ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

                           7. Lakkhanasutta
                      dvattimsamahapurisalakkhanavannana
     [199] Evamme sutanti lakkhanasuttam. Tatrayam anuttanapadavannana:-
     dvattimsimaniti dvattimsa imani. Mahapurisalakkhananiti mahapurisabyanjanani
mahapurisanimittani "ayam mahapuriso"ti sanjananakaranani. "yehi
samannagatassa mahapurisassa"tiadi mahapadane vittharitanayeneva veditabbam.
     "bahirakapi isayo dharenti, no ca kho te jananti imassa
kammassa katatta imam lakkhanam patilabhati"ti kasma aha. Atthuppattiya
anurupatta. Idanhi suttam saatthuppattikam. Sa panassa atthuppatti kattha
samutthita? antogame manussanam antare.
     Tada kira savatthivasino attano attano gehesu ca gehadvaresu
ca santhagaradisu ca nisiditva katham samutthapesum "bhagavato asitianubyanjanani
byamappabha dvattimsamahapurisalakkhanani, yehi ca bhagavato kayo, sabbaphaliphullo
@Footnote: 1 cha.Ma., i. pajahanattham        2 i. yathavato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Viya paricchattako, vikasitamiva kamalavanam, nanaratanavicittam viya suvannatoranam, taramaricivikasitamiva 1- gaganatalam, ito cito ca vidhavamana vipphandamana chabbannaramsiyo muncanto 2- ativiya sobhati. Bhagavato ca imina nama kammena idam lakkhanam nibbattanti kathitam natthi, yaguulunkamattampi pana katacchubhattamattam va pubbe dinnapaccaya evam uppajjatiti bhagavata vuttam. Kimnu kho sattha kammam akasi, yenassa imani lakkhanani nibbattanti"ti. Athayasma anando antogame caranto imam kathasallapam sutva katabhattakicco viharam agantva satthu vattam katva vanditva thito "maya bhante antogame eka katha suta"ti aha. Tato bhagavata "kinte ananda sutan"ti vutte sabbam arocesi. Sattha therassa vacanam sutva parivaretra nisinne bhikkhu amantetva "dvattimsimani bhikkhave mahapurisassa mahapurisalakkhanani"ti patipatiya lakkhanani dassetva yena kammena yam nibbattam, tassa dassanattham evamaha. Supatitthitapadatalakkhanavannana (1) [201] Purimam jatintiadisu pubbe nivutthakkhandha jatavasena "jati"ti vutta. Tatha bhavanavasena "bhavo"ti, nivutthavasena alayatthena va "niketo"ti. Tinnampi padanam pubbe nivutthakkhandhasantane "thito"ti attho. Idani yasma tam khandhasantanam devalokadisu pavattati. 3- Lakkhananibbattanasamattham pana kusalakammam tattha na sukaram, manussabhutasseva tam sukaram. Tasma yathabhutena yam kammam katam, tam dassento pubbe manussabhuto samanotiadimaha. Akaranam va etam. Hatthiassagomahisavanaradibhutopi 4- hi mahapuriso paramiyo puretiyeva. Yasma pana evarupe attabhave thitena katakammam na sakka sukhena dipetum. Tasma "pubbe manussabhuto samano"ti aha. @Footnote: 1 cha.Ma. taramaricivirocamiva 2 Si. vissajjento 3 cha.Ma. vattati @4 cha.Ma. hatthiassamigamahisavanaradibhutopi, i. hatthiassamigamahisavanaradibhutopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Dalhasamadanoti thiraggahano. Kusalesu dhammesuti dasakusalakammapathesu. Avatthitasamadanoti niccalaggahano anivattitaggahano. Mahasattassa hi akusalakammato aggim patva kukkutapattam viya cittam patikuttati, kusalam patva vitanam viya pasariyati. Tasma dalhasamadano hoti anivattitasamadano. Na sakka kenaci samanena va brahmanena va devena va marena va brahmuna va kusalasamadanam visajjapetum. Tatrimani vatthuni:- pubbe kira mahapuriso kalandakayoniyam nibbatti. Atha deve vutthe ogho agantva kulavakam gahetva samuddameva pavesesi. Mahapuriso "puttake niharissami"ti nanguttham temetva temetva samuddato udakam bahi khipati. 1- Sattame divase sakko avajjitva tattha agamma "kim karosi"ti pucchi. So tassa arocesi. Sakko mahasamuddato udakassa dunniharaniyabhavam kathesi. Bodhisatto tadisena kusitena saddhim kathetumpi na vattati. "ma idha tittha"ti apasadeti. 2- Sakko "anomapurisena gahitaggahanam na sakka visajjapetun"ti tuttho tassa puttake anetva adasi. Mahajanakakalepi mahasamuddam taramano "kasma mahasamuddam tarasi"ti devataya puttho "param gantva kulasantake ratthe rajjam gahetva danam datum tarami"ti aha. Tato devataya "ayam mahasamuddo gambhiro ceva puthulo ca, kada nam tarissati"ti vutte 3- so aha "taveso mahasamuddasadiso, mayham pana ajjhasayam agamma khuddakamatika viya khayati. Tvamyeva mam dakkhissasi samuddam taritva samuddaparato dhanam aharitva kulasantake ratthe 4- rajjam gahetva danam dadamanan"ti. Devata "anomapurisena gahitaggahanam na sakka visajjapetun"ti bodhisattam alingitva haritva uyyane nipajjapesi. So chattam ussapetva divase divase pancasatasahassapariccagam katva aparabhage nikkhamma pabbajito. Evam mahasatto na sakka kenaci samanena va .pe. Brahmuna va @Footnote: 1 cha.Ma. khipi 2 cha.Ma. apasaresi, i, apasadesi @3 Si. puttho 4 cha.Ma. rattheti na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Kusalasamadanam visajjapetum. Tena vuttam "dalhasamadano ahosi kusalesu dhammesu avatthitasamadano"ti 1-. Idani yesu kusalesu dhammesu avatthitasamadano, 1- ahosi te dassetum kayasucaritetiadimaha. Danasamvibhageti ettha ca danameva diyyanavasena danam, samvibhagakaranavasena samvibhago. Silasamadaneti pancasilaatthasiladasasilacatuparisuddhisila- puranakale. Uposathupavaseti catuddasikadibhedassa uposathassa upavasanakale. Matteyyatati matuya katabbavatte. Sesapadesupi eseva nayo. Annatarannataresu cati annesu ca annesu ca evarupesu. Adhikusalesuti ettha atthi kusala, atthi adhikusala. Sabbepi kamavacarakusala kusala nama, rupavacara adhikusala. Ubhopi te kusala nama, arupavacara adhikusala. Sabbepi te kusala nama, savakaparamipatilabhapaccaya kusala adhikusala. Tepi kusala nama, paccekabodhilabhapaccaya kusala adhikusala. Tepi kusala nama, sabbannutanana- patilabhapaccaya pana kusala idha "adhikusala"ti adhippeta. Tesu adhikusalesu dhammesu dalhasamadano ahosi avatthitasamadano. 