ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                         3. Vammikasuttavannana
    [249] Evamame sutanti vammikasuttam. Tattha ayasmati piyavacanametam.
Kumarakassapoti tassa namam. Kumarakale pabbajitatta pana bhagavata "kassapam
pakkosatha, idam phalam va khadaniyam va kassapassa detha"ti vutte katarakassapassati
kumarakassapassati evam gahitanamatta tato patthaya vuddhakalepi
"kumarakassapo"ti vuccati. Apica ranna posavanikaputtattapi tam "kumarakassapo"ti
sanjanimsu. Ayam panassa pubbayogato patthaya avibhavakatha:-
    thero kira padumuttarassa bhagavato kale setthiputto ahosi. Athekadivasam
bhagavantam citrakathim ekam attano savakam thanantare thapentam disva bhagavato
sattaham danam datva "ahampi bhagava anagate ekassa buddhassa ayam thero
viya citrakathi savako bhaveyyan"ti patthanam katva punnani karonto kassapassa
bhagavato sasane pabbajitva visesam nibbattetum nasakkhi.
@Footnote: 1 abhi. puggala. 36/293/122  ekakapuggalapannatti
    Tada kira parinibbutassa bhagavato sasane osakkante panca bhikkhu
nissenim bandhitva pabbatam abhiruyha samanadhammam akamsu. Samghatthero tatiyadivase
arahattam patto. Anuthero catutthadivase anagami ahosi. Itare tayo visesam
nibbattetum asakkonta devaloke  nibbatta. 1- Tesam ekam buddhantaram devesu
ca manussesu ca sampattim anubhontanam eko takkasilayam rajakule nibbattitva
pukkusati nama raja hutva bhagavantam uddissa pabbajitva rajagaham agacchanto 2-
kumbhakarasalayam bhagavato dhammadesanam sutva anagamiphalappatto. Eko  ekasmim
samuddapattane kulaghare nibbattitva navam aruyha bhinnanavo darucirani
nivasetva labhasampattim patto "aham araha"ti cittam uppadetva "na tvam
araha, gaccha sattharam panham puccha"ti atthakamaya devataya pesito 3-  tatha
katva arahattaphalam patto.
    Eko rajagahe ekissa kuladarikaya kucchimhi uppanno. Sa ca pathamam
matapitaro yacitva pabbajjam alabhamana kulagharam gata gabbhasanthitampi 4- ajananti
samikam aradhetva tena anunnata bhikkhunisu pabbajita. Tassa gabbhininimittam
disva bhikkhuniyo devadattam pucchimsu, so "assamani"ti aha. Dasabalam pucchimsu,
sattha upalittheram paticchapesi. Thero savatthinagaravasini kulani visakham ca
upasikam pakkosapetva sodhento "pure laddho gabbho, pabbajja aroga"ti
aha. Sattha "suvinicchitam adhikaranan"ti therassa sadhukaram adasi. Sa bhikkhuni
suvannabimbasadisam puttam vijayi, tam gahetva raja pasenadikosalo posapesi.
"kassapo"ti cassa namam katva aparabhage alankaritva satthu santikam netva
pabbajesi. Iti ranno posavanikaputtattapi tam "kumarakassapo"ti sanjanimsuti.
      Andhavaneti evamnamake vane. Tam kira vanam dvinnam buddhanam kale
avijahitanamam andhavanamtveva pannayati. Tatrayam pannattivibhavana:-
      appayukabuddhanam hi 5- sariradhatunam ekaghano na hoti. 5- Adhitthananubhavena
vippakiriyati. Teneva amhakampi bhagava "aham na ciratthitiko, appakehi sattehi
@Footnote: 1 cha.Ma. nibbattimsu   2 cha.Ma. gacchanto   3 cha.Ma. codito  4 Ma. gabbhapatitthitampi
@5-5 cha.Ma. sariradhatu na ekaghana hoti
Aham dittho, yehi na dittho, teva bahutara, te me dhatuyo adaya tattha tattha
pujenta saggaparayana bhavissanti"ti parinibbanakale "attano sariram vippakiriyatu"ti
adhitthasi. Dighayukabuddhanam pana suvannakkhandho viya ekaghanam dhatusariram titthati.
