ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

                            Dasuttarasutta
      [350] Evamme sutanti dasuttarasuttam. Tatrayam anupubbapadavannana:-
avuso bhikkhaveti savakanam alapanametam. Buddha hi parisam amantayamana
bhikkhaveti vadanti. Savaka sattharam uccatthane thapessamati satthualapanena
analapitva avusoti alapanti. Te bhikkhuti te dhammasenapatim parivaretva
nisinna bhikkhu. Ke pana te bhikkhuti. Anibaddhavasa disagamaniya bhikkhu.
Buddhakale hi 2- dve vare bhikkhu sannipatanti upakatthe vassupanayikakale ca
pavaranakale cati. 3- Upakatthaya vassupanayikaya dasapi visatipi timsampi cattalisampi
pannasampi 4- bhikkhu vaggavagga hutva 5- kammatthanatthaya agacchanti. Bhagava tehi
@Footnote: 1 Si. samaggikaranam  2 cha.Ma. hi saddo na dissati  3 cha.Ma. iti saddo na dissati
@4 cha.Ma. timsampi cattalisampi pannasampi          5 cha.Ma. hutva na dissati.
Saddhim sammoditva kasma bhikkhave upakatthaya vassupanayikaya vicarathati pucchati.
Atha te "bhagava kammatthanattham agatamha. 1- Kammatthanam no detha"ti yacanti.
      Sattha tesam cariyavasena ragacaritassa asubhakammatthanam deti.
Dosacaritassa mettakammatthanam. Mohacaritassa uddeso paripuccha kalena dhammassavanam
kalena dhammasakaccha idam tumhakam 2- sappayanti acikkhati. Vitakkacaritassa
anapanassatikammatthanam deti. Saddhacaritassa pasadaniyasuttante buddhasubodhitam 3-
dhammasudhammatam samghasupatipattinca pakaseti. Nanacaritassa aniccatadipatisamyutte
gambhire suttante kathesi. Te kammatthanam gahetva sace sappayam hoti, tattheva
vasanti. No ce hoti, sappayam senasanam pucchitva gacchanti. Te tattha
vasanta temasikam patipadam gahetva ghatenta 4- vayamanta sotapannapi
honti sakadagaminopi anagaminopi arahantopi.
      Tato vutthavassa pavaretva satthu santikam gantva "bhagava aham
tumhakam santike kammatthanam gahetva sotapattiphalam patto .pe. Aham aggaphalam
arahattan"ti patiladdhagunam arocenti. Tattha ime bhikkhu upakatthaya vassupanayikaya
agata. Evam agantva gacchante pana bhikkhu bhagava aggasavakanam santikam
pesesi, yathaha "apaloketha pana bhikkhave sariputtamoggallane"ti. Bhikkhu ca
vadanti "na 5- kho mayam bhante apalokema sariputtamoggallane"ti. Atha ne
bhagava tesam dassane uyyojeti. 6- "sevatha bhikkhave sariputtamoggallane, bhajatha
bhikkhave sariputtamoggallane. Pandita bhikkhu anuggahaka sabrahmacarinam.
Seyyathapi bhikkhave janetti 7- evam sariputto. Seyyathapi jatassa apadeta evam
moggallano. Sariputto bhikkhave sotapattiphale vineti, moggallano
uttamatthe"ti. 8-
      Tadapi ca 9- bhagava imehi bhikkhuhi saddhim patisantharam katva tesam
bhikkhunam asayam upaparikkhanto "ime bhikkhu savakaveneyya 10- "ti addasa.
@Footnote: 1 cha.Ma. agatamha           2 cha.Ma. tuyham           3 cha.Ma. buddhasubodhim
@4 cha.Ma. ghatetva           5 cha.Ma. kim nu kho        6 cha.Ma., i. uyyojesi
@7 cha.Ma. janeta            8 Ma. upari. 14/371/316 saccavibhangasutta
@9 cha.Ma. ca saddo na dissati    10 cha.Ma. savakavineyya. evamuparipi
Savakaveneyya nama ye buddhanampi dhammadesanaya bujjhanti savakanampi.
