ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

หน้าที่ ๑๙๔.

๓. พฺรหฺมเทวสุตฺตวณฺณนา [๑๗๔] ตติเย เอโกติ ฐานาทีสุ อิริยาปเถสุ เอกโก, เอกวิหารีติ อตฺโถ. วูปกฏฺโฐติ กาเยน วูปกฏฺโฐ นิสฺสคฺโค. ๑- อปฺปมตฺโตติ สติยา อวิปฺปวาเส ฐิโต. อาตาปีติ วิริยาตาเปน สมนฺนาคโต. ปหิตตฺโตติ เปสิตตฺโต. กุลปุตฺตาติ อาจารกุลปุตฺตา. สมฺมเทวาติ น อิณฏฺฐา ๒- น ภยฏฺฐา ๓- นาชีวิกฏฺฐา ๔- หุตฺวา, ยถา วา ตถา วา ปพฺพชิตาปิ เย อนุโลมปฏิปทํ ปูเรนฺติ, เต สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ นาม. พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส ปริโยสานภูตํ อริยผลํ. ทิฏฺเฐว ธมฺเมติ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว. สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวาติ สามํ ชานิตฺวา ปจฺจกฺขํ กตฺวา. อุปสมฺปชฺชาติ ปฏิลภิตฺวา สมฺปาเทตฺวา วิหาสิ. เอวํ วิหรนฺโต จ ขีณา ชาติ ฯเปฯ อพฺภญฺญาสีติ. เอเตนสฺส ปจฺจเวกฺขณภูมิ ทสฺสิตา. กตมา ปนสฺส ชาติ ขีณา, กถญฺจ นํ อพฺภญฺญาสีติ? วุจฺจเต, น ตาวสฺส อตีตา ชาติ ขีณา ปุพฺเพว ขีณตฺตา, น อนาคตา ตตฺถ วายามาภาวโต, น ปจฺจุปฺปนฺนา วิชฺชมานตฺตา. มคฺคสฺส ปน อภาวิตตฺตา ยา อุปฺปชฺเชยฺย เอกจตุปญฺจโวการภเวสุ เอกจตุปญฺจกฺขนฺธปฺปเภทา ชาติ, สา มคฺคสฺส ภาวิตตฺตา อนุปฺปาทธมฺมตํ อาปชฺชเนน ขีณา, ตํ โส มคฺคภาวนาย ปหีนกิเลเส ปจฺจเวกฺขิตฺวา "กิเลสาภาเว วิชฺชมานํปิ กมฺมํ อายตึ อปฺปฏิสนฺธิกํ โหตี"ติ ชานนฺโต ชานาติ. วุสิตนฺติ วุฏฺฐํ ปริวุฏฺฐํ, กตํ จริตํ นิฏฺฐาปิตนฺติ อตฺโถ. พฺรหฺมจริยนฺติ มคฺคพฺรหฺมจริยํ. กตํ กรณียนฺติ จตูสุ สจฺเจสุ จตูหิ มคฺเคหิ ปริญฺญาปหาน- สจฺฉิกิริยาภาวนาวเสน โสฬสวิธํปิ กิจฺจํ นิฏฺฐาปิตนฺติ อตฺโถ. นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ อิทานิ ปุน อิตฺถภาวาย เอวํ โสฬสกิจฺจภาวาย, กิเลสกฺขยาย วา กตมคฺคภาวนา นตฺถีติ. อถวา อิตฺถตฺตายาติ อิตฺถภาวโต, อิมสฺมา เอวมฺปการา อิทานิ วตฺตมานกฺขนฺธสนฺตานา อปรํ ขนฺธสนฺตานํ นตฺถิ, อิเม ปน ปญฺจกฺขนฺธา @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. นิสฺสโฏ ฉ.ม., อิ.อิณฏฺฏา ฉ.ม., อิ. ภยฏฺฏา @ ฉ.ม., อิ. ชีวิตปกตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๕.

