ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

page157.

Chasu dvaresu samvaram pannapeti. Tasma so "vuddhihato samano gotamo mariyadakarako"ti mannamano "bhunahuno"ti aha. Ariye naye dhamme kusaleti parisuddhe karane dhamme anavajje. Imina kim dasseti? evarupassa nama uggatassa pannatassa yasassino upari vacam 1- bhasamanena vimamsitva upadharetva mukhe arakkham thapetva bhasitabbo hoti. Tasma ma sahasa abhasi, mukhe arakkham thapehiti dasseti. Evanhi no sutte ocaratiti yasma amhakam sutte evam agacchati. Na mayam mukharulhicchamattam 2- vadama, sutte ca nama agatam vadamana kassa bhaseyyama, 3- tasma sammukhapi nam vadeyyamati attho. Appossukkoti mama rakkhanatthaya anussukko avyavato 4- hutvati attho. Vuttova nam vadeyyati maya vuttova hutva apucchitova katham samutthapetva ambajambuadini gahetva viya apurayamano maya kathitaniyamena bhavam bharadvajo vadeyya, vadatuti 5- attho. [208] Assosi khoti sattha alokam vaddhetva dibbacakkhuna magandiyam tattha agatam addasa, dvinnam jananam bhasamananam dibbasotena saddampi assosi. Patisallana vutthitoti phalasamapattiya vutthito. Samviggoti pitisamvegena samviggo calito kampito. Tassa kira etadahosi "neva magandiyena samanassa gotamassa aropitam, na maya. Amhe muncitva anno ettha tatiyopi natthi, suto bhavissati amhakam saddo tikhinasotena purisena"ti. Athassa abbhantare piti uppajjitva navanavutilomakupasahassani uddhaggani akasi. Tena vuttam "samviggo lomahatthajato"ti. Athakho magandiyo paribbajako paribbajakassa pabhinnamukham viya bijam paripakagatam nanam, tasma sannisiditum asakkonto ahindamano puna satthu santikam agantva ekamantam nisidi. Tam dassetum "athakho magandiyo"tiadi vuttam. [209] Sattha "evam kira tvam magandiya mam avaca"ti avatvava cakkhum kho magandiyati paribbajakassa dhammadesanam arabhi. Tattha vasanatthanatthena @Footnote: 1 Ma. vadam 2 Si. mukharulhamattam 3 cha.Ma. bhayeyyama 4 cha.Ma. avavato @5 cha.Ma. vadassuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Rupam cakkhussa aramoti cakkhu ruparamam. Rupe ratanti ruparatam. Rupena cakkhu amoditam sammoditanti rupasammuditam. Dantanti nibbisevanam. Guttanti gopitam. Rakkhitanti thapitarakkham. Samvutanti pihitam. Samvarayati pidhanatthaya. [210] Paricaritapubboti abhiramitapubbo. Rupaparilahanti rupam arabbha uppajjanaparilaham. Imassa pana te magandiya kimassa vacaniyanti imassa rupam parigganhitva arahattam pattassa khinasavassa taya kim vacanam vattabbam assa, vuddhihato mariyadakarakoti idam vattabbam na vattabbanti pucchati. Na kinci bho gotamati bho gotama kinci vattabbam natthi. Sesadvaresupi eseva nayo. [211] Idani yasma taya pancakkhandhe pariggahetva arahattam pattassa khinasavassa kinci vattabbam natthi, ahanca pancakkhandhe pariggahetva sabbannutam patto, tasma ahampi te na kinci vattabboti dassetum aham kho panatiadimaha. Tassa mayham magandiyati gihikale attano sampattim dassento aha. Tattha vassikotiadisu yattha sukham hoti vassakale vasitum, ayam vassiko. Itaresupi eseva nayo. Ayam panettha vacanattho:- vassam vaso vassam, vassam arahatiti vassiko. Itaresupi eseva nayo. Tattha vassiko pasado natiucco hoti natinico, dvaravatapananipissa natitanuni natibahuni, bhummattharanapaccattharanakhajjabhojjani cettha 1- missakaneva vattanti. Hemantike thambhapi bhittiyopi nica honti, dvaravatapanani tanukani sukhumacchiddani. Unhappavesanatthaya bhittiniyuhani nihariyanti. Bhummattharanapaccattharananivasanaparupanani panettha unhaviriyani kambaladini vattanti. Khajjabhojjam siniddham katukasannissitanca. Gimhike thambhapi bhittiyopi ucca honti. Dvaravatapanani panettha bahuni vipulajalani bhavanti. Bhummattharanadini dukulamayani vattanti, khajjabhojjani madhurarasasitaviriyani. Vatapanasamipesu cettha nava catiyo thapetva udakassa puretva niluppaladihi sanchadenti. Tesu tesu padesesu udakayantani karonti, yehi deve vassante viya udakadhara nikkhamanti. @Footnote: 1 cha.Ma....bhojanapipettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Bodhisattassa pana atthasatasuvannaghate ca rajataghate ca gandhodakassa puretva niluppalagacchakam karetva 1- sayanam parivaretva thapayimsu. Mahantesu lohakatahesu gandhakalalam puretva niluppalapadumapundarikani ropetva utuggahanatthaya tattha tattha