ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                           5. Culayamakavagga
                       1. Saleyyakasuttavannana
    [439] Evamme sutanti saleyyakasuttam. Tattha kosalesuti kosala nama
janapadavasino 1- rajakumaRa. Tesam nivaso ekopi janapado rulhisaddena
kosalati vuccati, tasmim kosalesu janapade. Porana panahu:- yasma pubbe
mahapanadam rajakumaram nananatakani disva sitamattampi akarontam sutva raja
aha "yo mama puttam hasapeti, sabbalankarena nam alankaromi"ti. Tato
nangalanipi chaddetva sahajanakaye sannipatite 2- manussa atirekani 3- satta
vassani nanakilikayo dassetva nam hasapetum nasakkhimsu. Tato sakko devanatam
pesesi, so dibbanatakam dassetva hasapesi. Atha te manussa attano
attano vasanokasabhimukha pakkamimsu. Te patipathe mittasuhajjadayo disva patisantharam
karonta "kacci bho kusalam, kacci bho kusalan"ti ahamsu, tasma tam "kusalam
kusalan"ti vacanam upadaya so padeso kosalati vuccatiti.
    Carikancaramanoti aturitacarikam caramano. Mahata bhikkhusamghena saddhinti
satam va sahassam va satasahassam vati evam aparicchinnena mahata bhikkhusamghena
saddhim. Brahmanagamoti brahmananam samosaranagamopi brahmanagamoti vuccati
brahmananam bhogagamopi. Idha samosaranagamo 4- 5- na brahmananam vasanagamo 5-
adhippeto. Tadavasariti tam avasari, sampattoti attho. Viharo panettha aniyamito,
tasma tassa avidure buddhanam anucchaviko eko vanasando bhavissati, sattha tam
vanasandam gatoti veditabbo. Assosunti sunimsu upalabhimsu. Sotadvarasampattavacana-
nigghosanusarena janimsu. Khoti avadharanatthe padapuranamatte va nipato. Tattha
avadharanatthena assosumyeva. Na tesam koci savanantarayo ahositi ayamettha attho
veditabbo. Padapuranena byanjanasilitthatamattameva.
@Footnote: 1 cha.Ma. janapadino    2 Ma. mahajanakayo sannipati, te 3 cha.Ma. satirekani
@4 Ma. idha samosaranagamoti      5-5 cha.Ma. ime patha na dissanti
    Idani yamattham assosum, tam pakasetum samano khalu bho gotamotiadi
vuttam. Tattha samitapapatta samanoti veditabbo. Khaluti anussavanatthe nipato.
Bhoti tesam annamannam alapanamattam. Gotamoti bhagavato gottavasena paridipanam.
Tasma samano khalu bho gotamoti ettha samano kira bho gotamagottoti evamattho
datthabbo. Sakyaputtoti idam pana bhagavato uccakulaparidipanam. Sakyakula pabbajitoti
saddhapabbajitabhavadipanam, kenaci parijunnena anabhibhuto aparikkhinamyeva tam kulam
pahaya saddhapabbajitoti vuttam hoti. Tato param vuttatthameva. Tam kho panati
itthambhutakhyanatthe upayogavacanam, tassa kho pana bhoto gotamassati attho.
Kalyanoti kalyanagunena samannagato, setathoti vuttam hoti. Kittisaddoti
kittiyeva, thutighoso va. Abbhuggatoti sadevakam lokam ajjhottharitva uggato.
Kinti? "itipi so bhagava .pe. Buddho bhagava"ti.
    Tatrayam padasambandho:- so bhagava itipi araham, itipi sammasambuddho
.pe. Itipi bhagavati. Imina ca imina ca karanenati vuttam hoti. Tattha
arakatta, arinam, aranam ca hatatta, paccayadinam arahatta, papakarane rahabhavati
imehi tava karanehi so bhagava arahanti veditabbotiadina nayena matikam
nikkhipitva sabbaneva etani padani visuddhimagge buddhanussatiniddese
vittharitaniti tato tesam vittharo gahetabbo.
    Sadhu kho panati sundaram kho pana, atthavaham sukhavahanti vuttam hoti.
Tatharupanam arahatanti yatharupo so bhavam gotamo, evarupanam anekehipi
kappakotisatasahassehi dullabhadassananam byamappabhaparikkhittehi asitianubyanjana-
ratanapatimanditehi dvattimsamahapurisalakkhanavarehi samakinnamanoramasariranam
atappakadassananam atimadhuradhammanigghosanam yathabhutagunadhigamena loke arahantoti
laddhasaddhanam arahatam. Dassanam hotiti pasadasommani akkhini ummiletva
dassanamattampi sadhu hoti. Sace pana atthangasamannagatena brahmassarena dhammam
desentassa ekapadampi sotum labhissama, sadhutaramyeva bhavissatiti evam ajjhasayam
katva.
