ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๑)

     ตตฺถ สุทฺธิกวาโร วตฺตุกามวาโร ปจฺจยปฏิสํยุตฺตวาโรติ
ตโย มหาวารา ฯ เตสุ สุทฺธิกวาเร ปฐมํ ฌานํ อาทึ กตฺวา
ยาว โมหา จิตฺตํ วินีวรณตาปทํ ๑- ตาว เอกเมกสฺมึ ๒- ปเท
สมาปชฺชึ สมาปชฺชามิ สมาปนฺโน ลาภิมฺหิ วสิมฺหิ สจฺฉิกตํ
@เชิงอรรถ: ๑. เอตฺถ อิติสทฺโท อิจฺฉิตพโพ ฯ   ๒. เอเกกสฺมึ ฯ
มยาติ อิเมสุ ฉสุ ปเทสุ เอกเมกํ ปทํ ตีหากาเรหิ จตูหิ ปญฺจหิ
ฉหิ สตฺตหากาเรหีติ เอวํ ปญฺจกฺขตฺตุํ โยเชตฺวา สุทฺธิกนโย
นาม วุตฺโต ฯ ตโต ปฐมํ ฌานํ ทุติยํ ฌานนฺติ เอวํ
ปฐมชฺฌาเนน สทฺธึ เอกเมกํ ปทํ ฆเฏนฺเตน สพฺพปทานิ ฆเฏตฺวา
เตเนว วิตฺถาเรน ขณฺฑจกฺกนฺนาม วุตฺตํ ฯ ตํ หิ ปุน อาเนตฺวา
ปฐมชฺฌานาทีหิ สทฺธึ น โยชิตํ ตสฺมา ขณฺฑจกฺกนฺติ วุจฺจติ ฯ
ตโต ทุติยํ ฌานํ ตติยํ ฌานนฺติ เอวํ ทุติยชฺฌาเนน สทฺธึ
เอกเมกํ ปทํ ฆเฏตฺวา ปุน อาเนตฺวา ปฐมชฺฌาเนน สทฺธึ
สมฺพนฺธิตฺวา เตเนว วิตฺถาเรน พทฺธจกฺกนฺนาม วุตฺตํ ฯ ตโต
ยถา ทุติยชฺฌาเนน สทฺธึ เอวํ ตติยชฺฌานาทีหิ สทฺธึ เอกเมกํ
ปทํ ฆเฏตฺวา ปุน อาเนตฺวา ทุติยชฺฌานาทีหิ สทฺธึ สมฺพนฺธิตฺวา
เตเนว วิตฺถาเรน อญฺญานิปิ เอกูนตฺตึสํ พทฺธจกฺกานิ วตฺวา
เอกมูลกนโย นิฏฺฐาปิโต ฯ ปาโฐ ปน สงฺเขเปน ทสฺสิโต ฯ
โส อสมฺมุยฺหนฺเตน วิตฺถารโต เวทิตพฺโพ ฯ ยถา จ เอกมูลโก
เอวํ ทุมูลกาทโยปิ สพฺพมูลปริโยสานา จตุนฺนํ สตานํ อุปริ
ปญฺจตฺตึส นยา วุตฺตา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ ทฺวิมูลกา เอกูนตึส
ติมูลกา อฏฺฐวีส จตุมฺมูลกา สตฺตวีส ฯ เอวํ ปญฺจมูลกาทโยปิ
เอเกกํ อูนํ กตฺวา ยาว ตึสมูลกา ตาว เวทิตพฺพา ฯ ปาเฐ
ปน เตสํ นามมฺปิ สงฺขิปิตฺวา อิทํ สพฺพมูลกนฺติ ตึสมูลกนโยว
เอโก ทสฺสิโต ฯ ยสฺมา จ สุญฺญาคารปทํ ฌาเนน อฆฏิตํ
สีสํ น โอตรติ ตสฺมา ตํ อนามสิตฺวา โมหา จิตฺตํ
วินีวรณปทปริโยสานาเยว สพฺพตฺถ โยชนา ทสฺสิตาติ เวทิตพฺพา ฯ
เอวํ ปฐมชฺฌานาทีนิ ปฏิปาฏิยา วา อุปฺปฏิปาฏิยา วา
ทุติยชฺฌานาทีหิ ฆเฏตฺวา วา อฆเฏตฺวา วา สมาปชฺชินฺติอาทินา
นเยน อุลฺลปโต โมกฺโข นตฺถิ ปาราชิกํ อาปชฺชติเยวาติ
อิมสฺส อตฺถสฺส ทสฺสนวเสน วุตฺเต จ ปเนกสฺมึ สุทฺธิกมหาวาเร
อยํ สงฺเขปโต อตฺถวณฺณนา ฯ
     ตีหากาเรหีติ สมฺปชานมุสาวาทสฺส องฺคภูเตหิ ตีหิ การเณหิ ฯ
ปุพฺเพวสฺส โหตีติ ปุพฺพภาเคเยว อสฺส ปุคฺคลสฺส เอวํ โหติ
มุสา ภณิสฺสนฺติ ฯ ภณนฺตสฺส โหตีติ ภณมานสฺส โหติ ฯ
ภณิตสฺส โหตีติ ภณิเต อสฺส โหติ ฯ ยํ วตฺตพฺพํ ตสฺมึ
วุตฺเต โหตีติ อตฺโถ ฯ อถวา ภณิตสฺสาติ วุตฺตวโต
