ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 54 : PALI ROMAN Vibhanga.A. (sammoha.)

                           3. Dhatuvibhanga
                       1. Suttantabhajaniyavannana
     [172] Idani tadanantare dhatuvibhange sabba dhatuyo chahi chahi
dhatuhi sankhipitva tihi chakkehi suttantabhajaniyam dassento cha dhatuyotiadimaha.
Tattha chati gananaparicchedo. Dhatuyoti paricchinnadhammanidassanam. Pathavidhatutiadisu
dhatvattho nama sabhavattho, sabhavattho nama sunnatattho, sunnatattho
nama nissattatthoti evam sabhavasunnatanissattatthena pathaviyeva dhatu pathavidhatu.
Apodhatuadisupi eseva nayo. Evamettha padasamasam viditva evamattho
veditabbo:- pathavidhatuti patitthanadhatu. Apodhatuti abandhanadhatu. Tejodhatuti
paripacanadhatu. Vayodhatuti vitthambhanadhatu. Akasadhatuti asamphutthadhatu.
Vinnanadhatuti vijananadhatu.
     [173] Pathavidhatudvayanti pathavidhatu dve ayam. Ayam pathavidhatu nama na
ekaeva, ajjhattikabahirabhedena pana dve dhatuyoevatyattho. Tenevaha "atthi
ajjhattika atthi bahira"ti. Tattha ajjhattikati sattasantanapariyapanna
niyakajjhatta. Bahirati sankharasantanapariyapanna anindriyabaddha. Ajjhattam
paccattanti ubhayampetam niyakajjhattadhivacanameva. Idani tam sabhavakarato dassetum
kakkhalantiadi vuttam. Tattha kakkhalanti thaddham. Kharigatanti pharusam. Kakkhalattanti
kakkhalabhavo. Kakkhalabhavoti kakkhalasabhavo. Ajjhattam upadinnanti niyakajjhattasankhatam
upadinnam. Upadinnam nama sariratthakam. Sariratthakam hi kammasamutthanam va hotu ma
va, tam sandhaya upadinnampi atthi anupadinnampi. Adinnaggahitaparamatthavasena
pana sabbampetam upadinnamevati dassetum "ajjhattam upadinnan"ti aha.
     Idani tameva pathavidhatum vatthuvasena dassetum seyyathidam kesa lomatiadi
vuttam. Tattha seyyathidanti nipato. Tassattho:- ya sa ajjhattika pathavidhatu, sa
katama. Yam va ajjhattam paccattam kakkhalam nama, tam katamanti. Kesa lomatiadi
tassa ajjhattikaya pathavidhatuya vatthuvasena pabhedadassanam. Idam vuttam hoti:- kesa
Nama ajjhatta upadinna sariratthaka kakkhalattalakkhana imasmim sarire
patiyekko kotthaso. Loma nama .pe. Karisam nama. Idha pana avuttampi
patisambhidamagge 1- paliarulham matthalungam aharitva matthalungam nama ajjhattam
upadinnam sariratthakam kakkhalattalakkhanam imasmim sarire patiyekko kotthaso.
Parato apodhatuadiniddese 2- pittadisupi eseva nayo.
     Imina kim dassitam hoti? dhatumanasikaro. Imasmim pana dhatumanasikare kammam
Katva vipassanam patthapetva uttamattham arahattam papunitukamena kim kattabbam?
Catuparisuddhisilam sodhetabbam. Silavato hi kammatthanabhavana ijjhati. Tassa sodhanavidhanam
visuddhimagge vuttanayeneva veditabbam. Visuddhasilena pana sile patitthaya dasa
pubbapalibodha chinditabba. Tesampi chindanavidhanam visuddhimagge vuttanayeneva
veditabbam. Chinnapalibodhena dhatumanasikarakammatthanam ugganhitabbam. Acariyenapi
dhatumanasikarakammatthanam ugganhapentena sattavidham uggahakosallam dasavidhanca
manasikarakosallam acikkhitabbam. Antevasikenapi acariyassa santike bahu vare
sajjhayam katva nijjatam pagunam kammatthanam katabbam. Vuttam hetam atthakathayam
"adikammikena bhikkhuna jaramarana muccitukamena sattahakarehi uggahakosallam
icchitababam, dasahakarehi manasikarakosallam icchitabban"ti.
     Tattha vacasa manasa vannato santhanato disato okasato paricchedatoti
imehi sattahakarehi imasmim dhatumanasikarakammatthane uggahakosallam icchitabbam.
Anupubbato natisighato natisanikato vikkhepapatibahanato pannattisamatikkamato
anupubbamuncanato sallakkhanato 3- tayo ca suttantati imehi dasahakarehi
manasikarakosallam icchitabbam. Tadubhayampi parato satipatthanavibhange avibhavissati.
     Evam uggahitakammatthanena pana visuddhimagge vutte attharasa senasanadose
vajjetva pancangasamannagate senasane vasantena attanapi pancahi padhaniyangehi
samannagatena pacchabhattam pindapatapatikkantena vivittokasagatena kammatthanam
manasikatabbam. Manasikarontena ca vannasanthanadisokasaparicchedavasena kesadisu
@Footnote: 1 khu. pati. 31/6/5 (sya)  2 cha.Ma. apodhatuadinam niddese  3 cha.Ma. lakkhanato
Ekekakotthasam manasikaritva avasane evam manasikaro pavattetabbo:- ime kesa
nama 1- sisakatahapalivethanacamme jata. Tattha yatha vammikamatthake jatesu
kunthatinesu na vammikamatthako janati "mayi kunthatinani jatani"ti, napi
kunthatineni jananti "mayam vammikamatthake jatani"ti, evameva na
silakatahapalivethanacammam janati "mayi kesa jata"ti, napi kesa jananti "mayam
silakatahapalivethanacamme jata"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma.