1- Katatta upacitattati ettha sakimpi katam katameva, abhinhakaranena pana upacitam hoti. Ussannattati pindikatam rasikatam kammam ussannanti vuccati. Tasma "ussannatta"ti vadanto maya katassa kammassa cakkavalam atisambadham bhavaggam atinicam, evam me ussannam kammanti dasseti. Vipulattati appamanatta. Imina "anantam appamanam maya katam kamman"ti dasseti. Adhigganhatiti adhibhavati, annehi devehi atirekam labhatiti attho. Patilabhatiti adhigacchati. Sabbavantehi padatalehiti idam "samam padam bhumiyam nikkhipati"ti etassa vittharavacanam. Tattha sabbavantehiti sabbapadesavantehi, na ekena padesena pathamam phusati, na ekena paccha, sabbeheva padatalehi samam phusati, samam uddharati. Sacepi hi tathagato "anekasataporisam narakam akkamissami"ti padam @Footnote: 1.-1-1 cha.Ma. avatthitasamadano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Abhiharati 1- niharati. 1- Tavadeva ninnatthanam vatapurita viya kammarabhasta unnamitva pathavisamam hoti. Unnatam thanampi anto pavisati. "dure akkamissami"ti padam 2- abhiniharantassa sineruppamanopi pabbato suseditavettankuro viya onamitva padasamipam agacchati. Tathahissa yamakapatihariyam katva "yugandharapabbatam akkamissami"ti pade abhinihate pabbato onamitva padasamipam agato. Sopi tam akkamitva dutiyapadena tavatimsabhavanam akkami. Na hi cakkalakkhanena patitthatabbatthanam visamam bhavitum sakkoti. Khanu va kantako va sakkhara va kathala va uccarapassavakhelasinghanikadini va purimataram va apagacchanti, tattha tattheva va pathavim pavisanti. Tathagatassa hi silatejena punnatejena dhammatejena dasannam paraminam anubhavena ayam mahapathavi sama mudupupphabhikinna hoti. [202] Sagarapariyantanti sagarasimam. Na hi tassa rajjam karentassa antara rukkho va pabbato va nadi va sima hoti mahasamuddova sima. Tena vuttam "sagarapariyantan"ti. Akhilamanimittamakantakanti niccoram. Cora hi kharasamphassatthena khila, upaddavapaccayatthena nimitta, vijjhanatthena kantakati vuccanti. Iddhanti samiddham. Phitanti sabbasampattiya phaliphullam. Khemanti nibbhayam. Sivanti nirupaddavam. Nirabbudanti coraabbudarahitam, 3- gumbagumbam hutva carantehi corehi virahitanti attho. Akkhambhiyoti 4- avikkhambhiyo. Na nam koci thanato caletum sakkoti. Paccatthikenati patipakkham icchantena. Paccamittenati pativiruddhena amittena. Ubhayampetam sapattavevacanam. Abbhantarehiti anto utthitehi ragadihi. Bahirehiti samanadihi. Tatha hi nam bahira devadattakokalikadayo samanapi sonadandakutadandadayo brahmanapi sakkasadisa devatapi satta vassani anubandhamano maropi bakadayo brahmanopi vikkhambhitum nasakkhimsu. @Footnote: 1 cha.Ma., i. abhiniharati 2 cha.Ma., i. padanti na dissati @3 cha.Ma. abbudavirahitam, i. abbudarahitam 4 Si., i. avikkhambhiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Ettavata bhagavata kammanca kammasarikkhakanca lakkhananca lakkhananisamso ca vutto hoti. Kammam nama satasahassakappadhikani cattari asankheyyani dalhaviriyena hutva katakammam. Kammasarikkhakam nama dalhena katakammabhavam 1- sadevako loko janatuti nibbattam 2- supatitthitapadamahapurisalakkhanam. Lakkhanam nama supatitthitapadata. Lakkhananisamso nama paccatthikehi avikkhambhaniyata. [203] Tatthetam vuccatiti tattha vutte kammadibhede aparampi idam vuccati, gathabandham sandhaya vuttam. Eta pana gatha poranakatthera "anandattherena thapita vannanagatha"ti vatva gata. Aparabhage thera "ekapadiko atthuddharo"ti ahamsu. Tattha sacceti vacisacce. Dhammeti dasakusalakammapathadhamme. Dameti indriyadamane. Samyameti silasamyame. "soceyyasilalayuposathesu ca"ti ettha kayasoceyyadi tividham soceyyam. Alayabhutam silameva silalayo. Uposathakammam uposatho. Ahimsayati avihimsaya. Samattamacariti 3- sakalamacari. Anuvabhiti anubhavi. Veyyanjanikati lakkhanapathaka. Parabhibhuti pare abhibhavanasamattho. Sattubhiti sapattehi akkhambhiyo hoti. Na so gacchati jatu khambhananti so ekamseneva aggapuggalo vikkhambhetabbatam na gacchati. Esa hi tassa dhammatati tassa hi esa dhammata ayam sabhavo. Padatalacakkalakkhanavannana (2) [204] Ubbegauttasabhayanti ubbegabhayanceva uttasabhayanca. Tattha corato va rajato va paccatthiasthikato va vilopanabandhanadinissayabhayam ubbego nama, tammuhuttikam candahatthiassadini va ahiyakkhadayo va paticca @Footnote: 1 cha.Ma., i. katabhavam 2 cha.Ma., i. nibbattanti na dissati @3 ka. samantamacari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Lomahamsanakaram bhayam uttasabhayam nama. Tam sabbam apanudita vupasamita. Samvidhatati samvidahita. Katham samvidahati? ataviyam sasankatthanesu danasalam karetva tattha agate bhojetva manusse datva ativaheti. Tam thanam pavisitum asakkontanam manusse pesetva paveseti. Nagaradisupi tesu tesu thanesu arakkham thapeti, evam samvidahati. Saparivaranca danam adasiti annapanadi dasavidham danavatthu. Tattha annanti yagubhattam. Tam dento 1- na dvare thapetva adasi, athakho antonivesane haritupalitte thane laja ceva pupphani ca vikiritva asanam pannapetva vitanam bandhitva gandhadhupadihi sakkaram katva bhikkhusamgham nisidapetva yagum adasi. Yagum dento ca sabyanjanam adasi. Yagupanavasane pade dhovitva telena makkhetva nanappakarakam anantam khajjakam datva pariyosane anekasupam anekabyanjanam panitabhojanam adasi. Panam dento ambapanadiatthavidhapanam adasi, tampi yagubhattam datva. Vattham dento na suddhavatthameva