อรหตฺตมคฺโค อรหตฺตผลเมว เทติ, กสฺสจิ ติสฺโส วิชฺชา, กสฺสจิ ฉ อภิญฺญา, กสฺสจิ จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา, กสฺสจิ สาวกปารมีญาณํ. ปจฺเจกพุทฺธานมฺปิ ปจฺเจกโพธิญาณเมว เทติ. พุทฺธานํ ปน สพฺพคุณสมฺปตฺตึ เทติ อภิเสโก วิย รญฺโญ สพฺพโลกิสฺสริยภาวํ. ตสฺมา อญฺญสฺส กสฺสจิปิ อนุตฺตรา โพธิ น โหติ. อภิสมฺพุทฺโธติ ปจฺจญฺญาสินฺติ "อภิสมฺพุทฺโธ อหํ ปตฺโต ๑- ปฏิวิชฺฌิตฺวา ฐิโต"ติ เอวํ ปฏิชานึ. ญาณญฺจ ปน เม ทสฺสนํ อุทปาทีติ อธิคตคุณทสฺสนสมตฺถํ ปจฺจเวกฺขณญาณญฺจ เม อุทปาทิ. อกุปฺปา เม วิมุตฺตีติ "อยํ มยฺหํ อรหตฺตผลวิมุตฺติ อกุปฺปา"ติ เอวํ ญาณํ อุทปาทิ. ตตฺถ ทฺวีหากาเรหิ อกุปฺปตา เวทิตพฺพา. การณโต จ อารมฺมณโต จ. สา หิ จตูหิ มคฺเคหิ สมุจฺฉินฺนกิเลสานํ ปุน อนิวตฺตนตาย การณโตปิ อกุปฺปา, อกุปฺปธมฺมํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตตาย อารมฺมณโตปิ อกุปฺปา. อนฺติมาติ ปจฺฉิมา. นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวติ อิทานิ ปุน อญฺโญ ภโว นาม นตฺถีติ. อิมสฺมึ สุตฺเต จตฺตาริ สจฺจานิ กถิตานิ. กถํ? จตูสุ หิ ธาตูสุ อสฺสาโท สมุทยสจฺจํ, อาทีนโว ทุกฺขสจฺจํ, นิสฺสรณํ นิโรธสจฺจํ, นิโรธปฺปชานโน มคฺโค มคฺคสจฺจํ. วิตฺถารวเสนปิ กเถตุํ วฏฺฏติเยว. เอตฺถ หิ ยํ ปฐวีธาตุํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ, อยํ ปฐวีธาตุยา อสฺสาโทติ ปหานปฏิเวโธ สมุทยสจฺจํ. ยา ปฐวีธาตุ อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา, อยํ ปฐวีธาตุยา อาทีนโวติ ปริญฺญาปฏิเวโธ ทุกฺขสจฺจํ. โย ปฐวีธาตุยา ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานํ, อิทํ ปฐวีธาตุยา นิสฺสรณนฺติ สจฺฉิกิริยาย ปฏิเวโธ นิโรธสจฺจํ. ยา @เชิงอรรถ: สี. อภิสมฺปตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๔.

อิเมสุ ตีสุ ฐาเนสุ ทิฏฺฐิ สงฺกปฺโป วาจา กมฺมนฺโต อาชีโว วายาโม สติ สมาธิ, อยํ ๑- ภาวนาปฏิเวโธ มคฺคสจฺจนฺติ. ทุติยํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๑๗๑-๑๗๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=3824&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=3824&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=404              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=4533              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=4088              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=4088              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]