ปริญฺญาตา ติฏฺฐนฺติ ฉินฺนมูลโก รุกฺโข วิยาติ อพฺภญฺญาสิ. อญฺญตโรติ เอโก. อรหตนฺติ อรหนฺตานํ, ภควโต สาวกานํ อรหตํ อพฺภนฺตโร อโหสิ. สปทานนฺติ สปทานจารํ, สมฺปตฺตฆรํ อโนกฺกมฺม ๑- ปฏิปาฏิยา จรนฺโต. อุปสงฺกมีติ อุปสงฺกมนฺโต. มาตา ปนสฺส ปุตฺตํ ทิสฺวาปิ ๒- ฆรา นิกฺขมฺม ปุตฺตํ คเหตฺวา อนฺโตนิเวสนํ ปเวเสตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสีทาเปสิ. อาหุตึ นิจฺจํ ปคฺคณฺหาตีติ นิจฺจกาเล อาหุตึ ปิณฺฑํ ปคฺคณฺหาติ ตํทิวสํ ปน ตสฺมึ ฆเร ภูตพลิกมฺมํ โหติ. สพฺพํ เคหํ หริตูปลิตฺตํ วิปฺปกิณฺณลาชํ วนมาลาปริกฺขิตฺตํ อุสฺสิตธชปฏากํ ตตฺถ ตตฺถ ปุณฺณฆเร ฐเปตฺวา ทณฺฑทีปกานิ ๓- ชเลตฺวา คนฺธจุณฺณมาลาทีหิ อลงฺกตํ, สมนฺตโต สญฺฉาทิยมานา ธูมกฏจฺฉุ อโหสิ. สาปิ พฺราหฺมณี กาลสฺเสว วุฏฺฐาย โสฬสหิ คนฺโธกฆเฏหิ นฺหายิตฺวา สพฺพาลงฺกาเรน อตฺตภาวํ อลงฺกริ, สา ตสฺมึ สมเย มหาขีณาสวํ นิสีทาเปตฺวา ยาคุอุฬุงฺกมตฺตํปิ อทตฺวา "มหาพฺรหฺมํ โภเชสฺสามี"ติ สุวณฺณจาฏึ ๔- ปายาสสฺส ๕- ปูเรตฺวา สปฺปิมธุสกฺขราทีหิ โยเชตฺวา นิเวสนสฺส ปจฺฉาภาเค หริตูปลิตฺตภาคาทีหิ ๖- อลงฺกตา ภูตปีฐิกา ๗- อตฺถิ, สา ตํ จาฏึ ๘- อาทาย ตตฺถ คนฺตฺวา จตูสุ โกเณสุ มชฺเฌ จ เอเกกํ ปายาสปิณฺฑํ ฐเปตฺวา เอกํ ปิณฺฑํ หตฺเถน คเหตฺวา ยาว กปฺปุรํ ๙- สปฺปินา ปคฺฆรนฺเตน ปฐวิยํ ชานุมณฺฑลํ ปติฏฺฐาเปตฺวา "ภุญฺชตุ ภวํ มหาพฺรหฺมา, สายตุ ภวํ มหาพฺรหฺมา, ตปฺเปตุ ภวํ มหาพฺรหฺมา"ติ วทมานา พฺรหฺมานํ โภเชติ. เอตทโหสีติ มหาขีณาสวสฺส สีลคนฺธํ ฉ เทวโลเก อชฺโฌตฺถริตฺวา พฺรหฺมโลกํ อุปคตํ ฆายมานสฺส เอตํ อโหสิ. สํเวเชยฺยนฺติ โจเทยฺยํ, สมฺมา ปฏิปตฺติยํ สํโยเชยฺยํ. อยํ หิ เอวรูปํ อคฺคทกฺขิเณยฺยํ มหาขีณาสวํ นิสีทาเปตฺวา ยาคุอุฬุงฺกมตฺตํปิ อทตฺวา "มหาพฺรหฺมํ โภเชสฺสามี"ติ ตุลํ ปหาย หตฺเถน ตุลยนฺตี วิย, เภรึ ปหาย กุจฺฉึ วาเทนฺตี วิย, อคฺคึ ปหาย ขชฺโชปนกํ ธมมานา วิย ภูตพลึ กุรุมานา อาหิณฺฑติ, คจฺฉามิสฺสา มิจฺฉาทสฺสนํ ภินฺทิตฺวา อปายมคฺคโต @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. อนุกฺกมฺม ฉ.ม., อิ. ทิสฺวาว ฉ.ม. ทณฺฑทีปิกา @ ฉ.ม., อิ. สุวณฺณปาติยํ ฉ.ม., อิ. ปายาสํ ฉ.ม. หริตุปลิตฺตภาวาทีหิ @ อิ. อลงฺกตา ปีฐิกา ฉ.ม., อิ. ปาตึ ฉ.ม., อิ. กปฺปรา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๖.