adasi, ekapatadupatadipahonakam pana vattham 2- datva sucimpi adasi, suttampi adasi, suttampi vattesi, sucikaranatthane bhikkhunam asanani yagubhattam padamakkhanam pitthimakkhanam rajanam pandupalasam rajanadonikam antamaso civararajanakampi kappiyakarakampi adasi. Yananti upahanam. Tam dentopi 3- upahanatthavikam upahanadandakam makkhanatelam hettha vuttani ca annadini tasseva parivaram katva adasi. Malam dentopi na suddhamalameva adasi, athakho nam gandhehi missetva hetthimani cattari tasseva parivaram katva adasi. Bodhicetiyaasanapotthakadipujanatthaya ceva cetiyagharadhupanatthaya ca gandham dentopi na suddhagandhameva adasi, gandhapimsanakanisadaya ceva pakkhipanakabhajanena ca saddhim hetthimani panca tassa parivaram katva adasi. Cetiyapujadinam atthaya haritalamanosilacinapitthadivilepanam dentopi na suddhavilepanameva adasi, vilepanabhajanena saddhim hetthimani cha tassa parivaram katva adasi. Seyyati mancapitham. Tam dentopi na @Footnote: 1 cha.Ma., i. dadanto 2 cha.Ma. vatthanti na dissati 3 cha.Ma. dadento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Suddhamancapithameva adasi. Kojavakambalapaccattharanamancapatipadakehi saddhim antamaso makunasodhanadandakam 1- hetthimani ca satta tassa parivaram katva adasi. Avasatham dentopi na gehamattameva adasi, athakho nam malakammalatakammapatimanditam supannattamancapitham karetva hetthimani attha tassa parivaram katva adasi. Padipeyyanti padipatelam. Tam dento cetiyangane bodhiyangane dhammassavanagge vasanagehe potthakavacanatthane ca 2- imima dipam jalapethati na suddhatelameva adasi, vattikapallakatelabhajanadihi saddhim hetthimani nava tasseva parivaram katva adasi. Suvibhattantaraniti suvibhattaantarani. Rajanoti abhisitta khattiya. Bhogikati bhojaka. Kumarati rajakumaRa. Idha kammam nama saparivaradanam. Kammasarikkhakam nama saparivaram katva danam adasiti imina karanena sadevako loko janatuti nibbattam cakkalakkhanam. Lakkhanam nama tadeva cakkalakkhanam. Anisamso mahaparivarata. [205] Tatthetam vuccatiti ima tadatthaparidipana gatha vuccanti. Duvidha hi gatha hoti 3- tadatthaparidipana visesatthaparidipana ca. Tattha paliyam agatameva attham paridipayamana 4- tadatthaparidipana nama. Paliyam anagatam paridipayamana visesatthaparidipana nama. Ima pana tadatthaparidipana. Tattha pureti pubbe. Puratthati tasseva vevacanam. Purimasu jatisuti imissa jatiya pubbe katakammapatikkhepadipanam. Ubbegauttasabhayapanudanoti ubbegabhayassa ceva uttasabhayassa ca apanudano. Ussukoti adhimutato. Satapunnalakkhananti satena satena punnakammena nibbattam ekekalakkhanam. Evam sante yo koci buddho bhaveyyati na rocayimsu, anantesu pana cakkavalesu sabbe satta ekekam kammam satakkhattum kareyyum, ettakehi janehi katakammam bodhisatto ekova ekekam satagunam katva nibbatto. Tasma "satapunnalakkhano"ti imamattham rocayimsu. Manussasurasakkarakkhasati manussa ca asura ca sakka ca rakkhasa ca. @Footnote: 1 cha.Ma. mangulasodhanadandakam, i. makulasodhanadandake 2 cha.ma, i. casaddo na dissati @3 cha.Ma. honti 4 cha.Ma. paridipana, i. paridipiyamana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Ayatapanhitaditilakkhanavannana (3-5) [206] Antarati patisandhito sarasacutiya antaRa. 1- Idha kammam nama panatipata pativirati. 2- Kammasarikkhakam nama panatipatam karonta padasaddasavanabhaya aggaggapadehi akkamanta gantva param ghatenti. 3- Atha te imina karanena tesam tam kammam jano janatuti antovankapada va bahivankapada va ukkutikapada va aggakonda va panhikonda va bhavanti. Aggaggapadehi gantva parassa amaritabhavam pana tathagatassa sadevako loko imina karanena janatuti ayatapanhimahapurisalakkhanam nibbattati. Tatha param ghatenta unnatakayena gacchanta anne passissantiti onata gantva param ghatenti. Atha te evamime gantva param ghatayimsuti nesantam kammam imina karanena paro janatuti khujja va vamanaka 4- va pithasappi va bhavanti. Tathagatassa pana evam gantva paresam aghatitabhavam imina karanena sadevako loko janatuti brahmujugattamahapurisalakkhanam nibbattati. Tatha param ghatenta avudham va muggaram va ganhitva mutthikatahattha param ghatenti. Te evam tesam parassa ghatitabhavam imina karanena jano janatuti rassanguli va rassahattha va vankanguli va phanahatthaka va bhavanti. Tathagatassa pana evam paresam aghatitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti dighangulimahapurisalakkhanam nibbattati. Idamettha kammasarikkhakam. Idameva pana lakkhanattayam lakkhanam nama. Dighayukabhavo lakkhananisamso. [207] Maranavadhabhayamattanoti ettha maranasankhato vadho maranavadhato, 5- maranavadhato bhayam maranavadhabhayam, tam attano janitva. Pativirato param maranayati yatha mayham maranato bhayam mama jivitam piyam, evam paresampiti natva param maranato pativirato ahosi. Sucaritenati sucinnena. Saggamagamasiti saggam gato. @Footnote: 1 cha.Ma., i. antare 2 cha.Ma., i. virati @3. cha.Ma., patenti 4 cha.Ma., i. vamana 5 cha.Ma. marajhavadho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Caviya punaridhagatoti cavitva puna idhagato. Dighapasanhikoti dighapanhiko. Brahmava sujuti brahma viya sutthu uju. Subhujoti sundarabhujo. Susuti mahallakakalepi tarunaruPo. Susanthitoti susanthanasampanno mudutalunanguliyassati mudu taluna ca anguliyo assa. Tibhiti tihi. Purisavaraggalakkhanehiti purisavarassa aggalakkhanehi. Cirayapanayati 1- ciram yapanaya, dighayukabhavaya. Ciram yapetiti ciram yapeti. Cirataram pabbajati yadi tato hiti yadi tato hi cirataram yapeti yadi pabbajatiti attho. Yapayati ca vasiddhibhavanayati vasippatto hutva