    Yena bhagava tenupasankamimsuti sabbakiccani pahaya tutthamanasa agamimsu.
Etadavocunti duvidha hi puccha agarikapuccha ca anagarikapuccha ca. Tattha "kim
bhante kusalam, kim akusalan"ti imina nayena agarikapuccha agata. "ime kho
bhante pancupadanakkhandha"ti imina nayena anagarikapuccha. Ime pana attano
anurupam agarikapuccham pucchanta etam "ko nu kho bho gotamo hetu ko
paccayo"tiadivacanam avocum, tesam bhagava yatha na sakkonti sallakkhetum, evam
sankhitteneva tava panham vissajjento adhammacariyavisamacariyahetu kho gahapatayoti-
adimaha. Kasma pana bhagava yatha na sallakkhenti, evam vissajjesiti. Panditamanika
hi te aditova matikam atthapetva yatha sallakkhenti, evam atthe vittharite
desanam uttanikati mannanta avajananti, mayampi kathenta evameva katheyyamati
vattaro bhavanti, tena nesam bhagava yatha na sakkonti sallakkhetum, evam
sankhitteneva tava panham vissajjesi, tato sallakkhetum asakkontehi vittharadesanam
yacito vittharena desetum tenahi gahapatayotiadimaha. Tattha tenahiti karanatthe
nipato, yasma mam tumhe yacatha, tasmati attho.
    [440] Tividhanti tihi kotthasehi, kayenati kayadvarena. Adhammacariya-
visamacariyati adhammacariyasankhata visamacariya. Ayam panettha padattho, adhammassa
cariya adhammacariya, adhammakarananti attho. Visama cariyati 1- visamassa va kammassa
cariyati visamacariya. Adhammacariya ca sa visamacariya cati adhammacariyavisamacariya.
Etenupayena sabbesu kanhasukkapadesu attho veditabbo. Luddoti kakkhalo.
Darunoti sahasiko. Lohitapaniti param jivita voropentassa pani lohitena
lippati. 2- Sacepi na lippati, tathavidho lohitapanitveva vuccati. Hatappahate
nivitthoti hate ca parassa paharadane, pahate ca paramarane nivittho. Adayapannoti
nikkarunattam apanno.
    Yam tam parassati yam tam parassa santakam. Paravittupakarananti tasseva parassa
vittupakaranam tutthijananam parikkharabhandakam. Gamagatam vati antogame va thapitam.
@Footnote: 1 cha.Ma. cariya     2 cha.Ma. pani lohitena lippanti
Arannagatam vati aranne va rukkhaggapabbatamatthakadisu va thapitam. Adinnanti tehi
parehi kayena va vacaya va adinnam. Theyyasankhatanti ettha thenoti coro.
Thenassa bhavo theyyam, avaharanacittassetam adhivacanam. Sankha sankhatanti atthato
ekam, kotthasassetam adhivacanam, "sannanidana hi papancasankha"tiadisu 1- viya.
Theyyanca tam sankhatancati theyyasankhatam, theyyacittasankhato eko cittakotthasoti
attho. Karanatthe cetam paccattavacanam, tasma theyyasankhatenati atthato datthabbam.
    Maturakkhitatiadisu yam pitari natthe va mate va ghasacchadanadihi
patijaggayamana 2- vayappattam kulaghare nessamiti 3- mata rakkhati, ayam maturakkhita
nama. Etenupayena piturakkhitadayopi veditabba. Sabhagakulani pana kucchigatesupi
gabbhesu katikam karonti "sace mayham putto hoti, tuyham dhita, annattha gantum
na labhissati, mayham puttasseva hotu"ti. Evam gabbhepi pariggahita sassamika
nama. "yo itthannamam itthim gacchati, tassa ettako dando"ti evam namam 4-
va geham va vithim va uddissa thapitadanda, sa saparidanda nama. Antamaso
malagulaparikkhittapiti 5- ya sabbantimena paricchedena "esa me bhariya
bhavissati"ti sannaya tassa upari kenaci malagulam khipantena malagulamattenapi
parikkhitta hoti. Tatharupasu carittam apajjita hotiti evarupasu itthisu
sammaditthisutte vuttamicchacaralakkhanavasena vitikkamam katta hoti.
