ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                         ๖. สมฺมสสุตฺตวณฺณนา
    [๖๖] ฉฏฺเฐ อามนฺเตสีติ กสฺมา อามนฺเตสิ? ยสฺมา ๑- สุขุมา ติลกฺขณาหตา
ธมฺมเทสนา อุปฏฺฐาสิ. ตสฺมึ กิร ชนปเท มนุสฺสา สเหตุกา ปญฺญวนฺโต.
สินิทฺธานิ กิเรตฺถ โภชนานิ, ตานิ เสวโต ชนสฺส ปญฺญา วฑฺฒติ, เต คมฺภีรํ
ติลกฺขณาหตํ ธมฺมกถํ ปฏิวิชฺฌิตุํ สมตฺถา โหนฺติ. เตเนว ภควา ทีฆมชฺฌิเมสุ
มหาสติปฏฺฐานานิ, ๒- มหานิทานํ, ๓- อาเนญฺชสปฺปายํ, ๔- สํยุตฺตเก
จูฬนิทานาทิสุตฺตนฺติ ๕- เอวมาทีนิ อญฺญานิปิ คมฺภีรานิ สุตฺตานิ ตตฺเถว กเถสิ.
สมฺมสถ โนติ สมฺมสถ นุ. อนฺตรํ สมฺมสนฺติ ๖- อพฺภนฺตรํ ปจฺจยสมฺมสนํ. น โส
ภิกฺขุ ภควโต จิตฺตํ อาราเธสีติ ปจฺจยาการวเสน พฺยาการาเปตุกามสฺส ภควโต ตถา
อพฺยากริตฺวา ทฺวตฺตึสาการวเสน พฺยากโรนฺโต อชฺฌาสยํ คเหตุํ นาสกฺขิ.
    เอตทโวจาติ เทสนา ยถานุสนฺธึ น คตา, เทสนาย ยถานุสนฺธิคมนตฺถํ
เอตทโวจ. เตนหานนฺท สุณาถาติ อิทํ เตปิฏเก พุทฺธวจเน อภินฺนกปทํ. ๗-
อญฺญตฺถ หิ เอวํ วุตฺตํ นาม นตฺถิ. อุปธินิทานนฺติ ขนฺธูปธินิทานํ. ขนฺธปญฺจกํ
เหตฺถ อุปธีติ อธิปฺเปตํ. อุปฺปชฺชตีติ ชายติ. นิวิสตีติ ปุนปฺปุนํ ปวตฺติวเสน
ปติฏฺฐหติ.
    ยํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปนฺติ ยํ โลกสฺมึ ปิยสภาวญฺเจว มธุรสภาวญฺจ.
จกฺขุํ โลเกติอาทีสุ โลกสฺมึ หิ จกฺขาทีสุ มมตฺเตน ๘- อภินิวิฏฺฐา สตฺตา
สมฺปตฺติยํ ปติฏฺฐิตา อตฺตโน จกฺขุํ อาทาสาทีสุ นิมิตฺตคหณานุสาเรน
วิปฺปสนฺนปญฺจปสาทํ ๙- สุวณฺณวิมาเน อุคฺฆาฏิตมณิสีหปญฺชรํ วิย มญฺญนฺติ, โสตํ
รชตปนาฬิกํ วิย ปามงฺคสุตฺตกํ ๑๐- วิย จ มญฺญนฺติ, ตุงฺคนาสาติ ลทฺธโวหารํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. ยสฺมาสฺส        ที.ม. ๑๐/๓๗๒/๒๔๘, ม.มู. ๑๒/๑๐๕/๗๗
@ ที.ม. ๑๐/๙๕/๔๙          ม.อุ. ๑๔/๖๖/๔๙
@ สํ. นิ. ๑๖/๖๖/๘๙    สี., อิ. สมฺมสนนฺติ
@ ฉ.ม. อสมฺภินฺนปทํ          สี.,อิ. ปมตฺตา, ม. มมตฺตา
@ ม..... ปญฺจปสาทา   ๑๐ ฉ.ม., อิ. ปามงฺคสุตฺตํ
ฆานํ วฏฺเฏตฺวา ฐปิตหริตาลวฏฺฏึ วิย มญฺญนฺติ, ชิวฺหํ รตฺตกมฺพลปฏลํ วิย
มุทุสินิทฺธํ มธุรสรํ ๑- มญฺญนฺติ, กายํ สาลฏฺฐิ ๒- วิย สุวณฺณโตรณํ วิย จ
มญฺญนฺติ, มนํ อญฺเญสํ มเนน อสทิสํ อุฬารํ มญฺญนฺติ.