iddhibhavanaya yapeti. Sattussadatalalakkhanavannana (6) [208] Rasitananti rasasampannanam. "khadaniyanan"tiadisu khadaniyani nama pitthakhajjakadini. Bhojaniyananti 2- panca bhojanani. Sayaniyananti 3- sayitabbani sappinavanitadini. Lehaniyananti 4- nillehitabbani pitthapayasadini. Panananti 5- attha panakani. Idha kammam nama kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani dinnam idam panitabhojanadanam. Kammasarikkhakam nama lukhabhojane kucchigate lohitam sussati, mamsam milayati. Tasma lukhadayaka satta imina karanena tesam lukhabhojanassa dinnabhavam jano janatuti appamamsa appalohita manussapeta viya dullabhannapana bhavanti. Panitabhojane pana kucchigate mamsalohitam vaddhati, paripunnakaya pasadika abhirupa dassaniya honti. Tasma tathagatassa digharattam panitabhojanadayakattam sadevako loko imina karanena janatuti sattussadamahapurisalakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama sattussadalakkhanameva. Panitalabhita anisamso. @Footnote: 1 cha.Ma., cirayapanayati 2 cha.Ma., i. bhojaniyani @3 cha.Ma., i. sayaniyani 4 cha.Ma., i. lehaniyani 5 cha.Ma., panani, i. panani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

[209] Khajjabhojjamatha leyyasayiyanti khajjakanca bhojananca lehaniyanca sayaniyanca. Uttamaggarasadayakoti uttamo aggarasadayako, uttamanam va aggarasanam dayako. Satta cussadeti satta ca ussade. Tadatthajotakanti khajjabhojjadijotakam, tesam labhasamvattanikanti attho. Pabbajjampi cati pabbajamanopi ca. Tadadhigacchatiti tam adhigacchati. Labhiruttamanti labhi uttamam. Karacaranamudujalatalakkhanavannana (7-8) [210] Danenatiadisu ekacco daneneva sanganhitabbo hoti, tam danena sangahesi. Pabbajitanam pabbajitaparikkharam, gihinam gihiparikkharam adasi. Peyyavajjenati ekacco hi "ayam databbam danam nama deti, ekena pana vacanena sabbam makkhetva naseti, kim etassa danan"ti vatta hoti. Ekacco "ayam kincapi danam na deti, kathento pana telena viya makkheti. Eso detu va ma va, vacanameva tassa sahassam agghati"ti vatva hoti. Evarupo puggalo danam na paccasimsati, 1- piyavacanameva paccasimsati. Tam piyavacanena sangahesi. Atthacariyayati atthasamvaddhanakathaya. Ekacco hi neva danam, na piyavacanam paccasimsati. Attano hitakatham 2- vaddhikameva paccasimsati. Evarupam puggalam "idante katabbam, idam te na katabbam. Evarupo puggalo sevitabbo, evarupo puggalo na sevitabbo"ti evam atthacariyaya sangahesi. Samanattatayati samanasukhadukkhabhavena. Ekacco hi danadisu ekampi na paccasimsati, ekasane nisajjam, ekapallanke sayanam, ekato bhojananti evam samanasukhadukkhatam paccasimsati. Tattha jatiya hino bhogena adhiko dussangaho hoti. Na hi sakka tena saddhim ekaparibhogam 3- katum, tatha akariyamane ca @Footnote: 1 cha.Ma. paccasisati evamuparipi 2 Si. hitakatam 3 cha.Ma. ekaparibhogo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

So kujjhati. Bhogena hino jatiya adhikopi dussangaho hoti. So hi "aham jatima"ti bhogasampannena saddhim ekaparibhogam na icchati, tasmim kariyamane 1- kujjhati. Ubhohipi hino pana susangaho hoti. Na hi so itarena saddhim ekaparibhogam icchati, na akariyamane ca kujjhati. Ubhohi sadisopi susangahoyeva. Bhikkhusu dussilo dussangaho hoti. Na hi sakka tena saddhim ekaparibhogam katum, tatha akariyamaneva kujjhati. Silava susangaho hoti. Silava hi kariyamanepi 2- akariyamanepi na kujjhati. Annam attana saddhim paribhogam akarontampi na papakena cittena passati. Paribhogopi tena saddhim sukaro hoti. Tasma evarupam puggalam evam samanattataya sangahesi. Susangahitassa hontiti susangahita assa honti. Detu va ma va detu, karotu va ma va karotu, susangahitava honti, na bhijjanti. "yadassa databbam hoti, tada deti. Idani manne natthi, tena na deti. Kim mayam dadamanameva upatthahama, mayam adadantam 3- akarontam na upatthahama"ti evam cintenti. Idha kammam nama digharattam katam danadisangahakammam. Kammasarikkhakam nama yo evam asangahako hoti, so imina karanenassa asangahakabhavam jano janatuti idha 4- thaddhahatthapado ceva hoti, visamatthitasseva 5- lakkhano ca. Tathagatassa pana digharattam sangahakabhavam sadevako loko imina karanena janatuti imani dve lakkhanani nibbattanti. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Susangahitaparijanata anisamso. [211] Kariyati karitva. Cariyati caritva. Anavamatenati anavannatena. "anamadena"tipi 6- patho, na appamadena na dinnena na vambhitenati 7- attho. @Footnote: 1 cha.Ma. akariyamane 2 cha.Ma. adiyamanepi 3 cha.Ma., i. adentam @4 cha.Ma., i. idha saddo na dissati 5 cha.Ma. visamatthitavayavalakkhano 6 Si. anapava @dematipi 7 cha.Ma. i. gabbhitenati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Caviyati. Cavitva. Atirucirasuvaggudassaneyyanti atiruciranca supasadikam suvagganca 1- sutthu chekam dassaneyyanca datthabbayuttam. Susu kumaroti sutthu sukumaro. Parijanassa voti parijano assa vo vacanakaro. Vidheyyoti kattabbakattabbesu yatharucim vidhetabbo. 