ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                        ๔. มหาสาลสุตฺตวณฺณนา
       [๒๐๐] จตุตฺเถ ลูโข ลูขปาปุรโณติ ๒- ชิณฺโณ ชิณฺณปาปุรโณ. ๓- อุปสงฺกมีติ
กสฺมา อุปสงฺกมิ? ตสฺส กิร ฆเร อฏฺฐสตหสฺสสธนํ อโหสิ. โส จตุนฺนํ
ปุตฺตานํ อาวาหํ กตฺวา จตฺตาริ สตหสฺสานิ อทาสิ. อถสฺส พฺราหฺมณิยา กาลกตาย
ปุตฺตา สมฺมนฺตยึสุ "สเจ อญฺญํ พฺราหฺมณึ อาเนสฺสติ, ตสฺสา กุจฺฉิยํ นิพฺพตฺตานํ
วเสน กุลํ ภิชฺชิสฺสติ. หนฺท นํ มยํ สงฺคณฺหามา"ติ. เต จตฺตาโรปิ ปณีเตหิ
ฆาสจฺฉาทนาทีหิ อุปฏฺฐหนฺตา หตฺถปาทสมฺพาหนาทีนิ กโรนฺตา สงฺคณฺหิตฺวา
เอกทิวสํ ทิวา นิทฺทายิตฺวา วุฏฺฐิตสฺส หตฺถปาเท สมฺพาหมานา ปาฏิเยกฺกํ
ฆราวาเส อาทีนวํ วตฺวา "มยํ ตุเมฺห อิมินา นีหาเรน ยาวชีวํ อุปฏฺฐหิสฺสาม,
เสสธนมฺปิ โน เทถา"ติ ยาจึสุ. พฺราหฺมโณ ปุน เอเกกสฺส สตสหสฺสํ
สตสหสฺสํ ทตฺวา อตฺตโน นิวตฺถปารุปนมตฺตํ ฐเปตฺวา สพฺพํ อุปโภคปริโภคํ
จตฺตาโร โกฏฺฐาเส กตฺวา นิยฺยาเทสิ. ตํ เชฏฺฐปุตฺโต กติปาหํ อุปฏฺฐหิ.
       อถ นํ เอกทิวสํ นฺหาตฺวา อาคจฺฉนฺตํ ทฺวารโกฏฺฐเก ฐตฺวา สุณฺหา
เอวมาห "กินฺตยา เชฏฺฐปุตฺตสฺส สตํ วา สหสฺสํ วา อติเรกํ ทินฺนมตฺถิ, นนุ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ตาวตเกเนว     ฉ.ม. ลูขปาวุรโณติ      ฉ.ม....ปาวุรโณ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๘.

สพฺเพสํ เทฺว เทฺว สตสหสฺสานิ ทินฺนานิ, กึ เสสปุตฺตานํ ฆรสฺส มคฺคํ น ชานาสี"ติ. โส "วินสฺส ๑- วสลี"ติ. กุชฺฌิตฺวา อญฺญสฺส ฆรํ อคมาสิ, ตโตปิ กติปาหจฺจเยน อิมินาว อุปาเยน ปลาปิโต อญฺญสฺสาติ เอวํ เอกฆเรปิ ปเวสนํ อลภมาโน ปณฺฑรงฺคปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ภิกฺขาย จรนฺโต กาลานํ อจฺจเยน