บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๒

๕. อวิชฺชาปจฺจยสุตฺตวณฺณนา [๓๕] ปญฺจเม สมุทโย โหตีติ สตฺถา อิเธว เทสนํ โอสาเปสิ. กึการณาติ? ทิฏฺฐิคติกสฺส โอกาสทานตฺถํ. ตสฺสํ หิ ปริสติ อุปารมฺภจิตฺโต @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เวทิตพฺพา, อิ. เวทิตพฺพํ @^๒ ฉ.ม.,อิ. อภิอญฺญํสุ ^๓ ฉ.ม.,อิ. กถิตา โหติ @^๔ ฉ.ม. วิปสฺสนาปฏิวิปสฺสนา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๘.

ทิฏฺฐิคติโก อตฺถิ, โส ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสติ, อถสฺสาหํ วิสฺสชฺเชสฺสามีติ ตสฺส โอกาสทสฺสนตฺถํ เทสนํ โอสาเปสิ. โน กลฺโล ปโญฺหติ อยุตฺโต ปโญฺห, ทุปฺปโญฺห เอโสติ อตฺโถ. นนุ จ "กตมํ นุ โข ภนฺเต ชรามรณนฺ"ติ อิทํ สุปุจฺฉิตนฺติ? กิญฺจาปิ สุปุจฺฉิตํ, ยถา ปน สตสหสฺสคฺฆนิเก ^๑- สุวณฺณถาเล วฑฺฒิตสฺส สุโภชนสฺส มตฺถเก อามลกมตฺเต ^๒- คูถปิณฺเฑ ฐปิเต สพฺพํ โภชนํ ทุพฺโภชนํ โหติ ฉฑฺเฑตพฺพํ, เอวเมว "กสฺส จ ปนิทํ ชรามรณนฺ"ติ อิมินา สตฺตูปลทฺทิวาทสทิเสน ^๓- คูถปิณฺเฑน ตํ โภชนํ ทุพฺโภชนํ วิย อยมฺปิ ปโญฺห ^๔- ทุปฺปโญฺหว ชาโตติ. พฺรหฺมจริยวาโสติ อริยมคฺควาโส. ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ ยสฺส หิ อยํ ทิฏฺฐิ, โส "ชีเว อุจฺฉิชฺชนฺเต ^๕- สรีรํ อุจฺฉิชฺชติ, สรีเร อุจฺฉิชฺชนฺเต ชีวิตํ อุจฺฉิชฺชตี"ติ คณฺหติ. ^๖- เอวํ คณฺหโต สา ทิฏฺฐิ "สตฺโต อุจฺฉิชฺชตี"ติ คหิตตฺตา อุจฺเฉททิฏฺฐิ นาม โหติ. สเจ ปน สงฺขาราว อุปฺปชฺชนฺติ เจว นิรุชฺฌนฺติ จาติ คเณฺหยฺย, สาสนาวจรา สมฺมาทิฏฺฐิ ^๗- ภเวยฺย. อริยมคฺโค จ นาเมโส วฏฺฏํ นิโรเธนฺโต วฏฺฏํ สมุจฺฉินฺทนฺโต อุปฺปชฺชติ, ตเทว ตํ วฏฺฏํ อุจฺเฉททิฏฺฐิยา คหิตาการสฺส สภาเว ^๘- สติ วนาว มคฺคภาวนาย นิรุชฺฌตีติ มคฺคภาวนา นิรตฺถกา โหติ. เตน วุตฺตํ "พฺรหฺมจริยวาโส น โหตี"ติ. ทุติยนเย อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ ยสฺส อยํ ทิฏฺฐิ, โส "สรีรํ อิเธว อุจฺฉิชฺชติ, น ชีวิตํ, ชีวิตํ ปน ปญฺชรโต สกุโณ วิย ยถาสุขํ คจฺฉตี"ติ คณฺหติ. ^๖- เอวํ คณฺหโต สา ทิฏฺฐิ "อิมสฺมา โลกา ชีวิตํ ปรโลกํ คตนฺ"ติ คหิตตฺตา สสฺสตทิฏฺฐิ นาม โหติ. อยญฺจ อริยมคฺโค เตภูมิกวฏฺฏํ วิวชฺเชนฺโต อุปฺปชฺชติ, @เชิงอรรถ: ^๑ สี.สหสฺสคฺฆนเก ^๒ ฉ.ม.,อิ. อามลกมตฺเตปิ ^๓ ฉ.ม.,อิ......วาทปเทน @^๔ ฉ.ม.,อิ. สพฺโพ ปโญฺห ^๕ ฉ.ม.,อิ. อุจฺฉิชฺชมาเน ^๖ ฉ.ม.,อิ. คณฺหาติ @^๗ ฉ.ม.,อิ. สมฺมาทิฏฺฐิ นาม ^๘ สี. สพฺภาเว, ฉ.ม. สมฺภเว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๙.

โส เอกสงฺขาเรปิ นิจฺเจ ธุเว สสฺสเต สติ อุปฺปนฺโนปิ วฏฺฏํ วิวฏฺเฏตุํ น สกฺโกตีติ มคฺคภาวนา นิรตฺถกา โหตีติ. ^๑- เตน วุตฺตํ "อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ วา ภิกฺขุ ทิฏฺฐิยา สติ พฺรหฺมจริยวาโส น โหตี"ติ. วิสูกายิกานีติอาทิ สพฺพํ มิจฺฉาทิฏฺฐิเววจนเมว. สา หิ สมฺมาทิฏฺฐิยา วินิวิชฺฌนฏฺเฐน สูกมิว ^๒- อตฺตานํ อาธารณโต ^๓- สูกายิกํ, ^๔- สมฺมาทิฏฺฐึ อนนุวตฺติตฺวา ตสฺสา วิโรเธน ปวตฺตนโต วิเสวิตํ, กทาจิ อุจฺเฉทสฺส กทาจิ สสฺสตสฺส คหณโต วิรูปํ ผนฺทิตํ วิปฺผนฺทิตนฺติ วุจฺจติ. ตาลาวตฺถุกตานีติ ตาลวตฺถุ วิย กตานิ, ปุน อวิรุหนฏฺเฐน มตฺถกจฺฉินฺนตาโล วิย สมูลํ ตาลํ อุทฺธริตฺวา ตสฺส ปติฏฺฐิตฏฺฐานํ วิย จ กตานีติ อตฺโถ. อนภาวงฺคตานีติ อนุอภาวํ คตานิ. ^๕- ปญฺจมํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๗๗-๗๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=1728&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=1728&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=128 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=1595 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=1480 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=1480 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16