อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                       ๔. อิสฺสตฺถสุตฺตวณฺณนา *-
      [๑๓๕] จตุตฺถสฺส อตฺถุปฺปตฺติโก นิกฺเขโป. ภควโต กิร ปมโพธิยํ
มหาลาภสกฺกาโร อุทปาทิ ภิกฺขุสํฆสฺส จ. ติตฺถิยา หตลาภสกฺการา หุตฺวา กุเลสุ
เอวํ กเถนฺตา วิจรนฺติ:- "สมโณ โคตโม เอวมาห `มยฺหเมว ทานํ ทาตพฺพํ,
น อญฺเสํ ทานํ ทาตพฺพํ. มยฺหเมว สาวกานํ ทานํ ทาตพฺพํ, น อญฺเสํ
สาวกานํ ทานํ ทาตพฺพํ. มยฺหเมว ทินฺนํ มหปฺผลํ, น อญฺเสํ ทินฺนํ มหปฺผลํ.
มยฺหเมว สาวกานํ ทินฺนํ มหปฺผลํ, น อญฺเสํ สาวกานํ ทินฺนํ มหปฺผลนฺ'ติ,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. โรสโกติ ฆฏฺฏโก  ๒ ฉ.ม., อิ. จิรกาลํ  ๓ ฉ.ม., อิ. อยฺยิกามาตุฏฺาเน
@๔ ฉ.ม., อิ. สตสหสฺสคฺฆนโก ๕ ฉ.ม., อิ. กริยมานเมว  ๖ ฉ.ม., อิ. กตปริโยสิตํ
@* ฉ.ม. อิสฺสตฺตสุตฺตวณณนา
ยุตฺตํ นุโข สยมฺปิ ภิกฺขาจารนิสฺสิเตน ปเรสํ ภิกฺขาจารนิสฺสิตานํ จตุนฺนํ
ปจฺจยานํ อนฺตรายํ กาตุํ, อยุตฺตํ กโรติ อนนุจฺฉวิกนฺ"ติ. สา กถา ปตฺถรมานา
ราชกุลํ สมฺปตฺตา. ราชา สุตฺวา จินฺเตสิ "อฏฺานเมตํ ยํ ตถาคโต ปเรสํ ลาภนฺตรายํ
กเรยฺย, เอเต ตถาคตสฺส อลาภาย อยสาย ปริสกฺกนฺติ. สจาหํ อิเธว ตฺวา
`มา เอวํ อวจุตฺถ, น สตฺถา เอวํ กเถตี'ติ วเทยฺยํ, เอสา ๑- กถา นิชฺฌคฺคึ ๒-
น คจฺเฉยฺย, อิมสฺส มหาชนสฺส สนฺนิปติตกาเลเยว นํ นิชฺฌาเปสฺสามี"ติ ๓- เอกํ
ฉณทิวสํ อาคเมนฺโต ตุณฺหี อโหสิ.
       อปเรน สมเยน มหาฉเณ สมฺปตฺเต "อยํ อิมสฺส กาโล"ติ นคเร
เภรึ จราเปสิ:- "สทฺธา วา อสฺสทฺธา วา สมฺมาทิฏฺิกา วา มิจฺฉาทิฏฺิกา
วา เคหรกฺขเก ทารเก วา มาตุคาเม วา เปตฺวา อวเสสา เย วิหารํ
นาคจฺฉนฺติ, ปญฺาสทณฺโฑ"ติ. สยมฺปิ ปาโตว นฺหาตฺวา กตปาตราโส
สพฺพาภรณปฏิมณฺฑิโต มหตา พลกาเยน สทฺธึ วิหารํ อคมาสิ. คจฺฉนฺโต จ
จินฺเตสิ:- "ภควา ตุเมฺหหิ ๔- กิร ๕- มยฺหเมว ทานํ ทาตพฺพํ ฯเปฯ น อญฺเสํ
สาวกานํ ทินฺนํ มหปฺผลนฺ'ติ เอวํ ปุจฺฉิตุํ อยุตฺตํ, ปญฺหเมว ปุจฺฉิสฺสามิ, ปญฺหํ
กเถนฺโต จ ๖- เม ภควา อวสาเน ติตฺถิยานํ วาทํ ภชฺชิสฺสตี"ติ. ๗- โส ปญฺหํ
ปุจฺฉนฺโต กตฺถ นุโข ภนฺเต ทานํ ทาตพฺพนฺติ อาห. ยตฺถาติ ยสฺมึ ปุคฺคเล
จิตฺตํ ปสีทติ, ตสฺมึ ทาตพฺพํ, ตสฺส วา ทาตพฺพนฺติ อตฺโถ.