    Kassapassapi bhagavato tatheva atthasi. Tato mahajana sannipatitva
"dhatuyo ekaghana na sakka viyojetum, kim karissama"ti sammantayitva ekaghanameva
cetiyam karissama, kittakam pana hotu tanti ahamsu. Eke sattayojanikanti
ahamsu. Etam atimahantam, anagate jaggitum na sakka, chayojanam hotu, pancayojanam,
catuyojanam, tiyojanam, dviyojanam, ekayojanam hotuti  sannitthanam katva itthaka
kidisa hontuti bahirante itthaka rattasuvannamaya ekaghana satasahassagghanika
hontu, abbhantarimante pannasasahassagghanika. Haritalamanosilahi mattikakiccam
kariyatu, telena udakakiccanti nittham gantva cattari mukhani catudha vibhajimsu.
Raja ekam mukham ganhi, rajaputto pathavindharakumaro ekam, amaccanam jetthako
hutva senapati ekam, janapadanam jetthako hutva setthi ekam.
    Tattha dhanasampannataya rajapi suvannam niharapetva attana gahitamukhe
kammam arabhi, uparajapi, senapatipi. Setthina gahitamukhe pana kammam oliyati.
Tato yasodharo 1- nama eko upasako tepitako bhanako anagami ariyasavako,
so kammam oliyatiti natva panca sakatasatani yojapetva janapadam gantva
"kassapasammasambuddho visativassasahassani thatva parinibbuto, tassa yojanikam
ratanacetiyam kariyati, yo yam datum ussahati suvannam va hirannam va sattaratanam
va haritalam va manosilam va, so tam detu"ti samadapesi. Manussa attano
attano thamena hirannasuvannadini adamsu. Asakkonta telatanduladini dentiyeva.
Upasako telatanduladini kammakaranam bhattavetanattham pahinati, avasesehi
suvannam cetapetva pahinati, evam sakalajambhudipam acari.
    Cetiye kammam nitthitanti cetiyatthanato pannam pahinimsu "nitthitam kammam
acariyo agantva cetiyam vandatu"ti. Sopi pannam pahini "maya sakalajambudipo
@Footnote: 1 cha.Ma. yasorato, Si. sorato
Samadapito, yam atthi, tam gahetva kammam nitthapentu"ti. Dve pannani
antaramagge samagamimsu. Acariyassa pannato pana cetiyatthanato pannam pathamataram
acariyassa hattham agamasi. So pannam vacetva cetiyam vandissamiti ekakova
nikkhami. Antaramagge ataviyam panca corasatani utthahimsu. Tatrekacce tam disva
imina sakalajambudipato hirannasuvannam sampinditam, nidhikumbhi no pavattamana
agatati avasesanam arocetva tam aggahesum. Kasma tata mam ganhathati.
Taya sakalajambudipato sabbam hirannasuvannam sampinditam, amhakam thokam thokam dehiti.
Kim tumhe na janatha, kassapo bhagava parinibbuto, tassa yojanikam ratanacetiyam
kariyati, tadatthaya maya samadapitam, no attano atthaya. Tam tam laddhaladdhatthanato
tattheva pesitam, mayham pana nivatthasatakamattam thapetva annam vittam 1- kakanikampi
natthiti.
    Eke "evametam vissajjetha acariyan"ti ahamsu. Eke "ayam rajapujito
amaccapujito, amhesu kincideva nagaravithiyam disva rajarajamahamattadinam
arocetva anayabyasanam papunapeyya"ti ahamsu. Upasako "tata naham evam
karissami"ti aha, tanca kho tesu karunnena, na attano jivitanikantiya.
Atha tesu gahetabbo vissajjetabboti vivadantesu gahetabboti laddhikaeva
bahutara hutva jivita voropayimsu.
    Tesam balavagune ariyasavake aparadhena nibbutadipasikha viya akkhini
antaradhayimsu. Te "kaham bho cakkhum kaham bho cakkhun"ti vippalapanta ekacce
natakehi geham nita, ekacce nonataka anathati tattheva ataviyam rukkhamule
pannasalayam vasimsu. Ataviyam 2- agatamanussa karunnena tesam tandulam va
putabhattam va paribbayam va denti. Darupannadinam atthaya gantva agata
manussa kuhim gatatthati vutte andhavanam gatamhati vadanti. Evam dvinnampi
buddhanam kale tam vanam andhavanamtveva pannayati.
