อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                          ๗. พฺราหฺมณสํยุตฺต
                           ๑. อรหนฺตวคฺค
                        ๑. ธนญฺชานีสุตฺตวณฺณนา
      [๑๘๗] อรหนฺตวคฺคสฺส ๑- ปฐเม ธนญฺชานีติ ธนญฺชานีโคตฺตา. อุกฺกฏฺฐโคตฺตา
กิเรสา. เสสพฺราหฺมณา กิร ๒- พฺรหฺมุโน มุขโต ชาตา, ธนญฺชานีโคตฺตา
มตฺถกํ ภินฺทิตฺวา นิกฺขนฺตาติ เตสํ ลทฺธิ. อุทานํ อุทาเนสีติ กสฺมา อุทาเนสิ?
โส กิร พฺราหฺมโณ มิจฺฉาทิฏฺฐิโก "พุทฺโธ ธมฺโม สํโฆ"ติ วุตฺเต กณฺเณ
ปิทหติ, ถทฺโธ ขทิรขาณุสทิโส. พฺราหฺมณี ปน โสตาปนฺนา อริยสาวิกา.
พฺราหฺมโณ ทานํ เทนฺโต ปญฺจสตานํ พฺราหฺมณานํ อปฺโปทกํ ปายาสํ เทติ,
พฺราหฺมณี พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส นานารสโภชนํ. พฺราหฺมณสฺส ทานทิวเส
พฺราหฺมณี ตสฺส วสวตฺติตาย ปหีนมจฺเฉรตาย ๓- จ สหตฺถา ปริวิสติ. พฺราหฺมณิยา
ปน ทานทิวเส พฺราหฺมโณ ปาโตว ฆรา นิกฺขมิตฺวา ปลายติ. อเถกทิวสํ
พฺราหฺมโณ พฺราหฺมณิยา สทฺธึ อามนฺเตตฺวา ๔- ปญฺจสเต พฺราหฺมเณ นิมนฺเตตฺวา
พฺราหฺมณึ อาห "เสฺว โภติ อมฺหากํ ฆเร ปญฺจสตา พฺราหฺมณา ภุญฺชิสฺสนฺตี"ติ.
มยา กึ กาตพฺพํ พฺราหฺมณาติ. ตยา อญฺญํ กิญฺจิ กาตพฺพํ นตฺถิ, สพฺพํ
ปจนปริเวสนํ ๕- อญฺเญ กริสฺสนฺติ, ยํ ปน ตฺวํ ฐิตาปิ นิสินฺนาปิ ขิปิตฺวาปิ
อุกฺกาสิตฺวาปิ ๖- "นโม พุทฺธสฺสา"ติ ตสฺส มุณฺฑสมณสฺส นมการํ ๗- กโรสิ, ตํ
เสฺว เอกทิวสมตฺตํ มา อกาสิ. ตํ หิ สุตฺวา พฺราหฺมณา อนตฺตมนา โหนฺติ,
มา มํ พฺราหฺมเณหิ ภินฺทสีติ. ตฺวํ พฺราหฺมเณหิ วา ภิชฺช เทเวหิ วา,
อหํ ปน สตฺถารํ อนุสฺสริตฺวา น สกฺโกมิ อนมสฺสมานา สณฺฐาตุนฺติ. โภติ
กุลสติเก ๘- คาเม คามทฺวารํปิ ตาว ปิทหิตุํ วายมนฺติ, ตฺวํ ทฺวีหงฺคุเลหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. พฺราหฺมณสํยุตฺตสฺส    ๒ ม. หิ    ๓ ม. พาหิรมจฺเฉรตาย
@๔ ฉ.ม. อสมฺมนฺเตตฺวา, สี. มนฺเตตฺวา   ๕ ก. สพฺพํ จ ปน ปริเวสนํ
@๖ สี., ม. กาสิตฺวาปิ   ๗ ฉ.ม. ตสฺส มุณฺฑกสฺส สมณกสฺส นมกฺการํ
@๘ สี., ม. กุลสนฺตเก
ปิทหิตพฺพํ มุขํ พฺราหฺมณานํ โภชนกาลมตฺตํ ปิทหิตุํ น สกฺโกสีติ. เอวํ ปุนปฺปุนํ
กเถตฺวาปิ โส นิวาเรตุํ ๑-    อสกฺโกนฺโต อุสฺสีสเก ฐปิตํ มณฺฑลคฺคํ ขคฺคํ
คเหตฺวา "โภติ สเจ ตฺวํ เสฺว พฺราหฺมเณสุ สนฺนิสินฺเนสุ ๒- ตํ มุณฺฑสมณํ ๓-
นมสฺสสิ, อิมินา ตํ ขคฺเคน ปาทตลโต ปฏฺฐาย ยาว เกสมตฺถกา กฬีรํ วิย
โกฏฺเฏตฺวา ราสึ กริสฺสามี"ติ อิมาปิ คาถา ๔- อภาสิ:-
                "อิมินา ปน ขคฺเคน ๕-      ปาทโต ยาว มตฺถกา
                 กฬีรมิว เฉชฺชามิ          ยทิ มิจฺฉํ น กาหสิ.