Iti kesa nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno
nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Loma sariravethanacamme jata. Tattha yatha sunnagamatthane jatesu
dabbatinesu na sunnagamatthanam janati "mayi dabbatinani jatani"ti, napi
dabbatinani jananti "mayam sunnagamatthane jatani"ti, evameva na sariravethanacammam
janati "mayi loma jata"ti, napi loma jananti "mayam sariravethanacamme
jata"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti loma nama
imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto thaddho
pathavidhatuti.
     Nakha angulinam aggesu jata. Tattha yatha kumarakesu dandakehi
madhukatthike vijjhitva kilantesu na dandaka jananti "amhesu madhukatthika
thapita"ti, napi madhukatthika jananti "mayam dandakesu thapita"ti, evameva na
anguliyo jananti "amhakam aggesu nakha jata"ti, napi nakha jananti
"mayam angulinam aggesu jata"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete
dhamma. Iti nakha nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Danta hanukatthikesu jata. Tattha yatha vaddhakihi pasanaudukkhalesu
kenacideva silesajatena bandhitva thipitathambhesu na udukkhalani jananti "amhesu
@Footnote: 1 visuddhimagge samadhiniddese oloketabbam
Thambha thita"ti, napi thambha jananti "mayam udukkhalesu thita"ti, evameva na
hanukatthika jananti "amhesu danta jata"ti, napi danta jananti "mayam
hanukatthikesu jata"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti
danta nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno
nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Taco sakalasariram pariyonaddhitva thito. Tattha yatha allagocammapariyonaddhaya
mahavinaya na mahavina janati "aham allagocammena pariyonaddha"ti, napi
allagocammam janati "maya mahavina pariyonaddha"ti, evameva na sariram
janati "aham tacena pariyonaddhan"ti, napi taco janati "maya sariram
pariyonaddhan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti taco
nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto
thaddho pathavidhatuti.
     Mamsam atthisanghatam anulimpitva thitam. Tattha yatha mahamattikaya littaya
bhittiya 1- na mahamattika janati "maya bhitti litta"ti napi bhitti janati
"aham mahamattikaya litta"ti, 1- evameva na atthisanghato janati "aham
navamamsapesisatappabhedena mamsena litto"ti, napi mamsam janati "maya atthisanghato
litto"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti mamsam nama
imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto
thaddho pathavidhatuti.
     Naharu 2- sarirabbhantare atthini abandhamana thita. Tattha yatha vallihi
vinaddhesu kuttadarusu na kuttadaruni jananti "mayam vallihi vinaddhani"ti,
napi valliyo jananti "amhehi kuttadaruni vinaddhani"ti, evameva na atthini
@Footnote: 1-1 cha.Ma. na bhitti janati "aham mahamattikaya litta"ti, napi
@mahamattika janati "maya mahabhitti litta"ti     2 cha.Ma. nharu
Jananti "mayam naharuhi abandhani"ti, napi naharu jananti "amhehi atthini
abandhani"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti naharu
nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto
thaddho pathavidhatuti.
     Atthisu panhikatthi gopphakatthim ukkhipitva thitam, gopphakatthi janghatthim
ukkhipitva thitam, janghatthi urutthim ukkhipitva thitam, urutthi katitthim
ukkhipitva thitam, katitthi pitthikantakam ukkhipitva thitam, pitthikantako
givatthim ukkhipitva thito, givatthi sisatthim ukkhipitva thitam, sisatthi
givatthike patitthitam, givatthi pitthikantake patitthitam, pitthikantako katitthimhi
patitthito, katitthi urutthike patitthitam, urutthi janghatthike patitthitam,
janghatthi gopphakatthike patitthitam, gopphakatthi panhikatthike patitthitam.
     Tattha yatha itthakadarugomayadisancayesu na hetthima jananti
"mayam uparime uparime ukkhipitva thita"ti, napi uparima uparima jananti "mayam
hetthimesu hetthimesu patitthita"ti, evameva na panhikatthi janati "aham gopphakatthim
ukkhipitva thitan"ti, na gopphakatthi janati "aham janghatthim ukkhipitva
thitan"ti, na janghatthi janati "aham urutthim ukkhipitva thitan"ti, na urutthi
janati "aham katitthim ukkhipitva thitan"ti, na katitthi janati "aham pitthikantakam
ukkhipitva thitan"ti, na pitthikantako janati "aham givatthim ukkhipitva
thito"ti, na givatthi janati "aham sisatthim ukkhipitva thitan"ti, na sisatthi janati
"aham givatthimhi patitthitan"ti, na givatthi janati "aham pitthikantake
patitthitan"ti, na pitthikantako janati "aham katitthimhi patitthito"ti, na katitthi
janati "aham urutthimhi patitthitan"ti, na urutthi janati "aham janghatthimhi
patitthitan"ti, na janghatthi janati "aham gopphakatthimhi patitthitan"ti, na
gopphakatthi janati "aham
Panhikatthimhi patitthitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma.