2- Mahimanti mahim imam. Piyavadu hitasukhatam jigimsamanoti piyavado hutva hitanca sukhanca pariyesamano. Vacanapatikarassabhippasannati vacanapatikara assa abhippasanna. Dhammanudhammanti dhammanca anudhammanca. Ussankhapadauddhaggalomatalakkhanavannana (9-10) [212] Atthupasahitanti idhalokaparalokatthanissitam. Dhammupasanhitanti dasakusalakammapathanissitam. Bahujanam nidassesiti 3- bahujanassa nidassanakatham 4- kathesi. Paninanti sattanam. "aggo"tiadini sabbani annamannavevacanani. Idha kammam nama digharattam bhasita uddhangamaniya atthupasanhita vaca. Kammasarikkhakam nama yo evarupam uggatavacam na bhasati, so imina karanena uggatavacaya abhasamanam jano janatuti adhosankhapado 5- ca hoti adhonatalomo 6- ca. Tathagatassa pana digharattam evarupaya uggatavacaya bhasitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti ussankhapadalakkhananca uddhaggalomalakkhananca nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Uttamabhavo anisamso. [213] Erayanti bhananto. Bahujanam nidamsayiti bahujanassa hitam dasseti. Dhammayaganti dhammadanayannam. Ubbhamuppatitalomava sasoti so esa uddhaggatalomava hoti. Padaganthirahuti padagoppaka ahesum. Sadhusanthitati sutthu santhita. @Footnote: 1 cha.Ma. suvaggu ca. i. suvaggunca 2 cha.Ma., i. yatharuci vidhatabbo 3 cha.Ma., i. @nidamsesi 4 cha.Ma., i. nidamsanakatham 5 Si. adhogatasankhapado 6 Si. adhogatalomo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Mamsalohitacitati mamsena ceva lohitena ca acita. Tacotthatati tacena pariyonaddha niggulha. Vajatiti gacchati. Anomanikkamoti anomavihari setthavihari. Enijanghalakkhanavannana (11) [214] Sippam vatiadisu sippam nama dvepi sippani hinanca sippam ukkatthanca sippam. Hinam nama sippam nalakarasippam kumbhakarasippam pesakarasippam nhanasippam. Ukkattham nama sippam lekha muddhaganana. Vijjanti 1- ahivijjadi anekavidha. Carananti pancasilam dasasilam patimokkhasamvarasilam. Kammanti kammassakatajananapanna. Kiliseyyunti kilameyyum. Antevasikavattam nama dukkham, tam nesam ma ciram ahositi cintesi. Rajarahaniti ranno anurupani hatthiassadini, taniyeva ranno senaya angabhutatta rajanganiti vuccanti, rajupabhoganiti ranno upabhogaparibhogabhandani, tani ceva sattaratanani ca. Rajanucchavikaniti ranno anucchavikani. Tesamyeva sabbesam idam gahanam. Samanarahaniti samananam anurupani ticivaradini. 2- Samananganiti samananam kotthasabhuta catasso parisa. Samanupabhoganiti samananam upabhogaparikkhaRa. Samananucchavikaniti tesamyeva adhivacanam. Idha pana kammam nama digharattam sakkaccam sippadivacanam. Kammasarikkhakam nama yo evam sakkaccam sippam avacento antevasike ukkutikasanajanghapesanikadihi kilameti, tassa janghamamsam likhitva patitam viya hoti. Tathagatassa pana sakkaccam vacitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti anupubbauggatavattitam enijanghalakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanam. Anucchavikalabhita anisamso. [215] Yadupaghatayati yam sippam kassaci upaghataya na hoti. Kilissatiti kilamissati. Sukhumattacotthatati sukhamatacena pariyonaddha. Kim pana @Footnote: 1 cha.Ma. i. vijja 2 cha.Ma., i. civaradini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Annena kammena annam lakkhanam nibbattatiti. Na nibbattati, yam pana nibbattati, tam anubyanjanam hoti, tasma idha vuttam. Sukhumacchavilakkhanavannana (12) [216] Samanam vati samitapapatthena samanam. Brahmanam vati bahitapapatthena brahmanam. Mahapannotiadisu mahapannadihi samannagato hotiti attho. Tatridam mahapannadinam nanattam. Tattha 1- katama mahapanna? mahante silakkhandhe parigganhatiti Mahapanna, mahante samadhikkhandhe pannakkhandhe vimuttikkhandhe vimuttananadassanakkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahantani thanathanani mahanta viharasamapattiyo mahantani ariyasaccani mahante satipatthane sammappadhane iddhipade mahantani indriyani balani bojjhangani 2- mahante ariyamagge mahantani samannaphalani mahanta abhinnayo mahantam paramattham nibbanam parigganhatiti mahapanna. Katama puthupanna? puthunanakkhandhesu nanam pavattatiti puthupanna. Puthunanadhatusu puthunanaayatanesu puthunanapaticcasamuppadesu puthunanasunnata- manupalabbhesu puthunanaatthesu dhammesu niruttisu patibhanesu. Puthunanasilakkhandhesu puthunanasamadhipannavimuttivimuttinanadassanakkhandhesu puthunanathanathanesu puthunanaviharasamapattisu puthunanaariyasaccesu puthunanasatipatthanesu sammappadhanesu iddhipadesu indriyesu balesu bojjhangesu puthunanaariyamaggesu samannaphalesu abhinnasu puthujjanasadharane dhamme samatikkamma paramatthe nibbane nanam pavattatiti puthupanna. @Footnote: 1 khu. patisambhida 665/570 (saya) 2 cha.Ma. bojjhange

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Katama 1- hasapanna? idhekacco hasabahulo vedabahulo tutthibahulo pamojjabahulo silam paripureti indriyasamvaram paripureti bhojane mattannutam jagariyanuyogam silakkhandham pannakkhandham vimuttikkhandham vimuttinanadassanakkhandham paripuretiti hasapanna. Hasabahulo vedabahulo tutthibahulo pamujjabahulo thanathanam pativijjhatiti hasapanna. Hasabahulo viharasamapattiyo paripuretiti hasapanna. Hasabahulo ariyasaccani pativijjhatiti hasapanna. Satipatthane sammappadhane iddhipade indriyani balani bojjhangani ariyamaggam bhavetiti hasapanna. Hasabahulo samannaphalani sacchikarotiti hasapanna. Abhinnayo pativijjhatiti hasapanna. Hasabahulo vedatutthipamojjabahulo paramattham nibbanam sacchikarotiti hasapanna. Katama javanapanna? yankinci rupam atitanagatapaccuppannam yandure Santike va, sabbantam rupam aniccato khippam javatiti javanapanna. Dukkhato khippam anattato khippam javatiti javanapanna. Yakaci vedana .pe. Yankinci vinnanam atitanagatapaccuppannam .pe. Sabbantam vinnanam aniccato dukkhato anattato khippam javatiti javanapanna. Cakkhum 2- .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam aniccato dukkhato anattato khippam javatiti javanapanna. Rupam atitanagatapaccuppannam aniccam khayatthena dukkham bhayatthena anatta asarakatthenati tulayitva tiretva 3- vibhavayitva vibhutam katva rupanirodhe nibbane khippam javatiti javanapanna. Vedana sanna sankhara vinnanam cakkhum .