                 สเจ พุทฺโธติ ภณสิ         สเจ ธมฺโมติ ภาสสิ
                 สเจ สํโฆติ กิตฺเตสิ        ชีวนฺตี เม นิเวสเน"ติ.
        อริยสาวิกา ปน ปฐวี วิย ทุปฺปกมฺปา, สิเนรุ วิย ทุปฺปริวตฺติยา.
สา เตน นํ เอวมาห:-
                "สเจ เม องฺคมงฺคานิ       กามํ เฉชฺชสิ พฺราหฺมณ
                 เนวาหํ วิรมิสฺสามิ         พุทฺธเสฏฺฐสฺส สาสนา.
                 นาหํ โอกฺกา วรธรา       สกฺกา โรธยิตุํ ชินา
                 ธีตาหํ พุทฺธเสฏฺฐสฺส        ฉินฺท วา มํ วธสฺสุ ๖- วา"ติ.
         เอวํ ธนญฺชานีตชฺชิตํ นาม ๗- ตชฺเชนฺตี ๘- ปญฺจ คาถาสตานิ อภาสิ.
พฺราหฺมโณ พฺราหฺมณึ ปรามสิตุํ วา ปหริตุํ วา อสกฺโกนฺโต "โภติ ยํ เต
รุจฺจติ, ตํ กโรหี"ติ วตฺวา ขคฺคํ สยเน ขิปิ. ปุนทิวเส เคหํ ปริตูปลิตฺตํ
การาเปตฺวา ลาชปุณฺณฆฏมาลาคนฺธาทีหิ ตตฺถ ตตฺถ อลงฺการาเปตฺวา ปญฺจนฺนํ
พฺราหฺมณสตานํ นวนีตสปฺปิสกฺขรมธุรยุตฺตํ ๙- อปฺโปทกปายาสํ ปฏิยาทาเปตฺวา กาลํ
อาโรจาเปสิ.
         พฺราหฺมณีปิ ปาโตว คนฺโธทเกน สยํ นฺหายิตฺวา สหสฺสคฺฆนิกํ ๑๐-
อหตวตฺถํ นิวาเสตฺวา ปญฺจสตคฺฆนิกํ เอกํสํ กตฺวา สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตา
@เชิงอรรถ: ๑ ก. สิเนเหน วาเรตุํ     ๒ ฉ.ม. นิสินฺเนสุ        ๓ ฉ.ม. มุณฺฑสมณกํ
@๔ ฉ.ม. อิมํ คาถํ          ๕ ฉ.ม. อิมินา มณฑลคฺเคน    ๖ ก. ปจสฺสุ
@๗ ฉ.ม. ธนญฺชานิคชฺชิตํ     ๘ ฉ.ม., อิ. คชฺชนฺตี
@๙ สี., อิ. นวสปฺปิสกฺขรมธุผาณิตยุตฺตํ, ฉ.ม. นวสปฺปิสกฺขรมธุยุตฺตํ
@๑๐ ฉ.ม....อคฺฆนกํ, เอวมุปริปิ
สุวณฺณกฏจฺฉุํ คเหตฺวา ภตฺตคฺเค พฺราหฺมเณ ปริวิสมานา เตหิ สทฺธึ เอกปนฺติยํ
นิสินฺนสฺส ตสฺส พฺราหฺมณสฺส ภตฺตํ อุปสํหรนฺตี ทุนฺนิกฺขิตฺเต ทารุภณฺเฑ
ปกฺขลิ. ปกฺขลนฆฏนาย ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชิ. ตสฺมึ สมเย ทสพลํ
สริ. สติสมฺปนฺนตาย ปน ปายาสจาฏึ ๑- อฉฑฺเฑตฺวา สณิกํ โอตาเรตฺวา ภูมิยํ
สณฺฐเปตฺวา ปญฺจนฺนํ พฺราหฺมณสตานํ มชฺเฌ สิรสิ อญฺชลึ ฐเปตฺวา เยน
เวฬุวนํ, เตนญฺชลิมฺปณาเมตฺวา อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ.