    Kassapabuddhakale panetam chadditajanapade atavi ahosi. Amhakam bhagavato
kale savatthiya avidure jetavanassa pitthibhage pavivekakamanam kulaputtanam
@Footnote: 1 Si. kinci    2 cha.Ma. atavim
Vasanatthanam padhanagharam ahosi, tattha ayasma kumarakassapo tena samayena
sekkhapatipadam purayamano viharati. Tena vuttam "andhavane viharati"ti.
    Annatara devatati namagottavasena apakata eka devatati attho.
"abhijanati no bhante bhagava' ahu natannatarassa mahesakkhassa yakkhassa
sankhittena tanhasankhayavimuttim abhasitthati 1- ettha pana abhinnato sakkopi
devaraja annataroti vutto. Devatati ca idam devanampi devadhitanampi
sadharanavacanam. Imasmim panatthe devo adhippeto. Abhikkantaya rattiyati ettha
abhikkantasaddo khayasundarabhirupaabbhanumodanadisu dissati. Tattha "abhikkanta
bhante ratti, nikkhanto pathamo yamo, ciranisinno bhikkhusamgho, uddisatu bhante
bhagava bhikkhunam patimokkhan"tievamadisu 2- khaye dissati. "ayam imesam catunnam
puggalanam abhikkantataro ca panitataro ca"ti 3- evamadisu sundare.
         "ko me vandati padani    iddhiya yasasa jalam
          abhikkantena vannena      sabba obhasayam disa"ti 4-
evamadisu abhirupe. "abhikkantam bho gotama"tievamadisu 5- abbhanumodane.
Idha pana khaye. Tena abhikkantaya rattiyati parikkhinaya rattiyati vuttam hoti.
Tatthayam devaputto majjhimayamasamanantare agatoti veditabbo. Abhikkantavannati
idha abhikkantasaddo abhirupe. Vannasaddo pana chavithutikulavaggakaranasanthanapamana-
rupayatanadisu dissati. Tattha "suvannavannosi bhagava"tievamadisu chaviya. "kada
sannulha pana te gahapati samanassa gotamassa vanna"tievamadisu 6- thutiyam.
"cattarome bho gotama vanna"tievamadisu 7- kulavagge. "atha kena nu
vannena, gandhathenoti vuccati"tievamadisu 8- karane. "mahantam hatthiravannam
abhinimminitva"tievamadisu 9- santhane. "tayo pattassa vanna"ti 10- evamadisu
@Footnote: 1 Ma.mu 12/395/352   2 an. atthaka. 23/110/207 (sya)
@3 an. catukka. 21/100/114  4 khu. 26/857/87   5 vinaYu. mahavi. 1/15/7
@6 Ma.Ma. 13/77/54  7 di. pati. 11/115/69   8 sam. saga. 15/234/246
@9 sam. saga. 15/138/124   10 vinaYu. mahavi 2/602/68
Pamane. "vanno gandho raso oja"tievamadisu 1- rupayatane. So idha
chaviya datthabbo. Tena abhikkantavannati abhirupacchavi itthavanna, manapavannati
vuttam hoti. Devata hi manussalokam agacchamana pakativannam pakatiiddhim
pajahitva olarikam attabhavam katva atirekavannam atirekaiddhim mapetva
natasamajjadini gacchanta manussa viya abhisankhatena kayena agacchanti. Ayampi
devaputto tatheva agato. Tena vuttam "abhikkantavanna"ti.
    Kevalakappanti ettha kevalasaddo anavasesayebhuyyaabyamissanatireka-
dalhatthavisamyogadianekattho. Tathahissa "kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyan"ti
evamadisu 2- anavasesattamattho. "kevalakappa ca angamagadha pahutam khadaniyam bhojaniyam
adaya upasankamissanti"tievamadisu 3- yebhuyyata. "kevalassa  dukkhakkhandhassa
samudayo hoti"tievamadisu 4- abyamissata. "kevalam saddhamattakam nuna
ayamayasma"tievamadisu 5- anatirekata. "ayasmato anuruddhassa bahiyo nama
saddhivihariko kevalakappam samghabhedaya thito"tievamadisu 6- dalhatthata. "kevali
vusitava uttamapurisoti vuccati"tievamadisu 7- visamyogo. Idha panassa
anasesattamatthoti adhippeto.
    Kappasaddo panayam abhisaddahanavoharakalapannattichedanavikappalesasamantabhavadianekattho.