    นิจฺจโต อทฺทกฺขุนฺติ นิจฺจนฺติ อทฺทสํสุ. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. น
ปริมุจฺจึสุ ทุกฺขสฺมาติ สกลสฺมาปิ วฏฺฏทุกฺขา น ปริมุจฺจึสุ. ทกฺขิสฺสนฺตีติ ๓-
ปสฺสิสฺสนฺติ. อาปานียกํโสติ สรกสฺส นามํ. ยสฺมา ปเนตฺถ อาปํ ปิวนฺติ,
ตสฺมา "อาปานีโย"ติ วุจฺจติ. อาปานีโย จ โส กํโส จาติ ๔- อาปานียกํโส.
สุรามณฺฑสรกสฺเสตํ นามํ. "วณฺณสมฺปนฺโน"ติ อาทิวจนโต ปน กํเส ฐิตปานเมว เอวํ
วุตฺตํ. ฆมฺมาภิตตฺโตติ ฆมฺเมน อภิตตฺโต. ฆมฺมปเรโตติ ฆมฺเมน ผุฏฺโฐ, อนุคโตติ
อตฺโถ. ๖- ปิวโต หิ โข ตํ ฉาเทสฺสตีติ ปิวนฺตสฺส ตํ ปานียํ วณฺณาทิสมฺปตฺติยา
รุจิสฺสติ, สกลสรีรํ วา ผริตฺวา ตุฏฺฐึ อุปฺปาทยมานํ ฐสฺสติ. อปฺปฏิสงฺขาติ
อปจฺจเวกฺขิตฺวา.
    เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- อาปานียกํโส วิย หิ โลเก ปิยรูปํ
สาตรูปํ อารมฺมณํ ทฏฺฐพฺพํ, ฆมฺมาภิตตฺตปุริโส วิย วฏฺฏนิสฺสิโต ปุถุชฺชโน,
อาปานียกํเสน นิมนฺตนปุริโส วิย โลเก ปิยรูปสาตรูเปน อารมฺมเณน นิมนฺตกชโน,
อาปานียกํเส สมฺปตฺติญฺจ อาทีนวญฺจ อาโรเจนฺโต อาปานกมนุสฺโส วิย
อาจริยุปชฺฌายาทิโก กลฺยาณมิตฺโต. ยเถว หิ ตสฺส ปุริสสฺส อปโลกิตมนุสฺโส
อาปานียกํเส คุณญฺจ อาทีนวญฺจ อาโรเจติ, เอวเมว อาจริโย วา อุปชฺฌาโย
วา ภิกฺขุโน ปญฺจสุ กามคุเณสุ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ ๔- กเถติ.
      ตตฺถ ยถา อาปานียกํสมฺหิ คุเณ จ อาทีนเว จ อาโรจิเต โส ปุริโส
วณฺณาทิสมฺปทายเมว ๕- สญฺชาตเวโค "สเจ มรณํ ภวิสฺสติ, ปจฺฉา ชานิสฺสามี"ติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. มุทุสินิทฺธมธุรรสทํ            ฉ.ม., สาลลฏฺฐึ, อิ. สาลลฏฺฐิ
@ อิ. ทกฺขินฺตีติ                    ฉ.ม. อิ. นิสฺสรณญฺจ
@ ฉ.ม., อิ. ปียวณฺณาทิ...