Buddhaveneyye 1- pana savaka bodhetum na sakkonti. Savakaveneyyabhavam pana
etesam natva katarassa bhikkhuno desanaya bujjhissantiti olokento
sariputtassati disva therassa santikam pesesi. Thero te bhikkhu pucchi "satthu
santikam gatatthavuso"ti. "ama gatamha 2- satthara pana amhe tumhakam santikam
pesita"ti. Tato thero "ime bhikkhu mayham desanaya bujjhissanti, kidisi nukho
tesam desana vattati"ti cintento "ime bhikkhu samaggarama, samaggirasadipika
nesam desana vattati"ti sannitthanam katva tatharupam desanam desetukamo
dasuttaram pavakkhamiti adimaha.
      Tattha dasa dasa matika 3- thapetva vibhattoti dasuttaro, ekakato
patthaya yava dasaka gatotipi dasuttaro, ekekasmim pabbe dasa dasa panha
visesitatipi dasuttaro, tam dasuttaram. Pavakkhamiti kathessami. Dhammanti suttam.
Nibbanapattiyati nibbanapatilabhatthaya. Dukkhassantakiriyayati sakalassa
vattadukkhassa pariyantakaranattham. Sabbaganthappamocananti abhijjhakayaganthadinam
sabbaganthanam pamocanam.
      Iti thero desanam uccam karonto bhikkhunam tattha pemam janento
evametam uggahetabbam pariyapunitabbam dharetabbam vacetabbam mannissantiti
catuhi padehi vannam kathesi, "ekayano ayam bhikkhave maggo"ti adina nayena
tesam tesam suttanam bhagava viya.
                           Ekadhammavannana
      [351] (ka) tattha bahukaroti bahupakaro.
      (kha) bhavetabboti vaddhetabbo.
      (ga) parinneyyoti tihi parinnahi parijanitabbo.
@Footnote: 1 cha.Ma. buddhavineyya  2 cha.Ma. gatamha   3 cha.Ma. dasadha matikam
      (gha) pahatabboti pahananupassanaya pajahitabbo.
      (na) hanabhagiyoti apayagamiparihanaya samvattanako.
      (ca) visesabhagiyoti visesagamivisesaya samvattanako.
      (cha) duppativijjhoti duppaccakkhakaro.
      (ja) uppadetabboti nipphadetabbo.
      (jha) abhinneyyoti nataparinnaya abhijanitabbo
      (na) sacchikatabboti paccakkham katabbo.
      Evam sabbamatikasu 1- attho veditabbo. Iti ayasma sariputto
yatha nama dakkho velukaro sammukhibhutam velum chetva nigganthim katva dasadha
khandetva 2- ekamekam khandam hiram hiram 3- karonto phaleti, evameva tesam
bhikkhunam sappayadesanam upaparikkhitva dasadha dasadha matikam thapetva ekekakotthase
ekekapadam vibhajanto "katamo eko dhammo bahukaro appamado kusalesu
dhammesu"ti adina nayena desanam vittharetum araddho.
      Tattha appamado kusalesu dhammesuti sabbatthakaupakarakam appamadam
kathesi. Ayanhi appamado nama silaparipurane, 4- indriyasamvare, bhojane
mattannutaya, jagariyanuyoge, sattasu saddhammesu, vipassanagabbham ganhapane,
atthapatisambhidadisu, silakkhandhadisu pancasu dhammakkhandhesu, thanathanesu,
mahaviharasamapattiyam, ariyasaccesu, satipatthanadisu bodhipakkhiyesu,
vipassanananadisu atthasu vijjasuti sabbesu anavajjatthena kusaladhammesu bahupakaro.
      Teneva nam bhagava "yavata bhikkhave satta apada va .pe.