Tathahissa "okappaniyametam bhoto gotamassa, yathatam arahato
sammasambuddhassa"tievamadisu 8- abhisaddahanamattho. "anujanami bhikkhave imehi
pancahi samanakappehi phalam paribhunjitun"tievamadisu 9-  voharo. "yena sudam
niccakappam viharami"ti evamadisu 8- kalo. "iccayasma kappo"ti evamadisu 10-
pannatti. "alankata kappitakesamassu"tievamadisu 11- chedanam. "kappati
dvangulakappo"tievamadisu 12- vikapPo. "atthi kappo
nipajjitun"tievamadisu 13-
@Footnote: 1 abhi. sangani. 34/617 adi/188 adi   2 vinaYu. mahavi. 1/1/3
@3 vinaYu. maha. 4/43/37  4 abhi. vibhanga. 35/225/161
@5 vinaYu. maha. 5/244/6  6 an. catukka. 21/243/267
@7 sam. khandha. 17/57/50   8 Ma.mu. 12/387/345   9 vinaYu. cula. 7/250/7
@10 sam. khandha. 17/124/134  11 sam. sala. 18/659/425-6 (sya)
@12 vinaYu. cula. 7/446/286  13 an. atthaka. 23/186/345 yamakavagga.
Leso. "kevalakappam veluvanam obhasetva"ti 1- evamadisu samantabhavo. Idha panassa
samantabhavo atthoti adhippeto. Tasma kevalakappam andhavananti ettha anavasesam
samantato andhavananti evamattho datthabbo.
    Obhasetvati vatthalankarasarirasamutthitaya abhaya pharitva, candima viya
ca suriyo viya ca ekobhasam ekappajjotam karitvati attho. Ekamantam atthasiti
ekasmim ante, ekasmim okase atthasi. Etadavocati etam "bhikkhu"tiadivacanamavoca.
Kasma panayam avanditva samanavohareneva kathetiti. Samanasannaya samudacarena. 2-
Evam kirassa ahosi "ayam antara kamavacare vasi. Aham 3- pana tasmim kale
tato kalato 3- patthaya brahmacari"ti samanasannavassa samudacarati, tasma
avanditva samanavohareneva katheti. Pubbasahayo kireso devaputto therassa.
Kuto patthayati. Kassapasammasambuddhakalato patthaya. Yo hi pubbabhage 4- agatesu
pancasu sahayesu anuthero catutthadivase anagami ahositi vutto, ayam so.
Tada kira tesu samghattherassa arahatteneva saddhim abhinna agamimsu. So "mayham
kiccam matthakam pattan"ti vehasam uppatitva anotattadahe mukham dhovitva
uttarakuruto pindapatam adaya agantva "avuso imam pindapatam bhunjitva
appamatta samanadhammam karotha"ti aha. Itare ahamsu "na avuso amhakam
evam katika atthi' yo pathamam visesam nibbattetva pindapatam aharati, tenabhatam
bhunjitva sesehi samanadhammo katabbo'ti. Tumhe attano upanissayena kiccam
matthakam papayittha. Mayampi sace no upanissayo bhavissati, kiccam  matthakam papessama.
Papanco esa amhakam, gacchatha tumhe"ti. So yathaphasukam gantva ayupariyosane
parinibbayi.
    Punadivase anuthero anagamiphalam sacchakasi, tassa abhinnayo agamimsu.
Sopi tatheva pindapatam aharitva tehi patikkhitto yathaphasukam gantva
ayupariyosane suddhavase nibbatti. So suddhavase thatva te sahaye
@Footnote: 1 sam. saga. 15/94/61        2 cha.Ma. samudacareneva
@3-3 cha.Ma. aham pana asmi tato kalato....    4 cha.Ma. pubbayoge
Olokento, eko tadava parinibbuto, eko adhuna bhagavato santike ariyabhumim
patto, eko labhasakkaram nissaya "aham araha"ti cittam uppadetva
supparakapattane vasatiti disva tam upasankamitva "na tvam araha, na arahattamaggam
patipanno, gaccha bhagavantam upasankamitva dhammam sunahi"ti uyyojesi. Sopi
antaraghare bhagavantam ovadam yacitva "tasmatiha te bahiya evam sikkhitabbam
ditthe ditthamattam hotu"ti 1- bhagavata sankhittena ovadito ariyabhumim sampapuni.