อุทฺธริตฺวา ยถา อสีติโกฏิธนํ พุทฺธสาสเน วิปฺปกิริตฺวา สคฺคมคฺคํ อาโรหติ, ตถา กโรมีติ วุตฺตํ โหติ. ทูเร อิโตติ อิมมฺหา ฐานา ทูเร พฺรหฺมโลโก. พฺรหฺมโลกโต ๑- หิ กูฏาคารมตฺตา สิลา ปาติตา เอเกน อโหรตฺเตน อฏฺฐจตฺตาฬีสโยชนสหสฺสานิ เขปยมานา เอวํ ๒- จตูหิ มาเสหิ ปฐวิยํ ปติฏฺฐเปยฺย, ๓- สพฺพเหฏฺฐิโมปิ พฺรหฺมโลโก เอวํ ทูเร. ยสฺสาหุตินฺติ ยสฺส พฺรหฺมุโน อาหุตึ ปคฺคณฺหาสิ, ตสฺส พฺรหฺมโลโก ทูเรติ อตฺโถ. พฺรหฺมปถนฺติ เอตฺถ พฺรหฺมปโถ นาม จตฺตาริ กุสลชฺฌานานิ, วิปากชฺฌานานิ ปน เนสํ ชีวิตปโถ นาม, ตํ พฺรหฺมปถํ อชานนฺตี ตฺวํ กึ ชปฺปสิ วิปฺปลปสิ. พฺรหฺมาโน หิ สปฺปีติกชฺฌาเนน ยาเปนฺติ, น เอตํ ติณพีชานิ ปกฺขิปิตฺวา รนฺธํ โคยูสํ ขาทนฺติ, มา อการณา กิลมสีติ. เอวํ วตฺวา ปุน โส มหาพฺรหฺมา อญฺชลึ ปคฺคยฺห อวกุชฺโช หุตฺวา เถรํ อุปทสฺเสนฺโต เอโส หิ เต พฺราหฺมณิ พฺรหฺมเทโวติอาทิมาห. ตตฺถ นิรูปธิโกติ กิเลสาภิสงฺขารกามคุโณปธีหิ วิรหิโต. อติเทวปตฺโตติ เทวานํ อติเทวภาวํ พฺรหฺมานํ อติพฺรหฺมภาวํ ปตฺโต. อนญฺญโปสีติ ฐเปตฺวา อิมํ อตฺตภาวํ อญฺญสฺส อตฺตภาวสฺส วา ปุตฺตทารสฺส วา อโปสนตาย อนญฺญโปสีติ. อาหุเนยฺโยติ อาหุนปิณฺฑํ ปาหุนปิณฺฑํ ปฏิคฺคเหตุํ ยุตฺโต. เวทคูติ จตุมคฺคสงฺขาเตหิ เวเทหิ ทุกฺขสฺสนฺตํ คโต. ภาวิตตฺโตติ อตฺตานํ ภาเวตฺวา วฑฺเฒตฺวา ฐิโต. อนูปลิตฺโตติ ตณฺหาทิฏฺฐิเลเปหิ ๔- อลิตฺโต. ฆาเสสนํ อิริยตีติ อาหารปริเยสนํ จรติ. น ตสฺส ปจฺฉา น ปุรตฺถมตฺถีติ ปจฺฉา วุจฺจติ อตีตํ, ปุรตฺถํ วุจฺจติ อนาคตํ, อิติ อตีตานาคเตสุ ขนฺเธสุ ฉนฺทราควิรหิตสฺส ปจฺฉา วา ปุรตฺถํ วา นตฺถีติ วทติ. สนฺโตติอาทีสุ ราคาทิสนฺตตาย สนฺโต. โกธธูมวิคฺคมา วิธูโม, ทุกฺขาภาวา อนีโฆ, กตฺตรทณฺฑาทีนิ คเหตฺวา วิจรนฺโตปิ วธกเจตนาย อภาวา นิกฺขิตฺตทณฺโฑ. ตสถาวเรสูติ เอตฺถ ปน ปุถุชฺชนา ตสา นาม, ขีณาสวา ถาวรา @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ตโต ฉ.ม. เอวํ-สทฺโท น ทิสฺสติ @ ฉ.ม. ปติฏฺฐเหยฺย ฉ.ม. ตณฺหาทีหิ เลเปหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๗.

นาม. สตฺตนฺนํ เสกฺขานํ ๑- ตสาติ วตฺตุํ น สกฺกา, ถาวรา น โหนฺติ, ภชปยมานา ๒- ปน ถาวรปกฺขเมว ภชนฺติ. โส ตฺยาหุตินฺติ โส เต อาหุตึ. วิเสนิภูโตติ กิเลสเสนาย วิเสโน ชาโต. อเนโชติ นิตฺตโณฺห. สุสีโลติ ขีณาสวสีเลน สุสีโล. สุวิมุตฺตจิตฺโตติ ผลวิมุตฺติยา สุฏฺฐุ วิมุตฺตจิตฺโต. โอฆติณฺณนฺติ จตฺตาโร โอเฆ ติณฺณํ. เอตฺตเกน กถามคฺเคน พฺรหฺมา เถรสฺส วณฺณํ กเถนฺโต อายตเน พฺรหฺมณึ นิยฺโยเชสิ. อวสานคาถา ปน สงฺคีติกาเรหิ ฐปิตา. ปติฏฺฐเปสิ ทกฺขิณนฺติ จตุปจฺจยทกฺขิณํ ปติฏฺฐเปสิ. สุขมายติกนฺติ สุขายติกํ อายตึ สุขวิปากํ, สุขาวหนฺติ อตฺโถ. ตติยํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๑๙๔-๑๙๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=5038&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=5038&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=563              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=4535              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=4005              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=4005              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]