ชราชิณฺโณ ทุพฺโภชนทุกฺขเสยฺยาหิ มิลาตสรีโร ภิกฺขาจารโต ๒- อาคมฺม ปีฐกาย นิปนฺโน นิทฺทํ โอกฺกมิตฺวา วุฏฺฐาย นิสินฺโน อตฺตานํ โอโลเกตฺวา ปุตฺเตสุ ปติฏฺฐํ อปสฺสนฺโต จินฺเตสิ "สมโณ กิร โคตโม อพฺภากุฏิโก อุตฺตานมุโข สุขสมฺภาโส ปฏิสนฺถารกุสโล, สกฺกา สมณํ โคตมํ อุปสงฺกมิตฺวา ปฏิสนฺถารํ ลภิตุนฺ"ติ นิวาสนปารุปนํ ๓- สณฺฐเปตฺวา ภิกฺขาภาชนมาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ. ทาเรหิ สํปุจฺฉ ฆรา นิกฺขาเมนฺตีติ สพฺพํ มม สนฺตกํ คเหตฺวา มยฺหํ นิทฺธนภาวํ ญตฺวา อตฺตโน ภริยาหิ สทฺธึ มนฺตยิตฺวา มํ ฆรา นิกฺกฑฺฒนฺติ. ๔- นนฺทิสฺสนฺติ นนฺทิชาโต ตุฏฺโฐ ปโมทิโต อโหสึ. ภวมิจฺฉิสนฺติ วุฑฺฒึ ปตฺถยึ. สาว วาเรนฺติ สูกรนฺติ ยถา สุนขา วคฺควคฺคา หุตฺวา ภุสฺสนฺตา ภุสฺสนฺตา ๕- สูกรํ วาเรนฺติ, ปุนปฺปุนํ มหารวํ รวาเปนฺติ, เอวํ ทาเรหิ สทฺธึ มํ พหุํ วตฺวา วิรวนฺตํ ปลาเปนฺตีติ ๖- อตฺโถ. อสนฺตาติ อสปฺปุริสา. ชมฺมาติ ลามกา. ภาสเรติ ภาสนฺติ. ปุตฺตรูเปนาติ ปุตฺตเวเสน. วโยคตนฺติ ตโย วเย คตํ อติกฺกนฺตํ ปจฺฉิมวเย ฐิตํ มํ. ชหนฺตีติ ปริจฺจชนฺติ. นิพฺโภโคติ นิปฺปริโภโค. ขาทนา อปนียตีติ อสฺโส หิ ยาวเทว ตรุโณ โหติ ชวสมฺปนฺโน, ตาวสฺส นานารสํ ขาทนํ ททนฺติ, ชิณฺณํ นิพฺโภคํ ตโต อปเนนฺติ, อนฺติมวเย ตํ วตฺตํ ๗- น ลภติ, คาวีหิ สทฺธึ อฏวิยํ สุกฺขติณานิ ขาทนฺโต จรติ. ยถา โส อสฺโส, เอวํ ชิณฺณกาเล วิลุตฺตสพฺพธนตฺตา นิพฺโภโค มาทิโสปิ พาลานํ ปิตา เถโร ปราคาเรสุ ภิกฺขติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. นสฺส สี., ม. ภิกฺขาย จรนฺโต ฉ.ม. นิวาสนปาวุรณํ @ ฉ.ม. นิกฺกฑฺฒาเปนฺติ ม. ภสฺสนฺตา ภสฺสนฺตา สี., ม. ปลาเปสุนฺติ @ สี. วุตฺตึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๙.