    Tato anno eko atthi, so kuhinti olokento andhavane sekkhapatipadam
purayamano viharatiti disva cintesi "sahayakassa santikam 2- gamissamiti, gacchantena
pana tucchahatthena agantva kinci pannakaram gahetva gantum vattati, sahayo
kho pana me niramiso pabbatamatthake vasanto maya akase thatva dinnam
pindapatampi aparibhunjitva samanadhammam akasi, idani amisapannakaram kim
ganhissati, dhammapannakaram gahetva gamissami"ti brahmaloke thitova ratanavalim
ganthento viya pannarasa panhe vibhajitva tam dhammapannakaram adaya agantva
sahayassa avidure thatva attano samanasannasamudacaravasena tam anabhivadetvava
"bhikkhu bhikkhu"ti alapitva ayam vammikotiadimaha. Tattha turitalapanavasena bhikkhu
bhikkhuti ameditam veditabbam. Yatha va ekeneva tilakena nalatam na sobhati,
tam parivaretva annesupi dinnesu phullitamanditam viya sobhati, evam ekeneva
padena vacanam na sobhati, parivarikapadena saddhim phullitamanditam viya sobhatiti tam
parivarikapadavasena vacanam phullitamanditam viya karontopi evamaha.
    Ayam vammikoti purato thito vammiko nama natthi, desanavasena pana
purato thitam dassento viya ayanti aha. Langinti  sattham adaya khananto
paligham addasa. Ukkhipa langim abhikkhana sumedhati tata pandita langi nama
rattim dhumayati diva pajjalati. Ukkhipetam param parato khanati. Evam sabbapadesu
attho datthabbo. Uddhumayikanti mandukam. Cankavaranti kharaparissavanam. Kummanti
@Footnote: 1 khu. udana. 25/10/102      cha.Ma. santike
Kacchapam. Asisunanti mamsacchedakam asinceva adhikuttananca. Mamsapesinti nisadapotappamana
allamamsapindam. Naganti sumanapupphakalapasadisam mahaphanam tividhasovatthikaparikkhittam
ahinagam addasa. Ma nagam ghattesiti dandakakotiya va vallikotiya va
pamsucunnam va pana khipamano ma nagam ghattayi. Namo karohi nagassati
uparivatato apagamma suddhavattham nivasetva nagassa namakaram karohi. Nagena
adhisayitadhanam nama yava sattama kulaparivatta khadato na khiyati, nago te
adhisayitam dhanam dassati, tasma namo karohi nagassati. Ito va pana sutvati
yatha dukkhakkhandhe itoti sasane nissakkam, na tatha idha. Idha pana devaputte
nissakkam, tasma ito va panati mama va pana santika sutvati ayamettha
attho.
    [251] Catummahabhutikassati catumahabhutamayassa. Kayassetam adhivacananti
sarirassa namam. Yatheva hi bahirako vammiko, vamatiti vantakoti vantussayoti
vantasinehasambandhoti 1- catuhi karanehi vammikoti vuccati. So hi
ahinakulaunduragharagolikadayo 2- nanappakare panake vamatiti vammiko. Upacikahi
vantakoti vammiko upacikahi vamitva mukhatundakena ukkhittapamsucunnena
katippamanenapi purisappamanenapi ussitoti vammiko. Upacikahi vantakhelasinehena
abandhataya 3- sattasattaham 4- deve vassantepi na vippakiriyati, nidaghepi tato
pamsumutthim gahetva tasmim mutthina piliyamane sineho nikkhamati, evam vantasinehena
sambandhoti vammiko. Evam ayam kayopi "akkhimha akkhiguthako"tiadina
nayena nanappakarakam asucikalimalam vamatiti vammiko. Buddhapaccekabuddhakhinasava
imasmim attabhave nikantipariyadanena attabhavam chaddetva gatati ariyehi
vantakotipi vammiko. Yehi cayam tihi atthisatehi ussito naharusambandho
mamsavalepano allacammapariyonaddho chaviranjito satte vanceti, tam sabbam ariyehi
vantamevati vantussayotipi vammiko. "tanha janeti purisam, cittamassa vidhavati"ti
5- evam tanhaya janitatta ariyehi vanteneva tanhasinehena sambandho ayanti
@Footnote: 1 cha.Ma....sambaddhoti evamuparipi   2 cha.Ma. ahimankusa...   3 cha.Ma. abaddhataya
@4 Si. sattaham      5 sam. saga. 15/55-7/42
Vantasinehena sambandhotipi vammiko. Yatha ca vammikassa anto nanappakara
panaka tattheva jayanti, uccarapassavam karonti, gilana sayanti, mata ca 1-
patanti. Iti so tesam pasutigharam vaccakuti gilanasala susananca hoti. Evam
khattiyamahasaladinampi kayo ayam gopitarakkhito manditappasadhito mahanubhavanam
kayoti acintetva chavinissita pana cammanissita pana mamsanissita pana
naharunissita pana atthinissita pana atthiminjanissita panati evam
kulagananaya asitimattani kimikulasahassani antokayasmimyeva jayanti, uccarapassavam
karonti, gelannena aturitani sayanti, matani patanti, iti ayampi tesam
pananam pasutigharam vaccakuti gilanasala susanam ca hotiti "vammiko"tveva
sankhayam 2- gato. Tenaha bhagava "vammikoti kho bhikkhu imassa catummahabhutikassa
kayassetam adhivacanan"ti.
