อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๑)

                      ๑๐. ทุติยอปุตฺตกสุตฺตวณฺณนา
     [๑๓๑] ทสเม ปิณฺฑปาเตน ปฏิปาเทสีติ ปิณฺฑปาเตน สทฺธึ สํโยเชสิ,
ปิณฺฑปาตํ อทาสีติ อตฺโถ. ปกฺกามีติ เกนจิเทว ราชูปฏฺานาทิกิจฺเจน คโต.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ววสฺสคฺคตฺเถ   ๒ สี. ฆนกสฺส  ๓ ฉ.ม., อิ. ปน โก  ๔ ฉ.ม., อิ. กณาชกนฺติ
@๕ ฉ.ม., อิ. สกุณฺฑกภตฺตํ  ๖ ฉ.ม., อิ. นิพฺพตฺตฏฺาเนสุ   ๗ ฉ.ม. เสโตทกา
@๘ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ   ๙ ฉ.ม. อตฺตนา กตฺตพฺพกิจฺจกโร
ปจฺฉา วิปฺปฏิสารี อโหสีติ โส กิร อญฺเสุปิ ทิวเสสุ ตํ ปจฺเจกสมฺพุทฺธํ
ปสฺสติ, ทาตุมฺปนสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ. ตสฺมึ ปน ทิวเส อยํ ปทุมวติเทวิยา
ตติยปุตฺโต ตครสิขี ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ คนฺธมาทนปพฺพเต ผลสมาปตฺติสุเขน
วีตินาเมตฺวา ปุพฺพณฺหสมเย วุฏฺาย อโนตตฺตทเห มุขํ โธวิตฺวา มโนสิลาตเล
นิวาเสตฺวา กายพนฺธนํ พนฺธิตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย อภิญฺาปาทกํ จตุตฺถชฺฌานํ
สมาปชฺชิตฺวา อิทฺธิยา เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา นครทฺวาเร โอรุยฺห จีวรํ ปารุปิตฺวา
ปตฺตมาทาย นครวาสีนํ นครทฺวาเรสุ ๑- สหสฺสภณฺฑิกํ เปนฺโต วิย ปาสาทิเกหิ
อภิกฺกนฺตาทีหิ อนุปุพฺเพน เสฏฺิโน ฆรทฺวารํ สมฺปตฺโต. ตํทิวสญฺจ เสฏฺี
ปาโตว อุฏฺาย ปณีตโภชนํ ภุญฺชิตฺวา ฆรทฺวารโกฏฺเก อาสนํ ปญฺาเปตฺวา
ทนฺตนฺตรานิ โสเธนฺโต นิสินฺโน โหติ. โส ปจฺเจกสมฺพุทฺธํ ทิสฺวา ตํทิวสํ
ปาโต ภุตฺวา นิสินฺนตฺตา ทานจิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา ภริยํ ปกฺโกสาเปตฺวา "อิมสฺส
สมณสฺส ปิณฺฑปาตํ เทหี"ติ วตฺวา ปกฺกามิ.
       เสฏฺิภริยา จินฺเตสิ "มยา เอตฺตเกน กาเลน อิมสฺส `เทถา'ติ วจนํ น
สุตปุพฺพํ, ทาเปนฺโตปิ จ อชฺช น ยสฺส วา ตสฺส วา ทาเปติ, วีตราคโทสโมหสฺส
วนฺตกิเลสสฺส โอหิตภารสฺส ปจฺเจกสมฺพุทฺธสฺส ทาเปติ, ยํ วา ตํ
วา อทตฺวา ปณีตํ ปิณฺฑปาตํ ทสฺสามี"ติ ฆรา นิกฺขมฺม ปจฺเจกสมฺพุทฺธํ
ปญฺจปติฏฺิเตน วนฺทิตฺวา ปตฺตํ อาทาย อนฺโตนิเวสเน ปญฺตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา
สุปริสุทฺเธหิ สาลิตณฺฑุเลหิ ภตฺตํ สมฺปาเทตฺวา ตทนุรูปํ ขาทนียพฺยญฺชนํ
สูเปยฺยญฺจ สลฺลกฺเขตฺวา ๒- พหิ คนฺเธหิ อลงฺกริตฺวา ๓- ปจฺเจกพุทฺธสฺส หตฺเถสุ
ปติฏฺเปตฺวา วนฺทิ. ปจฺเจกพุทฺโธ "อญฺเสมฺปิ ปจฺเจกพุทฺธานํ สงฺคหํ
กริสฺสามี"ติ อปริภุญฺขิตฺวาว อนุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิ. โสปิ โข เสฏฺี พาหิรโต
อาคจฺฉนฺโต ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวา มยํ "ตุมฺหากํ ปิณฺฑปาตํ เทถา"ติ วตฺวา ปกฺกนฺตา,
อปิจ โข ๔- ลทฺโธติ. อาม เสฏฺิ ลทฺโธติ. "ปสฺสามี"ติ คีวํ อุกฺขิปิตฺวา