thapesum. Suriyarasmihi pupphani pupphanti. Nanavidha bhamaragana pasadam pavisitva pupphesu rasam 2- ganhanta vicaranti. Pasado atisugandhagandho 3- hoti. Yamakabhittiya antare lohanalim thapetva navabhumikapasadassa upari akasangane ratanamandapamatthake sukhumacchiddakam jalam baddham ahosi. Ekasmim thane sukkhamahimsacammam pasareti. Bodhisattassa udakakilanavelaya mahimsacamme pasanagule khipanti, meghatthanitasaddo viya hoti. Hettha yantam parivattenti, udakam abhiruhitva jalamatthake patati, vassapatanasalilam viya 4- hoti. Tada bodhisatto nilapatam nivaseti, nilapatam parupati, nilapasadhanam pasadheti. Parivarapissa cattalisa natakasahassani nilavatthabharananeva nilavilepanani 5- hutva mahapurisam parivaretva ratanamandapam gacchanti. Divasabhagam udakakilam kilanto sitalautusukham anubhoti. Pasadassa catusu disasu cattaro sara honti, divakale nanavanna sakunagana pacinasarato vutthaya viravamana pasadamatthakena pacchimasaram gacchanti. Pacchimasarato vutthaya pacinasaram, uttarasarato dakkhinasaram, dakkhinasarato uttarasaram gacchanti, antaravassasamayo viya hoti. Hemantikapasado pana pancabhumiko ahosi, vassikapasado sattabhumiko. Nippurisehiti purisavirahitehi. Na kevalancettha turiyaneva nippurisani, sabbatthananipi nippurisaneva. Dovarikapi itthiyova, nhapanadiparikammakarapi itthiyova. Raja kira "tatharupam issariyasukhasampattim anubhavamanassa purisam disva purisasanka uppajjati, sa me puttassa ma ahosi"ti sabbakiccesu itthiyova thapesi. Taya ratiya ramamanoti idam catutthajjhanikaphalasamapattiratim sandhaya vuttam. @Footnote: 1 Si. niluppalagavacchite karetva, cha.Ma. niluppalagacchake karitva 2 Si. rajam @3 cha.Ma. atisugandho 4 Si. vassam pattakalo viya 5 Ma. nilapatani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

[212] Gahapati va gahapatiputto vati ettha yasma khattiyanam setacchattasmimyeva patthana hoti, maha ca nesam papanco, brahmana mantehi atitta mante gavesanta vicaranti, gahapatino pana muddhagananamattassa 1- uggahitakalato patthaya sampattimyeva anubhavanti, tasma khattiyabrahmane aggahetva "gahapati va gahapatiputto va"ti aha. Avatteyyati manusakakamahetu avatto bhaveyyati attho. Abhikkantatarati visitthataRa. Panitatarati anappakatara, 2- vuttampi cetam:- "kusaggenudakamadaya 3- samudde udakammine evam manusaka kama dibbakamana santike"ti. 4- Sampatiggayha 5- titthatiti dibbasukham ganhitva tato visitthatara hutva titthati. Opammasamsandanam panettha evam veditabbam:- gahapatissa pancahi kamagunehi samangibhutakalo viya bodhisattassa tisu pasadesu cattalisasahassaitthimajjhe modanakalo, tassa sucaritam puretva sagge nibbattakalo viya bodhisattassa abhinikkhamanam katva bodhipallanke sabbannutam patividdhakalo, tassa nandanavane sampattim anubhavanakalo viya tathagatassa catutthajjhanikaphalasamapattiratiya vitivattanakalo, tassa manusakanam pancannam kamagunanam apatthanakalo viya tathagatassa catutthajjhanikaphalasamapattiratiya vitinamentassa hinajanasukhassa apatthanakaloti. [213] Sukhiti pathamam dukkhito paccha sukhito assa. Seriti pathamam vejjadutiyako paccha seri ekako bhaveyya. Sayamvasiti pathamam vejjassa vase vattamano vejjena nisitati vutte nisidi, nipajjati vutte nipajji, bhunjati vutte bhunji, pivati vutte pivi, paccha sayamvasi jato. Yena kamam gamoti pathamam icchiticchitatthanam gantum nalattha, paccha roge vupasante vanadassanagiridassanapabbatadassanadisupi yenakamam gamo jato, yattha yattheva gantum icchati, tattha tattheva gaccheyya. @Footnote: 1 cha.Ma. muddhagananamattam 2 cha.Ma. atappakatara 3 Si. kusagge udakamadaya @4 khu. ja. 28/327/132 mahasutasomajataka (sya) 5 cha.Ma. samadhigayha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Etthapi idam opammasamsandanam:- purisassa kutthikalo viya hi bodhisattassa agaramajjhe vasanakalo, angarakapallam viya ekam kamavatthu, dve kapallani viya dve vatthuni, sakkassa pana devaranno addhateyyakotiyani angarakapallani viya addhatiyanatakakotiyo, nakhehi vanamukhani tacchetva angarakapalle paritapanam viya vatthupatisevanam, bhesajjam agamma arogakalo viya kamesu adinavam nekkhamme ca anisamsam disva nikkhamma buddhabhutakale catutthajjhanikaphalasamapattiratiya vitivattanakalo, annam kutthim purisam disva apatthanakalo