ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๔)

                        ๕. สุนกฺขตฺตสุตฺตวณฺณนา
      [๕๕] เอวมฺเม สุตนฺติ สุนกฺขตฺตสุตฺตํ. ตตฺถ อญฺญาติ อรหตฺตํ.
พฺยากตาติ ขีณา ชาตีติอาทีหิ จตูหิ ปเทหิ กถิตา. อธิมาเนนาติ อปฺปตฺเต
ปตฺตสญฺญิโน, อนธิคเต อธิคตสญฺญิโน หุตฺวา อธิคตํ อเมฺหหีติ มาเนน พฺยากรึสุ.
      [๕๖] เอวญฺเจตฺถ สุนกฺขตฺต ตถาคตสฺส โหตีติ สุนกฺขตฺต เอตฺถ
เอเตสํ ภิกฺขูนํ อญฺญํ พฺยากรเณ ๓- "อิทํ ฐานํ เอเตสํ อวิภูตํ อนฺธการํ, เตนิเม
อนธิคเต อธิคตสญฺญิโน, หนฺท เนสํ วิโสเธตฺวา ปากฏํ กตฺวา ธมฺมํ เทเสมี"ติ
เอวํ ๔- ตถาคตสฺส โหติ. อถ จ ปนิเธกจฺเจ ฯเปฯ ตสฺสปิ โหติ อญฺญถตฺตนฺติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. คตา                     ม. มู.  ๑๒/๔๙๒/๔๓๖
@ ฉ.ม. ปญฺหพฺยากรเณ              ฉ.ม. เอวญฺจ
ภควา ปฏิปนฺนกานํ ธมฺมํ เทเสติ. ยตฺถ ปน อิจฺฉาจาเร ฐิตา เอกจฺเจ
โมฆปุริสา โหนฺติ, ตตฺร ภควา ปสฺสติ "อิเม อิมํ ปญฺหํ อุคฺคเหตฺวา
อชานิตฺวาว ชานนฺตา วิย อปฺปตฺเต ปตฺตสญฺญิโน หุตฺวา คามนิคมาทีสุ
วิเสวมานา วิจริสฺสนฺติ, ตนฺเตสํ ภวิสฺสติ ทีฆรตฺตํ อหิตาย ทุกฺขายา"ติ,
เอวมสฺสายํ อิจฺฉาจาเร ฐิตานํ การณา ปฏิปนฺนกานมฺปิ อตฺถาย "ธมฺมํ เทเสสฺสามี"ติ
อุปฺปนฺนสฺส จิตฺตสฺส อญฺญถาภาโว โหติ. ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ.
      [๕๘] โลกามิสาธิมุตฺโตติ วฏฺฏามิสกามามิสโลกามิสภูเตสุ ปญฺจสุ กามคุเณสุ
อธิมุตฺโต ตนฺนินฺโน ตคฺครุโก ตปฺปพฺภาโร. ตปฺปฏิรูปีติ กามคุณสภาโว.
อาเนญฺชปฏิสํยุตฺตายาติ อาเนญฺชสมาปตฺติปฏิสํยุตฺตาย. สํเสยฺยาติ กเถยฺย.
อาเนญฺชสํโยชเนน หิ โข วิสํยุตฺโตติ อาเนญฺชสมาปตฺติสํโยชเนน วิสํสฏฺโฐ.
โลกามิสาธิมุตฺโตติ เอวรูโป หิ ลูขจีวรธโร มตฺติกาปตฺตํ อาทาย อตฺตโน
สทิเสหิ ๑- กติปเยหิ สทฺธึ ปจฺจนฺตํ ชนปทํ คจฺฉติ, คามํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺฐกาเล
มนุสฺสา ทิสฺวา "มหาปํสุกูลิกา อาคตา"ติ ยาคุภตฺตาทีนิ สมฺปาเทตฺวา สกฺกจฺจํ
ทานํ เทนฺติ, ภตฺตกิจฺเจ นิฏฺฐิเต อนุโมทนํ สุตฺวา "เสฺวปิ ภนฺเต อิเธว
ปิณฺฑาย ปวิสถา"ติ วทนฺติ. อลํ อุปาสกา, อชฺชาปิ โว พหุนฺนํ ทินฺนนฺติ.
เตนหิ ภนฺเต อนฺโตวสฺสํ อิธ วเสยฺยาถาติ อธิวาเสตฺวา วิหารมคฺคํ ปุจฺฉิตฺวา
วิหารํ คจฺฉนฺติ. ตตฺถ เสนาสนํ คเหตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิสาเมนฺติ. สายํ เอโก
อาวาสิโก เต ภิกฺขู ปุจฺฉติ "กตฺถ ปิณฺฑาย จริตฺถา"ติ? อสุกคาเมติ.