Iti atthi nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Atthiminjam tesam tesam atthinam abbhantare thitam. Tattha yatha velupabbadinam
anto pakkhittesu sinnavettaggadisu na velupabbadini jananti "amhesu
vettaggadini pakkhittani"ti, napi vettaggadini jananti "mayam velupabbadisu
thitani"ti, evameva na atthini jananti "amhakam anto atthiminjam thitan"ti, napi
atthiminjam janati "aham atthinam anto thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti atthiminjam nama imasmim sarire patiyekko
kotthaso acetano abyakato sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Vakkam galavatakato nikkhantena ekamuleneva 1- thokam gantva dvidha bhinnena
thulanaharuna vinibaddham hutva hadayamamsam parikkhipitva thitam. Tattha yatha
vantupanibaddhe ambaphaladvaye na vantam janati "maya ambaphaladvayam upanibaddhan"ti,
napi ambaphaladvayam janati "aham vantena upanibaddhan"ti, evameva na thulanaharu
janati "maya vakkam upanibaddhan"ti, napi vakkam janati "aham thulanaharuna
upanibaddhan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti vakkam
nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto
thaddho pathavidhatuti.
     Hadayam sarirabbhantare uratthipanjaramajjham nissaya thitam. Tattha yatha
jinnasandamanikapanjarabbhantaram nissaya thapitaya mamsapesiya na
jinnasandamanikapanjarabbhantaram janati "mam nissaya mamsapesi thapita"ti, napi mamsapesi
janati "aham jinnasandamanikapanjarabbhantaram nissaya thita"ti, evameva na uratthi
@Footnote: 1 cha.Ma. ekamulena
Panjarabbhantaram janati "mam nissaya hadayam thitan"ti, napi hadayam janati "aham
uratthipanjarabbhantaram nissaya thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti hadayam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano
abyakato sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Yakanam antosarire dvinnam thananam abbhantare dakkhinapassam nissaya thitam.
Tattha yatha ukkhalikapalapassamhi lagge yamakamamsapinde na ukkhalikapalapassam
janati "mayi yamakamamsapindo laggo"ti, napi  yamakamamsapindo janati "aham
ukkhalikapalapasse laggo"ti, evameva na thananam abbhantare dakkhinapassam janati
"mam nissaya yakanam thitan"ti, napi yakanam janati "aham thananam abbhantare
dakkhinapassam nissaya thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma.
Iti yakanam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Kilomakesu paticchannakilomakam hadayanca vakkanca parivaretva thitam.
Appaticchannakilomakam sakalasarire cammassa hetthato mamsam pariyonaddhitva thitam.
Tattha yatha pilotikapalivethite mamse na mamsam janati "aham pilotikaya palivethitan"ti,
napi pilotika janati "maya mamsam palivethitan"ti, evameva na vakkahadayani
sakalasarire mamsam ca janati "aham kilomakena paticchannan"ti, napi
kilomakam janati "maya vakkahadayani sakalasarire mamsam ca paticchannan"ti.
Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti kilomakam nama imasmim
sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto thaddho
pathavidhatuti.
     Pihakam hadayassa vamapasse udarapatalassa matthakapassam nissaya thitam. Tattha
yatha kotthakamatthakapassam nissaya thitaya gomayapindiya na kotthakamatthakapassam
janati "gomayapindi mam nissaya thita"ti, napi gomayapindi janati "aham
Kotthakamatthakapassam nissaya thita"ti, evameva na udarapatalassa matthakapassam
janati "pihakam mam nissaya thitan"ti. Napi pihakam janati "aham udarapatalassa
matthakapassam nissaya thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma.
Iti pihakam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Papphasam sarirabbhantare dvinnam thananamantare hadayanca yakananca
uparicchadetva 1- olambantam thitam. Tattha yatha jinnakotthabbhantare olambamane
sakunakulavake na jinnakotthabbhantaram janati "mayi sakunakulavako olambamano
thito"ti, napi sakunakulavako janati "aham jinnakotthabbhantare olambamano
thito"ti, evameva na sarirabbhantaram janati "mayi papphasam olambamanam thitan"ti,
napi papphasam janati "aham evarupe sarirabbhantare olambamanam thitan"ti.
Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti papphasam nama imasmim sarire
patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Antam galavatakato karisamaggapariyante sarirabbhantare thitam. Tattha yatha
lohitadonikaya obhujitva thapite chinnasisadhamanikalevare na lohitadonika janati
"mayi dhamanikalevaram thitan"ti, napi dhamanikalevaram janati "aham lohitadonikaya 2-
thitan"ti, evameva na sarirabbhantaram janati "mayi antam thitan"ti, napi antam
janati "aham sarirabbhantare thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti antam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano
abyakato sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Antagunam antantare ekavisati antabhoge bandhitva thitam. Tattha yatha
padapunchanarajjumandalakam sibbetva thitesu rajjukesu na padapunchanarajjumandalakam
janati "rajjuka mam sibbetva thita"ti, napi rajjuka jananti "mayam
padapunchanarajjumandalakam sibbetva thita"ti, evameva na antam janati
@Footnote: 1 Ma. paticchadetva     2 Si. lohitadoniyam
"antagunam mam abandhitva thitan"ti, napi antagunam janati "aham antam
abandhitva thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti
antagunam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Udariyam udare thitam asitapitakhayitasayitam. Tattha yatha suvanadoniyam thite
suvanavamathumhi na suvanadoni janati "mayi suvanavamathu thito"ti, napi suvanavamathu
janati "aham suvanadoniyam thito"ti, evameva na udaram janati "mayi udariyam
thitan"ti, napi udariyam janati "aham udare thitan"ti. Annamannam
abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti udariyam nama imasmim sarire patiyekko
kotthaso acetano abyakato sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Karisam pakkasayasankhate atthangulavelupabbasadise antapariyosane thitam.
Tattha yatha velupabbe omadditva pakkhittaya sanhapandumattikaya na velupabbam
janati "mayi pandumattika thita"ti, napi pandumattika janati "aham
velupabbe thita"ti, evameva na pakkasayo janati "mayi karisam thitan"ti, napi
karisam janati "aham pakkasaye thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti karisam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano
abyakato sunno nissatto thaddho pathavidhatuti.
