ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page415.

10. Vitakkasanthanasuttavannana [216] Evamme suttanti vitakkasanthanasuttam. Tattha adhicittamanuyuttenati dasakusalakammapathavasena uppannam cittam cittameva, vipassanapadakatthasamapatticittam tato cittato adhikam cittanti adhicittam. Anuyuttenati tam adhicittam anuyuttena, tattha yuttappayuttenati attho. Tatrayam bhikkhu purebhattam pindaya caritva pacchabhattam pindapatappatikkanto nisidanam adaya asukasmim rukkhamule va vanasande va pabbatapade va pabbhare va samanadhammam karissamiti nikkhamantopi, tattha gantva hatthehi va padehi va nisajjatthanato tinapannani apanentopi 1- adhicittam anuyuttoyeva. Nisiditva pana hatthapade dhovitva pallankam abhujitva mulakammatthanam gahetva viharantopi adhicittam anuyuttoyeva. Nimittaniti karanani. Kalena kalanti samayena samayam. 2- Nanu ca kammatthanam nama muhuttampi achaddetva nirantaram nirantaram manasikatabbam, kasma bhagava "kalena kalan"ti ahati. Paliyam hi atthattimsa kammatthanani vibhattani, tesu bhikkhuna attano cittarucitam kammatthanam gahetva nisinnena yava kocideva upakkileso nuppajjati, tava imesam nimittanam manasikarakiccam natthi. Yada pana uppajjati, tada imani gahetva citte uppannam abbudam niharitabbanti dassento evamaha. Chandupasanhitati chandasahagata ragasampayutta. Imesam pana tinnam vitakkanam khettanca arammananca janitabbam. Tattha chandupasanhitanam atathalobha- sahagatacittani khettam, dosupasanhitanam dve domanassasahagatani, mohupasanhitanam dvadasapi akusalacittani. Vicikicchauddhaccasampayuttacittani pana dve etesam patipuggalikam khettam. Sabbesampi satta ceva sankhara ca arammanava, 3- @Footnote: 1 Ma. upanentopi 2 cha.Ma. samaye samaye 3 cha.Ma. arammanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

Itthanitthesu asamapekkhitesu hi sattesu ca sankharesu ca te uppajjanti. Annampi 1- nimittam manasikatabbam kusalupasanhitanti tato nimittato annam kusalanissita nimittam manasikatabbam. Tattha annam nimittam nama chanadupasanhite vitakke sattesu uppanne asubhabhavana annam nimittam nama. Sankharesu uppanne aniccamanasikaro annam nimittam nama. Dosupasanhite sattesu uppanne mettabhavana annam nimittam nama. Sankharesu uppanne dhatumanasikaro annam nimittam nama. Mohupasanhite yattha katthaci uppanne pancadhammaupanissayo annam nimittam nama. Imassa hattha va sobhana 2- pada vatiadina nayena hi sattesu lobhe uppanne asubhato upasamharitabbam. Kimhi sarattosi, kesesu sarattosi. Lomesu .pe. Mutte 3- sarattosi. Ayam attabhavo nama tihi atthisatehi ussahito, 4- navahi naharusatehi avabaddho, 5- navahi mamsapesisatehi anulitto, allacammena pariyonaddho, chaviragena paticchanno, navahi vanamukhehi navanavutilomakupasahassehi ca asuci paggharati, kunapapurito, duggandho, jeguccho, patikkulo, dvattimsakunapasancayo, natthettha saram va varam vati evam asubhato upasamharantassa sattesu uppanno lobho pahiyati, tenassa asubhato upasamharanam annam nimittam nama hoti. Pattacivaradisu sankharesu lobhe uppanne dvihakarehi sankharamajjhattatam samutthapetiti satipatthanavannanayam vuttanayena assamikatavakalikabhavavasena manasikaroto so pahiyati, tenassa aniccato manasikaro annam nimittam nama hoti, sattesu dose uppanne pana aghatavinayakakacopamadinam 