นิฏฺฐิตวจนสฺส โหตีติ ฯ เอวํ โย ปุพฺพภาเคปิ ชานาติ ภณนฺโตปิ
ชานาติ ปจฺฉาปิ ชานาติ มุสา มยา ภณิตนฺติ โส ปฐมํ
ฌานํ สมาปชฺชินฺติ ภณนฺโต ปาราชิกํ อาปชฺชตีติ อยเมตฺถ
อตฺโถ ทสฺสิโต ฯ กิญฺจาปิ ทสฺสิโต อถโข อยเมตฺถ วิเสโส ฯ
ปุจฺฉา ตาว โหติ มุสา ภณิสฺสนฺติ ปุพฺพภาโค อตฺถิ มุสา
มยา ภณิตนฺติ ปจฺฉาภาโค นตฺถิ วุตฺตมตฺตเมว หิ โกจิ
ปมุสฺสติ กินฺตสฺส ปาราชิกํ โหติ น โหตีติ ฯ สา เอวํ
อฏฺฐกถาสุ วิสฺสชฺชิตา ปุพฺพภาเค มุสา ภณิสฺสนฺติ จ ภณนฺตสฺส
มุสา ภณามีติ จ ชานโต ปจฺฉาภาเค มุสา มยา ภณิตนฺติ น
สกฺกา น ภวิตุํ สเจปิ น โหติ ปาราชิกเมว ฯ ปุริมเมว หิ
องฺคทฺวยํ ปมาณํ ฯ ยสฺสาปิ ปุพฺพภาเค มุสา ภณิสฺสนฺติ
อาโภโค นตฺถิ ภณนฺโต ปน มุสา ภณามีติ ชานาติ ภณิเตปิ
มุสา มยา ภณิตนฺติ ชานาติ โส อาปตฺติยา น กาเรตพฺโพ ฯ
ปุพฺพภาโค หิ ปมาณตรํ ตสฺมึ อสติ ทวาภณิตํ วา รวาภณิตํ
วา โหตีติ ฯ เอตฺถ จ ตํญาณตา จ ญาณสโมธานญฺจ
ปริจฺจชิตพฺพํ ฯ ตํ ญาณตา ปริจฺจชิตพฺพาติ เยน จิตฺเตน มุสา
ภณิสฺสนฺติ ชานาติ เตเนว มุสา ภณามีติ จ มุสา มยา
ภณิตนฺติ จ ชานาตีติ เอวํ เอกจิตฺเตเนว ตีสุ ขเณสุ ชานาตีติ
อยํ ตํ ญาณตา ปริจฺจชิตพฺพา ฯ น หิ สกฺกา เตเนว จิตฺเตน
จิตฺตํ ชานิตุํ ยถา น สกฺกา เตเนว อสินา โส อสิ ฉินฺทิตุนฺติ ฯ
ปุริมํ ปุริมํ ปน จิตฺตํ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส จิตฺตสฺส ตถา
อุปฺปตฺติยา ปจฺจโย หุตฺวา นิรุชฺฌติ ฯ เตเนตํ วุจฺจติ
       ปมาณํ ปุพฺพภาโคว     ตสฺมึ สติ น เหสฺสติ
       เสสทฺวยนฺติ นตฺเถตํ    อิติ วาจา ติวงฺคิกาติ ฯ
ญาณสโมธานํ ปริจฺจชิตพฺพนฺติ เอตานิ ตีณิ จิตฺตานิ เอกกฺขเณ
อุปฺปชฺชนฺตีติ น คเหตพฺพานิ ฯ อิทํ หิ จิตฺตํ นาม
       อนิรุทฺธมฺหิ ปฐเม      น อุปฺปชฺชติ ปจฺฉิมํ
       นิรนฺตรุปฺปชฺชนโต      เอกํ วิย ปกาสตีติ ฯ
อิโต ปรํ ปน ยฺวายํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชินฺติ สมฺปชานมุสา
ภณติ ยสฺมา โส นตฺถิ เม ปฐมํ ฌานนฺติ เอวํ ทิฏฺฐิโก
โหติ ตสฺส หิ อตฺเถว อยํ ลทฺธิ ตถา นตฺถิ เม ปฐมํ ฌานนฺติ
เอวมสฺส ขมติ เจว รุจฺจติ จ เอวํสภาวเมว จสฺส จิตฺตํ นตฺถิ
เม ปฐมํ ฌานนฺติ ยทา ปน มุสา วตฺตุกาโม โหติ ตทา
ตํ ทิฏฺฐึ วา ทิฏฺฐิยา สห ขนฺตึ วา ทิฏฺฐิขนฺตีหิ สทฺธึ รุจึ วา
ทิฏฺฐิขนฺติรุจีหิ สทฺธึ ภาวํ วา วินิธาย นิกฺขิปิตฺวา ปฏิจฺฉาเทตฺวา
อภูตํ กตฺวา ภณติ ตสฺมา เตสมฺปิ วเสน องฺคเภทํ ทสฺเสตุํ จตูหิ
อากาเรหีติอาทิ ๑- วุตฺตํ ฯ ปริวาเร จ อฏฺฐงฺคิโก มุสาวาโทติ