     Matthalungam sisakatahabbhantare thitam. Tattha yatha puranalavukatahe pakkhittaya
pitthapindiya na lavukataham janati "mayi pitthapindi thita"ti, napi pitthapindi
janati "aham lavukatahe thita"ti, evameva na sisakatahabbhantaram janati "mayi
matthalungam thitan"ti, napi matthalungam janati "aham sisakatahabbhantare thitan"ti.
Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti matthalungam nama imasmim
sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto thaddho
pathavidhatuti.
     Yam va panannampiti imina apokotthasadisu tisu anugatam pathavidhatum
lakkhanavasena yevapanakam pathavim katva dasseti.
     Bahirapathavidhatuniddese ayoti kalaloham. Lohanti jatiloham vijatiloham
kittimaloham pisacalohanti catubbidham. Tattha ayo sajjhu 1- suvannam tipu sisam
tambaloham vekantakalohanti imani satta jatilohani nama. Naganasikaloham
vijatiloham nama. Kamsaloham vattaloham arakutanti tini kittimalohani nama. Morakkhakam
puthukam malinakam capalakam selakam atakam tallakam 2- dusilohanti attha pisacalohani
nama. Tesu panca jatilohani paliyam visum vuttaneva. Tambaloham vekantakalohanti 3-
imehi pana dvihi jatilohehi saddhim sesam sabbampi idha lohanti veditabbam.
     Tiputi setatipu. Sisanti kalatipu. Sajjhuti rajatam. Muttati samuddikamutta.
Maniti thapetva paliagate veluriyadayo seso jotirasadibhedo sabbopi mani.
Veluriyoti vamsavannamani. Sankhoti samuddikasankho. Silati kalasila pandusila
setasilatiadibheda sabbapi sila. Pavalanti pavalameva. Rajatanti kahapano.
Jatarupanti suvannam. Lohitangoti 4- rattamani. Masaragallanti kabaramani. Tinadisu
bahisara antamaso nalikeradayopi tinam nama. Antosaram antamaso darukhandampi
kattham nama. Sakkharati muggamattato yava mutthippamana marumba 5- sakkhara nama.
Muggamattato pana hettha valikati vuccati. Kathalati 6- yankinci kapalam. Bhumiti
pathavi. Pasanoti antomutthiyam asanthahanato patthaya hatthippamanam asampatto
pasano nama, hatthippamanato patthaya pana upari pabbato nama. Yam va panati
imina talatthinalikeraphaladibhedam sesam pathavim ganhati. Ya ca ajjhattika
pathavidhatu ya ca bahirati imina dvepi pathavidhatuyo kakkhalatthena lakkhanato
eka pathavidhatuevati dasseti.
@Footnote: 1 cha.Ma. sajjham    2 cha.Ma. bhallakam    3 cha.Ma. vekantakanti
@4 cha. lohitankoti   5 cha.Ma. marumpa     6 Ma. kathalam, cha. kathalam
     [174] Apodhatuniddesadisu hettha vuttanayeneva veditabbam. Apo
apogatantiadisu abandhanavasena aPo. Tadeva aposabhavangatatta 1- apogatam
nama. Sinehavasena sineho. 2- Soyeva sinehasabhavangatatta 3- sinehagatam nama.
Bandhanattam rupassati avinibbhogarupassa bandhanabhavo. Pittam semhantiadinipi
vannasanthanadisokasaparicchedavasena pariggahetva dhatuvaseneva manasikatabbani.
     Tatrayam nayo:- pittesu hi abaddhapittam jivitindriyapatibaddham sakalasariram
byapetva thitam. Baddhapittam pittakosake thitam. Tattha yatha puvam byapetva thite
tele na puvam janati "telam mam byapetva thitan"ti, napi telam janati "aham
puvam byapetva thitan"ti, evameva na sariram janati "abaddhapittam mam
byapetva thitan"ti, napi abaddhapittam janati "aham sariram byapetva thitan"ti.
Yatha ca vassodakena punne kosatakikosake na kosatakikosako janati "mayi
vassodakam thitan"ti, napi vassodakam janati "aham kosatakikosake thitan"ti,
evameva na pittakosako janati "mayi baddhapittam thitan"ti, napi baddhapittam
janati "aham pittakosake thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete
dhamma. Iti pittam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Semham ekapatthapurappamanam 4- udarapatale thitam. Tattha yatha uparisanjataphenupatalaya
candanikaya na candanika janati "mayi phenupatalam 5- thitan"ti,
napi phenupatalam janati "aham candanikaya thitan"ti, evameva na udarapatalam
janati "mayi semham thitan"ti, napi semham janati "aham udarapatale thitan"ti.
Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti semham nama imasmim
sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto yusabhuto
abandhanakaro apodhatuti.
@Footnote: 1 cha.Ma. apobhavam gatatta   2 cha.Ma. snehavasena sneho. evamuparipi
@3 cha.Ma. snehabhavam gatatta   4 Si. ekapattapurappamanam
@5 cha.Ma. phena.... evamuparipi
     Pubbo anibaddhokaso. Yattha yattheva khanukantakappaharanaaggijaladihi
abhihate sarirappadese lohitam santhahitva paccati, gandapilakadayo va uppajjanti,
tattha tattheva titthati. Tattha yatha pharasuppaharadivasena paggharitaniyyase rukkhe
na rukkhassa pharasuppaharadippadesa jananti "amhesu niyyaso thito"ti, napi
niyyaso janati "aham rukkhassa pharasuppaharadippadesesu thito"ti, evameva
na sarirassa khanukantakadihi abhihatappadesa jananti "amhesu pubbo thito"ti,
napi pubbo janati "aham tesu padesesu 1- thito"ti. Annamannam
abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti pubbo nama imasmim sarire patiyekko
kotthaso acetano abyakato sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro
apodhatuti.