    Matapettikasambhavassati matito ca pitito ca nibbattena matapettikena
sukkasonitena sambhutassa. Odanakummasupaccayassati odanena ceva kummasena
ca upacitassa vaddhitassa. Aniccucchadanaparimaddanabhedanaviddhamsanadhammassati ettha
ayam kayo hutva abhavatthena aniccadhammo. Duggandhavighatatthaya tanuvilepanena
ucachadanadhammo. Angapaccangabadhavinodanatthaya khuddakasambahanena parimaddanadhammo.
Daharakale va urusu sayapetva gabbhavasena dussanthitanam tesam tesam anganam
santhanasampadanattham anjanapilanadivasena parimaddanadhammo. Evam pariharitopi
ca bhedanaviddhamsanadhammo bhijjati ceva vikirati ca, evamsabhavoti attho. Tattha
matapettikasambhavaodanakummasupaccayaucchadanaparimaddanapadehi samudayo kathito,
aniccucchadanabhedanaviddhamsanapadehi 3- atthangamo. Evam sattahipi padehi
catummahabhutikassa kayasasa uccavacabhavo vaddhiparihani samudayatthangamo kathitoti
veditabbo.
    Diva kammanteti diva kattabbakammante. Dhumayanati ettha ayam dhumasaddo
kodhe tanhaya vitakke pancasu kamagunesu dhammadesanaya pakatidhumeti imesu
@Footnote: 1 cha.Ma. ca-saddo na dissati 2 cha.Ma. sankham   3 cha.Ma. aniccabhedana...
Atthesu vattati. "kodho dhumo bhasmani mosavajjan"ti  1- ettha hi kodhe vattati.
"icchadhumayita satta"ti 2- ettha tanhaya. "tena kho pana samayena annataro
bhikkhu bhagavato avidure dhumayanto nisinno hoti"ti ettha vitakke.
           "panko ca kama palipo ca kama
            bhayanca metam timulam pavuttam
            rajo ca dhumo ca maya pakasita
            hitva tuvam pabbaja brahmadatta"ti 3-
    ettha pancakamagunesu. "dhumam katta hoti"ti 4- ettha dhammadesanaya. "dhajo
rathassa pannanam, dhumo pannanamaggino"ti 5- ettha pakatidhume. Idha panayam
vitakke adhippeto. Tenaha "ayam rattim dhumayana"ti.
    Tathagatassetam adhivacananti tathagato hi sattannam dhammanam bahitatta
brahmano nama. Yathaha "sattannam kho bhikkhu dhammanam bahitatta brahmano
hoti. Katamesam sattannam, rago bahito hoti, doso, moho, mano, sakkayaditthi,
vicikiccha, silabbataparamaso bahito hoti. Imesam bhikkhu sattannam dhammanam
bahitatta brahmano"ti. 6- Sumedhoti sundarapanno. Sekkhassati ettha
sikkhatiti sekkho. Yathaha "sikkhatiti kho bhikkhu tasma sekkhoti vuccati. Kinca
sikkhati, adhisilampi sikkhati, adhicittampi sikkhati, adhipannampi sikkhati"ti. 7-
    Pannayetanti 8-  lokiyalokuttaraya pannaya etam adhivacanam, na avudhasatthassa.