Tathagato tesam aggamakkhayati. Evameva kho bhikkhave yekeci kusala dhamma,
sabbe te appamadamulaka appamadasamosarana, appamado tesam dhammanam
aggamakkhayati"ti 5- adina nayena hatthipadadihi opammehi upamento
samyuttanikaye appamadavagge nanappakaram thometi. Tam sabbam ekapadeneva
@Footnote: 1 cha.Ma. sabbatthamatikasu            2 cha.Ma. khande katva    3 Si. hirahiram
@4 cha.Ma., i. silapurane, Ma. silasamvare  5 sam. maha. 19/139/39 tathagatasutta
Sangahetva thero appamado kusalesu dhammesuti aha. Dhammapade appamadavaggenapi
cassa 1- bahupakarata dipetabba. Asokavatthunapi dipetabba:-
      (ka) asokaraja hi nigrodhasamanerassa "appamado amatam padan"ti
gatham sutva eva "tittha tata, mayham taya tepitakam buddhavacanam kathitan"ti
samanere pasiditva caturasitiviharasahassani karesi. Iti thamasampannena
bhikkhuna appamadassa bahupakarata tihi pitakehi dipetva kathetabba. Yamkinci
suttam va gatham va appamadadipanattham aharanto "atthane thatva aharasi,
atitthena pakkhandosi"ti na vattabbo. Dhammakathikassevettha thamo ca balanca
pamanam.
      (kha) kayagatasatiti anapanam catuiriyapatho satisampajannam
dvattimsakaro catudhatuvavatthanam dasa asubha nava sivatthika cunnikamanasikaro
kesadisu cattari rupajjhananiti ettha uppannassatiya etam adhivacanam.
Satasahagatati thapetva catutthajjhanam ananattha satasahagata hoti sukhasampayutta,
tam sandhayetam vuttam.
      (ga) sasavo upadaniyoti asavananceva upadanananca paccayabhuto.
Iti tebhumikadhammameva niyameti.
      (gha) asmimanoti rupadisu asmiti mano.
      (na) ayoniso manasikaroti anicce niccanti adina nayena pavatto
uppathamanasikaro.
      (ca) vipariyayena yonisomanasikaro veditabbo.
      (cha) anantariko cetosamadhiti annattha magganantaram phalam anantariko
cetosamadhi nama. Idha pana vipassananantaro maggo vipassanaya va anantaratta
attano va anantaram phaladayakatta anantariko cetosamadhiti adhippeto.
      (ja) akuppam nananti annattha phalapanna akuppananannama. Idha
paccavekkhanapanna adhippeta.
@Footnote: 1 cha.Ma. ca saddo na dissati
      (jha) aharatthitikati paccayatthitika. Ayam eko dhammoti yena
paccayena te titthanti, ayam eko dhammo. Nataparinnaya abhinnaya 1-
abhinneyyo.
      (na) akuppa cetovimuttiti arahattaphalavimutti.
      Imasmim vare abhinnaya nataparinna kathita. Parinnaya tiranaparinna.
Pahatabbasacchikatabbehi pahanaparinna. 2- Duppativijjhoti ettha pana maggo
kathito. Sacchikatabboti phalam kathitam, maggo ekasmimyeva pade labbhati, phalam pana
anekesupi labbhatiyeva.
      Bhutati sabhavato vijjamana. Tacchati yathava. Tathati yatha vutta
tathasabhava. Avitathati yatha vutta na tatha na honti. Anannathati
vuttappakarato na annatha. Samma tathagatena abhisambuddhati tathagatena bodhipallanke
nisiditva hetuna karanena sayameva abhisambuddha nata vidita sacchikata.
Imina thero "ime dhamma tathagatena abhisambuddha, aham pana tumhakam ranno
lekhavacakasadiso"ti jinasuttam dassento okappanam janesi.
                      Ekadhammavannana nitthita.
                      ------------------
                         Dvedhammavannana
      [352] (ka) ime dve dhamma bahukarati ime dve
satisampajannadhamma silapuranadisu appamado viya sabbattha upakaraka hitavaha.
      (kha) samatho ca vipassana cati ime dve sangitisutte lokiyalokuttara
kathita. Imasmim dasuttarasutte pubbabhaga kathita.