viya taya ratiya vitinamentassa hinajanaratiya apatthanakaloti. [214] Upahatindriyoti timirakutthena 1- nama upahatakayappasado. Upahatindriyati upahatapannindriya. Te yatha so upahatakayindriyo kutthi dukkhasamphassasmimyeva aggismim sukhamiti viparitasannam paccalattha, evam pannindriyassa upahatatta dukkhasamphassesveva kamesu sukhamiti viparitasannam paccalatthum. [215] Asucitarani cevatiadisu pakatiyava tani asucini ca duggandhani ca putini ca, idani pana asucitarani ceva duggandhatarani ca putitarani ca honti. Kaciti tassa hi paritapentassa ca kandavantassa 2- ca panaka anto pavisanti, dutthalohitadutthapubba paggharanti. Evamassa kaci assadamatta hoti. Arogyaparamati gathaya ye keci dhanalabha va yasalabha va puttalabha va atthi, arogyam tesam paramam uttamam, natthi tato uttaritaro labhoti arogyaparama labha. Yankinci jhanasukham va maggasukham va phalasukham va atthi, nibbanam tattha paramam, natthi tato uttaritaram sukhanti nibbanam paramam sukham. Atthangiko ca maggananti pubbabhagamagganam pubbabhagagamaneneva amatagaminam atthangiko maggo 3- khemo, natthi tato khemataro anno maggo. Athava khemam amatagaminanti ettha khemantipi amatantipi nibbanasseva namam. Yavata puthusamanabrahmana parappavada khemagamino ca amatagamino cati laddhivasena gahita, sabbesam tesam khemaamatagaminam magganam atthangiko maggo 3- paramo uttamoti ayamettha attho. @Footnote: 1 Si. cirakutthena cha.Ma. kimirakutthena 2 cha.Ma. kanduvantassa @3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

[216] Acariyapacariyananti acariyananceva acariyacariyananca. Sametiti ekanaliya mitam viya ekatulaya tulitam viya sadisam hoti ninnanakaranam. Anomajjatiti panim hettha otarento majjati, "idantam bho gotama arogyam, idantam nibbanan"ti kalena sisam kalena uram parimajjanto evamaha. [217] Chekanti pasannam. 1- Sahulacivarenati 2- kalakehi elakalomehi katathulacivarena. Sankaracolakenatipi vadanti. Vacam nicchareyyati kalena dasaya kalena ante kalena majjhe parimajjanto nicchareyya, vadeyyati attho. Pubbakehesati pubbakehi esa. Vipassipi hi bhagava .pe. Kassapopi bhagava catuparisamajjhe nisinno imam gatham abhasi, "atthanissita gatha"ti mahajano ugganhi. Satthari parinibbute aparabhage paribbajakanam antaram pavittha. Te potthakagatam katva padadvayameva rakkhimsu. 3- Tenaha sa etarahi anupubbena puthujjanagathati. 4- [218] Rogova bhutoti rogabhuto. Sesapadesupi eseva nayo. Ariyam cakkhunti parisuddham vipassananananceva magganananca. Pahotiti samattho. Bhesajjam kareyyati uddhamvirecanaadhovirecanaanjanapacanadibhesajjam 5- kareyya. [219] Na cakkhuni uppadeyyati yassa hi antara pittasemhadipalivethena 6- cakkhupasado upahato hoti, so chekam vejjam agamma sappayam bhesajjam sevanto cakkhuni uppadeti nama. Jaccandhassa pana matukucchiyamyeva vinatthani, tasma so na labhati. Tena vuttam "na cakkhuni uppadeyya"ti. [220] Dutiyavare jaccandhoti jatakalato patthaya pittadipalivethena andho. Amusminti tasmim pubbe vutte. Amittatopi daheyyati amitto me ayanti evam amittato thapeyya. Dutiyapadepi eseva nayo, imina cittenati vatte anugatacittena. @Footnote: 1 cha.Ma. sampannam 2 cha.Ma. sahulicirenati 3 cha.Ma. rakkhitum sakkhimsu @4 Si. puthujjanagatati 5 cha.Ma. uddhamvirecanam adhovirecanam anjanancati bhesajjam @6 Si. pittasemhadipalibodhena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Tassa me upadanapaccayati ekasandhi dvisankhepo paccayakaro kathito, vattam vibhavitam. [221] Dhammanudhammanti dhammassa anudhammam anucchavikapatipadam. Ime roga ganda sallati pancakkhandhe dasseti. Upadananirodhati vivattam dassento aha. Sesam sabbattha uttanamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya magandiyasuttavannana nitthita. Pancamam. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 157-163. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=3945&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=3945&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=276              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=4769              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5529              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5529              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]