Viriyarambhassati kayikacetasikaviriyassa. Tam pannagatikameva hoti. Lokiyaya pannaya
lokiyam, lokuttarapannaya lokuttaram. Ettha panayam atthadipana:-
    eko kira janapado brahmano patova manavakehi saddhim gamato
nikkhamma divasam aranne mante vacetva sayam gamam agacchati. Antaramagge
@Footnote: 1 sam. saga. 15/195/203   2 pali. icchadhupayito sada, sam. saga. 15/66/45
@3 khu. jataka. chakka. 27/843/189 (sya)  4 Ma.mu. 12/349/310  5 sam. saga. 15/72/47
@6 khu. cula. 30/195/100 (sya)  7 an. tika. 20/86/225
@8 cha.Ma. pannaya adhivacananti
Ca eko vammiko atthi, so rattim dhumayati, diva pajjalati, brahmano
antevasim sumedham manavam aha "tata ayam vammiko rattim dhumayati, diva pajjalati,
vikaramassa passissama, bhinditva nam cattaro kotthase katva khipahi"ti. So
sadhuti kuddalam gahetva samehi padehi pathaviyam patitthaya tatha akasi. Tatra
acariyabrahmano viya bhagava. Sumedhamanavako viya sekkho bhikkhu. Vammiko viya
kayo. "tata ayam vammiko rattim dhumayati, diva pajjalati, vikaramassa passissama,
bhinditva nam cattaro kotthase katva khipahi"ti brahmanena vuttakalo
viya "bhikkhu  catummahabhutikam kayam cattaro kotthase katva parigganhahi"ti
bhagavata vuttakalo. Tassa sadhuti kuddalam gahetva tatha karanam viya sekkhassa
bhikkhuno "yo visatiya kotthasesu thaddhabhavo, ayam pathavidhatu. Yo dvadasasu
kotthasesu abandhanabhavo, ayam apodhatu. Yo catusu kotthasesu paripacanabhavo,
ayam tejodhatu. Yopi 1- chasu kotthasesu vitthambhanabhavo, ayam vayodhatu"ti evam
catudhatuvavatthanavasena kayapariggaho veditabbo.
    Langiti kho bhikkhuti kasma bhagava avijjam langiti katva dassesiti. 2-
Yatha hi nagarassa dvaram pidhaya palighe payojite mahajanassa gamanam pacchijjati,
ye  nagarassa anto, te antoyeva honti. Ye bahi, te bahiyeva. Evameva
yassa nanamukhe avijjalangi patati, tassa nibbanasampapakam nanagamanam
pacchijjati, tasma avijjam langim 3- katva dassesi. Pajaha avijjanti ettha
kammatthanauggahaparipucchavasena avijjappahanam kathitam.
    Uddhumayikati kho bhikkhuti ettha uddhumayikamanduko nama no mahanto,
nakhapitthippamano hoti, puranapannantare va gacchantare va valliantare va
vasati. So dandakakotiya va vallikotiya va pamsucunnakena va ghattito ayamitva
mahanto parimandalo beluvapakkappamano hutva cattaro pade akasagate katva
pacchinnagamano hutva amittavasam yati, kakakulaladibhattameva 4- hoti. Evameva
ayam kodho pathamam uppajjanto cittavilamattakova hoti. Tasmim khane aniggahito
@Footnote: 1 cha.Ma. yo   2 cha.Ma. dassetiti  3 cha.Ma. langiti   4 Si. kakakulaladinam bhattameva
Vaddhitva mukhavikulanam papeti. Tada aniggahito hanusancopanam papeti. Tada
aniggahito pharusavacaniccharanam papeti. Tada aniggahito disavilokanam papeti.
Tada aniggahito akaddhanaparikaddhanam papeti. Tada aniggahito
panileddudandasatthaparamasanam papeti. Tada aniggahito dandasatthabhinipatam papeti.
Tada aniggahito paraghatanampi attaghatanampi papeti. Vuttampi cetam 1-
"yato ayam kodho param ghatetva attanam ghateti, ettavatayam kodho paramussadagato
hoti paramavepullappatto"ti. 2- Tattha yatha uddhumayikaya catusu padesu
akasagatesu gamanam pacchijjati, uddhumayika amittavasam gantva kakadibhattam
hoti, evameva kodhasamangi puggalo kammatthanam gahetva vaddhetum na sakkoti,
amittavasam yati, sabbesam maranam yathakamam  karaniyo 3- hoti. Tenaha bhagava
"uddhumayikati kho bhikkhu kodhupayasassetam adhivacanan"ti. Tattha balavappatto
kodhova kodhupayaso. Pajaha kodhupayasanti ettha patisankhanappahanam kathitam.