      (cha) sattanam samkilesaya sattanam visuddhiyati ayonisomanasikaro
hetu ceva paccayo ca sattanam samkilesaya, yonisomanasikaro visuddhiya. Tatha
dovacassata papamittata samkilesaya, sovacassata kalyanamittata visuddhiya.
@Footnote: 1 cha.Ma., i abhinnaya na dissati  2 i. parinnava
Tatha tini akusalamulani tini kusalamulani. Cattaro yoga cattaro visamyoga.
Panca cetokhila pancindriyani. Cha agarava cha garava. Satta asaddhamma satta
saddhamma. Attha kusitavatthuni attha arabbhavatthuni. Nava aghatavatthuni nava
avaghatapativinaya. Dasa akusalakammapatha dasa kusalakammapathati evampabheda ime
dve dhamma duppatividdhati 1- veditabba.
      (jha) sankhata ca dhatuti paccayehi kata pancakkhandha. Asankhata ca
dhatuti paccayehi akatam nibbanam.
      (na) vijja ca vimutati cati ettha vijjati tisso vijja.
Vimuttiti arahattaphalam.
      Imasmim vare abhinnadini ekakasadisaneva, uppadetabbapade pana
maggo kathito, sacchikatabbapade phalam kathitam. 2-
                       Dvedhammavannana nitthita.
                        ----------------
                           Tayodhammavannana
      [353] (cha) kamanametam nissaranam yadidam nekkhammanti ettha
nekkhammanti anagamimaggo adhippeto. So hi sabbaso kamanam nissaranam.
Rupanametam nissaranam yadidam arupanti ettha aruppepi arahattamaggo puna
uppattinivaranato sabbaso rupanam nissaranam nama. Nirodho tassa nissarananti idha
arahattaphalam nirodhoti adhippetam. Arahattaphalena hi nibbane ditthe puna ayatim
sabbasankhara na hontiti arahattam sankhatanirodhassa 3- paccayatta  nirodhoti vuttam.
      (ja) atitamsanananti 4- atitamsarammanam nanam, itaresupi eseva nayo.
      Imasmimpi vare abhinnadayo ekakasadisava. Duppativijjhapade pana
maggo kathito. Sacchikatabbe phalam.
                       Tayodhammavannana nitthita.
                         --------------
@Footnote: 1 cha.Ma., i. duppativijjati      2 cha.Ma., i. kathitam na dissati
@3 Si., i. sabbasankhatanirodhassa    4 cha.Ma. atitamse nananti
                         Cattarodhammavannana
      [354] (ka)  cattari cakkaniti ettha cakkam nama darucakkam,
ratanacakkam, dhammacakkam, iriyapathacakkam, sampatticakkanti pancavidham. Tattha "yam panidam
samma rathakara cakkam chahi masehi nitthitam, charattunehi"ti 1- idam darucakkam.
"pitara pavattitam cakkam anuppavatteti"ti 2- idam ratanacakkam. "maya 3- pavattitam
cakkan"ti 4- idam dhammacakkam. "catucakkam navadvaran"ti 5- idam iriyapathacakkam.
"cattarimani bhikkhave cakkani, yehi samannagatanam devamanussanam catucakkam
pavattati"ti 6- idam sampatticakkam. Idhapi etadeva adhippetam.
      Patirupadesavasoti yattha catasso parisa sandissanti, evarupe
anucchavike dese vaso. Sappurisupanissayoti buddhadinam sappurisanam avassayanam
sevanam bhajanam payirupasanam. 7- Attasammapanidhiti attano sammathapanam, sace pana
pubbe assaddhadihi samannagato hoti, tani pahaya saddhadisu patitthapanam.
Pubbe ca katapunnatati pubbe upacitakusalata. Idamevettha pamanam. Yena hi
nanasampayuttacittena kusalakammam katam hoti, tadeva kusalam tam purisam patirupe
dese upaneti, sappurise bhajapeti. 8- Soeva ca puggalo attanam samma thapesi.
Catusu aharesu pathamo lokiyova. Sesa pana sangitisutte 9-
lokiyalokttaramissaka kathita. Idha pubbabhage lokiyava.