     Lohitam 2- samsaranalohitam abaddhapittam viya sakalasariram byapetva thitam.
Sannicitalohitam yakanatthanassa hetthabhagam puretva ekapatthapuranamattam 3-
vakkahadayayakanapapphasani tementam thitam. Tattha samsaranalohite abaddhapittasadisova 4-
vinicchayo. Itaram pana yatha jajjarakapalatthe udake hettha leddukhandadini 5-
temayamane na leddukhandadini jananti "mayam udakena temiyamana 6- thita"ti,
napi udakam janati "aham leddukhandadini tememi"ti, evameva na yakanassa
hetthabhagatthanam vakkadini va jananti "mayam lohitam thitam, amhe va
temayamanam thitan"ti, napi lohitam janati "aham yakanassa hetthabhagam puretva
vakkadini temayamanam thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma
iti lohitam nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato
sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Sedo aggisantapadikalesu kesalomakupavivarani puretva titthati ceva
paggharati ca. Tattha yatha udaka abbulhamattesu bhisamulalakumudanalakalapesu na
@Footnote: 1 Si. khanukantakadihi abhihatesu    2 cha. lohitesu     3 cha.Ma. ekapatthapuranappamanam
@4 Si. abaddhapitte viya          5 cha.Ma....khandani   6 Ma. temayamana
Bhisadikalapavivarani jananti "amhehi udakam paggharati"ti, napi bhisadikalapavivarehi
paggharantam udakam janati "aham bhisadikalapavivarehi paggharami"ti, evameva na
kesalomakupavivarani jananti "amhehi sedo paggharati"ti, napi sedo janati
"aham kesalomakupavivarehi paggharami"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti sedo nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano
abyakato sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Medo thulassa sakalasariram pharitva kisassa janghamamsadini nissaya thito
patthinnasineho. Tattha yatha haliddipilotikapaticchanne mamsapunje na mamsapunjo
janati "mam nissaya haliddipilotika thita"ti, napi haliddipilotika janati
"aham mamsapunjam nissaya thita"ti, evameva na sakalasarire janghadisu va mamsam
janati "mam nissaya medo thito"ti, napi medo janati "aham sakalasarire
janghadisu va mamsam nissaya thito"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti medo nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano
abyakato sunno nissatto patthinnasineho patthinnayusabhuto abandhanakaro
apodhatuti.
     Assu yada sanjayati, tada akkhikupake puretva titthati va paggharati
va. Tattha yatha udakapunnesu tarunatalatthikupakesu na tarunatalatthikupaka
jananti "amhesu udakam thitana"ti, napi udakam janati "aham tarunatalatthikupakesu
thitan"ti, evameva na akkhikupaka jananti "amhesu assu thitan"ti, napi assu
janati "aham akkhikupakesu thitan"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti assu nama imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano
abyakato sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Vasa aggisantapadikale hatthatalahatthapitthipadatalapadapitthinasaputanalataamsakutesu
thitavilinasineho. Tattha yatha pakkhittatele acame na acamo janati
"mam telam ajjhottharitva thitan"ti, napi telam janati "aham acamam ajjhottharitva
thitan"ti, evameva na hatthataladippadeso janati "mam vasa ajjhottharitva
thita"ti, napi vasa janati "aham hatthataladippadese ajjhottharitva thita"ti.
Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti vasa nama imasmim sarire
patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto yusabhuto
abandhanakaro apodhatuti.
     Khelo tatharupe kheluppattipaccaye sati ubhohi kapolapassehi orohitva
jivhaya titthati. Tattha yatha abbhocchinnaudakanissande naditirakupake na kupatalam
janati "mayi udakam santitthati"ti, napi udakam janati "aham kupatale santitthami"ti,
evameva na jivhatalam janati "mayi ubhohi kapolapassehi orohitva khelo
thito"ti, napi khelo janati "aham ubhohi kapolapassehi orohitva jivhatale
thito"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti khelo nama
imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto
yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Singhanika yada sanjayati, tada nasapute puretva titthati va paggharati
va. Tattha yatha putidadhibharitaya sippikaya na sippika janati "mayi putidadhi
thitan"ti, napi putidadhi janati "aham sippikaya thitan"ti, evameva na nasaputa
jananti "amhesu singhanika thita"ti, napi singhanika janati "aham nasaputesu
thita"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti singhanika
imasmim sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto
yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Lasika atthikasandhinam abbhanjanakiccam sadhayamana asitisatasandhisu thita.
Tattha yatha telabbhanjite akkhe na akkho janati "mam telam abbhanjitva
thitan"ti, napi telam janati "aham akkham abbhanjitva thitan"ti, evameva na
Asitisatasandhiyo 1- jananti "lasika amhe abbhanjitva thita"ti, napi lasika janati
"aham asitisatasandhiyo abbhanjitva thita"ti. Annamannam abhogapaccavekkhanarahita
ete dhamma. Iti lasika nama imasmim sarire patiyekko kotthaso
acetano abyakato sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro apodhatuti.
