บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๑

หน้าที่ ๒๘๔.

๑๐. ยกฺขสํยุตฺต ๑๐. ยกฺขสํยุตฺต ๑. อินฺทกสุตฺตวณฺณนา [๒๓๕] ยกฺขสํยุตฺตสฺส ปเม อินฺทกสฺสาติ อินฺทกูฏนิวาสิโน ยกฺขสฺส. ยกฺขโต หิ กูเฏน, กูฏโต จ ยกฺเขน นามํ ลทฺธํ. รูปํ น ชีวนฺติ วทนฺตีติ ยทิ พุทฺธา รูปํ ชีวนฺติ น วทนฺติ, ยทิ รูปํ สตฺโต ปุคฺคโลติ เอวํ น วทนฺตีติ อตฺโถ. กถํ นฺวยนฺติ กถํ นุ อยํ. กุตสฺส อฏฺียกปิณฺฑเมตีติ อสฺส สตฺตสฺส อฏฺี ยกปิณฺฑญฺจ ^๑- กุโต อาคจฺฉติ. เอตฺถ จ อฏฺิคฺคหเณน ตีณิ อฏฺิสตานิ, ยกปิณฺฑคฺคหเณน นว มํสเปสิสตานิ คหิตานิ. ยทิ รูปํ น ชีโว, อถสฺส อิมานิ จ อฏฺีนิ อิมา จ มํสเปสิโย กุโต อาคจฺฉนฺตีติ ปุจฺฉติ. กถํ นฺวยํ สชฺชติ คพฺภสฺมินฺติ ^๒- เกน นุ การเณน อยํ สตฺโต มาตุ กุจฺฉิสฺมึ สชฺชติ ลคฺคติ นิพฺพตฺตติ. ^๓- ปุคฺคลวาที กิเรส ยกฺโข, "เอกปฺปหาเรเนว สตฺโต มาตุ กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺตตี"ติ คเหตฺวา คพฺภเสยฺยกสตฺตสฺส มาตา มจฺฉมํสาทีนิ ขาทติ, สพฺพานิ เอกรตฺติวาเสน ปจิตฺวา เผณุํ ^๔- วิย วิลียนฺติ. ยทิ รูปํ สตฺโต น ภเวยฺย, เอวเมว วิลีเยยฺยาติ ลทฺธิยา เอวมาห. อถสฺส ภควา "น มาตุ กุจฺฉิสฺมึ เอกปฺปหาเรเนว นิพฺพตฺตติ, อนุปุพฺเพน ปน วฑฺฒตี"ติ ทสฺเสนฺโต ปมํ กลลํ โหตีติอาทิมาห. ตตฺถ ปมนฺติ ปเมน ปฏิสนฺธิวิญฺาเณน สทฺธึ ติสฺโสติ วา ปุสฺโสติ วา นามํ นตฺถิ. อถโข ตีหิ ชาติอุณฺณํสูหิ กตสุตฺตคฺเค สณฺิตเตลพินฺทุปฺปมาณํ กลลํ โหตีติ, ^๕- ยํ สนฺธาย วุตฺตํ:- "ติลเตลสฺส ยถา พินฺทุ สปฺปิ มณฺโฑ อนาวิโล เอวํ วณฺณปฏิภาคํ กลลํ สมฺปวุจฺจตี"ติ. กลลา โหติ อพฺพุทนฺติ ตสฺมา กลลา สตฺตาหจฺจเยน มํสโธวนอุทกวณฺณํ อพฺพุทํ นาม โหติ, กลลนฺติ นามํ อนฺตรธายติ. วุตฺตมฺปิ เจตํ:- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อฏฺิยกปิณฺฑญฺจ ^๒ ฉ.ม. คพฺภรสฺมินฺติ ^๓ ฉ.ม. ติฏฺตีติ @^๔ ฉ.ม. เผณํ ^๕ ฉ.ม. โหติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๕.