วุตฺตตฺตา ตตฺถ อธิปฺเปตาย สญฺญาย สทฺธึ อญฺโญปิ อิธ
อฏฺฐหากาเรหีติ เอโก นโย โยเชตพฺโพ ฯ เอตฺถ จ วินิธาย
ทิฏฺฐินฺติ พลวธมฺมวินิธานวเสน วุตฺตํ ฯ วินิธาย ขนฺตินฺติอาทีนิ
ตโต ทุพฺพลทุพฺพลานํ วินิธานวเสน ฯ วินิธาย สญฺญนฺติ อิทํ
ปเนตฺถ สพฺพทุพฺพลธมฺมวินิธานสญฺญามตฺตมฺปิ นาม ฯ อวินิธาย
สมฺปชานมุสา ภณิสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ ยสฺมา ปน
สมาปชฺชิสฺสามีติอาทินา อนาคตวจเนน ปาราชิกํ น โหติ ตสฺมา
สมาปชฺชินฺติอาทีนิ อตีตวตฺตมานปทาเนวปาเฐวุตฺตานีติเวทิตพฺพานิ ฯ
     {๒๐๗} อิโต ปรํ สพฺพมฺปิ อิมสฺมึ สุทฺธิกมหาวาเร อุตฺตานตฺถเมว ฯ น
เหตฺถ อตฺถิ ยํ อิมินา วินิจฺฉเยน น สกฺกา ภเวยฺย วิญฺญาตุํ ฐเปตฺวา
กิเลสปฺปหานปทสฺส ปทภาชเน ราโค เม จตฺโต วนฺโตติอาทีนํ
ปทานํ อตฺถํ ฯ สฺวายํ วุจฺจติ ฯ เอตฺถ หิ จตฺโตติ อิทํ
สกภาวปริจฺจชนวเสน วุตฺตํ ฯ วนฺโตติ อิทํ ปุน อนาทิยนภาวทสฺสนวเสน ฯ
มุตฺโตติ อิทํ สนฺตติโต วิโมจนวเสน ฯ ปหีโนติ อิทํ
@เชิงอรรถ: ๑. จตูหากาเรหีติ ฯ
มุตฺตสฺสาปิ กฺวจิ อนวฏฺฐานทสฺสนวเสน ฯ ปฏินิสฺสฏฺโฐติ อิทํ ปุพฺเพ
อาทินฺนปุพฺพสฺส ปฏินิสฺสคฺคทสฺสนวเสน ฯ อุกฺเขฏิโตติ อิทํ
อริยมคฺเคน อุตฺตาสิตตฺตา ปุน อนาลียนภาวทสฺสนวเสน ฯ สฺวายมตฺโถ
สทฺทสตฺถโต ปริเยสิตพฺโพ ฯ สมุกฺเขฏิโตติ อิทํ สุฏฺฐุ อุตฺตาเสตฺวา
อณุสหคตสฺสาปิ ปุน อนาลียนภาวทสฺสนวเสน วุตฺตนฺติ ฯ
                  สุทฺธิกวารกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๒๑๕} วตฺตุกามวาเรปิ ตีหากาเรหีติอาทีนํ อตฺโถ วารเปยฺยาลปฺปเภโท
จ สพฺโพ อิธ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ เกวลํ หิ ยํ
อิทํ มยา วิรชฺฌิตฺวา อญฺญํ วตฺตุกาเมน อญฺญํ วุตฺตํ ตสฺมา
นตฺถิ มยฺหํ อาปตฺตีติ เอวํ โอกาสคเวสกานํ ปาปปุคฺคลานํ
โอกาสนิเสธนตฺถํ วุตฺโต ฯ ยเถว หิ พุทฺธํ ปจฺจกฺขามีติ วตฺตุกาโม
ธมฺมํ ปจฺจกฺขามีติอาทีสุ สิกฺขาปจฺจกฺขานปเทสุ ยํ วา ตํ วา
วทนฺโต เขตฺเต โอติณฺณตฺตา สิกฺขาปจฺจกฺขาตโกว โหติ เอวํ
ปฐมชฺฌานาทิอุตฺตริมนุสฺสธมฺมปเทสุ ยงฺกิญฺจิ เอกํ วตฺตุกาโม ตโต
อญฺญํ ยํ วา ตํ วา วทนฺโตปิ เขตฺเต โอติณฺณตฺตา ปาราชิโกว
โหติ สเจปิ ยสฺส วทติ โส ตมตฺถํ ตํขณํเยว ชานาติ ฯ
ชานนลกฺขณญฺเจตฺถ สิกฺขาปจฺจกฺขาเน วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ
อยํ ปน วิเสโส ฯ สิกฺขาปจฺจกฺขานํ หตฺถมุทฺธาย สีสํ น โอตรติ ฯ
อิทํ อภูตาโรจนํ หตฺถมุทฺธายปิ โอตรติ ฯ โย หิ หตฺถวิการาทีหิ