     Muttam vatthissa abbhantare thitam. Tattha yatha candanikaya pakkhitte adhomukhe
ravanaghate na ravanaghato janati "mayi candanikaraso thito"ti, napi candanikaraso
janati "aham ravanaghate thito"ti, evameva na vatthi janati "mayi muttam
thitan"ti, napi muttam janati "aham vatthimhi thitan"ti. Annamannam
abhogapaccavekkhanarahita ete dhamma. Iti muttam nama imasmim sarire patiyekko
kotthaso acetano abyakato sunno nissatto yusabhuto abandhanakaro
apodhatuti. Yam va panati avasesesu tisu kotthasesu apodhatum sandhaya
vuttam.
     Bahiraapodhatuniddese mulam paticca nibbatto raso mularaso nama.
Khandharasadisupi eseva nayo. Khiradini pakataneva. Yatha pana bhesajjasikkhapade,
evamidha niyamo natthi, yankinci khiram khirameva. Sesesupi eseva nayo. Bhummaniti
avatadisu thitaudakani. Antalikkhaniti pathavim appattani vassodakani. Yam va
panati himodakakappavinasakaudakapathavisandharakaudakadini idha yevapanakatthanam
pavitthani.
     [175] Tejodhatuniddese tejanavasena tejo. Tejova tejobhavam gatatta
tejogatam. Usmati unhakaro. Usmava usmabhavam gatatta usmagatam. Usumanti
candausumam. Tadeva usumabhavam gatatta usumagatam. Yena cati yena ca 2- tejogatena
kuppitena. Santappatiti ayam kayo santappati, ekahikajaradibhavena usumajato
@Footnote: 1 cha.Ma....sandhayo. evamuparipi        2 cha.Ma. ca-saddo na dissati
Hoti. Yena ca jiriyatiti yena ca 1- ayam kayo jirayati, 2- indriyavekallatam
balaparikkhayam valitacapalitadibhavanca 3- papunati. Yena ca paridayhatiti yena ca 1-
kuppitena ayam kayo dayhati, so ca puggalo dayhami dayhamiti kandanto
satadhotasappigositacandanadilepananceva talavantavatanca paccasimsati. Yena ca
asitapitakhayitasayitam samma parinamam gacchatiti yenetam asitam va odanadi pitam va
panakadi khayitam va pitthakhajjakadi sayitam va ambapakkamadhuphanitadi samma
paripakam gacchati, rasadibhavena  vivekam gacchatiti attho. Ettha ca purima tayo
tejodhatu catusamutthana, pacchimo kammasamutthanova. Ayam tavettha padavannana. 4-
     Idam pana manasikaravidhanam:- idha bhikkhu "yena santappati, ayam imasmim
sarire patiyekko kotthaso acetano abyakato sunno nissatto paripacanakaro
tejodhatu"ti manasikaroti. "yena jirayati, yena paridayhati, yena asitapitakhayitasayitam
samma parinamam gacchati, ayam imasmim sarire patiyekko kotthaso
acetano abyakato sunno nissatto paripacanakaro tejodhatu"ti manasikaroti.
Yam va panati imasmim sarire pakatiko eko utu atthi, so yevapanakatthanam
pavittho.
     Bahiratejodhatuniddese kattham paticca pajjalito katthupadano aggi
katthaggi nama. Sakalikaggiadisupi eseva nayo. Sankaraggiti kacavaram sankaddhitva
jalapito aggi kacavaraggi. Indaggiti asaniaggi. Aggisantapoti jalaya va
vitacchitangaranam 5- va santaPo. Suriyasantapoti ataPo. Katthasannicayasantapoti
kattharasitthane santaPo. Sesesupi eseva nayo. Yam va panati
petaggikappavinasakagginirayaggiadayo idha yevapanakatthanam pavittha.
     [176] Vayodhatuniddese vayanavasena vayo. Vayova vayobhavam gatatta
vayogatam. Thambhitattam rupassati avinibbhogarupassa thambhitabhavo. Uddhangama vatati
@Footnote: 1 cha.Ma. ca-saddo na dissati     2 cha. jiriyati. evamuparipi   3 cha.Ma. valipalitadi...
@4 cha.Ma. padasamvannana          5 cha.Ma. vitaccitangaranam
Uggarahikkaradipavattaka 1- uddham arohanavata. Adhogama vatati
uccarapassavadiniharanaka adho orohanavata. Kucchisaya vatati antanam bahivata.
Kotthasaya vatati antanam antovata. Angamanganusarino vatati
dhamanijalanusarena sakalasarire angamangani anusata saminjanapasaranadinibbattaka
vata. Satthakavatati sandhibandhanani kattariya chindanta viya pavattavata.
Khurakavatati khurena viya hadayam phalanakavata. 2- Uppalakavatati hadayamamsameva
uppatanakavata. Assasoti antopavisananasikavato passasoti
bahinikkhamananasikavato. Ettha ca purima sabbe catusamutthana, assasapassasa
cittasamutthanava. Ayamettha padavannana.
     Idam pana manasikaravidhanam:- idha bhikkhu uddhangamadibhede vate uddhan
gamadivasena pariggahetva "uddhangama vata nama imasmim sarire patiyekko
kotthaso acetano abyakato sunno nissatto vitthambhanakaro vayodhatu"ti
manasikaroti. Sesesupi eseva nayo. Yam vapanati sese vayokotthase anugata
vata idha yevapanakatthanam pavittha.
     Bahiravayodhatuniddese puratthima vatati puratthimadisato agata vata.
Pacchimuttaradakkhinesupi eseva nayo. Saraja vatati saha rajena saraja. Araja
vatati rajavirahita suddha araja nama. Sitati sitautusamutthana sitabalahakantare
samutthita. Unhati unhautusamutthana unhabalahakantare samutthita.