โอโลเกสิ. อถสฺส ปิณฺฑปาตคนฺโธ อุฏฺหิตฺวา นาสปุฏํ ปหริ. โส จิตฺตํ สํยเมตุํ
อสกฺโกนฺโต ปจฺฉา วิปฺปฏิสารี อโหสีติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ฆรทฺวาเรสุ  ๒ ฉ.ม., อิ. สลฺลกฺเขตฺวา ปตฺตํ ปูเรตฺวา
@๓ ฉ.ม. สมลงฺกริตฺวา   ๔ ฉ.ม., อิ. อปิ โว
      วรเมตนฺติอาทิ วิปฺปฏิสารสฺส อุปฺปนฺนาการสฺส ทสฺสนํ. ภาตุ จ ปน
เอกปุตฺตกํ สาปเตยฺยสฺส การณา ชีวิตา โวโรเปสีติ ตทา กิรสฺส อวิภตฺเตเยว
กุฏุมฺเพ มาตาปิตโร จ เชฏฺภาตา จ กาลมกํสุ. โส ภาตุชายาย สทฺธึเยว
สํวาสํ กปฺเปสิ. ภาตุ ปนสฺส เอโก ปุตฺโต โหติ, ตํ วีถิยา กีฬนฺตํ มนุสฺสา
วทนฺติ "อยํ ทาโส อยํ ทาสี อิทํ ยานํ อิทํ ธนํ ตว สนฺตกนฺ"ติ. โส เตสํ
กถํ คเหตฺวา "อยนฺทานิ ๑- มยฺหนฺ"ติอาทีนิ ๒- กเถติ.
       อถสฺส จูฬปิตา จินฺเตสิ "อยํ ทารโก อิทาเนว เอวํ กเถติ, ๓-
มหลฺลกกาเล กุฏุมฺพํ มชฺเฌ ฉินฺทาเปยฺย, ๔-  อิทาเนวสฺส กตฺตพฺพํ กริสฺสามี"ติ
เอกทิวสํ วาสึ อาทาย "เอหิ ปุตฺต อรญฺ คจฺฉามา"ติ ตํ อรญฺ เนตฺวา
วิรวนฺตํ วิรวนฺตํ มาเรตฺวา อาวาเฏ ปกฺขิปิตฺวา ปํสุนา ปฏิจฺฉาเทสิ. อิทํ
สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. สตฺตกฺขตฺตุนฺติ สตฺต วาเร. ปุพฺพปจฺฉิมเจตนาวเสน เจตฺถ
อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอกปิณฺฑปาตทานสฺมึ หิ เอกาว เจตนา เทฺว ปฏิสนฺธิโย
น เทติ, ปุพฺพปจฺฉิมเจตนาหิ ปเนส สตฺตกฺขตฺตุํ สคฺเค, สตฺตกฺขตฺตุํ เสฏฺิกุเล
นิพฺพตฺโต. ปุราณนฺติ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทินฺนปิณฺฑปาตเจตนากมฺมํ.
       ปริคฺคหนฺติ ปริคฺคหิตวตฺถุ. อนุชีวิโนติ เอกํ มหากุลํ นิสฺสาย
ปณฺณาสมฺปิ สฏฺีปิ กุลานิ ชีวนฺติ, เต มนุสฺเส สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. สพฺพนฺนาทาย
คนฺตพฺพนฺติ สพฺพเมตํ น อาทิยิตฺวา คนฺตพฺพํ. สพฺพํ นิกฺเขปคามินนฺติ ๕-
สพฺพเมตํ นิกฺเขปสภาวํ, ๖- ปริจฺจชิตพฺพสภาวเมวาติ อตฺโถ. ทสมํ.
                           ทุติโย วคฺโค.
                           ----------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ทาโส, สี. อยํ ทาสี   ๒ ฉ.ม. มยฺหํ สนฺตกนฺติอาทีนิ   ๓ ฉ.ม. กเถสิ
@๔ ฉ.ม., อิ. ภินฺทาเปยฺย  ๕ ฉ.ม. สพฺพํ นิกฺขิปฺปคามินนฺติ
@๖ ฉ.ม. นิกฺขิปฺปสภาวํ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๑๕๒-๑๕๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=3985&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=3985&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=390
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=2927
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=2564
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=2564
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_15