      (ca) kamayogavisamyogadayo anagamimaggadivasena veditabba.
      (cha) hanabhagiyadisu pathamassa jhanassa labhim 10- kamasahagata
sannamanasikara samudacaranti hanabhagiyo samadhi. Tadanudhammata sati santitthati
thitibhagiyo samadhi. Avitakkasahagata sannamanasikara samudacaranti visesabhagiyo
samadhi. Nibbidasahagata sannamanasikara samudacaranti viragupasanhito
@Footnote: 1 an. tika. 20/15/107 pacetanasutta     2 an. pancaka. 22/132/167 (saya)
@3 cha.Ma. maya na dissati                4 Ma.Ma. 13/399/384 selasutta
@5 sam.saga, 15/29/18 catucakkasutta       6 an. catukka. 21/31/37 cakkasutta
@7 cha.Ma., i. payirupasanam na dissati        8 cha.Ma. bhajapesi
@9 cha.Ma. tayosangitisutte, i. tinisangitisutte    10 cha.Ma., i. labhi
Nibbedhabhagiyo samadhiti imina nayena sabbasamapattiyo vittharetva attho
veditabbo. Visuddhimagge panassa vinicchayakatha kathitava.
      Imasmimpi vare abhinnadayo ekakasadisava. Abhinnapade panettha
maggo kathito. Sacchikatabbapade phalam.
                      Cattarodhammavannana nitthita.
                       ------------------
                           Pancadhammavannana
      [355] (kha) pitipharanatadisu piti 1- pharamana uppajjatiti dvisu
jhanesu panna pitipharanata nama. Sukham pharamanam uppajjatiti tisu jhanesu
panna sukhapharanata nama. Paresam cetopharamana uppajjatiti cetopariyapanna
cetopharanata nama. Alokapharane uppajjatiti dibbacakkhupanna alokapharanata
nama. Paccavekkhanananam paccavekkhananimittam nama. Vuttampi cetam "dvisu jhanesu
panna pitipharanata, tisu jhanesu panna sukhapharanata. Paracitte panna
cetopharanata, dibbacakkhu alokapharanata. Tamha tamha samadhimha vutthitassa
paccavekkhanananam paccavekkhananimittan"ti.
      Tattha pitipharanata sukhapharanata dve pada viya. Cetopharanata
alokapharanata dve hattha viya. Abhinnapadakajjhanam majjhimakayo viya.
Paccavekkhananimittam sisam viya. Iti ayasma sariputtatthero pancangikam
sammasamadhim angapaccangasampannam purisam viya 2- katva dassesi.
      (ja) ayam samadhi paccuppannasukho cevati adisu arahattaphalasamadhi
adhippeto. So hi appitappitakkhane sukhatta paccuppannasukho. Purimo purimo
pacchimassa pacchimassa samadhisukhassa paccayatta ayatim sukhavipako.
      Kilesehi arakatta ariyo. Kamamisavattamisalokamisanam abhava
niramiso. Buddhadihi 3- mahapurisehi sevitatta akapurisasevito. Angasantataya
@Footnote: 1 cha.Ma., pitim  2 cha.Ma. viya na dissati  3 i. buddho buddhadihi
Arammanasantataya sabbakilesadarathasantataya ca santo. Atappaniyatthena panito.
Kilesapatippassaddhiya laddhatta kilesapatippassaddhibhavam va laddhatta
patippassaddhiladdho. Patippassaddham patippassaddhiti hi idam atthato ekam.
Patippassaddhakilesena va arahata laddhatta patippassaddhiladdho. Ekodibhavena
adhigatatta ekodibhavameva va adhigatatta ekodibhavadhigato. Appagunasasavasamadhi viya
sasankharena sappayogena cittena paccanikadhamme niggayha kilese varetva
anadhigatatta na ca sasankharaniggayha varitagato. Tanca samadhim samapajjanto
tato va vutthahanto sativepullappattatta satova samapajjati satova vutthahati.