       ตสฺมึ จ สมเย เตสุ พฺราหฺมเณสุ เกจิ ภุตฺตา ๒- โหนฺติ, เกจิ
ภุญฺชมานา, เกจิ หตฺเถ โอตาริตมตฺตา, เกสญฺจิ โภชนํ ปุรโต ฐปิตมตฺตํ โหติ.
เต ตํ สทฺทํ สุตฺวาว สิเนรุมตฺเตน มุคฺคเรน สีเส ปหตา วิย กณฺเณสุ สูเลน
วิทฺธา วิย ทุกฺขโทมนสฺสํ ปฏิสํเวทยมานา "อิมินา อญฺญลทฺธิเกน มยํ ฆรํ
ปเวสิตา"ติ กุชฺฌิตฺวา หตฺเถ ปิณฺฑํ ฉฑฺเฑตฺวา มุเขน คหิตํ นุฏฺฐหิตฺวา ๓- ธนุํ
ทิสฺวา กากา วิย พฺราหฺมณํ อกฺโกสมานา ทิสาวิทิสา ปกฺกมึสุ. พฺราหฺมโณ เอวํ
ภิชฺชิตฺวา คจฺฉนฺเต พฺราหฺมเณ ทิสฺวา พฺราหฺมณึ สีสโต ปฏฺฐาย โอโลเกตฺวา
"อิทเมว ภยํ สมฺปสฺสมานา มยํ หิยฺโย ปฏฺฐาย โภตึ ยาจนฺตา น ลภิมฺหา"ติ
นานปฺปกาเรหิ พฺราหฺมณึ อกฺโกสิตฺวา เอตํ "เอวเมว ปนา"ติอาทิวจนํ อโวจ.
        อุปสงฺกมีติ "สมโณ โคตโม คามนิคมรฏฺฐปูชิโต, น สกฺกา คนฺตฺวา ยํ
วา ตํ วา วตฺวา สนฺตชฺเชตุํ, เอกเมว นํ ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสามี"ติ คจฺฉนฺโตว
"กึสุ ฆตฺวา"ติ ๔- คาถํ อภิสงฺขริตฺวา "สเจ `อสุกสฺส นาม วธํ โรเจมี'ติ
วกฺขติ, อถ นํ `เย ตุยฺหํ น รุจฺจนฺติ, เต มาเรตุกาโมสิ, โลกวธาย อุปฺปนฺโน,
กึ ตุยฺหํ สมณภาเวนา'ติ นิคฺคณฺหิสฺสามิ. สเจ `น กสฺสจิ วธํ โรเจมี'ติ วกฺขติ,
อถ นํ `ตุวํ ราคาทีนํปิ วธํ น อิจฺฉสิ, กสฺมา สมโณ หุตฺวา อาหิณฺฑสี"ติ
นิคฺคณฺหิสฺสามิ. อิติ อิมํ อุภโตโกฏิกํ ปญฺหํ สมโณ โคตโม เนว คิลิตุํ น
อุคฺคิลิตุํ สกฺขิสฺสตี"ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิ. สมฺโมทีติ อตฺตโน ปณฺฑิตตาย
กุทฺธภาวํ อทสฺเสตฺวา มธุรกถํ กเถนฺโต สมฺโมทิ. ปโญฺห เทวตาสํยุตฺเต กถิโต.
เสสํปิ เหฏฺฐา วิตฺถาริตเมวาติ. ปฐมํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ปายาสปาตึ   ๒ สี. ภุตฺตาวิโน
@๓ ฉ.ม. นิฏฺฐุภิตฺวา, สี. นุฏฺฐุภิตฺวา, อิ. นุฏฐุมฺภิตฺวา  ๔ ฉ.ม. เฉตฺวาติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๑๔-๒๑๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=5552&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=5552&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=626
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=5136
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=4575
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=4575
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15