6- vasena metta bhavetabba, tam bhavayato doso pahiyati, tenassa mettabhavana annam nimittam nama hoti. Khanukantakatinapannadisu pana dose uppanne tvam kassa kuppasi, kim pathavidhatuya, udahu apodhatuya, ko va panayam kuppati nama, kim pathavidhatu @Footnote: 1 pali. annam 2 cha.Ma. sobhana 3 cha.Ma. muttesu @4 cha.Ma. ussapito 5 cha.Ma. abaddho 6 cha.Ma......kacopamovadadinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Udahu apodhatutiadina nayena dhatumanasikaram karontassa doso pahiyati, tenassa dhatumanasikaro annam nimittam nama hoti. Mohe pana yattha katthaci uppanne:- "garusamvaso uddeso udditthaparipucchanam kalena dhammassavanam thanatthanavinicchayo panca dhamme upanissaya moho 1- pahiyati"ti. Ime panca dhamma upanissitabba. Garum upanissaya viharanto hi bhikkhu 2- "acariyo gamappavesanam anapucchantassa vattakale 3- vattam akarontassa ghatasataudakaharanadidandakammam karoti"ti yattappatiyatto hoti, athassa moho pahiyati. Uddesam ganhantopi 4- "aciriyo uddesakale uddesam aganhantassa asadhukam 5- sajjhayantassa asajjhayantassa ca dandam 5- karoti"ti yattappatiyatto hoti, evampissa moho pahiyati. Garubhavaniye bhikkhu upasankamitva "idam bhante katham imassa ko attho"ti paripucchantopi kankham vinodeti, evampissa moho pahiyati. Kalena dhammassavanatthanam gantva sakkaccam dhammam sunantassapi tesu tesu thanesu attho pakato hoti. Evampissa moho pahiyati. Idamassa karanam, idam akarananti 6- thanatthanavinicchaye cheko hoti, evampissa moho pahiyati, tenassa panca dhamme upanissayo 7- annam nimittam nama hoti. Apica atthattimsaya arammanesu yamkinci bhaventassapi ime vitakka pahiyanti. 8- Evam imani panca 8- nimittani ujuvipaccanikani patipakkhabhutani. Imehi pahina ragadayo supahina honti. Yatha hi aggim allakatthehipi pamsuhipi sakhahipi 9- pothetva nibbapentiyeva, udakam pana aggissa ujuvipaccanikam, tena nibbuto sunibbuto hoti, evamimehi nimittehi pahina ragadayo supahina honti. Tasma etani kathitaniti veditabbani. @Footnote: 1 cha.Ma. mohadhatu 2 ka.,Ma. viharato hi 3 cha.Ma. pattakale @4 ka.,Ma. ganhatopi 5-5 cha.Ma. sajjhayantassa ca dandakammam 6 cha.Ma. na karananti @7 cha.Ma. dhammupanissayo 8-8 cha.Ma. pahiyanti eva. imani pana 9 cha.Ma. sakhadihipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Kusalapasanhitanti 1- kusalanissitam kusalassa paccayabhutam. Ajjhattamevati gocarajjhattameva palagandoti vaddhaki. Sukhumaya aniyati yam anim niharitukamo hoti, tato sukhumataraya saradaruanattiya. Olarikam aninti candanaphalake va saraphalake va akotitam visamanim. Abhinihaneyyati 2- muggarena akotento haneyya. Abhinihareyyati 3- evam abhihananto 4- phalakato nihareyya. Abhinivatteyyati idani bahu nikkhantati 5- natva hatthena caletva nikkaddheyya. Tattha phalakam viya cittam, phalake visamani viya akusalavitakko, 6- sukhumani viya asubhabhavanadikusalanimittam, sukhumaniya olarikaniniharanam viya asubhabhavanadihi kusalanimittehi tesam vitakkanam niharanam. [217] Ahikunapenatiadi atijegucchapatikkulakunapadassanattham vuttam. Kanthe alaggenati 7- katthacideva paccatthikena anetva kanthe bandhena 8- patimukkena. Attiyeyyati atto dukkhito bhaveyya. Harayeyyati lajjeyya. Jiguccheyyati sanjatajiguccho bhaveyya. Pahiyantiti evam iminapi karanena ete akusala dhamma