        เอวํ วุตฺเต ราชา เยหิ มนุสฺเสหิ ติตฺถิยานํ วจนํ อาโรจิตํ, เตปิ
โอโลเกสิ. เต รญฺา โอโลกิตมตฺตาว มงฺกุภูตา อโธมุขา ปาทงฺคุฏฺเกน ภูมึ
ขนมานา ๘- อฏฺสุ. ราชา "เอกปเทเนว ภนฺเต หตา ติตฺถิยา"ติ มหาชนํ สาเวนฺโต
มหาสทฺเทน อภาสิ. เอวํ วจนํ ๙- ภาสิตฺวา "ภควา จิตฺตํ นาม
นิคณฺาเจลกปริพฺพาชกาทีสุ ยตฺถ กตฺถจิ ปสีทติ, กตฺถ ปน ทินฺนํ มหปฺผลนฺ"ติ
ปุจฺฉิ. อญฺ โข เอตนฺติ "มหาราช อญฺ ตยา ปมํ ปุจฺฉิตํ, อญฺ ปจฺฉา,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. เอวํ สา                ๒ ฉ.ม. นิชฺฌตฺตึ, สี., อิ. นิรุทฺธํ
@๓ สี., อิ. นิรุชฺฌาเปสฺสามิ, ม. นิชฺฌตฺตึ ลภิสฺสามิ   ๔ ฉ.ม., อิ. ตุเมฺห
@๕ ฉ.ม. กิร เอวํ วทถ  ๖ สี., อิ. กเถนฺโตว  ๗ ฉ.ม. ภญฺชิสฺสติ, อิ. ภิชฺชิสฺสติ
@๘ ฉ.ม., อิ. เลขมานา      ๙ ฉ.ม., อิ. เอวญฺจ ปน
สลฺลกฺเขหิ เอตํ, ปญฺหกถนมฺปิ ๑- มยฺหํ ภาโร"ติ วตฺวา สีลวโต โขติอาทิมาห.
ตตฺถ อิธ ตฺยสฺสาติ อิธ เต อสฺส. สมุปพฺยูโฬฺหติ ราสิภูโต. อสิกฺขิโตติ
ธนุสิปฺเป อสิกฺขิโต. อกตหตฺโถติ มุฏฺิพนฺธาทิวเสน อสมฺปาทิตหตฺโถ. อกตโยคฺโคติ
ติณปุญฺชมตฺติกาปุญฺชาทีสุ อกตปริจโย. อกตุปาสโนติ ราชราชมหามตฺตานํ
อทสฺสิตสรกฺเขโป. ฉมฺภีติ ปเวธิตกาโย.
       กามจฺฉนฺโท ปหีโนติอาทีสุ อรหตฺตมคฺเคน กามจฺฉนฺโท ปหีโน โหติ,
อนาคามิมคฺเคน พฺยาปาโท, อรหตฺตมคฺเคเนว ถีนมิทฺธํ, ตถา อุทฺธจฺจํ ทุติเยน,
ตติเยเนว กุกฺกุจฺจํ, ปมมคฺเคน วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติ. อเสกฺเขน สีลกฺขนฺเธนาติ
อเสกฺขสฺส สีลกฺขนฺโธ อเสกฺโข สีลกฺขนฺโธ นาม. เอส นโย สพฺพตฺถ. เอตฺถ
จ ปุริเมหิ จตูหิ ปเทหิ โลกิยโลกุตฺตรา สีลสมาธิปญฺาวิมุตฺติโย กถิตา.