Parittati mandavata tanukavata. 3- Adhimattati balavavata. Kalati
kalabalahakantare samutthita. Yehi abbhahato chavivanno kalako hoti, tesam etam
adhivacanantipi eke. Verambhavatati yojanato upari vayanavata. Pakkhavatati
antamaso makkhikayapi pakkhayuhanasamutthita vata. Supannavatati garulavata.
Kamanca imepi pakkhavatava, ussadavasena pana visum gahita. Talavantavatati
@Footnote: 1 cha. uggarahikkadi...    2 cha.Ma. phalanavata    3 cha.Ma. manda tanukavata
Talapannehi va annena va kenaci mandalasanthanena samutthapita vata.
Vidhupanavatati vijanapattakena samutthapita vata. Imani ca talavantavidhupanani
anuppannampi vatam uppadenti, uppannampi parivattenti. Yam va panati idha
paliyam agate thapetva sesa vata yevapanakatthanam pavittha.
     [177] Akasadhatuniddese appatighattanatthena na kassatiti akaso.
Akasova akasabhavam gatatta akasagatam. Aghattaniyataya agham. Aghameva aghabhavam
gatatta aghagatam. Vivaroti antaram. Tadeva vivarabhavam gatatta vivaragatam. Asamphuttham
mamsalohitehiti mamsalohitehi nissatam. Kannacchiddantiadi pana tasseva pabhedadassanam.
Tattha kannacchiddanti kannasmim chiddam vivaram mamsalohitehi asamphutthokaso.
Sesesupi eseva nayo. Yenati yena vivarena etam asitadibhedam ajjhoharaniyam
ajjhoharati, anto paveseti. Yatthati yasmim antoudarapatalasankhate okase
etadeva catubbidham ajjhoharaniyam titthati. Yenati yena vivarena sabbampetam vipakkam
kasatabhavam apannam nikkhamati, tam udarapatalato yava karisamagga vidatthicaturangulamattam
chiddam mamsalohitehi asamphuttham nissatam akasadhatuti veditabbam. Yam va panati
ettha cammantaram mamsantaram naharuntaram atthintaram lomantaranti idam sabbam
yevapanakatthanam pavittham.
     Bahirakaakasadhatuniddese asamphuttham catuhi mahabhutehiti catuhi mahabhutehi
nissatam bhittichiddakavatachiddadikam veditabbam. Imina yasmim akase parikammam
karontassa catukkapancakajjhanani uppajjanti tam kathitam.
     [178] Vinnanadhatuniddese cakkhuvinnanasankhata dhatu cakkhuvinnanadhatu.
Sesasupi eseva nayo. Iti imasu chasu dhatusu pariggahitasu attharasa
dhatuyo pariggahitava honti. Katham? pathavitejovayodhatuggahanena tava
photthabbadhatu gahitava hoti, apodhatuakasadhatuggahanena dhammadhatu,
Vinnanadhatuggahanena tassa purecarikapacchacarikatta manodhatu gahitava hoti.
Cakkhuvinnanadhatuadayo sutte agataeva, sesa nava aharitva dassetabba.
Cakkhuvinnanadhatuggahanena hi tassa nissayabhuta cakkhudhatu arammanabhuta rupadhatu
ca gahitava honati. Evam sotavinnanadhatuadiggahanena sotadhatuadayoti
attharasapi gahitava honti. Tasu dasahi dhatuhi rupapariggaho kathito hoti, sattahi
arupapariggaho, dhammadhatuya siya rupapariggaho siya arupapariggaho. Iti addhekadasahi
dhatuhi rupapariggaho, addhatthadhatuhi arupapariggahoti ruparupapariggaho kathito hoti.
Ruparupam pancakkhandha dassetabba, 1- tam hoti dukkhasaccam, tamsamutthapika
purimatanaha samudayasaccam, ubhinnam appavatti nirodhasaccam, tampajanako 2- maggo
maggasaccanti idam catusaccakammatthanam attharasadhatuvasena abhinivitthassa bhikkhuno yava
arahatta matthakam papetva nigamanam kathitanti veditabbam.
     [179] Idani dutiyachakkam dassento aparapi cha dhatuyotiadimaha.
Tattha sukhadhatu dukkhadhatuti kayappasadavatthukani sukhadukkhani sappatipakkhavasena
yugalakato dassitani. Sukham hi dukkhassa patipakkho, dukkham sukhassa. Yattakam sukhena
pharitatthanam, tattakam dukkham pharati. Yattakam dukkhena pharitatthanam, tattakam sukham pharati.
Somanassadhatu domanassadhatuti idampi tatheva yugalakam katam. Somanassanhi
domanassassa patipakkho, domanassam somanassassa. Yattakam somanassena pharitatthanam,
tattakam domanassam pharati. Yattakam domanassena pharitatthanam, tattakam somanassam
pharati.
     Upekkhadhatu avijjadhatuti idam  pana padadvayam 3- sarikkhakavasena yugalakam
katam. Ubhayampi hetam avibhutatta sarikkhakam hoti. Tattha sukhadukkhadhatuggahanena
tamsampayutta kayavinnanadhatu vatthubhuta kayadhatu arammanabhuta photthabbadhatu
ca gahitava honti. Somanassadomanassadhatuggahanena tamsampayutta manovinnanadhatu
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati   2 cha.Ma. tampajanano    3 cha.Ma. dvayam
Gahita hoti. Avijjadhatuggahanena dhammadhatu gahita. Upekkhadhatuggahanena
cakkhusotaghanajivhavinnanadhatumanodhatuyo tasamyeva vattharammanabhuta
cakkhudhaturupadhatuadayo ca gahitati evam attharasapi dhatuyo gahitava honti. Idani
tasu dasahi dhatuhi rupapariggahotiadi sabbam hettha vuttanayeneva veditabbam.