savajja dukkhavipakati attano pannabalena upaparikkhato ahikunapadini viya jigucchantassa pahiyanti. Yo pana attano pannabalena upaparikkhitum na sakkoti, tena acariyam va upajjhayam va annataram va garutthaniyam sabrahmacarim samghattheram va upasankamitva gandim paharitva bhikkhusamghameva va sannipatetva arocetabbam, bahunnam hi sannipate bhavissateva eko panditamanusso, svayam evam etesu adinavo datthabboti kathissati, 9- kayavicchindaniyakathadihi 10- va pana te vitakke nigganhissatiti. [218] Asatimanasikaro apajjitabboti neva so vitakko saritabbo na manasikatabbo, annavihiteneva 11- bhavitabbam. Yatha hi rupam apassitukamo puriso akkhini nimmileyya, 12- evametam mulakammatthanam gahetva nisinnabhikkhuna @Footnote: 1 cha.Ma. kusalupasamhitanti 2,3 ka. abhihaneyYu...., abhinihaneyyati @Ma.mu. 12/216/182 samsandetabbam 4 cha.Ma. abhinihananto 5 cha.Ma. idani @bahunikkhantati 6 cha.Ma. akusalavitakka 7 cha.Ma., Si., i. asattenati @8 cha.Ma. baddhena, evamuparipi 9 cha.Ma. kathessati 10 Si. kayavicchandaniyakathadihi @11 cha.Ma. annavihitakena 12 cha.Ma. nimileyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Cittamhi vitakke uppanne annavihitakena bhavitabbam, evamassa so vitakko pahiyati, tasmim pahine puna kammatthanam gahetva nisiditabbam. Sace na pahiyati, ugganhato dhammakathapatho 1- hoti, so mahasaddena sajjhayitabbo. Evampi ce annavihitakassa sato so na pahiyati. Thavikaya mutthipotthako hoti, yattha ca buddhavannapi dhammavannapi likhita honti, tam niharitva cittena 2- annavihitakena bhavitabbam. Evampi ce na pahiyati, thavikato aranisahitani niharitva "ayam uttararani ayam adhararani"ti avajjantena annavihitakena bhavitabbam. Evampi ce na pahiyati, sipatikam niharitva "idam arakandakam nama, ayam pipphalako nama, idam nakhacchedanam nama, ayam suci nama"ti parikkharam samannanentena annavihitakena bhavitabbam. Evampi ce na pahiyati, sucim gahetva civare jinnatthanam sibbantena annavihitakena bhavitabbam. Evam yava na pahiyati, tava tam tam kusalakammam karontena annavihitakena bhavitabbam. Pahine pana 3- mulakammatthanam gahetva nisiditabbam, navakammam pana na patthapetabbam. Kasma? vitakke apacchinne 4- kammatthanamanasikarassa okaso na hoti. Poranakapandita pana navakammam katvapi vitakkam pacchindimsu. Tatridam vatthu:- tissasamanerassa kira upajjhayo tissamahavihare vasati. Tissasamanero "bhante ukkanthitomhi"ti aha. Atha nam thero "imasmim vihare nhanaudakam dullabham, mam gahetva cittalatapabbatam 5- gacchahi"ti aha. So tatha akasi. Tattha nam thero aha "ayam viharo accantasamghiko, ekam puggalikatthanam karohi"ti. So sadhu bhanteti adito patthaya samyuttanikayam 6- pabbharasodhanam tejodhatukasinaparikammanti tinipi ekato arabhitva kammatthanam appanam papeti, samyuttanikayam 6- pariyosapesi, lenakammam patthapesi, 7- sabbam katava upajjhayassa sannam adasi. Upajjhayo "dukkhena te samanera katam, ajja tava tvamyeva vasahi"ti aha. So tam rattim lene vasanto utusappayam labhitva vipassanam @Footnote: 1 cha.Ma. uggahito dhammakathapabandho 2 cha.Ma. vacentena 3 cha.Ma. puna @4 cha.Ma. pacchinne 5 cha.Ma. cittalapabbatam 6 cha.Ma. samyuttakanikayam @7 cha.Ma. nitthapesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