Yathaparicchinnakalavasena va sato samapajjati sato vutthahati. Tasma yadettha
"ayam samadhi paccuppannasukho ceva ayatim ca sukhavipako"ti evam paccavekkhamanassa
paccattamyeva aparapaccayananam uppajjati, tam ekamangam. Eseva nayo sesesupi.
Evamimehi pancahi paccavekkhanananehi ayam samadhi "pancananiko sammasamadhi"ti
vutto.
      Imasmim vare visesabhagiyapade maggo kathito. Sacchikatabbapade
phalam. Sesam purimasadisameva.
                       Pancadhammavannana nitthita.
                        -----------------
                            Chadhammavannana
      [356] Chakkesu sabbam uttanatthameva. Duppativijjhapade panettha
maggo kathito. Sesam purimasadisam.
                        Chadhammavannana nitthita.
                         --------------
                           Sattadhammavannana
      [357] (na) sammappannaya sudittha hontiti hetuna nayena
vipassanananena sudittha honti. Kamati vatthukama ca kilesakama ca, dvepi
saparilahatthena angarakasu viya sudittha honti. Vivekaninnanti nibbananinnam.
Ponam pabbharanti ninnassetam vevacanam. Byantibhutanti vigataneyyantibhutam 1-
nittanhanti attho. Kuto? sabbaso asavatthaniyehi dhammehi tebhumikadhammehiti 2-
attho. Idha bhavetabbapade maggo kathito. Sesam purimasadisameva.
                       Sattadhammavannana nitthita.
                        ----------------
                           Atathadhammavannana
      [358] (ka) adibrahmacariyakaya pannayati sikkhattayasangahassa
maggabrahmacariyassa adibhutaya pubbabhage tarunasamathavipassanapannaya.
Atthangikassa va maggassa adibhutaya sammaditthipannaya. Tibbanti balavam.
Hirottappanti hiri ca ottappanca. Pemanti gehasitapemam. Garavoti garucittabhavo.
Garubhavaniyanhi upanissaya viharato kilesa na uppajjanti ovadanusasanim
labhati. Tasma tam nissaya viharo pannapatilabhassa paccayo hoti.
      (cha) akkhanesu yasma peta asuranam avaham 3- gacchanti, vivaham 4-
gacchanti, tasma pittivisayeneva 5- asurakayo gahitoti veditabbo.
      (ja) appicchassati ettha paccayappiccho, adhigamappiccho, pariyattiappiccho,
dhutangappicchoti cattaro appiccha. Tattha paccayappiccho bahum dente
appam ganhati, appam dente appataram va ganhati, na va ganhati, na
anavasesaggahi hoti. Adhigamappiccho majjhantikatthero viya attano adhigamam
annesam janitum na deti. Pariyattiappiccho tepitakopi samano na bahussutabhavam
@Footnote: 1 cha.Ma., niyatibhutam, i. vigataniyantibhatam   2 cha.Ma., i. tebhumakadhammehiti
@3 cha.Ma. avahanam            4 cha.Ma., vivahanam     5 cha.Ma. petti...
Janapetukamo hoti saketatissatthero viya. Dhutangappiccho dhutangapariharanabhavam
annesam janitum na deti dvebhatikattheresu jetthakatthero viya. Vatthum 1-
visuddhimagge kathitam. Ayam dhammoti evam santagunanigguhanena ca patiggahane
paccayapatiggahane mattananutaya ca appicchassa puggalassa ayam navalokuttaradhammo
sampajjati, no mahicchassa. Evam sabbattha yojetabbam.
      Santutthassati catusu paccayesu tihi santosehi santutthassa.
Pavivittassati kayacittaupadhivivekehi vivittassa. Tattha kayaviveko nama
ganasanganikam vinodetva atthaarabbhavatthuvasena ekibhavo. Ekibhavamattena pana
kammam na nippajjatiti kasinaparikammam katva attha samapattiyo nibbatteti, ayam
cittaviveko nama. Samapattimatteneva kammam na nippajjatiti jhanam padakam
katva sankhare sammasitva saha patisambhidahi arahattam papunati. Ayam upadhiviveko
nama. Tenaha bhagava "kayaviveko ca vivekatthakayanam nekkhammabhiratanam. Cittaviveko
ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam. Upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam
visankharagatanan"ti.