ภิกฺขาสมฺปนฺนาติ? อาม เอวรูปา นาม มนุสฺสานํ สทฺธา โหติ. "อชฺเชว นุ โข
เอเต เอทิสา, นิจฺจมฺปิ เอทิสา"ติ? สทฺธา เต มนุสฺสา นิจฺจมฺปิ เอทิสา, เต
นิสฺสาเยว อยํ วิหาโร วฑฺฒตีติ. ตโต เต ปํสุกูลิกา ปุนปฺปุนํ เตสํ วณฺณํ
กเถนฺติ, ทิวสาวเสสํ กเถตฺวา รตฺติมฺปิ กเถนฺติ. เอตฺตาวตา อิจฺฉาจาเร ฐิตสฺส
สีสํ นิกฺขนฺตํ โหติ อุทรํ ผาลิตํ. ๒- เอวํ โลกามิสาธิมุตฺโต เวทิตพฺโพ.
      [๕๙] อิทานิ อาเนญฺชสมาปตฺติลาภิอธิมานิกํ ทสฺเสนฺโต ฐานํ โข
ปเนตนฺติอาทิมาห. อาเนญฺชธิมุตฺตสฺสาติ กิเลสสิญฺจนวิรหิตาสุ เหฏฺฐิมาสุ ฉสุ
@เชิงอรรถ:  ม. ปริเสหิ                       ฏีกา. ผลิตํ
สมาปตฺตีสุ อธิมุตฺตสฺส ตนฺนินฺนสฺส ตคฺครุโน ตปฺปพฺภารสฺส. เส ปวุตฺเตติ ตํ
ปวุตฺตํ. ฉสมาปตฺติลาภิโน หิ อธิมานิกสฺส ปญฺจกามคุณามิสพนฺธนา
ปติตปณฺฑุปลาโส วิย อุปฏฺฐาติ. เตเนตํ วุตฺตํ.
      [๖๐] อิทานิ อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติลาภิโน อธิมานิกสฺส นิฆํสํ ทสฺเสตุํ
ฐานํ โข ปนาติอาทิมาห. ตตฺถ เทฺวธา ภินฺนาติ มชฺเฌ ภินฺนา.
อปฺปฏิสนฺธิกาติ ขุทฺทกา มุฏฺฐิปาสาณมตฺตา ชตุนา วา สิเลเสน วา อลฺลียาเปตฺวา
ปฏิสนฺธาตุํ สกฺกา. มหนฺตํ ปน กุฏาคารปฺปมาณํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. เส ภินฺเนติ
ตํ ภินฺนํ. อุปริสมาปตฺติลาภิโน หิ เหฏฺฐา สมาปตฺติ เทฺวธา ภินฺนา เสลา วิย
โหติ, ตํ สมาปชฺชิสฺสามีติ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ. เตเนตํ วุตฺตํ.
      [๖๑] อิทานิ เนวสญฺญานาสญฺญายตนลาภิโน อธิมานิกสฺส นิฆํสํ ทสฺเสนฺโต
ฐานํ โข ปนาติอาทิมาห. ตตฺถ เส วนฺเตติ ตํ วนฺตํ. อฏฺฐสมาปตฺติลาภิโน
หิ เหฏฺฐา สมาปตฺติโย วนฺตสทิสา หุตฺวา อุปฏฺฐหนฺติ, ปุน สมาปชฺชิสฺสามีติ
จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ. เตเนตํ วุตฺตํ.
      [๖๒] อิทานิ ขีณาสวสฺส นิฆํสํ ทสฺเสนฺโต ฐานํ โข ปนาติอาทิมาห.
ตตฺถ เส อุจฺฉินฺเนติ ตํ อุจฺฉินฺนํ. ๑- อุปริสมาปตฺติลาภิโน หิ เหฏฺฐาสมาปตฺติ
มูลจฺฉินฺนตาโล วิย อุปฏฺฐาติ, ตํ สมาปชฺชิสามีติ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ. เตเนตํ
วุตฺตํ.
      [๖๓] ฐานํ โข ปเนตนฺติ ปาฏิเยกฺโก อนุสนฺธิ. เหฏฺฐา หิ สมาปตฺติลาภิโน
อธิมานิกสฺสาปิ ขีณาสวสฺสาปิ นิฆํโส กถิโต, สุกฺขวิปสฺสกสฺส ปน
อธิมานิกสฺสาปิ ขีณาสวสฺสาปิ น กถิโต. เตสํ ทฺวินฺนมฺปิ นิฆํสํ ทสฺเสตุํ อิมํ
เทสนํ อารภิ. ตํ ปน ปฏิกฺขิตฺตํ. สมาปตฺติลาภิโน หิ อธิมานิกสฺส นิฆํเส
กถิเต สุกฺขวิปสฺสกสฺสาปิ อธิมานิกสฺส กถิโตว โหติ, สมาปตฺติลาภิโน จ
ขีณาสวสฺส กถิเต สุกฺขวิปสฺสกสฺส ขีณาสวสฺสาปิ กถิโตว โหติ. เอเตสํ ปน
ทฺวินฺนํ ภิกฺขูนํ สปฺปายาสปฺปายํ กเถตุํ อิมํ เทสนํ อารภิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เส อุจฺฉินฺนมูเลติ โส อุจฺฉินฺนมูโล
      ตตฺถ สิยา:- ปุถุชฺชนสฺส ตาว อารมฺมณํ อสปฺปายํ โหตุ, ขีณาสวสฺส
กถํ อสปฺปายนฺติ. ยทคฺเคน ปุถุชฺชนสฺส อสปฺปายํ, ตทคฺเคน ขีณาสวสฺสาปิ
อสปฺปายเมว. วิสํ นาม ชานิตฺวา ขาทิตมฺปิ อชานิตฺวา ขาทิตมฺปิ วิสเมว.