Vaddhetva arahattam patva tattheva parinibbayi. Tassa dhatuyo gahetva cetiyam akamsu, ajjapi tissattherassa cetiyanti pannayittha. 1- Idam pabbam asatipabbam nama. [219] Imasmim thatva vitakke nigganhitum asakkonto idha thatva nigganhissatiti vitakkamulabhedapabbam dassento puna tassa ce bhikkhavetiadimaha. Tattha vitakkasankharasanthanam mamasikatabbanti sankharotiti sankharo, paccayo, karanam mulanti attho. Santitthati etthati santhanam, vitakkasankharassa santhanam vitakkasankharasanthanam, tam manasikatabbanti. Idam vuttam hoti, ayam vitakko kimhetu kimpaccayo 2- kimkarana uppannoti vitakkanam mulanca mulamulanca 3- manasikatabbanti. Kim nukho aham sigham gacchamiti kena nukho karanena aham sigham gacchami. Yannunaham sanikam gaccheyyanti kim me imina sighagamanena, sanikam 4- gacchissamiti cinteti. 5- So sanikam gaccheyyati so evam cintetva sanikam gaccheyya. Esa nayo sabbattha. Tattha tassa purisassa sighagamanakalo viya imassa bhikkhuno vitakkasamarulhakalo, tattha sanikagamanakalo viya imassa vitakkacaraparicchedakalo, 6- tassa vitakkakalo 7- viya imassa vitakkacare pacchinne mulakammatthanam vitakkaharanakalo, 8- tassa nisinnakalo viya imassa vipassanam vaddhetva arahattappattakalo, tassa nipannakalo viya imassa nibbanarammanaya phalasamapattiya divasam vitivattanakalo. Tattha ime vitakka kimhetuka kimpaccayati vitakkanam mulamulam gacchantassa vitakkacaro sithilo hoti. Tasmim sithilibhute matthakam gacchante vitakka sabbaso nirujjhanti. Ayamattho duddubhajatakena 9- dipetabbo:- sasakassa kira veluvarukkhamule 10- niddayantassa veluvapakkam vantato chijjitva kannamule patitam. 11- So tassa saddena "pathavi bhijjati"ti sannaya utthahitva vegena palayi. Tam disva purato annepi catuppada palayimsu. Tada bodhisatto siho hoti, so cintesi "ayam pathavi nama kappavinase @Footnote: 1 cha.Ma. tissattheracetiyanti pannayati 2 cha.Ma. kimpaccaya 3 cha.Ma. mulamulanca @4 cha.Ma. sanikam, evamuparipi 5 cha.Ma. cintesi 6 cha.Ma. vitakkacarapacchedakalo @7 cha.Ma. thitakalo 8 cha.Ma. cittotaranakalo 9 Si. daddabhajatakena @10 cha.Ma. beluva....evamuparipi 11 Si. pati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Bhijjati, antara pathavibhedo nama natthi, yannunaham mulamulam gantva anuvijjeyyan"ti. So hatthinagato patthaya yava sasakam pucchi "taya tava 1- pathavi bhijjamana dittha"ti. So 2- "ama deva"ti aha. Siho "ehi bho dassehi"ti. Saso "na sakkomi sami"ti. "ehi re ma bhayi"ti sanhamudukena gahetva gato saso rukkhassa avidure thatva:- "duddubhayati bhaddante yasmim dese vasamaham ahampetam na janami kimetam duddubhayati"ti 3- gathamaha, bodhisatto "tvam ettheva titthahi"ti 4- rukkhamulam gantva sasakassa nipannatthanam addasa, beluvapakkam addasa, uddham oloketva vantam addasa, disva "ayam saso ettha nipanno, niddayamano imassa kannamule patitassa saddena `pathavi bhijjati'ti evamsanni hutva palayi"ti natva tam karanam sasam pucchi, saso "ama deva"ti aha. Bodhisatto imam gathamaha:- "beluvam patitam sutva duddubhanti saso javi sasassa vacanam sutva santatta migavahini"ti. 5- Tato bodhisatto "ma bhayatha"ti migagane assasesi. Evam vitakkanam mulamulam gacchantassa vitakka pahiyanti. [220] Imasmim vitakkamulabhedapabbe thatva vitakke nigganhitum asakkontena pana evam nigganhitabbati idampi 6- karanam dassento puna tassa ce bhikkhavetiadimaha. Dantebhi dantamadhayati hetthadante uparidantam thapetva. Cetasa cittanti kusalacittena akusalacittam abhinigganhitabbam. Balava purisoti yatha thamasampanno mahabalo puriso dubbalam purisam sise va gale va khandhe va @Footnote: 1 cha.Ma. tata 2 cha.Ma. saso 3 khu. ja. catukka. 27/586/142 duddubhayajataka (sya) @4 cha.Ma. tittha"ti 5 khu. ja. catukka. 27/587/143 6 cha.Ma. aparampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