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam aniccam khayatthena .pe. Vibhutam katva jaramarananirodhe nibbane khippam javatiti javanapanna. Rupam atitanagatapaccuppannam aniccam sankhatam paticcasamuppannam khayadhammam vayadhammam viragadhammam nirodhadhammanti tulayitva tiretva vibhavayitva vibhutam katva rupanirodhe nibbane khippam javatiti javanapanna. Vedana sanna sankhara vinnanam. 4- Cakkhum .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam 5- aniccam @Footnote: 1 khu. patisambhida 458 2 cha.Ma. cakkhu evamuparipi 3 cha.Ma. tirayitva evamuparipi @4 cha.Ma., i. .pe. 5 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Sankhatam paticcasamuppannam khayadhammam vayadhammam viragadhammam nirodhadhammanti tulayitva tiretva vibhavayitva vibhutam katva jaramarananirodhe nibbane khippam javatiti javanapanna. Katama tikkhapanna? khippam kilese chindatiti tikkhapanna. Uppannam kamavitakkam nadhivaseti. Uppannam byapadavitakkam. Uppannam vihimsavitakkam. Uppannuppanne papake akusale dhamme uppannam ragam dosam moham kodham upanaham makkham palasam issam macchariyam mayam satheyyam thambham sarambham manam atimanam madam pamadam sabbe kilese sabbe duccarite sabbe abhisankhare sabbe bhavagamike 1- kamme nadhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangametiti tikkhapanna. Ekamhi asane cattaro ariyamagga cattari samannaphalani catasso patisambhidayo cha ca 2- abhinnayo adhigata honti sacchikata phusita 3- pannayati tikkhapanna. Katama nibbedhikapanna. Idhekacco sabbasankharesu ubbedhabahulo hoti utrasabahulo 4- ukkanthabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati sabbasankharesu, anibbiddhapubbam apadalitapubbam lobhakkhandham nibbijjhati padaletiti nibbedhikapanna. Anibbiddhapubbam apadalitapubbam dosakkhandham mohakkhandham kodham upanaham .pe. Sabbe bhagavamike kamme nibbijjhati padaletiti nibbedhikapannati. [217] Pabbajitam upasitati panditapabbajitam upasankamitva payirupasita. Atthantaroti yatha eke randhagavesino uparambhacittataya dosam abbhantaram karitva nisamayanti, evam anisametva attham abbhantaram katva atthayuttam katham nisamayi upadharayi. Patilabhagatenati patilabhatthaya gatena. Uppadanimittakovidati uppade ca nimitte ca cheka. Avecca dakkhatiti natva passissati. @Footnote: 1 cha.Ma., i. bhavagamikamme 2 cha.Ma., i. ca saddo na dissati @3 cha.Ma. phassita, i. passita 4 cha.Ma., i. uttasabahulo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Atthanusitthisu pariggahesu cati ye atthanusasanesu pariggaha atthanatthapariggahakani nanani, tesuti attho. Suvannavannalakkhanavannana (13) [218] Akkodhanoti na anagamimaggena kodhassa pahinatta, athakho sacepi me kodho uppajjeyya, khippameva nam pativinodeyyanti evam akodhavasikatta. Nabhisajjiti kutilakutilakanthako viya tattha tattha mammam tudanto viya na laggi. Na kuppi na byapajjitiadisu pubbuppattiko koPo. Tato balavataro byapado. Tato balavatara patitthiyana. Tam sabbam akaronto na kuppi na byapajji na patitthayi. Appaccayanti domanassam. Patvakasiti na kayavikarena va vacivikarena va pakatamakasi. Idha kammam nama digharattam akodhanata ceva sukhumattharanadidananca. Kammasarikkhakam nama kodhanassa hi chavivanno avilo hoti mukham duddasiyam vatthacchadanasadisanca mandanam nama natthi. Tasma yo kodhano ceva vatthacchadanananca adata, so imina karanenassa jano kodhanadibhavam janatuti dubbanno hoti dussanthano. Akodhanassa pana mukham virocati, chavivanno vippasidati. Satta hi catuhi karanehi pasadika honti amisadanena va vatthadanena va sammajjanena va akodhanataya va. Imina cattaripi karanani digharattam tathagatena kataneva. Tenassa imesam katabhavam sadevako loko imina karanena janatuti suvannavannam mahapurisalakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanam. Sukhumattharanadilabhita anisamso. [219] Abhivisajjiti abhivisajjesi. Mahimiva suro abhivassanti suro vuccati devo, mahapathavim abhivassanto devo viya. Suravarataroriva indoti suranam varataro indo viya. Apabbajjamicchanti apabbajjam gihibhavam icchanto. Mahatim mahinti mahantim pathavim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Acchadanavatthamokkhapapuranananti acchadanananceva vatthananca uttamapapuranananca. Panasoti vinaso. Kosohitavatthaguyhalakkhanavannana (14) [220] Matarampi puttena samaneta ahositi imam kammam rajje thitena 1- sakka katum. Tasma bodhisattopi rajjam karayamano antonagare catukkadisu catusu nagaradvaresu bahinagare catusu disasu imam kammam karothati manusse thapesi. Te mataram kuhim me putto puttam na passamiti vilapantim pariyesamanam disva ehi amma puttam dakkhasiti tam adaya gantva nhapetva bhojetva puttamassa pariyesitva dassenti. Esa nayo sabbattha. Idha kammam nama digharattam natinam samangibhavakaranam. Kammasarikkhakam nama natayo hi samangibhuta annamannassa vajjam paticchadenti. Kincapi hi te kalahakale kalaham karonti, ekassa pana dose uppanne annam janapetum na icchanti. Ayam nama ekassa dosoti vutte sabbe utthahitva kena dittham kena sutam, amhakam natisu evarupam katta nama natthiti. Tathagatena pana tam natisangaham karontena digharattam idam vajjapaticchadanakammam nama katam hoti. Athassa sadevako loko imina karanena evarupassa kammassa katabhavam janatuti kosohitavatthaguyhalakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanam. Pahutaputtata anisamso. [221] Vatthachadiyanti vatthena chadetabbam vatthaguyham. Amittatapanati amittapanam tapana. Gihissa pitijananati gihibhutassa sato pitijanana. @Footnote: 1 cha.Ma. patitthitena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Parimandalaanonamajannuparimasanalakkhanavannana (15-16) [222] Samam janatiti "ayam tarukkhasamo ayam pokkharasatisamo"ti evam tena tena samam janati. Samam janatiti sayam janati. Purisam janatiti "ayam setthasammato"ti purisam janati. Purisavisesam janatiti muggam masena samam akatva gunavisitthassa visesam janati. Ayamidamarahatiti ayam puriso idam nama danasakkaram 1- arahati. Purisavisesakaro pure ahositi purisavisesam natva karako ahosi. Yo yam arahati, tassevetam adasi. Yo hi kahapanarahassa addham deti, so parassa addham naseti. Yo dve kahapane deti, so attano kahapanam naseti. Tasma idam ubhayampi akatva yo yam arahati, tassa tadeva adasi. Saddhadhanantiadisu sampattipatilabhatthena saddhadinam dhanabhavo veditabbo. Idha kammam nama digharattam purisavisesam natva katam samasangahakammam. Kammasarikkhakam nama tadassa kammam sadevako loko imina karanena janatuti imani dve lakkhanani nibbattanti. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Dhanasampatti anisamso. [223] Tuliyati tulayitva. Pativicayati 2- vicinitva. 3- Mahajanasangahakanti mahajanasangaham. 4- Samekkhamanoti samam pekkhamano. Abhinipuna manujati atinipuna sukhumapanna lakkhanapathaka manussa. Bahuvividha gihinam arahaniti bahuvividhani gihinam anucchavikani patilabhati. Daharo susu kumaroti "ayam daharo kumaro patilabhissati"ti byakarimsu. 5- Mahipatissati ranno. Sihapubbaddhakayaditilakkhanavannana (17-19) [224] Yogakkhemakamoti yogato khemakamo. Pannayati kammassa katapannaya. Idha kammam nama mahajanassa atthakamata. Kammasarikkhakam nama tam @Footnote: 1 Si. danam sakkaram 2 Si. paviciya @3 cha.Ma. pativicinitva, i. pavicinitva 4 cha.Ma. mahajanasangahanam 5 cha.Ma. byakamsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Mahajanassa atthakamataya vaddhikameva paccasimsanabhavam 1- sadevako loko imina karanenassa janatuti imani samantaparipurani aparihinani tini lakkhanani nibbattanti. Lakkhanam nama idameva lakkhanattayam. Dhanadihi ceva saddhadihi ca aparihani anisamso. [225] Saddhayati okappanasaddhaya pasadanasaddhaya. Silenati pancasilena dasasilena. Sutenati pariyattisavanena. Buddhiyati etesam buddhiya, "kinti etehi vaddheyyun"ti evam cintesiti attho. Dhammenati lokiyadhammena. Bahuhi sadhubhiti annehipi bahuhi uttamagunehi. Asahanadhammatanti aparihanadhammam. 2- Rasaggasaggitalakkhanavannana (20) [226] Samabhivahiniyoti yatha tilaphalamattampi jivhagge thapitam sabbattha pharati, evam sama hutva vahanti. Idha kammam nama arogakaranam 3- kammam. Kammasarikkhakam nama paniadihi paharaladdhassa tattha tattha lohitam santhati, ganthi ganthi hutva anto ca pubbam ganhati, anto ca bhijjati, evam so bahurogo hoti. Tathagatena pana digharattam imam arogyakaranakammam 4- katam. Tadassa sadevako loko imina karanena janatuti arogyakaranam 5- rasaggasaggilakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanam. Appabadhata anisamso. [227] Maranavadhenati "etam maretha etam ghatetha"ti evam anattena maranavadhena. Ubbadhanayati bandhanagarappavesanena. Ojasati ujasati. Abhinilanettagopakhumalakkhanavannana (21-22) [228] Na ca visatanti kakkatako viya akkhini niharitva na kodhavasena pekkhita ahosi. Na ca visaviti 6- vankakkhikotiya pekkhitapi nahosi. @Footnote: 1 cha.Ma. paccasisitabhavam, i. paccasimsitabhavam 2 cha.Ma. aparihinadhammam, i. @asahanadhammam 3 cha.cha., i. avihethanakammam 4 Si. arogakaranam kammam @5 cha.Ma., i. arogyakaram 6 cha.Ma. visaci, si. i. visacitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Na ca pana vidheyyapekkhitati vidheyyapekkhita nama yo kujjhitva yada nam paro oloketi, tada nimmileti na oloketi, puna gacchantam kujjhitva oloketi, evarupo nahosi. "viteyyapekkhita"tipi 1- patho, ayamevattho. Ujum tatha pasatamujumanoti ujumano hutva ujupekkhita hoti, yatha ca uju, tatha pasatam vipulam vitthatam 2- pekkhita ahosi. 3- Piyadassanoti piyamanehi 4- passitabbo. Idha kammam nama digharattam mahajanassa piyacakkhuna olokanakammam. Kammasarikkhakam nama kujjhitva olokento kano viya kakakkhi viya hoti, vankakkhi pana avilakkhi ca hotiyeva. Pasannacittassa pana olokayato akkhinam pancavanno pasado pannayati. Tathagato ca tatha olokesi. Athassa tam digharattam piyacakkhuna olokitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti imani nettasampattikarani dve mahapurisalakkhanani nibbattanti. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Piyadassanata anisamso. [229] Abhiyoginoti lakkhanasatthe yutta. Unhisasisalakkhanavannana (23) [230] Bahujanapubbangamo ahositi bahujanassa pubbangamo ahosi ganajetthako. Tassa ditthanugatim anne apajjimsu. Idha kammam nama pubbangamata. Kammasarikkhakam nama yo pubbangamo hutva danadini kusalakammani karoti, so amankubhuto sisam ukkhipitva pitipamojjena paripunnasiso hoti, 4- vicarati, mahapuriso ca tatha 5- ahosi. 6- Tathagato ca tatha akasi. Athassa sadevako loko imina karanena idam pubbangamakammam janatuti unhisasisalakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanam. Mahajananuvattanata 7- anisamso. @Footnote: 1 cha.Ma. vineyyapekkhita 2 cha.Ma., vitthatam 3 cha.Ma. hoti @4 i. piyayamanehi 5 cha.Ma., i. hoti saddo na dissati @6 cha.Ma. i. tatha saddo na dissati 7 cha.Ma. i. hoti 8 Si. mahaparivarata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