Evampi ekassa bhikkhuno yava arahatta matthakam papetva nigamanam kathitam hotiti
veditabbam. Tattha katama sukhadhatu, yam kayikam satantiadini hettha vuttanayaneva.
     [181] Tatiyachakke kamoti dve kama vatthukamo ca kilesakamo ca.
Tattha kilesakamam sandhaya kamapatisamyutta dhatu kamadhatu, kamavitakkassetam namam.
Vatthukamam sandhaya kamoyeva dhatu kamadhatu, kamavacaradhammanametam namam.
Byapadapatisamyutta dhatu byapadadhatu, byapadavitakkassetam namam. Byapadova
dhatu byapadadhatu, dasaaghatavatthukassa patighassetam namam. Vihimsapatisamyutta
dhatu vihimsadhatu, vihimsavitakkassetam namam. Vihimsayeva dhatu vihimsadhatu,
parasattavihethanassetam 1- namam. Ayampana hettha anagatatta evam atthadivibhagato
veditabba:- vihimsanti etaya satte, vihimsanam va etam sattananti vihimsa.
Sa vihethanalakkhana karunapatipakkhalakkhana va. Parasantane ubbegajananarasa
sakasantane karunaviddhamsanarasa va. Dukkhayatanapaccupatthana, patighapadatthanati
veditabba. Nekkhammam vuccati lobha nikkhantatta alobho, nivaranehi nikkhantatta
pathamajjhanam, sabbakusalehi nikkhantatta sabbakusalam. Nekkhammapatisamyutta dhatu
nekkhammadhatu, nekkhammavitakkassetam namam. Nekkhammameva dhatu nekkhammadhatu,
sabbassapi kusalassetam namam. Abyapadapatisamyutta dhatu abyapadadhatu,
abyapadavitakkassetam namam. Abyapadova dhatu abyapadadhatu, mettayetam
namam. Avihimsapatisamyutta dhatu avihimsadhatu, avihimsavitakkassetam namam. Avihimsava
dhatu avihimsadhatu. Karunayetam namam.
@Footnote: 1 cha.Ma. parasattavihesanassetam
     [182] Idani  tamevattham dassetum tattha katama kamadhatuti padabhajanam
araddham. Tattha patisamyuttoti sampayogavasena patisamyutto. Takko vitakkotiadini
vuttatthaneva. Vihethetiti badheti dukkhapeti. Hethanati panippaharadihi badhana
dukkhuppadana. Balavahethana vihethana. Himsanti etayati himsana. Balavahimsana
vihimsana. Rosanati ghattana. Virosanati balavaghattana. Sabbattha viupasaggena 1-
padam vaddhitam. Upahananti etenati upaghato, paresam upaghato parupaghato.
     Mettayanti etayati metti. Mettayanakaro mettayana. Mettaya
ayitassa mettasamangino bhavo mettayitattam. Byapadena vimuttassa cetaso
vimutti cetovimutti. Ettha ca purimehi tihi upacarappattapi
appanappattapi 2- metta kathita, pacchimena appanappattava.
     Karunayanti etayati karuna. Karunayanakaro karunayana. Karunaya
ayitassa karunasamangino bhavo karunayitattam. Vihimsaya vimuttassa cetaso vimutti
cetovimutti. Idhapi purimanayeneva upacarappanabhedo veditabbo. Ubhayatthapi ca
pariyosanapade metta karunati cetovimuttivisesanattham vuttam.
     Ettha ca kamavitakko sattesupi uppajjati sankharesupi. Ubhayattha uppannopi
kammapathabhedova. Byapado pana sattesu uppannoyeva kammapatham bhindati, na
itaro. Vihimsayapi eseva nayo. Ettha ca dubbidha katha sabbasangahika ceva
asambhinna ca. Kamadhatuggahanena hi byapadavihimsadhatuyopi gahita.
Kamadhatu yayeva pana niharitva niharitva dvepi eta dassitati ayam tavettha
sabbasangahikakatha. Thapetva pana byapadavihimsadhatuyo sesa sabbapi
kamadhatuevati ayam asambhinnakatha nama. Nekkhammadhatuggahanenapi
abyapadaavihimsadhatuyo gahitayeva. Nekkhammadhatuto pana niharitva niharitva
tadubhayampi dassitanti ayametthapi sabbasangahikakatha. Thapetva abyapadaavihimsadhatuyo
avasesa nekkhammadhatuti ayam asambhinnakatha nama.
@Footnote: 1 Ma. sabbattha va upasaggena, cha. sabbattha va viupasaggena     2 Si. appanapattapi
     Imahi ca chahi dhatuhi pariggahitahi attharasa dhatuyo pariggahitava
honti. Sabbapi hi ta dhatuyo kamadhatutova niharitva niharitva labbhapetabba 1-
attharasa dhatuyova hontiti tinnam chakkanam vasena attharasa honti. Evampana
aggahetva ekekasmim chakke vuttanayeneva 2- attharasa attharasa katva sabbanipi
tani attharasakani ekajjham abhisankhipitvapi 3- attharaseva hontiti veditabba.
Iti imasmim suttantabhajaniye solasadhatuyo kamavacara, dve tebhumikati evamettha
sammasanavarova 4- kathitoti veditabbo.
                     Suttantabhajaniyavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 54 page 61-82. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=1401&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=1401&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=114              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=2064              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=2068              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=2068              Contents of The Tipitaka Volume 35 http://84000.org/tipitaka/read/?index_35

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]