Gahetva abhinigganheyya abhinippileyya abhisantapeyya, santattam, kilantam mucchaparetam viya kareyya, evameva bhikkhuna vitakkehi saddhim patimallena hutva "ke ca tumhe ko cahan"ti abhibhavitva "kamam taco ca naharu ca atthi ca avasissatu 1- sarire upasussatu mamsalohitan"ti 2- evam mahaviriyam paggayha vitakka nigganhitabbati dassento imam atthadipakam 3- upamam aha. 4- [221] Yato ca kho 5- bhikkhaveti idam mariyadabhajaniyam nama, tam uttanatthameva. Yatha pana satthacariyo tirorattha agatam rajaputtam pancavudhasippam ugganhapetva "gaccha, attano ratthe rajjam ganha, sace te antaramagge cora utthahanti, dhanuna kammam katva gaccha, sace te dhanu nassati va bhijjati va sattiya asina"ti evam pancahipi avudhehi kattabbam dassetva uyyojeti, so tatha katva sakam rattham gantva rajjam gahetva rajjasirim anubhoti, evameva bhagava adhicittamanuyuttam bhikkhum arahattagahanatthaya uyyojento "sacassa antara akusalavitakka uppajjanti, annanimittapabbe thatva te niggahetva 6- vipassanam vaddhetva arahattam papunissati, tattha asakkonto adinavapabbe thatva, tatrapi asakkonto asatipabbe thatva, tatrapi asakkonto vitakkamulakabhedapabbe thatva, tatrapi asakkonto abhinigganhanapabbe thatva vitakke nigganhitva vipassanam vaddhetva arahattam papunissati"ti imani panca pabbani desesi. Vasi vitakkapariyayapathesuti vitakkavarapathesu cinnavasi pagunavasiti vuccati. Yam vitakkam akankhissatiti idamassa vasibhavakaradassanattham vuttam. Ayam hi pubbe yam vitakkam vitakketukamo hoti, tam na vitakketi. Yam na vitakketukamo hoti, tam vitakketi. Idani pana vasibhutatta yam vitakkam vitakketukamo hoti, tamyeva @Footnote: 1 ka. avasussatu 2 an. duka. 20/5/50 upannatasutta. 3 cha.Ma. atthadipikam...... @evamuparipi 4 cha.Ma. ahari 5 Si., i., cha.Ma. yato kho, @6 cha.Ma. nigganhitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Vitakketi. Yam na vitakketukamo, na tam vitakketi. Tena vuttam "yam vitakkam akankhissati, tam vitakkam vitakkessati. Yam vitakkam na akankhissati, na tam vitakkam vitakkessati"ti. Acchecchi tanhantiadi sabbasavasutte vuttamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya vitakkasanthanasuttavannana nitthita. Sihanadavaggassa dutiyavaggavannana nitthita. ---------- Mulapannasakatthakathaya pathamo bhago nitthito.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 415-423. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=10544&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=10544&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=256              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4099              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=4873              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=4873              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]