[231] Bahujanam hessatiti bahujanassa bhavissati. Patibhogiyati veyyavaccakara, etassa bahu veyyavaccakara bhavissantiti attho. Abhiharanti tadati daharakaleyeva tada evam byakaronti. Patiharakanti veyyavaccakarabhavam. Visaviti cinnavaSi. Ekekalomatadilakkhanavannana (24-25) [232] Upavattatiti ajjhasayam anuvattati, idha kammam nama digharattam saccakathanam. Kammasarikkhakam nama digharattam advejjhakathaya parisuddhakathaya kathitabhavamassa sadevako loko imina karanena janatuti ekekalomalakkhananca unnalakkhanca nibbattati lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Mahajanassa ajjhasayanukulena anuvattanata anisamso. [233] Ekekalomupacitangavati ekekehi lomehi upacitasariro. Cattalisaaviraladantalakkhanavannana (26-27) [234] Abhejjaparisoti abhinditabbapariso. Idha kammam nama digharattam apisunavacaya kathanam. Kammasarikkhakam nama pisunavacassa kira samaggabhavam bhindato danta aparipunna ceva honti virala ca. Tathagatassa pana digharattam apisunavacatam sadevako loko imina karanena janatuti idam lakkhanadvayam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Abhejjaparisata anisamso. [235] Caturo dasati cattaro dasa cattalisam. Pahutajivhabrahmassaralakkhanavannana (28-29) [236] Adeyyavaco hotiti gahetabbavacano hoti. Idha kammam nama digharattam apharusavadita. Kammasarikkhakam nama ye pharusavaca honti, te imina karanena nesam jivham parivattetva parivattetva pharusavacaya kathitabhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Jano janatuti thaddhajivha va honti gulhajivha va dvijivha va mammana va. Ye pana jivham parivattetva parivattetva pharusavacam na vadanti, te thaddhajivha va 1- gulhajivha va dvijivha va na honti. Mudu nesam jivha hoti rattakambalavanna. Tasma tathagatassa digharattam jivham parivattetva parivattetva pharusaya vacaya akathitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti pahutajivhalakkhanam nibbattati. Pharusavacam kathentananca saddo bhijjati. Te saddabhedam katva pharusavacaya kathitabhavam jano janatuti chinnassara va honti bhinnassara va kakassara va. Ye pana sarabhedakaram pharusavacam na kathenti, tesam saddo madhuro ca hoti pemaniyo ca. Tasma tathagatassa digharattam saddabhedakaraya pharusavacaya akathitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti brahmassaralakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Adeyyavacata 2- anisamso. [237] Ubbadhakaranti akkosayuttatta abadhakarim. Bahujanappamaddananti bahujananam pamaddanim. Abalham giram so na bhani pharusanti ettha akaro parato bhanisaddena yojetabbo. Balhanti balham balavam atipharusam. Balham giram so na abhaniti ayamettha attho. Susamhitanti sutthu pemasahitam. Sakhilanti mudukam. Vacati vacayo. Kannasukhati kannasukhayo. "kannasukhan"tipi patho, yatha kannanam sukham hoti, evam erayatiti attho. Vedayithati vedayittha. Brahmassarattanti brahmassaratam. Bahuno bahunti bahujanassa bahum. "bahunam bahun"tipi patho, bahujananam bahunti attho. Sihahanulakkhanavannana (30) [238] Appadhamsiyo 3- hotiti gunato va thanato va dhamsetum cavetum asakkuneyyo. Idha kammam nama palapakathaya akathanam. Kammasarikkhakam @Footnote: 1 cha.Ma. va saddo na dissati 2 cha.Ma., i. adeyyavacanata @3 cha.Ma., i. appadhamsiko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Nama ye tam kathenti, te imina karanena nesam hanukam caletva caletva palapakathaya kathitabhavam jano janatuti antopavitthahanuka va vankahanuka va pabbharahanuka va honti. Tathagato pana tatha na kathesi. Tenassa hanukam caletva caletva digharattam palapakathaya akathitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti sihahanulakkhanam nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanam. Appadhamsikata anisamso. [239] Avikinnavacanabyappatho cati avikinnavacananam viya purimabodhisattanam vacanapatho 1- assati avikinnavacanabyappatho. Dvidugamavaratarahanuttamalatthati dvihi dvihi gacchatiti dvidugamo, dvihi dvihiti catuhi, catuppadanam varatarassa sihasseva hanubhavam alatthati attho. Manujadhipatiti manujanam adhipati. Tathattoti tathasabhavo. Samadantasusukkadathatalakkhanavannana (31-32) [240] Suciparivaroti parisuddhaparivaro. Idha kammam nama sammajivata. 2- Kammasarikkhakam nama yo visamena samkilitthajivena jivitam kappeti, tassa dantapi visama honti dathapi kilittha. Tathagatassa pana samena suddhajivena jivitam kappitabhavam sadevako loko imina karanena janatuti samadantalakkhananca susukkadathalakkhananca nibbattati. Lakkhanam nama idameva lakkhanadvayam. Suciparivarata anisamso. [241] Avassajiti pahasi. Tidivapuravarasamoti tidivapuravarena sakkena samo. Lapanajanti mukhajam, dantanti attho. Dijasamasukkasucisobhanadantoti dve vare jatatta dijanamaka sukka sucisobhana ca danta assati dijasamasukkasuci- sobhanadanto. Na ca janapadatudananti yo tassa cakkavalaparicchinno janapado, tassa annena tudanam pila va abadho va natthi. Hitampi ca bahujanasukhanca @Footnote: 1 Si. vacanam byappatho 2 Si., i. sammajivita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Carantiti bahu jana samanasukhadukkha hutva tasmim janapade annamannassa hitanceva sukhanca caranti. Vipapoti vigatapaPo. Vigatadarathakilamathoti vigatakayikadarathakilamatho. Malakhilakalikilesepanudebhiti ragadimalananceva ragadikhilananca 1- dosakalinanca sabbakilesananca apanudebhi. 2- Sesam sabbattha uttanatthamevati. Lakkhanasuttavannana nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 107-132. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=2689&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=2689&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=130              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=3182              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=3311              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=3311              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]