    Sabhagatoti sabhayam thito. Parisagatoti parisayam thito. Natimajjhagatoti
dayadanam majjhe thito. Pugamajjhagatoti seninam majjhe thito. Rajakulamajjhagatoti
rajakulassa majjhe mahavinicchaye thito. Abhinitoti pucchanatthaya nito. Sakkhiputthoti
sakkhim katva pucchito. Ehambho purisati alapanametam. 6- Attahetu va parahetu
vati attano va parassa va hatthapadadihetu va dhanahetu va. Amisakincikkhahetu
vati ettha amisanti labho adhippetoti. Kincikkhanti yam va tam va appamattakam,
@Footnote: 1 khu. sutta 25/881/506 kalahavivadasutta khu. maha. 29/505/337 (sya)
@2 cha.Ma. patijaggiyamanam   3 cha.Ma. dassamiti   4 cha.Ma. gamam    5 cha.Ma. malaguna....
@6 Ma. alapanamattam
Antamaso tittiravattakasappipindavananitapindadimattakassapi lancassa 1- hetuti
attho. Sampajanamusa bhasita hotiti janantoyeva musavadam katta hoti.
    Imesam bhedayati yesam itoti vuttanam santike sutam hoti, tesam bhedaya.
Amusam bhedayati yesam amutrati vuttanam santike sutam hoti, tesam bhedaya.
Iti samagganam va bhettati 2- evam samagganam va dvinnam sahayakanam bhedakaro. 3-
Bhinnanam va anuppadatati sutthu katam taya, tam pajahantena katipaheneva te
mahantam anattham kareyyati evam bhinnanam puna asandhanaya 4- anuppadata
upatthambheta karanam dassetati attho. Vaggo aramo abhiratitthanamassati
vaggaramo. Vaggaratoti vaggesu rato. Vagge disva va sutva va nandatiti
vagganandi. Vaggakaranim vacanti ya vaca samaggepi satte vagge karoti bhindati,
tam kalahakaranavacam bhasita hoti.
    Andakati 5- yatha sadose rukkhe andakani utthahanti, evam sadosataya
khumsanavambhanadivacanehi andaka jata. Kakkasati putika. Yatha nama putikarukkho
kakkaso hoti paggharitacunno, evam kakkasa hoti, sotam ghamsamana viya pavisati.
Tena vuttam "kakkasa"ti. Parakatukati paresam katuka amanapa dosajanani.
Parabhisajjaniti kutilakantakasakha viya mammesu vijjhitva paresam abhisajjani
gantukamanampi gantum adatva lagganakari. Kodhasamantati kodhassa asanna.
Asamadhisamvattanikati appanasamadhissa va upacarasamadhissa va asamvattanika. Iti
sabbanevetani sadosavacaya vevacanani.
    Akalavaditi akalena vatta. Abhutavaditi yam natthi, tassa vatta.
Anatthavaditi akarananissitam vatta. Adhammavaditi asabhavam vatta. Avinayavaditi
asamvaravinayapatisamyuttassa vatta. Anidhanavatim vacanti hadayamanjusaya nidhetum ayuttavacam
bhasita hoti. Akalenati vattabbakalassa pubbe va paccha va ayuttakale vatta
hoti. Anapadesanti suttapadesavirahitam. Apariyantavatinti aparicchedam, suttam va
@Footnote: 1 cha.Ma. lanjassa   2 cha.Ma....bhedakati      3 cha.Ma. bhedam katta
@4 cha.Ma. asamsandanaya      5 Ma. kandakati
Jatakam va nikkhipitva tassa upalabbham va upamam va vatthum va aharitva bahirakathamyeva
katheti, nikkhittam nikkhittamattameva 1- hoti. "suttam nu kho katheti jatakam nu kho,
nassa antam va kotim va passama"ti vattabbatam apajjati. Yatha vatarukkhasakhanam
gatagatatthane paroha otaranti, otinnotinnatthane sampajjitva
puna vaddhantiyeva. Evam addhayojanampi yojanampi gacchantiyeva, gacchante gacchante
pana mularukkho vinassati, pavenijatakava titthanti. Evamayampi nigrodhadhammakathiko
nama hoti, nikkhittam nikkhittamattameva katva 2- passeneva pariharanto gacchati. 2-
Yo pana bahumpi bhananto etadatthamidam vuttanti aharitva janapetum sakakoti,
tassa kathetum vattati. Anatthasanhitanti na atthanissitam.