"สตฺตาหํ กลลํ โหติ ปริปกฺกํ สมูหตํ วิวฏฺฏมานํ ตํ ภาวํ ^๑- อพฺพุทํ นาม ชายตี"ติ. อพฺพุทา ชายเต เปสีติ ตสฺมาปิ อพฺพุทา สตฺตาหจฺจเยน วิลีนติปุสทิสา เปสิ นาม สญฺชายติ. สา มริจผาณิเตน ทีเปตพฺพา. คามทารกา ^๒- หิ สุปกฺกานิ มริจานิ คเหตฺวา สาฏกนฺเต ภณฺฑิกํ กตฺวา ปีเฬตฺวา มณฺฑํ อาทาย กปาเล ปกฺขิปิตฺวา อาตเป เปนฺติ, ตํ สุกฺขมานํ สพฺพภาเคหิ มุจฺจติ. เอวรูปา เปสิ โหติ, อพฺพุทนฺติ นามํ อนฺตรธายติ. วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "สตฺตาหํ อพฺพุทํ โหติ ปริปกฺกํ สมูหตํ วิวฏฺฏมานํ ตํ ภาวํ ^๑- เปสิ จ นาม ชายตี"ติ. ^๓- เปสิ นิพฺพตฺตตี ฆโนติ ตโต เปสิโต สตฺตหจฺจเยน กุกฺกุฏณฺฑสณฺาโน ฆโน นาม มํสปิณฺโฑ นิพฺพตฺตติ, เปสีติ นามํ อนฺตรธายติ. วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "สตฺตาหํ เปสิ ภวติ ปริปกฺกํ สมูหตํ วิวฏฺฏมานํ ตํ ภาวํ ฆโน จ นาม ชายติ. ยถา กุกฺกุฏิยา อณฺฑํ สมนฺตา ปริมณฺทลํ เอวํ ฆนสฺส สณฺานํ นิพฺพตฺตํ กมฺมปจฺจยา"ติ. ฆนา ปสาขา ชายนฺตีติ ปญฺจเม สตฺตาเห ทฺวินฺนํ หตฺถปาทานํ สีสสฺส จตฺถาย ปญฺจ ปีฬกา ชายนฺติ, ยํ สนฺธาย ^๔- วุตฺตํ "ปญฺจิเม ภิกฺขเว สตฺตาเห ปญฺจ ปีฬกา สณฺหนฺติ กมฺมโต"ติ. อิโต ปรํ ฉฏฺสตฺตมาทีนิ สตฺตาหานิ อติกฺกมฺม เทสนํ สงฺขิปิตฺวา ทฺวาจตฺตาฬีเส ^๕- สตฺตาเห ปริณตกาลํ คเหตฺวา ทสฺเสนฺโต เกสาติอาทิมาห. ตตฺถ เกสา โลมา นขาปิ จาติ ทฺวาจตฺตาฬีเส สตฺตาเห เอตานิ ชายนฺติ. เตน โส ตตฺถ ยาเปตีติ ตสฺส หิ นาภิโต อุฏฺิตนาโฬ มาตุ อุทรปฏเลน เอกาพทฺโธ โหติ, โส อุปฺปลทณฺฑโก วิย ฉิทฺโท, เตน อาหารรโส สํสริตฺวา อาหารสมุฏฺานํ รูปํ สมุฏฺาเปติ. เอวํ โส ทส มาเส ยาเปติ. มาตุ กุจฺฉิคโต @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ตพฺภาวํ, เอวมุปริปิ ^๒ ฉ.ม. คามทาริกา ^๓ ฉ.ม. เปสิ นาม ปชายติ, @สี., อิ, เปสิ นาม จ ชายติ ^๔ ฉ.ม., อิ. สนฺธาเยตํ ^๕ ม. ทฺวาจตฺตาลีสเม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๖.

นโรติ มาตุ นโร กุจฺฉิคโต, ^๑- กุจฺฉิยา อพฺภนฺตรคโตติ อตฺโถ. อิติ ภควา "เอวํ โข ยกฺข อยํ สตฺโต อนุปุพฺเพน มาตุ กุจฺฉิยํ วฑฺฒติ, น เอกปฺปหาเรเนว นิพฺพตฺตตี"ติ ทสฺเสติ. ปมํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๘๔-๒๘๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=7325&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=7325&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=801 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=6627 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=5919 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=5919 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15