      Sanganikaramassati ganasanganikaya ceva kilesasanganikaya ca ramantassa. 2-
Araddhaviriyassati kayikacetasikaviriyavasena araddhaviriyassa. Upatthitassatissati
catussatipatthanavasena upatthitassatissa. Samahitassati ekaggacittassa. Pannavatoti
kammassakatapannaya pannavato. Nippapancaramassati vigatamanatanhaditthipapancassa.
      Idha bhavetabbapade maggo kathito. Sesam purimasadisameva.
                       Atthadhammavannana nitthita.
                           ----------
@Footnote: 1 cha.Ma. vatthu   2 cha.Ma., i. ratassa
                           Navadhammavannana
      [359] (kha) silavisuddhiti visuddhim papetum samattham catuparisuddhisilam.
Parisuddhipadhaniyanganti parisuddhabhavassa padhanangam. Cittavisuddhiti vipassanaya
padatthanabhuta attha pagunasamapattiyo. Ditthivisuddhiti sapaccayanamarupadassanam.
Kankhavitaranavisuddhiti paccayakarananam. Addhattayepi hi paccayavaseneva dhamma
pavattantiti passanto kankham vitarati. Maggamaggananadassanavisuddhiti obhasadayo
na maggo, vithipatipannam udayabbayananam maggoti evam maggamaggananam.
Patipadananadassanavisuddhiti rathavinite vutthanagamini vipassana kathita, idha
tarunavipassana. Nanadassanavisuddhiti rathavinite 1- maggo kathito, idha vutthanagamini
vipassana. Eta pana sattapi visuddhiyo vittharena visuddhimagge kathita.
Pannati arahattaphalapanna. Vimuttiti arahattaphalavimuttiyeva.
      (cha) dhatunanattam paticca uppajjati phassananattanti cakkhvadidhatunanattam
paticca cakkhusamphassadinanattam uppajjatiti attho. Phassananattam paticcati
cakkhusamphassadinanattam paticca. Vedanananattanti cakkhusamphassajadivedanananattam.
Sannananattam paticcati kamasannadinanattam paticca.
Sankappananattanti kamasankappadinanattam. Sankappananattam paticca uppajjati
chandananattanti sankappananattataya rupe chando sadde chandoti evam
chandananattam uppajjati. Parilahananattanti chandananattataya rupaparilaho
saddaparilahoti evam parilahananattam uppajjati. Pariyesanananattanti
parilahananattataya rupapariyesanadinanattam uppajjati. Labhananattanti
pariyesanananattataya rupapatilabhadinanattam uppajjati.
      (ja) sannasu maranasannati marananupassanananena sanna.
Ahare patikulasannati aharam parigganhantassa uppannasanna. Sabbaloke
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/252/215 rathavinitasutta
Anabhiratisannati sabbasmim vatte ukkanthantassa uppannasanna. Sesa hettha
vipassanaya 1- kathitaeva. Idha bahukarapade maggo kathito. Sesam purimasadisameva.
                          Navadhamma nitthita.
                          -------------
                           Dasadhammavannana
      [360] (jha) nijjaravatthuniti nijjarakaranani. Micchaditthi nijjinna
hotiti ayam hettha vipassanayapi nijjinnaeva pahina, kasma puna gahitati.
Asamucchinnatta. Vipassanaya hi kincapi nijjinna, 2- na pana samucchinna,
maggo pana uppajjitva tam samucchindati, na puna vutthatum deti. Tasma puna
gahita. Evam sabbapadesu nayo netabbo.
      Ettha ca sammavimuttipaccaya 3- catusatthi dhamma bhavanaparipurim gacchanti.
Katame catusatthi? sotapattimaggakkhane adhimokkhatthena saddhindriyam paripureti,
Paggahatthena viriyindriyam paripureti, anussaranatthena satindriyam paripureti,
avikkhepatthena samadhindriyam paripureti, dassanatthena pannindriyam paripureti,
vijananatthena manindriyam paripureti, 4- abhinandanatthena somanassindriyam
paripureti. Pavattasantatiadhipateyyatthena jivitindriyam paripureti .pe.