น หิ ขีณาสเวนปิ "อหํ ขีณาสโว"ติ อสํวุเตน ภวิตพฺพํ. ๑- ขีณาสเวนปิ
ยุตฺตปฺปฏิยุตฺเตเนว ๒- ภวิตุํ วฏฺฏติ.
      [๖๔] ตตฺถ สมเณนาติ พุทฺธสมเณน. ฉนฺทราคพฺยาปาเทนาติ โส
อวิชฺชาสงฺขาโต วิสโทโส ฉนฺทราเคน จ พฺยาปาเทน จ รุปฺปติ กุปฺปติ.
อสปฺปายานีติ อวฑฺฒิกรานิ อารมฺมณานิ. อนุทฺธํเสยฺยาติ โสเสยฺย มิลาเปยฺย.
สอุปาทิเสสนฺติ สคหณเสสํ, อุปาทิตพฺพํ คณฺหิตพฺพํ อิธ อุปาทีติ วุตฺตํ. อนลํ
จ เต อนฺตรายายาติ ชีวิตนฺตรายํ เต กาตุํ อสมตฺถํ. รโชสูกนฺติ รโช จ
วีหิสุกาทิ จ สูกํ. อสุจิวิสโทโสติ ๓- โส จ วิสโทโส. ตทุภเยนาติ ยา สา
อสปฺปายกิริยา โย จ วิสโทโส, เตน อุภเยน. ปุถุตฺตนฺติ มหนฺตภาวํ.
      เอวเมว โขติ เอตฺถ สอุปาทานสลฺลุทฺธาโร วิย อปฺปหีโน อวิชฺชาวิสโทโส
ทฏฺฐพฺโพ, อสปฺปายกิริยาย ฐิตภาโว วิย ฉสุ ทฺวาเรสุ อสํวุตกาโล, ตทุภเยน
วเณ ปุถุตฺตคเต มรณํ วิย สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺตนํ, มรณมตฺตทุกฺขํ วิย
อญฺญตราย ครุกาย สงฺกิลิฏฺฐาย อาปตฺติยา อาปชฺชนํ ทฏฺฐพฺพํ. สุกฺกปกฺเขปิ
อิมินาว นเยน โอปมฺมสํสนฺทนํ เวทิตพฺพํ.
      [๖๕] สติยา เอตํ อธิวจนนฺติ เอตฺถ สติ ปญฺญาคติกา. โลกิกาย
ปญฺญาย โลกิกา โหติ, โลกุตฺตราย โลกุตฺตรา. อริยาเยตํ ปญฺญายาติ ปริสุทฺธาย
วิปสฺสนาปญฺญาย.
      อิทานิ ขีณาสวสฺส พลํ ทสฺเสนฺโต โส วตาติอาทิมาห. ตตฺถ สํวุตการีติ
ปิหิตการี. อิติ วิทิตฺวา นิรุปธีติ เอวํ ชานิตฺวา กิเลสุปธิปฺปหานา นิรุปธิ
โหติ, นิรุปาทาโนติ อตฺโถ. อุปธิสงฺขเย วิมุตฺโตติ อุปธีนํ สงฺขยภูเต นิพฺพาเน
อารมฺมณโต วิมุตฺโต. อุปธิสฺมินฺติ กามูปธิสฺมึ. กายํ อุปสํหริสฺสตีติ กายํ
อลฺลียาเปสฺสติ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ตณฺหกฺขเย นิพฺพาเน อารมฺมณโต วิมุตฺโต
@เชิงอรรถ:  สี., ก. จริตพฺพํ    ฉ.ม. ยุตฺตปยุตฺเตเนว     ฉ.ม. อสุ จ วิสโทโสติ
ขีณาสโว ปญฺจ กามคุเณ เสวิตุํ, กายํ วา อุปสํหริสฺสตีติ จิตฺตํ วา
อุปฺปาเทสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                      สุนกฺขตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้า ๓๔-๓๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=869&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=869&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=67              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=1185              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=1197              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=1197              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]