    Abhijjhata hotiti abhijjhaya oloketa hoti. Aho vatati patthanatthe
nipato. Abhijjhayapi 3- olokitamattakena cettha kammapathabhedo na hoti. Yada
pana "aho vatidam mama santakam assa, aham ettha vasam vatteyyan"ti attano
parinameti, tada kammapathabhedo hoti, ayamidha adhippeto.
    Byapannacittoti vipannacitto putibhutacitto. Padutthamanasankappoti dosena
dutthacittasankapPo. Hannantuti ghatiyantu. Vajjhantuti vadham papunantu. Ma va
ahesunti kincipi ma ahesum. Idhapi kopamattakena kammapathabhedo na hoti.
Hannantutiadicintaneneva hoti, tasma evam vuttam.
    Micchaditthikoti akusaladassano. Viparitadassanoti vipallatthadassano. Natthi
dinnanti dinnassa 4- phalabhavam sandhaya vadati. Yitatham vuccati mahayago. Hutanti
pahonaka 5- sakkaro adhippeto. Tampi ubhayam phalabhavameva sandhaya patikkhipati.
Sukatadukkatananti sukatadukkatanam, 6- kusalakusalananti attho. Phalam vipakoti yam
phalanti va vipakoti va vuccati, tam natthiti vadati. Natthi ayam lokoti paraloke
thitassa ayam loko natthi. Natthi paro lokoti idha loke thitassapi paraloko natthi,
@Footnote: 1 cha.Ma. nikkhittameva  2-2 Ma. katva katipaye passeneva pariharanto katipaye gacchati.
@3 cha.Ma. abhijjhaya     4 Ma. danassa   5 cha.Ma. pahenaka.....  6 Si. sukatadukkatanam
Sabbe tattha tattheva acchijjantiti dasseti. Natthi mata natthi pitati tesu
sammapatipattimicchapatipattinam phalabhavavasena vadati. Natthi satta opapatikati
cavitva upapajjanakasatta nama natthiti vadati. Sayam abhinna sacchikatva
pavedentiti ye imanca lokam paranca lokam abhivisitthaya pannaya sayam paccakkham
katva pavedenti, te natthiti sabbannubuddhanam abhavam dipeti, ettavata
dasavatthuka micchaditthi kathita hoti.
    [441] Panatipatam pahayatiadayo satta kammapatha culahatthipade
vittharita. Anabhijjhadayo uttanatthayeva.
    [442] Sahabyatam upapajjeyyanti sahabhavam upagaccheyyam. Brahmakayikanam
devananti pathamajjhanabhumidevanam. Abhanam devananti abha nama visum natthi,
parittabhaappamanabhaabhassaranam etam adhivacanam. Parittabhanantiadi pana ekato
agahetva tesamyeva bhedato gahanam. Parittasubhanantiadisupi eseva nayo. Iti
bhagava asavakkhayam dassetva arahattanikutena desanam nitthapesi.
    Idha thatva pana devaloka samanetabba, tissannam tava jhanabhuminam
vasena nava brahmaloka, panca suddhavasa, catuhi aruppehi 1- saddhim navati
attharasa, vehapphalehi saddhim ekunavisati, te asannam 2- pakkhipitva visati
brahmaloka honti, evam chahi kamavacarehi saddhim chabbisati devaloka nama, tesam
sabbesampi bhagavata dasahi kusalakammapathehi nibbatti dassita.
    Tattha chasu tava kamavacaresu tinnam sucaritanam vipakeneva nibbatti
hoti. Uparidevalokanam pana ime kammapatha upanissayavasena kathita. Dasakusalakammapatha
hi silam, silavatova 3- kasinaparikammam ijjhatiti. Sile patitthaya kasinaparikammam
katva pathamajjhanam nibbattetva pathamajjhanabhumiyam nibbattati, dutiyadini bhavetva
dutiyajjhanabhumiadisu nibbattati, rupavacarajjhanam padakam katva vipassanam vaddhetva
anagamiphale patitthito pancasu suddhavasesu nibbattati, rupavacarajjhanam padakam
@Footnote: 1 cha.Ma. arupehi   2 Ma. asanne     3 cha.Ma. silavato ca
Katva arupavacarasamapattim nibbattetva catusu aruppesu nibbattati,
ruparupajjhanam padakam katva vipassanam vaddhetva arahattam papunati. Asannabhavo
pana bahirakanam tapasaparibbajakanam acinnoti idha na niddittho. Sesam
sabbattha uttanatthamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                     saleyyakasuttavannana nitthita.
                           -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 235-242. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=6003&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=6003&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=483              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=8867              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=10514              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=10514              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]