    Dvedhapathoti ettha yatha puriso sadhano sabhogo kantaraddhanamaggappatipanno
dvedhapatham patva "imina nu kho gantabbam, imina na 4-
gantabban"ti nicchetum asakkonto tattheva titthati, atha nam cora utthahitva
anayabyasanam papenti, evameva kho mulakammatthanam gahetva nisinno bhikkhu
buddhadisu kankhaya uppannaya kammatthanam vaddhetum na sakkoti, atha nam
kilesamaradayo sabbe mara anayabyasanam papenti, iti vicikiccha dvedhapathasama
hoti. Tenaha bhagava "dvedhapathoti kho bhikkhu vicikicchayetam adhivacanan"ti.
Pajaha vicikicchanti ettha kammatthanauggahaparipucchavasena vicikicchappahanam kathitam.
    Cangavaranti ettha yatha rajakehi kharaparissavanamhi udake pakkhitte eko
udakaghato dvepi dasapi visatipi ghatasatampi paggharatiyeva, pasatamattampi udakam na
titthati, evameva nivaranasamangino puggalassa abbhantare kusaladhammo na titthati.
Tenaha bhagava "cangavaranti kho bhikkhu pancannetam nivarananam adhivacanan"ti.
Pajaha panca nivaraneti ettha vikkhambhanatadangavasena nivaranappahanam kathitam.
@Footnote: 1 cha.Ma. hetam   2 khu. cula. 30/145/65 (sya)
@3 cha.Ma. yathakamakaraniyo     4 cha.Ma. na-saddo na dissati
    Kummoti ettha yatha kacchapassa cattaro pada sisanti panceva angani
honti, evameva sabbepi sankhata dhamma sangayhamana 1- panceva khandha
bhavanti. Tenaha bhagava "kummoti kho bhikkhu pancannetam upadanakkhandhanam
adhivacanan"ti. Pajaha pancupadanakkhandheti ettha pancasu khandhesu chandaragappahanam
kathitam.
    Asisunati ettha yatha sunaya upari mamsam thapetva asina kottenti,
evamime satta vatthukamatthaya kilesakamehi ghatiyamana 2- vatthukamanam upari
katva kilesakamehi kantita kottitava 3- honti. Tenaha bhagava "asisunati
kho bhikkhu pancannetam kamagunanam adhivacanan"ti. Pajaha panca kamaguneti ettha
pancakamagunesu chandaragappahanam kathitam.
    Mamsapesiti kho bhikkhuti ettha ayam mamsapesi nama bahujanapatthita
khattiyadayo manussapi nam patthenti kakadayo tiracchanapi. Ime hi satta
avijjasamannagata 4- nandiragam upagamma vattam patthenti. 5- Yatha va mamsapesi
thapitathapitatthane laggati, evamime  satta nandiragabandha vatte lagganti,
dukkhappattapi 6- na ukkanthanti, iti nandirago mamsapesisadiso hoti. Tenaha
bhagava "mamsapesiti kho bhikkhu nandiragassetam adhivacanan"ti. Pajaha nandiraganti
ettha catutthamaggena nandiragappahanam kathitam.
    Nagoti kho bhikkhu khinasavassetam bhikkhuno adhivacananti ettha yenatthena
khinasavo nagoti vuccati, so ananganasutte 7- pakasitova. Namo karohi nagassati
khinasavassa buddhanagassa "buddho so bhagava bodhaya dhammam  deseti, danto
so bhagava damathaya dhammam deseti, santo so bhagava samathaya dhammam deseti,
tinno so bhagava taranaya dhammam deseti, parinibbuto so bhagava parinibbanaya
dhammam deseti"ti 8- evam namakkaram karohiti ayamettha attho. Iti idam suttam
@Footnote: 1 cha.Ma. gayhamana  2 cha.Ma. ghatayamana   3 cha.Ma. kottita ca
@4 cha.Ma. avijjaya sammatta  5 cha.Ma. vaddhenti   6 cha.Ma. dukkham patvapi
@7 Ma.mu. 12/57/32  8 Ma.mu 12/361/325
Therassa kammatthanam ahosi. Theropi idameva suttam kammatthanam katva vipassanam
vaddhetva arahattam patto. Ayametassa atthoti ayam etassa panhassa attho.
Iti bhagava ratanarasimhi manikutam ganhanto viya yathanusandhinava desanam
nitthapesiti.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                       vammikasuttavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 27-41. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=694&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=694&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=289              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4846              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=5726              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=5726              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]