องฺคปจจงฺคโจปเนหิ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ วิญฺญตฺติปเถ ฐิตสฺส
ปุคฺคลสฺส อาโรเจสิ โส จ ตํ อตฺถํ ชานาติ ปาราชิโกว
โหติ ฯ อถ ปน ยสฺส อาโรเจติ โส น ชานาติ วา กึ อยํ
ภณตีติ สํสยํ วา อาปชฺชติ จิรํ วีมํสิตฺวา วา ปจฺฉา ชานาติ
อปฏิวิชานนฺโต อิจฺเจว สงฺขํ คจฺฉติ ฯ เอวํ อปฏิวิชานนฺตสฺส
วุตฺเต ถุลฺลจฺจยํ โหติ ฯ โย ปน ฌานาทีนิ อตฺตนา อธิคมนวเสน
วา อุคฺคหปริปุจฺฉาทิวเสน วา น ชานาติ เกวลํ ฌานนฺติ วา
วิโมกฺโขติ วา วจนมตฺตเมว สุตํ โหติ โสปิ เตน วุตฺเต
ฌานํ กิร สมาปชฺชินฺติ เอส วทตีติ ยทิ เอตฺตกมตฺตมฺปิ ชานาติ
ชานาติจฺเจว สงฺขํ คจฺฉติ ตสฺส วุตฺเต ปาราชิกเมว ฯ โส ๑- เอกสฺส
วา ทฺวินฺนํ วา พหูนํ วา นิยมิตานิยมิตวเสน วิเสโส สพฺโพปิ
สิกฺขาปจฺจกฺขานกถายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพติ ฯ
                 วตฺตุกามวารกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๒๒๐} ปจฺจยปฏิสํยุตฺตวาเรปิ สพฺพํ วารเปยฺยาลปฺปเภทํ ปุพฺเพ
อาคตปทานญฺจ อตฺถํ วุตฺตนเยเนว ญตฺวา ปาลิกฺกโม ตาว เอวํ
ชานิตพฺโพ ฯ เอตฺถ หิ โย เต วิหาเร วสิ โย เต จีวรํ
ปริภุญฺชิ โย เต ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิ โย เต เสนาสนํ
ปริภุญฺชิ โย เต คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ ปริภุญฺชีติ อิเม
ปญฺจ ปจฺจตฺตวจนวารา เยน เต วิหาโร ปริภุตฺโตติอาทโย
ปญฺจ กรณวจนวารา ยํ ตฺวํ อาคมฺม วิหารํ อทาสีติอาทโย
ปญฺจ อุปโยควจนวารา วุตฺตา เตสํ วเสน อิธ วุตฺเตน
สุญฺญาคารปเทน สทฺธึ ปุพฺเพ วุตฺเตสุ ปฐมชฺฌานาทีสุ สพฺพปเทสุ
@เชิงอรรถ: ๑. อติเรโก มญฺเญ ฯ
วารเปยฺยาลเภโท เวทิตพฺโพ ฯ โย เต วิหาเร เยน เต วิหาโร
ยํ ตฺวํ อาคมฺม วิหารนฺติ เอวํ ปริยาเยน วุตฺตตฺตา ปน อหนฺติ
อวุตฺตตฺตา จ ปฏิวิชานนฺตสฺส วุตฺเตปิ อิธ ถุลฺลจฺจยํ อปฏิวิชานนฺตสฺส
ทุกฺกฏนฺติ อยเมตฺถ วินิจฺฉโย ๑-

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๖๐๗-๖๑๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=12758&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=12758&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=237              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=8761              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=3438              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=3438              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]