Arahattaphalakkhane adhimokkhatthena saddhindriyam pavattasantatiadhipateyyatthena
jivitindriyam paripuretiti evam catusu maggesu catusu phalesu atthattha hutva
catusatthi dhamma paripurim gacchanti. Idha abhinneyyapade maggo kathito.
Sesam purimasadisameva.
      Idha thatva panha samodhanetabba. Dasake satapanha kathita.
Ekake ca navake ca satam, dukke ca atthake ca satam, tike ca sattake ca satam,
catukke ca chakke ca satam, pancake pannasati addhachatthani panhasatani
kathitani honti.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. vipassanaya na dissati      2 cha.Ma., i. jinna
@3 cha.Ma. sammaditdhipaccaya            4 cha.Ma., i. paripureti na dissati
      "idamavoca ayasma sariputto, attamana te bhikkhu ayasmato
sariputtassa bhasitam abhinandun"ti sadhu sadhuti abhinandanta sirasa sampaticchimsu.
Taya ca pana attamanataya imameva suttam avajjamana pancasatapi te bhikkhu
saha patisambhidahi aggaphale arahatte patitthahimsuti.
                  Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya
                      dasuttarasuttavannana nitthita.
                    Nitthita ca patikavaggassa vannanati.
                       Patikavaggatthakatha nitthita.
                          ------------
                             Nigamanakatha
ettavata ca:-
          ayacito  sumangalaparivenanivasina   thiragunena.
          Dathanagasamghattherena,      theravamsanvayenaham. 1-
          Dighagamavarassa   dasabalagunaganaparidipanassa    atthakatham.
          Yam   arabhim   sumangalavilasinim   nama   namena.
          Sa  hi  mahaatthakathaya,   saramadaya   nitthita.
          Esa  ekasitippamanaya,  paliya  bhanavarehi.
          Ekunasatthimatto,    visuddhimaggopi    bhanavarehi.
          Atthappakasanatthaya,   agamanam   kato    yasma.
          Tasma tena saha'yam, 2- atthakatha bhanavaragananaya.
          Suparimitaparicchinnam,          cattalisasatam    hoti.
          Sabbam cattalisadhikasatapparimanam  bhanavarato evam.
          Samayam pakasayantim, 3- mahavihare nivasinam. 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. theravamsanvayena  2 ka. sahayam  3 Si. pakasayanti  4 ka. mahaviharavasinam
          Mulakatthakathasaramadaya ca 1- maya imam karontena.
          Yam punnamupacitam tena, hotu sabbo sukhi lokoti.
      Paramavisuddhasaddhabuddhiviriyapatimanditena silacarajjavamaddavadigunasamudayasamuditena
sakasamayasamayantaragahanajjhogahanasamatthena pannaveyyattiyasamannagatena
tipitakapariyattippabhede satthakathe satthu sasane appatihatananappabhavena
mahaveyyakaranena karanasampattijanitasukhaviniggatamadhurodaravacanalavannayuttena
yuttamuttavadina vadivarena mahakavina pabhinnapatisambhidaparivare
chalabhinnadippabhedagunapatimandite uttarimanussadhamme supatitthitabuddhinam
theravamsappadipanam theranam mahaviharavasinam vamsalankarabhutena vipulavisuddhabuddhina
buddhaghosoti garuhi gahitanamadheyyena therena kata ayam sumangalavilasini nama
dighanikayatthakatha:-
          tava titthatu lokasmim       lokanittharanesinam
          dassenti kulaputtanam       nayam ditthivisuddhiya.
          Yava buddhoti namampi      suddhacittassa tadino
          lokamhi lokajetthassa      pavattati mahesinoti.
                         Sumangalavilasini nama
                 dighanikayatthakatha patikavaggavannana nitthita.
                         ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 253-268. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=6419&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=6419&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=364              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=7016              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=6159              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=6159              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]