วิมุตฺติาณทสฺสนํ ปจฺจเวกฺขณาณํ โหติ, ตํ โลกิยเมว.
       อิสฺสตฺถนฺติ ๒- อุสุสิปฺปํ. พลวิริยนฺติ เอตฺถ พลํ นาม วาโยธาตุ, วิริยํ
กายิกเจตสิกวิริยเมว. ภเรติ ภเรยฺย. นาสูรํ ชาติปจฺจยาติ "อยํ ชาติสมฺปนฺโน"ติ
เอวํ ชาติการณา อสูรํ น ภเรยฺย.
       ขนฺติโสรจฺจนฺติ เอตฺถ ขนฺตีติ อธิวาสนขนฺติ, โสรจฺจนฺติ อรหตฺตํ.
ธมฺมาติ เอเต เทฺว ธมฺมา. อสฺสเมติ อาวสเถ. วิวเนติ อรญฺฏฺาเน, นิรุทเก
อรญฺเ จตุรสฺสโปกฺขรณิอาทีนิ การเยติ อตฺโถ. ทุคฺเคติ วิสมฏฺาเน. สงฺกมนานีติ
ปณฺณาสหตฺถสฏฺิหตฺถานิ สโมกิณฺณปริสุทธวาลุกานิ สงฺกมนานิ กเรยฺย.
       อิทานิ เอเตสุ อรญฺเสนาสเนสุ วสนฺตานํ ภิกฺขูนํ ภิกฺขาจารวตฺตํ
อาจิกฺขนฺโต อนฺนปานนฺติอาทิมาห. ตตฺถ เสนาสนานีติ มญฺจปีาทีนิ.
วิปฺปสนฺเนนาติ ขีณาสวสฺส เทนฺโตปิ สกงฺเขน กิเลสมลิเนน จิตฺเตน อทตฺวา
วิปฺปสนฺเนเนว ๓- ทเทยฺย. ถนยนฺติ คชฺเชนฺโต. สตกฺกุถูติ ๔- สตสิขโร, อเนกกูโฏต
อตฺโถ. อภิสงฺขจฺจาติ อภิสงฺขริตฺวา สโมธาเนตฺวา ราสึ กตฺวา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ปญฺหากถนํ ปน            ๒ ฉ.ม. อิสฺสตฺตนฺติ, ม. อิสฺสฏฺนฺติ
@๓ ฉ.ม. วิปฺปสนฺเนเนว จิตฺเตน         ๔ ฉ.ม., อิ. สตกฺกกูติ
     อนุโมทมาโนติ ตุฏฺมานโส หุตฺวา. ปกิเรตีติ ทานคฺเค วิจรติ,
ปกิรนฺโต วิย วา ทานํ เทติ. ปุญฺธาราติ อเนกทานเจตนามยา ปุญฺธารา.
ทาตารํ อภิวสฺสตีติ ยถา อากาเส สมุฏฺิตเมฆโต นิกฺขนฺตา อุทกธารา ปวึ
สิเนหยนฺติ กลินฺนยนฺติ อภิวสฺสนฺติ, ๑- เอวเมว อยมฺปิ ทายกสฺส อพฺภนฺตเร
อุปฺปนฺนา ปุญฺธารา ตเมว ทาตารํ อนฺโต สิเนเหติ ปูเรติ อภิสนฺเทติ. เตน
วุตฺตํ "ทาตารํ อภิวสฺสตี"ติ. จตุตฺถํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๑๕๖-๑๕๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=4085&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=4085&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=405
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=3146
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=2773
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=2773
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15