สหสา อปฺปฏิสงฺขาย ตํ ปิวิตฺวา มรณํ วา มรณมตฺตํ วา ทุกฺขํ นิคจฺฉติ,
เอวเมว ภิกฺขุ "ปญฺจสุ กามคุเณสุ ทสฺสนาทิวเสน อุปฺปนฺนโสมนสฺสมตฺตเมว
อสฺสาโท, อาทีนโว ปน ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิโก พหุนานปฺปกาโร, อปฺปสฺสาทา
กามา พหุทุกฺขา พหุปายาสา"ติ เอวํ อาจริยุปชฺฌาเยหิ อานิสํสญฺจ อาทีนวญฺจ
กเถตฺวา "สมณปฏิปทํ ปฏิปชฺช, อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร ภว โภชเน มตฺตญฺญู
ชาคริยํ อนุยุตฺโต"ติ เอวํ โอวทิโตปิ อสฺสาทพทฺธจิตฺตตาย "สเจ วุตฺตปฺปกาโร
อาทีนโว ภวิสฺสติ, ปจฺฉา ชานิสฺสามี"ติ อาจริยุปชฺฌาเย อปสาเทตฺวา
อุทฺเทสปริปุจฺฉาทีนิ เจว วตฺตปฏิปตฺติญฺจ ปหาย โลกามิสกถํ กเถนฺโต กาเม
ปริภุญฺชิตุกามตาย สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺตติ. ตโต ตีณิ ทุจฺจริตานิ ๑-
ปูเรนฺโต สนฺธิจฺเฉทนาทิกาเล "โจโร อยนฺ"ติ คเหตฺวา รญฺโญ ทสฺสิโต อิเธว
หตฺถปาทาทิเฉทนํ วา สีสจฺเฉทนํ วา ปตฺวา ๒- สมฺปราเย จตูสุ อปาเยสุ
มหาทุกฺขํ อนุโภติ.
    ปานีเยน วา วิเนตุนฺติ สีเตน วา วารินา หาริตุํ. ๓- ทธิมณฺฑเกนาติ
ทธิมฏฺฐนา. ๔- ภฏฺฐโลณิกายาติ สโลเณน สตฺตุปานีเยน. โลณโสวีรเกนาติ
สพฺพธญฺญผลกฬีราทีนิ ปกฺขิปิตฺวา โลณโสวีรกํ นาม กโรนฺติ, เตน.
    โอปมฺมสํสนฺทนํ ปเนตฺถ:- ฆมฺมาภิตตฺตปุริโส วิย วฏฺฏสนฺนิสฺสิตกาเล
โยคาวจโร ทฏฺฐพฺโพ, ตสฺส ปุริสสฺส ปฏิสงฺขา อาปานียกํสํ ปหาย ปานียาทีหิ
ปิปาสาวิโนทนํ วิย ภิกฺขุโน อาจริยุปชฺฌายานํ โอวาเท ฐตฺวา ฉทฺวาราทีนิ
ปริคฺคเหตฺวา อนุกฺกเมน วิปสฺสนํ วฑฺเฒนฺตสฺส อรหตฺตผลาธิคโม, ปานียาทีนิ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. ตโต ทุจฺจริตานิ     ฉ.ม., อิ. หตฺถปาทาทิเฉทนํ ปตฺวา
@ ฉ.ม., อิ. หริตุํ    สี. ทธิมตฺถุนา, ฉ.ม. ทธิมณฺฑนมตฺเตน, อิ. ทธิมณฺเฑน
จตฺตาริ ปานานิ วิย หิ จตฺตาโร มคฺคา, เตสุ อญฺญตรํ ปิวิตฺวา สุราปิปาสิกํ ๑-
วิโนเทตฺวา สุขิโน เยนกามํ คมนํ วิย ขีณาสวสฺส จตุมคฺคปานํ ปิวิตฺวา
ตณฺหํ วิโนเทตฺวา อคตปุพฺพํ นิพฺพานทิสํ คมนกาโล เวทิตพฺโพ. ฉฏฺฐํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๑๓๕-๑๓๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=3020&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=3020&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=254              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=2855              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=2631              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=2631              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]