ยญฺเจติ นิปาโต. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เย มม ปุตฺตา อนสฺสวา อปฺปติสฺสา อวสวตฺติโน, เตหิ ทณฺโฑว กิร เสยฺโย สุนฺทรตโรติ. อิทานิสฺส เสยฺยภาวํ ทสฺเสตุํ จณฺฑมฺปิ โคณนฺติอาทิ วุตฺตํ. ปุเร โหตีติ อคฺคโต โหติ, ตํ ปุรโต กตฺวา คนฺตุํ สุขํ โหตีติ อตฺโถ. คาธเมธตีติ อุทกํ โอตรณกาเล คมฺภีเร อุทเก ปติฏฺฐํ ลภติ. ปริยาปุณิตฺวาติ อุคฺคณฺหิตฺวา วาจุคฺคตา กตฺวา. สนฺนิสินฺเนสูติ ตถารูเป พฺราหฺมณานํ สมาคมทิวเส สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิเตสุ ปุตฺเตสุ ตํ สภํ โอคาเหตฺวา พฺราหฺมณานํ มชฺเฌ มหารเห อาสเน นิสินฺเนสุ. อภาสีติ "อยํ เม กาโล"ติ สภามชฺฌํ ๑- ปวิสิตฺวา หตฺถํ อุกฺขิปิตฺวา "โภ อหํ ตุมฺหากํ คาถา ภาสิตุกาโม, ภาสิเต สุณิสฺสถา"ติ "ภาส ภาส ๒- พฺราหฺมณ สุโณมา"ติ วุตฺโต ฐิตโกว อภาสิ. เตน จ สมเยน มนุสฺสานํ วตฺตํ โหติ "โย มาตาปิตูนํ สนฺตกํ ขาทนฺโต มาตาปิตโร น โปเสติ, โส มาเรตพฺโพ"ติ. ตสฺมา เต พฺราหฺมณปุตฺตา ปิตุ ปาเทสุ นิปติตฺวา "ชีวิตํ โน ตาต เทหี"ติ ยาจึสุ. โส ปิตุหทยสฺส ปุตฺตานํ มุทุตฺตา "มา เม โภ พาลเก วินาสยิตฺถ, โปสิสฺสนฺติ มนฺ"ติ อาห. อถสฺส ปุตฺเต มนุสฺสา อาหํสุ "สเจ โภ อชฺช ปฏฺฐาย ปิตรํ น สมฺมา ปฏิชคฺคิสฺสถ, ฆาเตสฺสาม โว"ติ. เต ภีตา ฆรํ เนตฺวา ปฏิชคฺคึสุ. ตํ ทสฺเสตุํ อถโข นํ พฺราหฺมณมหาสาลนฺติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ เนตฺวาติ ปีเฐ ๓- นิสีทาเปตฺวา สยํ อุกฺขิปิตฺวา นยึสุ. นฺหาเปตฺวาติ สรีรํ เตเลน อพฺภญฺชิตฺวา อุพฺพฏฺเฏตฺวา คนฺธจุณฺณาทีหิ นฺหาเปสุํ. พฺราหฺมณิโยปิ ปกฺโกสาเปตฺวา "อชฺช ปฏฺฐาย อมฺหากํ ปิตรํ สมฺมา ปฏิชคฺคถ, สเจ ปมาทํ อาปชฺชิสฺสถ, ฆรโต โว นิกฺกฑฺฒิสฺสามา"ติ วตฺวา ปณีตโภชนํ ๔- โภเชสุํ. พฺราหฺมโณ สุโภชนญฺจ สุขเสยฺยญฺจ อาคมฺม กติปาหํเยว ๕- สญฺชาตพโล ปีณิตินฺทฺริโย อตฺตภาวํ โอโลเกตฺวา "อยํ เม สมฺปตฺติ สมณํ โคตมํ นิสฺสาย ลทฺธา"ติ ปณฺณาการํ อาทาย ภควโต สนฺติกํ อคมาสิ. ตํ ทสฺเสตุํ อถโข @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สภาย มชฺเฌ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ สี. ปีเฐอาสเน @ ม. ปณีตโภชเนหิ ฉ. กติปาหจฺจเยน, ม. กติปาหสฺเสว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๐.

โสติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ เอตทโวจาติ ทุสฺสยุคํ ปาทมูเล ฐเปตฺวา เอตํ อโวจ. สรณคมนาวสาเนวาปิ ๑- ภควนฺตํ เอวมาห "โภ โคตม มยฺหํ ปุตฺเตหิ จตฺตาริ ธุวภตฺตานิ ๒- ทินฺนานิ, ตโต อหํ เทฺว ตุมฺหากํ ทมฺมิ, เทฺว สยํ ปริภุญฺชิสฺสามี"ติ. กลฺยาณํ พฺราหฺมณ, ปาฏิเยกฺกํ ปน มา นิยฺยาเทหิ, อมฺหากํ รุจฺจนฏฺฐานเมว คมิสฺสามาติ. "เอวํ โภ"ติ โข พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ฆรํ คนฺตฺวา ปุตฺเต อามนฺเตสิ "ตาตา สมโณ โคตโม มยฺหํ สหาโย, ตสฺส เม เทฺว ธุวภตฺตานิ ทินฺนานิ, ตุเมฺห ตสฺมึ สมฺปตฺเต มา ปมชฺชถา"ติ. สาธุ ตาตาติ. ปุนทิวเส ภควา ปุพฺพณฺหสมเย ปตฺตจีวรมาทาย เชฏฺฐปุตฺตสฺส นิเวสนทฺวารํ คโต. โส สตฺถารํ ทิสฺวาว หตฺถโต ปตฺตํ คเหตฺวา ฆรํ ปเวเสตฺวา มหารเห ปลฺลงฺเก นิสีทาเปตฺวา ปณีตโภชนมทาสิ. สตฺถา ปุนทิวเส อิตรสฺส, ปุนทิวเส อิตรสฺสาติ ปฏิปาฏิยา สพฺเพสํ ฆรานิ อคมาสิ. สพฺเพ ตเถว สกฺการํ อกํสุ. อเถกทิวสํ เชฏฺฐปุตฺตสฺส ฆเร มงฺคลํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ. โส ปิตรํ อาห "ตาต กสฺส มงฺคลํ เทมา"ติ. อเมฺห กํ ๓- อญฺญํ น ชานาม, นนุ สมโณ โคตโม มยฺหํ สหาโยติ. เตนหิ ตุเมฺห ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทธึ สฺวาตนาย สมณํ โคตมํ นิมนฺเตถาติ. พราหฺมโณ ตถา อกาสิ. ภควา อธิวาเสตฺวา ปุนทิวเส ภิกฺขุสํฆปริวุโต ตสฺส เคหทชวารํ อคมาสิ. โส หริตูปลิตฺตํ สพฺพาลงฺการ- ปฏิมณฺฑิตํ เคหํ สตฺถารํ ปเวเสตฺวา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ ปญฺญตฺตาสเนสุ นิสีทาเปตฺวา อปฺโปทกปายาสญฺเจว ขชฺชกวิกติญฺจ อทาสิ. อถ ๔- อนฺตราภตฺตสฺมึเยว พฺราหฺมณสฺส จตฺตาโรปิ ปุตฺตา สตฺถุ สนฺติเก นิสีทิตฺวา อาหํสุ "โภ โคตม มยํ อมฺหากํ ปิตรํ ปฏิชคฺคาม นปฺปมชฺชาม, ปสฺสถสฺส อตฺตภาวนฺ"ติ. สตฺถา "กลฺยาณํ โว กตํ, มาตาปิตุโปสนํ ๕- นาม โปราณกปณฺฑิตานํ อาจิณฺณเมวา"ติ วตฺวา นาคราชชาตกํ ๖- นาม กเถตฺวา จตฺตาริ สจฺจานิ ทีเปตฺวา ธมฺมํ เทเสสิ. เทสนาปริโยสาเน พฺราหฺมโณ สทฺธึ จตูหิ จ ปุตฺเตหิ จตูหิ จ สุณฺหาหิ @เชิงอรรถ: ฉ.ม.... วสาเน จาปิ ฉ.ม.... ธุรภตฺตานิ, เอวมุปริปิ @ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฉ.ม. อถ-สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม. มาตาปิตุโปสกํ @ ฉ.ม., อิ. มหานาคชาตกํ, ขุ. ชา. เอกาทสก. ๒๗/๑๔๙๓อาทิ/๓๕๓, @ขุ. จริยา. ๓๓/๑๑/๕๖๘ สีลวนาคจริย (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๑.

เทสนานุสาเรน ญาณํ เปเสตฺวา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิโต. ตโต ปฏฺฐาย สตฺถา น สพฺพกาลํ เตสํ เคหํ อคมาสีติ. จตุตฺถํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๔๗-๒๕๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=6421&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=6421&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=689              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=5687              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=5045              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=5045              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]